Bab 1: Ilmu Ekonomi: Konsep dan Masalah

Definisi ekonomi: Kajian tentang perlakuan individu dan masyarakat dalam memperuntukkan dan mengagihkan faktor pengeluaran yang terhad bagi menghasilkan barang dan perkhidmatan untuk memenuhi kehendak manusia yang tidak terhad * barangan = barang dan perkhidmatan Skop mikroekonomi: analisis secara terperinci dan tersendiri peranan setiap unit ekonomi dalam ekonomi serta interaksi antara setiap unit ekonomi dalam menjalankan kegiatan ekonomi Faktor-faktor pengeluaran: * Buruh -- penduduk yang berada dalam lingkungan umur bekerja (17-65 tahun) yang dapat/sanggup menjalankan aktiviti pengeluaran -- dibahagikan kepada buruh mahir dan buruh tidak mahir -- merupakan input berubah dalam jangka pendek & panjang -- mempunyai daya pengeluaran yang berbeza -- pulangan untuk buruh: upah/gaji * Tanah -- sumber asli yang terdapat di bumi yang dapat digunakan untuk tujuan pengeluaran -- kuantiti penawaran tetap dan berkekalan mengikut lokasi dan geografi -- nilai tanah berbeza mengikut lokasi dan geografi -- pulangan untuk tanah: sewa * Modal -- sumber ekonomi yang dicipta oleh manusia untuk tujuan pengeluaran -- dapat dipindahkan dari satu tempat ke tempat lain -- pembelian barang modal dikenali sebagai pelaburan -- pulangan untuk modal: bunga/faedah atau dividen (ekonomi Islam) * Usahawan -- individu yang sanggup dan bertanggungjawab menggabungkan faktor-faktor pengeluaran lain untuk menjalankan pengeluaran -- membuat keputusan pengeluaran, melibatkan diri dalam aktiviti inovasi dan mengambil risiko dalam menjalankan kegiatan ekonomi -- pulangan untuk usahawan: untung Pengelasan barang: * Barang ekonomi -- barang yang terhad penawarannya -- penggunaannya melibatkan harga dan kos melepas -- terbahagi kepada: ~ barang pengguna/akhir (digunakan terus oleh pengguna, contohnya kipas, radio) ~ barang modal (digunakan untuk menghasilkan barang lain, contohnya mesin) ~ barang perantaraan (digunakan sebagai faktor dalam firma lain, contohnya nanas yang digunakan untuk hasilkan jem nanas) * Barang percuma -- merupakan anugerah semula jadi dan boleh diperoleh tanpa kos, contohnya air dan udara

-- penawaran tidak terhad, tidak mempunyai harga dan kos lepas adalah sifar -- akibat pencemaran, barang percuma tidak 'percuma' dalam erti kata sebenar * Barang awam -- barang yang tidak bersaing dan tidak tertakluk kepada prinsip pengecualian (sesiapa pun boleh menggunakannya tanpa halangan), contohnya jalan raya dan telefon awam -- disediakan oleh kerajaan dan dibiayai secara tidak langsung melalui cukai * Barang persendirian -- barang yang dibiayai oleh pengguna sendiri, contohnya rumah dan kereta -- tertakluk kepada prinsip pengecualian, iaitu barangan hanya boleh digunakan sekiranya dibayar harganya/dapat persetujuan pemiliknya

Konsep kos lepas * Wujud akibat kekurangan sumber ekonomi untuk memenuhi kehendak manusia yang tidak terhad * Merupakan barangan kedua terbaik yang terpaksa dilepaskan untuk mendapat barangan yang terbaik * Barangan terbaik = barangan yang memberikan kepuasan maksimum (pengguna) atau keuntungan maksimum (pengeluar) Keluk kemungkinan pengeluaran (KKP) * Merupakan rajah yang menunjukkan had maksimum tingkat pengeluaran yang dapat dicapai oleh sesebuah negara berdasarkan sumber ekonomi dan tingkat teknologi yang sedia ada * Andaian dalam analisis KKP: -- Negara hanya mengeluarkan dua jenis barang -- Jumlah faktor pengeluaran adalah tetap -- Tingkat teknologi adalah tetap -- Ekonomi berada dalam tahap guna tenaga penuh * Titik-titik dalam KKP menunjukkan kombinasi pilihan untuk pengeluaran:

KKP dan kos lepas

KKP dan pertumbuhan ekonomi

Unit/Pelaku ekonomi * Isi rumah -- unit manusia (keluarga/individu) yang membuat keputusan tentang penggunaan barangan untuk memaksimumkan kepuasan dengan pendapatan yang ada -- pendapatan isi rumah diperoleh daripada upah, sewa, bunga, dan bantuan/pinjaman * Firma -- unit ekonomi yang menjalankan aktiviti pengeluaran -- kelompok firma yang sama jenis dikenali sebagai industri -- kos yang ditanggung firma adalah kos untuk mendapatkan input manakala pendapatan adalah bayaran isi rumah kepada firma untuk mendapatkan barangan firma -- matlamat utama adalah memaksimumkan keuntungan (untung = pendapatan - perbelanjaan) * Kerajaan| -- badan yang mengurus dan melaksanakan kegiatan ekonomi sesebuah negara -- kerajaan akan mengawasi aktiviti isi rumah dan firma untuk memelihara kebajikan masyarakat -- kerajaan juga mengeluarkan barang awam yang tidak dikeluarkan firma untuk penggunaan masyarakat -- perbelanjaan kerajaan dibiayai oleh cukai yang dikenakan terhadap isi rumah dan firma Masalah asas ekonomi: * Apakah/berapakah barang/perkhidmatan yang hendak dikeluarkan? (isi yang sama, huraian berbeza) ** Apakah yang hendak dikeluarkan? -- wujud akibat sumber ekonomi yang terhad -- pengeluar harus membuat pilihan tentang barang yang hendak dikeluarkan -- barang yang dikeluarkan perlu merupakan kehendak manusia yang dapat memberikan kepuasan

kepada pengguna dan keuntungan kepada firma ** Berapa banyak barang/perkhidmatan yang hendak dikeluarkan? -- masalah ini diatasi melalui menilai jumlah permintaan pengguna -- pengeluaran harus dibuat dalam jumlah yang tepat agar tidak wujud lebihan permintaan/penawaran -- jumlah barangan yang dikeluarkan juga bergantung kepada jumlah faktor pengeluaran yang sedia ada * Bagaimanakah barang/perkhidmatan itu hendak dikeluarkan? -- merujuk kepada pemilihan teknik pengeluaran untuk menjalankan pengeluaran -- pengeluar harus menggabungkan faktor-faktor pengeluaran secara cekap, iaitu dengan kos pengeluaran minimum dan keuntungan maksimum -- teknik pengeluaran: ~ kaedah pengeluaran berintensifkan buruh ~ kaedah pengeluaran berintensifkan modal * Untuk siapakah barang/perkhidmatan itu dikeluarkan? -- merujuk kepada pengagihan barang dan perkhidmatan kepada masyarakat -- pengagihan barangan bergantung kepada agihan pendapatan, kemampuan dan kuasa beli masyarakat -- barangan dikeluarkan kepada golongan yang mampu membayarnya -- lebih banyak barangan dan barangan yang mahal dapat dinikmati oleh golongan berpendapatan tinggi; begitu juga sebaliknya

Aliran pusingan pendapatan * menunjukkan hubungan antara pelaku-pelaku ekonomi melalui aliran fizikal (barangan) dan aliran wang (perbelanjaan dan pendapatan) di sesebuah ekonomi * Pasaran faktor = pasaran penjualan/pembelian faktor-faktor pengeluaran * Pasaran barang = pasaran penjualan/pembelian barangan Aliran pusingan pendapatan dalam: * Pasaran bebas

* Pasaran campuran

Bab 2: Sistem Ekonomi dan Peranan Kerajaan

Pengenalan * Definisi sistem ekonomi = cara/peraturan yang diamalkan oleh sesebuah negara dalam menguruskan ekonominya * Terdiri daripada 4 jenis iaitu: -- sistem ekonomi pasaran bebas -- sistem ekonomi perancangan pusat -- sistem ekonomi campuran -- sistem ekonomi Islam Ciri-ciri sistem ekonomi Sistem ekonomi pasaran bebas * Definisi: sistem ekonomi yang dijalankan berdasarkan mekanisme pasaran tanpa campur tangan kerajaan. Juga dikenali sebagai sistem ekonomi kapitalis/laissez faire * Ciri-ciri: -- Pemilikan sumber: bebas dimiliki oleh individu dan pengeluar -- Pembuat keputusan: pengguna dan pengeluar melalui mekanisme harga -- Pilihan: pengguna dan pengeluar bebas membuat pilihan -- Penentuan harga: mengikut kuasa permintaan dan penawaran melalui mekanisme harga -- Persaingan: bebas -- Motif pengeluaran: pengguna - kepuasan maksimum; pengeluar - untung maksimum Sistem ekonomi perancangan pusat * Definisi: sistem ekonomi yang dikawal sepenuhnya oleh kerajaan dengan pihak kerajaan memainkan peranan utama dalam menyelesaikan masalah asas ekonomi dan mengawal tingkat harga pasaran * Ciri-ciri: -- Pemilikan sumber: dimiliki oleh kerajaan segalanya -- Pembuat keputusan: kerajaan melalui arahan unit perancang ekonomi -- Pilihan: tidak bebas, terbatas, ditentukan oleh kerajaan -- Penentuan harga: ditetapkan oleh kerajaan; tiada kuasa permintaan dan penawaran -- Persaingan: tidak wujud -- Motif pengeluaran: memaksimumkan kebajikan rakyat Sistem ekonomi campuran * Definisi: sistem ekonomi yang dijalankan oleh pihak swasta dan kerajaan dengan pihak kerajaan dalam menyelesaikan masalah asas ekonomi. Merupakan gabungan antara sistem ekonomi pasaran bebas dengan sistem ekonomi perancangan pusat * Ciri-ciri: -- Pemilikan sumber: bebas dimiliki oleh individu, pengeluar, dan kerajaan -- Pembuat keputusan: individu, pihak swasta, dan kerajaan -- Pilihan: pengguna dan pengeluar bebas membuat pilihan -- Penentuan harga: mekanisme harga dan dikawal oleh kerajaan -- Persaingan: bebas dan kerajaan memastikan persaingan yang sihat dan adil

-- Motif pengeluaran: pengguna - kepuasan maksimum; pengeluar - untung maksimum; kerajaan kebajikan maksimum

Sistem ekonomi Islam * Definisi: sistem ekonomi yang berlandaskan hukum-hukum syarak untuk menggunakan sumbersumber alam secara cekap dan adil. Sumber rujukan utama dalam sistem ekonomi ini adalah alQuran dan Hadis * Ciri-ciri: -- Pemilikan sumber: hak milik mutlak Allah -- Pembuat keputusan: pengguna, pengeluar, dan kerajaan -- Pilihan: bebas tetapi tertakluk kepada hukum syariah -- Penentuan harga: mekanisme harga dan kerajaan tanpa mengenepikan nilai etika dan moral -- Persaingan: persaingan sihat, adil, dan saksama -- Motif pengeluaran: motif utama pengeluar adalah untuk mendapatkan keredaan Allah Penyelesaian masalah asas ekonomi oleh sistem ekonomi Sistem ekonomi pasaran bebas * Apa yang hendak dikeluarkan? -- bergantung pada permintaan atau kehendak masyarakat * Berapa yang hendak dikeluarkan? -- bergantung pada jumlah permintaan dan penawaran melalui mekanisme harga * Bagaimana hendak dikeluarkan? -- gunakan faktor yang harga relatifnya paling rendah; teknik pengeluaran yang paling cekap untuk meminimumkan kos * Untuk siapa dikeluarkan? -- bergantung pada corak pengagihan pendapatan dan kuasa beli masyarakat; golongan kaya menikmati barang yang lebih banyak Sistem ekonomi perancangan pusat * Apa yang hendak dikeluarkan? -- barang yang meningkatkan kebajikan dan taraf hidup masyarakat * Berapa yang hendak dikeluarkan? -- bergantung pada jumlah keperluan dan permintaan rakyat * Bagaimana hendak dikeluarkan? -- gunakan teknik yang mencapai matlamat kerajaan seperti berintensif buruh untuk mengatasi penggangguran * Untuk siapa dikeluarkan? -- untuk semua rakyat dan menggunakan sistem catuan untuk pengagihan yang lebih adil dan saksama Sistem ekonomi campuran * Apa yang hendak dikeluarkan? -- barang persendirian - bergantung pada permintaan; barang awam - ditentukan oleh kerajaan * Berapa yang hendak dikeluarkan? -- kuasa pasaran dan kerajaan memastikan barang cukup dan boleh kawal kuantiti * Bagaimana hendak dikeluarkan?

-- melalui mekanisme harga dalam pasaran faktor; kerajaan memastikan kaedah itu memberikan kebajikan kepada masyarakat * Untuk siapa dikeluarkan? -- kerajaan campur tangan melalui percukaian dan subsidi untuk menjamin bekalan keperluan cukup untuk golongan kurang mampu

Sistem ekonomi Islam * Apa yang hendak dikeluarkan? -- barang persendirian - bergantung pada permintaan dan mesti halal; barang awam - ditentukan oleh kerajaan * Berapa yang hendak dikeluarkan? -- mekanisme harga dan kerajaan memastikan wujud kestabilan ekonomi * Bagaimana hendak dikeluarkan? -- melalui mekanisme harga dalam pasaran faktor; kerajaan memastikan kaedah itu memberikan kebajikan kepada masyarakat dan tidak menimbulkan eksternaliti negatif * Untuk siapa dikeluarkan? -- kerajaan campur tangan melalui sistem zakat untuk pengagihan pendapatan yang lebih adil , saksama dan menjamin bekalan keperluan cukup Kebaikan dan kelemahan sistem-sistem ekonomi Sistem ekonomi pasaran bebas * Kebaikan -- kebajikan individu dan masyarakat dimaksimumkan -- kebebasan yang luas untuk melakukan kegiatan ekonomi -- menggalakkan penggunaan barangan dan faktor pengeluaran secara cekap -- mendorong kemajuan teknologi dan inovasi -- pasaran memberikan maklumat tepat kepada pengeluar * Kelemahan -- ketidakstabilan ekonomi -- agihan pendapatan yang tidak saksama -- kegagalan mengeluarkan barang awam -- menggalakkan amalan monopoli -- kos sosial dan kesan luaran (eksternaliti negatif) Sistem ekonomi perancangan pusat * Kebaikan -- pengeluaran secara skel besar-besaran -- kesaksamaan agihan pendapatan -- pengeluaran tanpa persaingan -- kestabilan ekonomi * Kelemahan -- kesilapan dalam membuat keputusan -- kurang motivasi dan insentif -- teknologi dan inovasi tidak berkembang

Tujuan campur tangan kerajaan dalam sistem ekonomi * mewujudkan kestabilan ekonomi * menyediakan barang awam * mengelakkan amalan monopoli * merapatkan jurang pendapatan masyarakat * menghapuskan kesan luaran yang negatif (eksternaliti negatif) Bentuk campur tangan kerajaan dalam ekonomi campuran * peraturan dan undang-undang * penentuan tingkat harga - dasar harga maksimum/minimum, kuota * percukaian * subsidi * pemilikan kerajaan (monopoli semula jadi)

Bab 3: Permintaan, Penawaran & Keseimbangan Pasaran 3.1 Permintaan

Definisi: Kesanggupan, keinginan & kemampuan pengguna untuk membeli sesuatu kuantiti barang dan/atau perkhidmatan pada suatu tingkat harga tertentu dalam jangka masa tertentu Hukum: Hubungan songsang/negatif- Semakin tinggi harga sesuatu barang, semakin rendah kuantiti diminta (begitu juga sebaliknya) Sebab keluk permintaan bercerun negatif: (untuk semua sebab di bawah, keadaan sebaliknya juga benar) * faktor penggantian apabila harga sesuatu barang naik, harga barang penggantinya menjadi lebih murah secara relatifnya * faktor pendapatan benar apabila harga sesuatu barang turun, kuasa beli pengguna naik (pengguna mempunyai lebih banyak wang dalam tangan untuk membuat pembelian) * faktor utiliti sut berkurangan apabila utiliti sut/ringgit untuk sesuatu barang turun, pengguna akan mengurangkan pembelian (untuk mencapai kepuasan maksimum yang boleh dicapai dengan pendapatan yang sedia ada) Keluk permintaan: rajah yang menunjukkan kuantiti barang yang sanggup/ingin/mampu dibeli oleh pengguna pada pelbagai tingkat harga

Permintaan pasaran: jumlah barang yang diminta oleh semua individu (jumlah permintaan individu) Fungsi permintaan: Qd = a - bP (a = nilai Qd apabila P = 0, 1/b = kecerunan/keanjalan) Perubahan kuantiti diminta: * melibatkan pengalihan titik di sepanjang keluk permintaan * disebabkan oleh perubahan harga sesuatu barang itu sendiri Perubahan permintaan: * melibatkan faktor-faktor selain harga barang itu sendiri:

- Harga barang pengganti/penggenap (isi sama, huraian berbeza!) - Cita rasa - Musim - Dasar kerajaan (cukai/subsidi, dasar kewangan, tetapi huraian mesti berkaitan dengan pengguna) - Jangkaan harga masa depan - Pendapatan individu/pengguna dan kaitannya dengan jenis barang (normal/bawahan/mesti/mewah) - Saiz/struktur penduduk (isi sama, huraian berbeza!) - Kadar faedah/kemudahan kredit (isi sama, huraian berbeza!) 3.2 Penawaran

Definisi: Jumlah kuantiti barang/perkhidmatan yang sedia ditawarkan oleh pengeluar/firma pada pelbagai tingkat harga dalam suatu jangka masa tertentu Hukum: Hubungan langsung/positif - Semakin tinggi harga ditawar, semakin tinggi kuantiti ditawar (begitu juga sebaliknya) Sebab keluk penawaran bercerun positif: matlamat pengeluar dalam ekonomi, iaitu memaksimumkan keuntungan. Peningkatan harga/kuantiti akan menambahkan jumlah hasil firma Keluk penawaran: keluk yang menunjukkan kuantiti barang yang sedia dikeluarkan oleh firma pada pelbagai tingkat harga

Penawaran pasaran/industri: jumlah penawaran semua firma dalam pasaran Fungsi penawaran: Qs = c + dP (c = nilai Qs apabila P = 0, 1/d = kecerunan/keanjalan) Perubahan kuantiti ditawar: * melibatkan pengalihan titik di sepanjang keluk penawaran * disebabkan oleh perubahan harga sesuatu barang itu sendiri Perubahan penawaran: * melibatkan faktor-faktor selain harga barang itu sendiri: - Harga barang pengganti/penggenap (isi sama, huraian berbeza!)

- Harga faktor pengeluaran (kos input) - Dasar kerajaan (cukai/subsidi, tetapi huraian mesti berkaitan dengan pengeluar) - Matlamat pengeluar (maksimumkan untung atau jualan) - Teknologi pengeluaran (peningkatan teknologi) - Kaedah pengeluaran (berintensifkan buruh atau modal) - Faktor luar jangka (cuaca, peperangan dsb.) 3.3 Keseimbangan Pasaran

Definisi pasaran: tempat pertukaran/urus niaga berlaku antara penjual dengan pembeli Keseimbangan pasaran: permintaan = penawaran (Qd = Qs)

Lebihan penawaran/permintaan: * Qs > Qd (lebihan penawaran): - Harga cenderung jatuh - Qs turun, Qd naik sehingga Qs = Qd - Harga kekal pada keseimbangan Qs = Qd * Qs < Qd (lebihan permintaan): - Harga cenderung naik - Qs naik, Qd turun sehingga Qs = Qd - Harga kekal pada keseimbangan Qs = Qd Faktor-faktor dan kesan perubahan keseimbangan: - akibat perubahan Qd sahaja - akibat perubahan Qs sahaja - perubahan Qd dan Qs pada kadar yang sama/berbeza

3.4 Peranan Kerajaan dalam Penentuan Tingkat Harga

Dasar harga maksimum - harga pasaran ditetapkan < harga pasaran - wujud lebihan Qd yang dijual oleh kerajaan untuk mengekalkan harga Dasar harga minimum - harga pasaran ditetapkan > harga pasaran - wujud lebihan Qs yang dibeli oleh kerajaan untuk mengekalkan harga

Quota - pengehadan Qs, mewujudkan keluk penawaran yang tidak anjal sempurna Cukai/subsidi - Fungsi: Qs = c + d (P - cukai per unit) atau Qs = c + d (P + subsidi per unit) - menyebabkan peralihan keluk penawaran ke kiri (cukai)/kanan (subsidi)

Bab 4: Keanjalan Permintaan dan Penawaran

Pengenalan: Apa itu keanjalan? - Keanjalan = satu ukuran kuantitatif tentang magnitud/darjah penambahan/pengurangan permintaan atau penawaran Keanjalan titik & keanjalan lengkuk - keanjalan titik

- keanjalan lengkuk

Jenis-jenis keanjalan

Keanjalan permintaan - Keanjalan permintaan harga: perubahan dalam kuantiti diminta bagi sesuatu barang akibat perubahan tingkat harga barang itu sendiri - rumus:

- darjah keanjalan (mengikut nilai mutlak):

- Faktor-faktor yang menentukan keanjalan permintaan: -- bilangan barang pengganti -- nisbah perbelanjaaan daripada pendapatan negara -- kegunaan barang tersebut -- kepentingan sesuatu barang -- jangka masa -- penangguhan penggunaan sesuatu barang -- jenama - Hubungan jumlah hasil/jumlah perbelanjaan dengan keanjalan permintaan harga: -- anjal: jumlah hasil baru lebih kecil apabila harga naik dan juga sebaliknya -- tidak anjal: jumlah hasil baru lebih besar apabila harga naik dan juga sebaliknya -- anjal satu: jumlah hasil baru tidak berubah dengan perubahan harga - Keanjalan permintaan silang: perubahan dalam kuantiti diminta bagi sesuatu barang akibat

perubahan tingkat harga barang lain - rumus:

- darjah keanjalan (mengikut nilai mutlak) dan jenis barang: -- Es bernilai positif = barang pengganti -- Es bernilai negatif = barang penggenap -- Es sifar = barang tidak berkaitan - Keanjalan permintaan pendapatan: perubahan dalam kuantiti diminta bagi sesuatu barang akibat perubahan tingkat pendapatan pengguna - rumus:

- darjah keanjalan (mengikut nilai mutlak) dan jenis barang: -- Ey sifar = barang mesti -- Ey > 0, < 1 = barang biasa -- Ey > 1 = barang mewah -- Ey < 1 (negatif) = barang bawahan Keanjalan penawaran - Keanjalan penawaran harga: perubahan dalam kuantiti ditawar bagi sesuatu barang akibat perubahan tingkat harga barang itu sendiri - rumus:

- darjah keanjalan (mengikut nilai mutlak):

- Faktor-faktor yang menentukan keanjalan penawaran: -- kos pengeluaran tambahan -- corak penggunaan faktor pengeluaran -- faktor masa -- bilangan firma dalam industri -- keupayaan firma dalam industri -- teknologi -- jenis barang -- mobiliti faktor pengeluaran Keanjalan dan dasar-dasar kerajaan - Percukaian * Permintaan: -- anjal: beban cukai pengeluar lebih besar daripada beban cukai pembeli -- tidak anjal: beban cukai pengeluar lebih kecil daripada beban cukai pembeli -- anjal satu: beban cukai pengeluar sama dengan beban cukai pembeli -- anjal sempurna: semua beban cukai ditanggung oleh penjual -- tidak anjal sempurna: semua beban cukai ditanggung oleh pembeli * Penawaran: -- anjal: beban cukai pengeluar lebih kecil daripada beban cukai pembeli -- tidak anjal: beban cukai pengeluar lebih besar daripada beban cukai pembeli -- anjal satu: beban cukai pengeluar sama dengan beban cukai pembeli -- anjal sempurna: semua beban cukai ditanggung oleh pembeli -- tidak anjal sempurna: semua beban cukai ditanggung oleh penjual

- Subsidi * Permintaan -- anjal: subsidi dinikmati pengeluar lebih besar daripada subsidi dinikmati pembeli -- tidak anjal: subsidi dinikmati pengeluar lebih kecil daripada subsidi dinikmati pembeli -- anjal satu: subsidi dinikmati pengeluar sama dengan subsidi dinikmati pembeli -- anjal sempurna: semua subsidi dinikmati oleh penjual -- tidak anjal sempurna: semua subsidi dinikmati oleh pembeli * Penawaran: -- anjal: subsidi dinikmati pengeluar lebih kecil daripada subsidi dinikmati pembeli -- tidak anjal: subsidi dinikmati pengeluar lebih besar daripada subsidi dinikmati pembeli -- anjal satu: subsidi dinikmati pengeluar sama dengan subsidi dinikmati pembeli -- anjal sempurna: semua subsidi dinikmati oleh pembeli -- tidak anjal sempurna: semua subsidi dinikmati oleh penduduk

Bab 5: Teori Permintaan dan Perlakuan Pengguna 5.1 Teori Utiliti Kardinal

Utiliti: kepuasan yang diperoleh seseorang individu hasil daripada penggunaan sesuatu barang/perkhidmatan Jumlah utiliti (TU): jumlah kepuasan yang diperoleh seseorang individu hasil daripada penggunaan sejumlah barangan tertentu Utiliti sut (MU): Perubahan kepuasan akibat perubahan penggunaan satu unit barangan tertentu pada jangka masa tertentu. Formulanya ialah MU = TU/Q (Q = kuantiti) Hukum utiliti sut berkurangan: tambahan utiliti yang diperoleh daripada penggunaan sesuatu barang akan berkurangan apabila penggunaan terhadap sesuatu barang bertambah Hubungan antara TU dan MU: * TU semakin bertambah, maka MU akan semakin berkurangan * Apabila TU = maksimum, MU = sifar (0) * Selepas tahap maksimum, TU akan semakin berkurangan, maka MU semakin berkurangan dan bernilai negatif (MU < 0)

5.2 Syarat Keseimbangan Pengguna

Untuk pembelian satu barang: MU = P (P = harga seunit barang tersebut) Untuk pembelian > satu barang pada pelbagai tingkat harga: (andaian terdapat dua jenis produk iaitu X dan Y)

* Syarat 1: MUx/Px = MUy/Py, di mana MU/P = utiliti sut per ringgit * Syarat 2: Y = PxQx + PyQy, di mana Y = jumlah pendapatan/perbelanjaan pengguna ** Rumus Y > PxQx + PyQy boleh digunakan apabila tiada cara untuk memaksimumkan kepuasan/apabila berlaku perubahan harga barang (iaitu, tiada kombinasi yang dapat mencapai syarat 2 dengan tepat)

Terbitan keluk permintaan individu: berlaku akibat perubahan MU/P * Apabila MUx/Px > MUy/Py, - pembelian X harus ditambah, atau - pembelian Y harus dikurangkan, atau - pembelian X harus ditambah dan pembelian Y harus dikurangkan secara serentak untuk mencapai keseimbangan (iaitu, mencapai syarat 1)

5.3 Konsep Lebihan Pengguna

Lebihan pengguna = perbezaan antara harga yang sudi dibayar/mampu dibayar oleh pengguna untuk sesuatu barang dengan harga sebenar yang dibayar dalam pasaran Rumus: 1/2 x tapak x tinggi (rujuk gambar rajah di bawah)

Peralihan keluk DD/SS akan mengubah jumlah lebihan pengguna.

Bab 6 : Teori Pengeluaran dan Kos Pengeluaran

Konsep-konsep dalam pengeluaran - Loji: unit fizikal yang digunakan dalam pengeluaran, contohnya kilang, mesin, kedai dll. - Firma: Organisasi yang memiliki loji-loji untuk menghasilkan barang/perkhidmatan, contohnya KFC, Maxis dll. - Industri: Gabungan semua firma yang menghasilkan barang/perkhidmatan yang sama/hampir sama, contohnya industri perabot, industri perbankan dll. - Jangka masa pendek: tempoh di mana firma tidak dapat mengubah kapasiti pengeluaran mengikut kehendak pasaran/menyelaraskan tingkat pengeluaran kerana wujud 1 atau lebih faktor tetap - Jangka masa panjang: tempoh yang cukup untuk firma mengubah kapasiti pengeluaran mengikut kehendak pasaran/menyelaraskan tingkat pengeluaran kerana tidak wujud faktor tetap (semua faktor adalah faktor berubah) - Input tetap: Faktor pengeluaran yang tidak dapat diubah jumlahnya/dikembangkan kerana firma tidak berupaya berbuat demikian pada jangka masa pendek - Input berubah: Faktor pengeluaran yang boleh diubah jumlahnya/dikembangkan oleh firma pada jangka masa pendek; dalam jangka masa panjang, semua input adalah input berubah Fungsi pengeluaran (Hubungan jumlah input dengan jumlah output) - Jangka panjang (tiada input tetap): Qx = f (T,B,M,P) di mana Qx = kuantiti keluaran x dan TBMP = faktor-faktor pengeluaran) - Jangka pendek: Qx = f (T,B) di mana T (tanah) = tetap. (Huruf T sepatutnya ditulis dengan garis melintang atas hurufnya sebagai simbol tetap) - Andaian: * Hanya 2 faktor pengeluaran (tanah dan buruh) digunakan * Semua buruh mempunyai kecekapan yang sama/homogen * Tingkat teknologi adalah tetap Konsep-konsep keluaran dalam fungsi pengeluaran jangka pendek - Jumlah keluaran (TP): Jumlah barang yang dapat dihasilkan dengan menggunakan suatu tingkat input berubah (buruh) tertentu - Keluaran purata (AP): Keluaran per unit input berubah (buruh) * AP = TP/TVF di mana dalam jangka pendek, TVF(jumlah input berubah) = bilangan buruh - Keluaran sut (MP): Perubahan TP akibat perubahan 1 unit TVF * MP = TP/TVF - Hubungan TP, MP dan AP (click picture to zoom)

- Hukum pulangan berkurangan untuk pengeluaran * Apabila TVF ditambah secara terus-menerus ke atas input tetap, TP akan bertambah dengan cepat, kemudian semakin perlahan dan ahkirnya merosot. * Hukum ini berlaku selepas Q0 (MP), selepas Q1 (AP) dan selepas Q2 (TP). Jenis-jenis kos pengeluaran - Definisi: bayaran/perbelanjaan firma atas faktor-faktor pengeluaran yang digunakan untuk menghasilkan barang/perkhidmatan. Terdiri daripada kos explisit dan implisit - Kos explisit: perbelanjaan nampak/sebenar firma terhadap faktor pengeluaran bukan milik firma yang digunakan dalam proses pengeluaran - Kos implisit: bayaran atas penggunaan faktor milik pengusaha/firma sendiri (kos lepas pengeluaran) yang digunakan dalam perniagaan, contohnya gaji lepas, sewa tanah/premis perniagaan milik sendiri, bunga atas modal yang disimpan di bank Kos pengeluaran jangka pendek - Jumlah kos tetap (TFC): Perbelanjaan firma atas input tetap -- bersifat malar (tidak berubah/constant) - Jumlah kos berubah (TVC): Perbelanjaan firma untuk memperoleh input berubah -- berkadar langsung/positif dengan tingkat keluaran: TVC naik, Q naik dan juga sebaliknya - Jumlah kos (TC): TFC + TVC - Fungsi TC jangka pendek: TC = TFC + TVC(Q) - Kos tetap purata (AFC): Kos tetap bagi seunit keluaran -- AFC = TFC/Q -- Hubungan AFC dan Q adalah songsang tetapi nilai AFC sentiasa positif dan melebihi 0 - Kos berubah purata (AVC): Kos tetap bagi seunit keluaran -- AVC = TVC/Q -- Keluk AVC berbentuk "U" (semakin turun, mencapai minimum, kemudian semakin naik) - Kos purata (AC): Jumlah kos per unit keluaran -- AC = TC/Q atau AC = AFC + AVC -- Keluk AC berbentuk "U" - Kos sut (MC): perubahan TC akibat perubahan satu unit keluaran -- MC = TC/Q atau -- MC = TVC/Q kerana TFC = malar/tetap

-- Keluk MC berbentuk "U" - Keluk AFC, AVC dan AC

- Hubungan AC, AVC dan MC

- Keluk kos purata jangka pendek (SAC)

Kos pengeluaran jangka panjang - Semua input adalah input berubah - Pembentukan LAC

- Ciri-ciri keluk kos purata jangka panjang (LAC) -- terdiri daripada bahagian keluk-keluk SAC yang memberikan kos per unit terendah pada pelbagai tingkat output -- juga dikenali sebagai keluk kandung/keluk perancangan -- LAC berbentuk "U"disebabkan oleh ekonomi dan disekonomi bidangan dalaman - Hubungan SAC dan LAC

- Hubungan kos sut jangka pendek (SMC) dan kos sut jangka panjang (LMC)

- Ekonomi bidangan (dalaman & luaran, punca, kesan terhadap LAC) -- merupakan pertambahan kecekapan/faedah yang dinikmati oleh sesebuah firma yang menyebabkan kos purata jangka panjangnya menurun, hasil daripada: ~ pengeluaran secara besar-besaran oleh firma sendiri (dalaman) ~ perkembangan industri secara keseluruhan (luaran) -- Punca ekonomi bidangan dalaman:

~ Ekonomi pengkhususan ~ Ekonomi pengurusan ~ Ekonomi kewangan ~ Ekonomi pemasaran ~ Ekonomi teknikal -- Punca ekonomi bidangan luaran: ~ Kemudahan infrastruktur ~ Bekalan tenaga buruh ~ Kewangan ~ Teknologi dan maklumat ~ Ekonomi integrasi -- Kesan ekonomi bidangan dalaman dan luaran terhadap LAC

- Disekonomi bidangan (dalaman & luaran, punca, kesan terhadap LAC) -- merupakan kemerosotan kecekapan/faedah yang dinikmati oleh sesebuah firma yang menyebabkan kos purata jangka panjangnya naik, hasil daripada: ~ pengeluaran secara besar-besaran oleh firma sendiri (dalaman) ~ perkembangan industri secara keseluruhan (luaran) -- Punca disekonomi bidangan dalaman: ~ Ekonomi pengkhususan ~ Ekonomi pengurusan ~ Ekonomi pemasaran ~ Ekonomi teknikal -- Punca disekonomi bidangan luaran: ~ Kekurangan faktor pengeluaran ~ Kos kesesakan ~ Masalah pencemaran -- Kesan disekonomi bidangan dalaman dan luaran terhadap LAC

Bab 7: Pasaran Persaingan Sempurna (PPS)

Definisi: sebuah pasaran yang mengandungi ramai penjual dan pembeli yang sedang menjual beli satu barang yang homogen pada satu tingkat harga yang ditetapkan oleh pasaran Ciri-ciri:
o o o o o o

Ramai penjual dan pembeli Kebebasan keluar masuk industri Keluaran homogen - keluaran merupakan pengganti sempurna antara satu sama lain Firma merupakan penerima harga (iaitu firma tiada kuasa mempengaruhi harga) Pengetahuan sempurna tentang pasaran Mobiliti faktor

Keluk permintaan firma dan industri dalam PPS

o

Keluk permintaan firma adalah berbeza daripada keluk permintaan industri/pasaran dan bentuknya adalah mengikut jenis pasaran. Dalam PPS, firma merupakan penerima harga pasaran dan tiada kuasa mempengaruhi pasaran. Oleh itu, keluk permintaan PPS berbentuk anjal sempurna (bentuk garis mendatar/selari dengan paksi kuantiti)

Konsep hasil bagi firma dan industri

o

Jumlah hasil (TR): jumlah nilai penerimaan yang diperoleh firma daripada jualan keluarannya TR = Harga (P) x Kuantiti (Q) Hasil purata (AR): hasil yang diperoleh dengan penjualan satu unit keluaram AR = TR/Q Hasil sut (MR): perubahan jumlah hasil akibat perubahan satu unit keluaran MR = TR/Q Dalam PPS, P = MR = AR = keluk permintaan firma

Penentuan output keseimbangan - Pendekatan TR dan TC

- Pendekatan MR dan MC

Jenis untung - Untung lebih normal

- Untung normal

- Rugi

Keseimbangan firma dalam jangka panjang * dalam jangka panjang, firma PPS hanya memperoleh untung normal sahaja kerana wujudnya kebebasan keluar masuk dalam pasaran. * penyesuaian keseimbangan firma apabila memperoleh:
o

Untung lebih normal

Rugi

Penutupan firma
o

Jangka masa pendek

Jangka masa panjang

Keluk penawaran firma dan industri dalam PPS (jangka pendek)

Keluk penawaran firma dibentuk daripada bahagian keluk MC yang bermula di titik minimum keluk kos purata * merupakan cantuman titik-titik keseimbangan firma untuk harga yang berlainan (harga minima = P = AVC) * Bentuknya adalah naik ke atas dari kiri ke kanan Keluk penawaran industri merupakan campuran harga tawaran firma-firma di pasaran dan dalam jangka pendek, lebih anjal daripada keluk penawaran firma

Kebaikan PPS:
o o

Mencapai kecekapan pengeluaran (firma beroperasi pada AC minimum) Mencapai kecekapan peruntukan (P = MC, iaitu optimum sosial/tingkat kebajikan maksimum) Kos untuk persaingan bukan harga tidak diperlukan

Kelemahan PPS:
o o o o o

Pilihan pengguna terhad Penyelidikan dan pembangunan tidak dilakukan Mewujudkan kos sosial (contoh: kesesakan dan pencemaran) Kualiti barang yang tetap Firma tidak menikmati kelebihan persaingan bukan harga

Bab 8: Pasaran Monopoli

Definisi: sebuah pasaran yang mengandungi seorang penjual (firma tunggal) yang sedang menghasilkan sesuatu keluaran yang tidak mempunyai pengganti hampir dan wujudnya halangan bagi penjual lain untuk memasuki pasaran Ciri-ciri:
o o o o o

Firma adalah penjual tunggal Keluaran tidak mempunyai pengganti hampir Firma merupakan penentu harga Pengiklanan tidak penting Tiada kebebasan keluar masuk industri

Sebab wujudnya monopoli:

o o o o

Wujudnya ekonomi mengikut bidangan Halangan undang-undang Pemilikan faktor pengeluaran semula jadi Halangan kewangan dan tingkat teknologi tertentu

Keluk permintaan monopoli Hubungan TR, AR dan MR dalam pasaran monopoli Penentuan output keseimbangan: sama seperti penentuan dalam PPS (pendekatan TC = TR dan MC = MR) tetapi keluk MR adalah mencerun dari kiri ke kanan Jenis untung - Untung lebih normal

- Untung normal

- Rugi

Keseimbangan monopoli dalam jangka panjang

Diskriminasi harga
o

Definisi: satu dasar/amalan penentuan harga yang berbeza atas barang yang sama dan perbezaan harga ini bukan disebabkan oleh perbezaan dalam kos pengeluaran barang tersebut Syarat-syarat: * Penjual seorang monopoli * Wujud lebih daripada satu pasaran * Setiap pasaran mempunyai keanjalan permintaan harga yang berbeza * Keuntungan daripada diskriminasi harga haruslah melebihi kos untuk melakukan dasar tersebut

Jenis-jenis: * Darjah pertama: Penetapan harga berdasarkan harga maksimum yang sanggup dibayar oleh pengguna pada kuantiti tertentu (lebihan pengguna dijadikan untung) * Darjah kedua: Penetapan harga yang berbeza untuk blok unit yang berbeza untuk harga yang sama * Darjah ketiga: Penetapan harga yang berbeza untuk barang yang sama bagi pasaran yang berbeza Penentuan keseimbangan diskriminasi harga

Kebaikan diskriminasi harga: - meluaskan pasaran dan mengurangkan jurang perbezaan pendapatan - meningkatkan tingkat kebajikan masyarakat Keburukan diskriminasi harga - merugikan masyarakat tempatan apabila pasaran diagihkan kepada pasaran dalam/luar negeri - pengguna kurang/tidak menikmati lebihan pengguna - tidak mendatangkan faedah sosial

Kebaikan monopoli
o

Firma menikmati kos purata yang menurun untuk menghasilkan lebih output dengan harga yang lebih rendah Kebaikan daripada diskriminasi harga Pemonopoli dapat menjalankan perkhidmatan awam dengan cekap Boleh menggalakkan perkembangan teknologi

o o o

Kelemahan monopoli
o o o o

Tidak mencapai kecekapan pengeluaran Tidak mencapai kecekapan peruntukan Pembaziran kapasiti Agihan pendapatan tidak rata

o o

Monopoli mungkin mengehadkan perkembangan teknologi Keburukan akibat dasar diskriminasi harga

Kawalan kerajaan terhadap monopoli

o

Kawalan tak langsung: Percukaian * cukai sekali gus

* cukai per unit

Kawalan langsung (kawalan harga) * AR = AC -- P = AR = AC (harga pulangan modal) -- Firma memperoleh untung normal sahaja -- Harga turun; keluaran meningkat * P = MC -- kecekapan peruntukan; kebajikan masyarakat maksimum -- harga turun; keluaran meningkat -- subsidi diberikan apabila firma memperoleh rugi selepas kawalan harga dijalankan; jumlah subsidi = jumlah rugi * AC minimum -- kecekapan pengeluaran; tiada lebihan kapasiti -- harga turun; keluaran meningkat -- subsidi diberikan apabila firma memperoleh rugi selepas kawalan harga dijalankan; jumlah subsidi = jumlah rugi

Perbandingan pasaran monopoli dengan pasaran PPS

o

Ciri-ciri pasaran * Bilangan firma - PPS: banyak - Monopoli: firma tunggal * Keluaran yang dihasilkan - PPS: homogen; merupakan pengganti sempurna antara satu sama lain - Monopoli: pengeluar tunggal; tiada pengganti hampir * Kuasa mempengaruhi pasaran - PPS: penerima harga - Monopoli: penentu harga * Kebebasan keluar masuk - PPS: mudah - Monopoli: wujud halangan-halangan tertentu

Tingkat keseimbangan * Harga keseimbangan - PPS: lebih rendah - Monopoli: lebih tinggi * Keluaran pada keseimbangan - PPS: lebih banyak - Monopoli: kurang * Tingkat keuntungan dalam jangka panjang - PPS: untung normal - Monopoli: untung lebih normal * Kecekapan pengeluaran - PPS: ya - Monopoli: tidak * Kecekapan peruntukan - PPS: ya - Monopoli: tidak * Pembaziran kapasiti

- PPS: tiada - Monopoli: ada * Keanjalan keluk permintaan - PPS: anjal sempurna - Monopoli: tidak anjal * Lebihan pengguna - PPS: lebih besar - Monopoli: lebih kecil * Lebihan pengeluar - PPS: lebih kecil - Monopoli: lebih besar