Metode
1.
2.
3.
4.
PARIKAN, WANGSALAN,
LAN CANDRA SENGKALAN
Mata Pelajaran : Bahasa Jawa
: XI / 2
: Demonstrasi, Tanya jawab, Latihan/Drill
Waktu
:2 x 45 menit
I.
PANUDUH PIWULANG
Supaya paham informasi / berita lan bisa nggarap tugas, mula luwih dhisik maca
babagan Kompetensi Dasar lan Indikator.
Uga maca Materi bab NULIS PARIKAN, WANGSALAN, LAN CANDRA SENGKALAN kanthi
dibolan-baleni.
Kanggo ngukuhake pemahaman, dianjurake supaya maca buku referensi liyane.
Saben langkah digarap jumbuh karo tugas sing diwenehake.
Tugas dikumpulake jumbuh karo jadwal sing disarujuki / disepakati bebarengan.
Diskusikake lan konsultasikake karo guru menawa nemoni kangelan / reribet.
II.
KOMPETENSI SING AREP DIGAYUH
Standar Kompetensi : MENULIS
Mampu mengungkapkan pikiran, pendapat, gagasan, dan perasaan dalam berbagai
jenis karangan nonsastra maupun sastra mengguna-kan berbagai ragam bahasa
Jawa sesuai dengan unggah-ungguh dan menulis dengan huruf Jawa.
Kompetensi Dasar
: Menulis parikan dan atau wangsalan
Indikator
Menentukan kalimat yang termasuk parikan/wangsalan dari tembang/wacana
yang ditentukan
Membuat parikan/wangsalan sesuai dengan ilustrasi yang diberikan guru
Menerapkan/menggunakan parikan/wangsalan ke dalam kalimat
Menyunting parikan/wangsalan yang ditulis teman
:
III.
INFORMASI MATERI
A.
Parikan
Kang diarani parikan Yaiku unen-unen mawa paugeran telung warna yaiku :
kadedan saka rong ukara kang dhapukake nganggo purwakanthi guru swara
saben saukara kadedan saka rong gatra
ukara kapisan mung minangka purwaka; dn isi utawa wos dumunung ing ukara
kapindho.
Tuladha: Tawon madu, ngisep sekar. (Ukuran kapisan, 2 gatra). Calon Guru, kudu sabar
(ukuran Kapindho, 2 gatra). Gunane purwaka (ukuran kapisan) mung dianggo narik
kawigatene wong kang nedya sikandhani utawa dipituturi, Perlune, supaya ing
sadurunge ukara kang isi utawa wose dikandhakake, wong sing nedya dikandhani
wis ketarik atine, satemah banjur nggatekake, bisa ngerti temenan marang maksude
ukuran kang isi ngese (ukara kapindho).
Kanthi ukara liya sing diarani parikan kalebu salah sawijining puisi lawas. Parikan iki
padha karo puisi tradhisional Melayu kangaran pantun. Puisi iki ngemu surasa
purwakanthi swara/rima/sajak. Cacahe parikan iki ana sing 2 larik ana uga sing patang
larik. Yen ana pantun, rong larik mau diarani karmina/pantun kilat. Ciri-cirining parikan
:
1)
Nduweni purwakanthi ab-ab.
2)
Yen kedadeyan saka rong baris, baris kapisan sampiran lan baris kapindho isi.
Nanging yen dumadi saka patang baris, baris 1-2 sampiran, baris 3-4 kasebut isi.
3)
Pendhote parikan ana sing 4-4 lan 4-8 (kanggo sing rong larik), 8-8 (kanggo sing
patang larik). Pedhotan tegese gunggunge wanda saben sak gatra.
4)
Guna paedahe parikan kanggo pitutur, nyemoni, utawa gojegan ana ing
pacelathon.
Manut ( cacahing) wandane, parikan iku kena diperangi dadi telu, yaiku:
a. Parikankandadadean saka (4 wanda + 4 Wanda) X 2
Tuladha
1. Iwak bandheng, durung wayu (4 wanda + 4 Wanda)
Priya Ngganteng, sugih ngelmu (4 wanda + 4 Wanda
1. Manuk emprit, nucuk pari (4 4 ======= Sampiran)
Nasihat
yaiku ukara kang mung dianggo purwaka. Kehing wandane pada karo ukara kapindho,
lan dhapukane kudu mujudake purwakanthi guru swara karo ukara sing kapindho.
Klebu rerengganing basa
Parikan klebu rerengganing basa, sebab basa sing mawa parikan iku agawe senenge
wong sing maca utawa sing ngrungokake. Guneman mawa parikan basa njalari rame
nengsemake.Gendhing digerongi nganggo sakepan kang mawa parikan, bisa
marakake saya gayeng.
1.
A.
Wangsalan
Wangsalan kuwi tetembungan ing ukara sing disamun kayadn
cangkriman utawa batangan kasebut ing ukara candhak mung dicangking
wandan ba utawa unen-unen kang awujud cangriman kang batange ana ing
njero unen-unen kuwi. Wangsalan dianggo ana pacelathon saben dinane.
Wangsalan bisa diprang telu yakuwi: wangsalan sajroning pacelathon,
wangsalan di pni lan wangsalan awujud tembang.
Wangsalan jroning pacelathon
Njanur gunung, kadingarn dolan mrn? (janur gunung = arn)
Ngrokok cendhak, bocah cilik ora kena neges-neges (rokok cendhak = tegesan)
Balung geni, mbokmenawa aku ora bisa teka (balung geni = mawa)
Bocah cilik ora pareng ngrokok cendhak, saru kuwi kok neges-negesi barang
(ngrokok cendhak = tegesan; neges-negese)
Carang wreksa, wreksa wilis tanpa patra. Ora gampang wong urip ing alam
donya. (carang wreksa = pang, wreksa wilis tanpa patra = wit kayu urip)
Kolik priya, wanara Anjani putra. Tuhu man, wong anom wedi kanglan (kolik
priya = tuhu, Anjani putra = Anoman)
Wangsalan awujud tembang
Kinanthi linging pitutur, kenthang rambat menyan putih, awasna dipun pratla.
Nolha wiranging wuri, cecangkok wohing kalapa, kang dadi pathoking urip.
kenthang rambat = tla
menyan putih = wlirang
cecongkak wohing kalapa = bathok
IV.
PENDALAMAN MATERI
Gawea kelompok sing gunggunge 5 siswa. Saben kelompok nggarap tugas-tugas ing
ngisor iki !
1.
Gawea parikan kanthi paugeran ing ndhuwur (purwakanthi, sampiran, lan isi,
pedhotan) !
a)
pedhotan 4 4, 4 4
b)
pedhotan 4 4, 4 4
c)
pedhotan 4 8, 4 8
d)
pedhotan 8 8, 8 8
..
1.
Wangsalan iki terangna tegese !
Tuladha : mbalung geni, mbok menawa aku entuk rejeki dina iki !
2.
Tembung sing nduwni watek 2 yakuwi: Kalih, Dwi, Asta, Nembah, Nyembah,
Ntra,Caksu, Soca, Pandulu, Tingal, Paningal, Kembar, Myat, Swiwi, Peksi, Paksi, Paksa,
Sikara, Dresthi, Kanthi, Apasang, Sungu, Talingan, Karna. .
3.
Tembung sing nduwni watek 3 yakuwi; Tiga, Tri, Bahni, Geni, Agni, Ujwala,
Murub, Urub, Dahana, Payudhan, Yudha, Perang, Kaya, Kadya, Kadi, Bentr, Kawruh,
Guna, Wdha, Naut, Teken, Pawaka, Rananggana, Brama. .
4.
Tembung sing nduwni watek 4 yakuwi: Papat, Pat, Catur, Wahana, Warih,
Dadya, Kblat, Suci, Wening, Nadi, Toya, Jaladri, Samodra, Tasik, Sindu, Marta, Karta,
Masuh, Segara. .
5.
Tembung sing nduwni watek 5 yakuwi; Lima, Gangsal, Panca, Pandawa, Wisik,
Gati, Indriya, Parastra, Gaman, Panah, Pusaka, Lungid, Landhep, Guling, Diyu, Dik,
Buta, Yaksa, Raseksa, Raseksi, Wil, Galak, Tata, Maruta, Bayu, Samirana, Angin, Marga.
.
6.
Tembung sing nduwni watek 6 yakuwi: Nem, Sad, Rasa, Hartati, Sarkara, Tikta,
Obah, Oyag,Kayu, Wreksa, Prabatang, Lindhu, Mangsa, Naya, Wayang, Ilat. .
7.
Tembung sing nduwni watek 7 yakuwi: Pitu, Sapta, Prawata, Giri,
Arga, Gunung, Acala, Pandhita, Resi, Wiku, Sogata, Swara, Dwija, Wulang, Mulang,
Weling, Wasita, Tunggang, Titihan, Titih, Turangga, Aswa, Kuda, Jaran, Sabda, Muni. .
8.
Tembung sing nduwni watek 8 yakuwi: Wolu, Astha, Basu, Basuki, Slira, Murti,
Bujangga,Pujangga, Manggala, Taksaka, Ula, Naga, Sarpa, Sawer, Dwipa, Bajul, Liman,
Dwipangga, sthi, Gajah, Dirada, Kunjara, Tanu, Madya. .
9.
Tembung sing nduwni watek 9 yakuwi: Sanga, Sang, Nawa, Dwa,
Dwara, Lawang, Kori,Gapura, Lawang, Wiwara, Ambuka, Gandha, Puspa, Kembang,
Kusuma, Bedhah, Muka, Rudra, Gatra, Menga, Mancep. .
10.
Tembung sing nduwni watek 0 yakuwi: Ilang, Musna, Sirna, Nir, Murca,
Mlethik, Langit, Akasa, Wyat, Tawang, Kombul, Muluk, Nenga, Luhur, Duwur, Adoh,
Swarga, Tanpa, Tan, Swuh, Suda, Windu.
Caran Gawe Sengkalan
Yen arep gawe ukara sengkalan:
Kaping loro, guru sastra (persamaan kata), tetembungan sing duwe wujud
tukisan sing padha, dianggep duwe wilangan sing padha. Thuladhane : esthi sing
tegese gajah. Lan tembung esthi iku, uga mengku teges kekareban kang duwe watak
wolu (8).
Sing Kaping papat, guru wanda (persamaan suku kata), yakuwi tetembungan
sing duwe suku kata utawa unine padha dianggep duwe watak wilangan sing padha
yaiku papat (4)
Kaping lima, yakuwi migatekake anane guru sarana (persamaan fungsi), yakuwi
sarana utawaalat.Watak wilangan dianggep padha karo fungsine (pigunane). Tuladha :
lidah (ilat).Sing ngunakake rasa dianggep duwe watak wilangan padha yakuwi enem.
Kaping enem, nggoleki guru karya (persamaan sifat kerja) yakuwi barang lan
kerjane, watak wilangane dianggep padha, umpama mata lan madeng, dianggep
darbe watak wilangan padha yakuwi loro (2)
Kaping pitu, guru darwa (persamaan sifat), yakuwi sipat salah sawijining barang
(benda) dianggep darbe watak lan wilangan sing padha karo panas, dianggep duwe
watak wilangan sing padha yakuwi telu (3)
Kaping wolu, yakuwi nggoleki guru jarwa persamaan arti utawa sinonim).
Tetembungan sing duwe teges makna (arti ) sing padha. Conton, retu,obah lan horeg,
dianggep duwe watak wilangan sing padha yaiku enem (6)
Caran Maca Sengkalan
Maca sengkalan padha karo maos ukara umume, nanging angka sing kinandhut ing
ukara sengkalan mau diwaos saka mburi mengarep utawa saka tengen mangiwa kaya
maca tulisan Arab. Tegese, angka saka ukara sing keri saka sengkelan mau dadi angka
taun sing ngarep dhewe, kosok baline angka sing kinandhut ing tembung sepisan,
saka sengkalan Buta Cakil kang unine: Tangan Yaksa satataning Janma
(penyempurnaan bentuk wayang) Buta Cakil dhek jaman Sultan Agung.Tangan : 2,
Yaksa: 5, Satataning: 5, lan janma:1, dadi diwaca tahun 1552 Jawa utawa taun
16700 Masehi
V.
TUGAS
A. Ing Njaba Kelas
Parikan / unen-unen ing ngisor golekana bacutane !
1.
Kutha Sala ajeg rame
Sriwedari ing tengahe
.
.
1.
Sega punar sega empal
Segane panganten anyar,
.
.
1.
.
Golek ngelmu kudu sabar
1.
Kembang aren, sumebar tepining kalen
..
1.
Wit kecipir mrambat kawat
..
Gawea ukara nganggo wangsalan ing ngisor iki !
1.
Ron mlinjo
= so (godhong so)
====== ngaso
Tuladha
= Roning mlinjo, Bu, yenwissaya nyuwun ngaso
1.
Putrane Anjani = Anoman
====== enom
.
1.
Witng klapa
= glugu
====== salugune
.
1.
Godhong garing
= klaras
====== nglaras
.
1.
Kembang jambu
= karuk
====== kemaruk
B.
Ing Njero Kelas
1.
Ndiskusikake babagan ing ndhuwur
2.
Wakil kelompok kanthi pasangan maju ing ngarep kelas.
3.
Kelompok liyane mbiji kelompok sing maju.
4.
Sakwise kabeh kelompok maju, kelompok-kelompok mau nduduhake hasile
diskusi lan alasane presentasi hasil diskusi kelompok.
5.
Nyimpulake hasil diskusi kelompok.
6.
Ngempalake hasil diskusi.
7.
Nggarap tugas pribadi uji pemahaman
8.
Nggarap tugas pengembangan sikap.
9.
Konsultasi kalawan guru menawa kangelan.
10.
LANGKAH KERJA.
11.
Maca pawarta lan informasi materi kanthi patitis.
12.
Nggarap tugas kelompok sing cumepak.
13.
Nggarap tugas individu sing cumepak
14.
Ndiskusikake tugas kelompok diterusake diskusi kelas.
VII.
PENILAIAN
A. Uji Pemahaman
Aspek
: Kognitif
Indikator
:
Menuliskan kejadian sehari-hari ke dalam bentuk parikan dan
wangsalan.
Kelas/Semester : XI / 2
1.
Wenehana tandha ping ana aksara A, B, C, D, utawa E ana wangsulan sing
bener !
1.
Basa jawane pantun yaiku .
1.
Cangkriman
2.
Parikan
3.
Unen-unen
4.
Wangsulan
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
Singir
Ing ngisor iki cirri-cirine parikan, kajaba
Nduweni purwakanthi a b, a b
Yen kedadeyan saka 2 baris, baris kapisan sampiran lan baris kapindho isi
Pedhotan parikan 4 4, 4 4; 4 8, 4 8; lan 8 8, 8 8
Nduweni purwakanthi a a a a
Guna paedahe parikan yaitu kanggo nasihat, gojegan, utawa nyemoni
ana ing sajroning pacelathon.
Pedhotan ana ing parikan bisa kedadeyan saha .
4 4, 4 6
4 4, 4 8
4 6, 4 6
4- 8, 4 8
4 6, 4 8
Manuk emprit, nucuk pari
Dadi murid, siing taberi
Pedhotane parikan ing ndhuwur saben gatrane dumadi saka .
4 4, 4 4
4 6, 4 6
4 8, 4 8
4 6, 4 4
8 8, 8 8
Ing ngisor iki parikan sing pedhotane 8 8, 8 8 yaiku .
Manuk tuhu, menclok pager
Yen sinau, dadi pinter
Jemek-jemek, gula jawa
Aja ngenyek, padha kanca
Gudheg manggar, bumbune mrica ketumbar
Lamur sabar, bisa lejar serta bingar
Kembang kencur, tinandur tepining sumur
Sapa jujur, bakal luhur klawan makmur
Yen kembang-kembang cempaka dudu kembang arum dalu
Mumpung sira isih mudha, den asregep ngudi ilmu
Unen-unen sing wujude cangkriman, batangane ana ing njero unen-unen kuwi
diarani ..
Parikan
Wangsalan
Purwakanthi
Cangkriman
Paribasan
Dadi bocah aja seneng nglemah bengkah, ta, kok nyela-nyela. Nglemah
bengkah kuwi ..
Sela
Nela
Tela
Nyela
Kela
Mrica kecut, Mbak, sauni-unine taktampakok
Uni
Wuni
Muni
Sauni
Tuni
Bocak cilik ora pareng ngrokok cendhak, saru kuwi kok neges-neges barang
Ngrokok cendhak jenenge ..
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
1.
1.
1.
1.
Neges
Negesi
Teges
Tegesan
Ceges
Awas kowe, kancing jaya tenan, titenana !
Kancing jawa jenenge
Peniti
Titi
Eti
Titen
Titena
Wangsulan pitakon-pitakon ing ngisor iki !
Sebutna ciri-cirine parikan !
Wangsulan .
Gawea parikan kanthi pedhotan 4 8, 4 8
Wangsulan .
Apa bacutane parikan ing ngisor iki !
Esuk nakir sore nakir, sing ditakir godhong ploso
Wangsulan .
Wansulana ing ngisor iki gawea ukarane !
a) mesin tulis
= tik
= witikna
b) balung geni
= mawa
= mbok menawa
Wangsulan .
Golekana wangsulane saka ukara ing ngisor iki !
a) witing klapa, Mas, salugu-lugune adhiku isih lugu aku
b) esuk-esuk kokwisnggodhong garing, nglaras tembang karo loak-laok !
Wangsulan .
B. Pengembangan Sikap
Aspek
Indikator
wangsalan
Kelas/Smt
: Afektif
: Menuliskan kejadian sehari-hari ke dalam bentuk parikan dan
: XI / 2
Kriteria
N
o
Indikator
O
k
Kr
Ar
O
t
Katerangan
Ok
Kr
Ar
Ot
VIII.
Skor
4
3
2
1
: Ora kendhat
: Kerep
: Arang
: Ora tau
TINDAK LANJUT
Yen tugaswisrampung jumbuh karo langkah gawe ing ndhuwur, siswa dikarepake
nerusake piwulangan sateruse, menawa during dibaleni maneh kanthi remedial.
WULANGAN 4
MAOS NASKAH DRAMA/SANDIWARA
Mata Pelajaran
Kelas/Semester
Metode
Waktu
: Bahasa Jawa
: XI / 2
: Demonstrasi, Tanya jawab, Latihan/Drill
:2 x 45 menit
I.
PANUDUH PIWULANG
Supaya paham informasi / berita lan bisa nggarap tugas, mula luwih dhisik maca
babagan Kompetensi Dasar lan Indikator.
Uga maca Materi bab MAOS NASKAH DRAMA/SANDIWARA kanthi dibolan-baleni.
Kanggo ngukuhake pemahaman, dianjurake supaya maca buku referensi liyane.
Saben langkah digarap jumbuh karo tugas sing diwenehake.
Tugas dikumpulake jumbuh karo jadwal sing disarujuki / disepakati bebarengan.
Diskusikake lan konsultasikake karo guru menawa nemoni kangelan / reribet.
II.
KOMPETENSI SING AREP DIGAYUH
Standar Kompetensi : MEMBACA
Mampu membaca dan memahami bacaan sastra maupun nonsastra, berhuruf Latin
maupun Jawa dengan berbagai keterampilan dan teknik membaca.
Kompetensi Dasar
: Membaca naskah drama/sandiwara sesuai karakter tokoh.
Indikator
1. menyebutkan karakter penokohan pada tokoh drama/sandiwara
2. membacakan naskah drama sesuai dengan karakter pada tokoh yang dibawakan
3. memberikan tanggapan terhadap pembacaan naskah drama yang dibawakan oleh
teman
:
III.
INFORMASI MATERI
Ing ngisor iki ana tuladha naskah carangan sandiwara Jawa, coba wacanen
ana sajroning batin banjur gladhen ing ngisore garapen kanthi patitis!
Naskah Carangan Sandiwara Jawa Andhe-Andhe Lumut
Dhapukan Lakon/casting:
1. Andhe-Andhe Lumut (Raden Panji Inukertapati)
awujud yuyu, ala rupane, gampang dirayu, sing mbaureksa kali Suda Susila
watesing Kadipaten Arum Wana
10. Sang Hyang Kandha Wana
watake angker, sekti,wissepuh, seneng menehi pitulungan marang sapa kang
apik atine
11. Punggawa Kadipaten/Juru Warta
tukang nyorakake warta
12. Pengawal Punggawa 1
tukang nggawa kempul
13. Pengawal Punggawa 2
tukang nggawa payung
14. Dhagelan 1
15. Dhagelan 2
16. Dhagelan 3
para dhagelan yaiku kawula alit, watake gecul
PROLOG
Kocap kacarita, ana ing Negara kang aran Blambangan dicariyosake menawa ana
Satria mudha turunan ningrat jejuluk Raden Panji Inukertapati. Dasar Raden Panji
Inukertapati iku bagus rupane, sekti ilmune lan dhuwur kawruhe. Raden Panji
Inukertapati nduweni gandhulaning ati yaiku Putri Galuh Cangrakirana kang ayu paras
lan atine. Sakloron kuwi mau tansah padha sing ceblok dhemen. Ananging marga
salah sawijining babagan, Raden Panji Inukertapati gawe wirang kedhaton sak
punggawa lan wadya bala saingga Raden kuwi mau oleh pidana lunga saka kedhaton
dadi kawula cilik banjur diopeni karo mbok Randha Dhadhapan kang sugih bandha lan
urip ana ing dusun cilik kang aran Kadipaten Arum Wana. Putri Galuh Candrakirana
banjur ndhuweni kekareban bakal nggoleki ana ing ngendi papan dununge raden Panji
Inukertapati ya sang puspaning ati. Putri Galuh Candrakirana salin rupa dadi bocah
wadon ndesa supaya ora dingerteni dening para kawula cilik liyane. Putri Galuh
Candrakirana ngerteni dene sejatine Raden Panji Inukertapati iku ya si ANDHE-ANDHE
LUMUT..!
BABAK 1
SWASANA LATAR OMAH DUSUN
(mbok Menah mlaku nggawa bakul, banjur monolog)
MBOK MENAH : Elae, kaya ngene nasibe dadi randha, wis tuwa, urip ning Dusun sepi,
sanadyan mangkono tetep bungah rasaning atiku, amarga aku nduweni anak-anak
yaiku para klenthing, wis dasare ayu-ayu, pinter, nurut, sregep mbantu mbokne,
ananging anak-anakku durung padha rabi, hmm, kamangka sejatine ora kurangkurang para lanangan enom-tuwa sing wis nglamar anakku, lha ning piye maneh,
kabeh kuwi durung ana sing cocok ning ati.
(mbok menah ngundang para klenthing)
MBOK MENAH : wuk, anak-anakku! Abang, Ijo, Ungu, Biru!!
PARA KLENTHING : inggih mbok, wonten timbalan dhawuh!
(para klenthing teka)
MBOK MENAH : aduh anakku sing ayu-ayu, bar saka ngendhi kowe kabeh nduk,
hmmm, lha kae ngapa biru kok awul-awulan ra tata kaya mangkono horo?
K. BIRU : nganu mbok, mau aku dijahatin karo mbakyu-mbakyu, masa jarikku dibiaki
kaya ngene (karo mbiyak jarike dhewe) ya aku isin ta dedeloki mas-mase
K. IJO : ora kok mbok, mau aku ra mbiyak jarike Biru kaya ngene iki (karo mbiyak
jarike Biru) wong kok nuduh-nuduh
K. ABANG : iya mbok wong mau Ijo ora mbiyak ngene iki (karo mbiyak jarike Biru) len,
ra percaya takon Ungu kuwi
MBOK MENAH : apa bener nduk Ungu?
K. UNGU : bener mbok, kene ra tau mbiyak-mbiyak ngene iki (karo mbiyak jarike
Biru) masa dituduh mbiyak ngene (karo mbiyak jarike Biru), padahal yen mbiyak
ngene (karo mbiyak jarike Biru) kan ora apik, saru.
(K.Biru mulai anyel)
K. BIRU : nyoh nyoh nyoh! (karo mbiyak-mbiyak jarike dhewe)
MBOK MENAH : wis wis wis, ayo aja padha padu apa maneh biyak-biyakan ngene iki
(karo mbiyak jarike Biru), luwih becik ayo padha ning pawon ngewangi simbok olaholah
PARA KLENTHING : yo yo yo
(para klenthing lan mbok Menah lunga, klenthing kuning teka)
K. KUNING : Kulanuwun.
PARA KLENTHING : iya (para klenthing balik marani Kuning)
K. ABANG : iya, kowe sapa lan ana perlu apa?
K. KUNING : (karo jengkeng) aku klenthing kuning, aku urip dhewe ora nduwe
kadhang mitra, apa mbakyu-mbakyu kabeh gelem menawa aku didadine adhi ragil?
K. IJO : apa, arep numpang ning kene?? Ning kene panggonane wis enthek!
K. UNGU : iya! Luwih becik kowe golek panggonan liya!
K. KUNING : aku njaluk tulung banget, dikon turu kandhang pitik aku ya gelem
K. BIRU : huh, ki bocah ngeyel banget ta,, dikon lunga ya lunga! Tak jiwit lho! Tapi
nganggo tang!
K. ABANG : lho, wis ngerti ta guneme adhi2ku, kowe ning kene i bethek-betheke
mung bakal ngenthekne segane simbok thok, ndang lunga kana!
K. KUNING : tulung banget
K. ABANG : lunga!
K. KUNING : aku gelem kok dikongkon apa wae
K. ABANG : eee, isih ngeyel, ndang minggata!! (karo nendhang Kuning)
PARA KLENTHING : iya, ndang minggat! Sumingkir seka papan kene!
(Kuning nangis banjur mbok Menah teka)
MBOK MENAH : elae, ana apa iki kok ribut-ribut kaya mengkene? (terus marani
Kuning) lho kowe iki sapa nduk cah ayu, kena apa nangis?
K. KUNING : mbok tulungi kula, kula urip dhewe mboten kagungan kadhang mitra,
kula pingin urip ten ngriki kaliyan mbakyu-mbakyu menika, kula purun dipunutus napa
kemawon
(para klenthing ulate dadi peteng)
K. ABANG : halah mbok, cah kaya ngono i rasah ditanggepi!
K. IJO : iya mbok, mung nambah-nambahi beban keluwarga!
K. UNGU : tambah wong malah tambah bebane keluwarga, kene wae niate arep
ngelongi anggota kelurga barang eh (Abang, Ijo, Ungu nyawang Biru kompak)
K. BIRU : (bingung, thingak-thinguk) wah! Ra penak!
MBOK MENAH : wis-wis rasah padha ribut, simbok dadi bingung iki (banjur marani
Kuning) wis nduk rasah sedih maneh, simbok bakal menehi kowe ijin melu simbok lan
para anak-anakku iki, (para klenthing padha protes saur manuk) sssttt (marang para
klenthing) nanging ya kuwi.
K. KUNING : napa mbok?
MBOK MENAH : kowe kudu gelem nandhang gawe ngewangi simbok ning kene iki
K. KUNING : menawi mekaten kula bungah sanget mbok
(Kuning banjur ngambung tangane simbok, lan simbok ngenalake Kuning marang para
klenthing liyane, ulatane para klenthing liyane pating mbesengut)
MBOK RANDHA : wis ayo padha mlebu omah kabeh, ayo anakku kabeh, sing rukun
karo adhimu anyar iki
K. ABANG : pokoke kowe sing nyaponi latar!
K. UNGU : klambi-klambine aku lan liyane kowe pokoke sing ngumbah!
K. BIRU : kowe pokoke sing nyawiki aku!
K. IJO : husst
MBOK MENAH : wis ayo padha mlebu gage nduk!
(kabeh metu panggung)
BABAK II
SWASANA PADESAN/DUSUN
(para kawula alit/dhagelan padha gegojekan)
-pre memory-dhagelan bebas(gong! gong! juru warta teka dikawal para pengawale)
JURU WARTA : (maca/nyemak teks, bengok-bengok, lebay, lucu, diiringi kempul dening
pengawale)wara-wara! Mbok Randha Dhadhapan saka tlatah Kadipaten Arum Wana
menehi pawartos kangem sedhaya kawula kang mirengake! (para kawula padha
nyedhak siji mbaka siji ora keri para klenthing uga melu )
sayembara!! anak tunggal mbok Randha Dhadhapan yaiku jaka bagus kang aran
Andhe-Andhe Lumut badhe nggelar pilih-pinilih, timbang-tinimbang wanita kagem
didadosaken bojone, para kawula ingkang saguh lan mumpuni dipunantosi wanci
tabuh sekawan sonten menika wonten ing ngarsa dalem Mbok Randha Dhadhapan.
Dene wanita kang bakal dipundadosaken bojo gumanthung kawicaksananipun Ndara
Andhe-Andhe Lumut. Mekaten pawartos saking kula, nuwun nuwun maturnuwun!
(para punggawa lunga, para kawula padha bubar, dene Mbok Menah,
Abang, Ijo, Ungu lan Biru isih tetep ana papan mau)
K. ABANG : mbok, aku pingin melu sayembara mau mbok!
K. IJO, UNGU, BIRU : aku iya mbok
MBOK MENAH : wis ayo gek dha siap-siap, ayao padha dandan lan milih wusana kang
apik ana ing juru rias etan kana
PARA KLENTHING : ayo!
(nalika padha arep budhal teka Kuning sinambi mlayu)
K. KUNING : mbok, kula pripun?!
(para klenthing lan mbok Menah balik)
K. UNGU : lho, ngapa kowe nusul rene?
K. KUNING : aku ya pingin melu sayembara?
PARA KLENTHING : apa??!
K. BIRU : eh, mendingan kowe jaga omah wae!
K. IJO : Andhe-Andhe Lumut mesti ra bakal gelem karo dhapuranmu kuwi!
K. BIRU : yuukk, Andhe-Andhe Lumut mah gak level ame ye u kow?
K.ABANG : kowe apa wis nandhang gawean omah ha?!!
K. KUNING : dereng mbakyu Abang
K. ABANG : nah kuwi ateges kowe mblenjani janji!
K. IJO : wis untung diwenehi tumpanganan, janji arep rewang-rewang malah arep
mlenjani!
K. ABANG : nah mbok, piye iki si Kuning arep mblenjani janji!
MBOK MENAH : Kuning, apa bener kowe pingin melu sayembara?
K. KUNING : leres mbok
MBOK MENAH : apa pagaweyan omah wis mbok rampungake?
(marang Andhe-Andhe Lumut) coba saka bocah papat kuwi mau endi sing sarujuk karo
atimu?
(Andhe-Andhe Lumut mlaku marani para klenthing sinambi wira-wiri mriksani para
klenthing)
JURU WARTA : hehe, pripun ndara, ayu-ayu lhe, kajaba ingkang biru nika, hehe
MBOK RANDHA : kepriye ngger anakku?
ANDHE LUMUT : ibu, miturut panawang kula, para wanita menika mawi sukma
ingkang mboten sae
MBOK RANDHA : apa kuwi tegese ngger?
ANDHE LUMUT : inggih ibu, para wanuta menika sampun mawi tilasipun Si Yuyu
kangkang
MBOK RANDHA : dadi?
ANDHE LUMUT : niku ateges kula mboten saged nampi para wanita menika ibu
MBOK RANDHA : nduk cah ayu-ayu, wis ngerti ta apa sing diaturke dening anakku?
Sing sareh ya, mungkin iki durung jodhomu
(marang Andhe-Andhe Lumut) ngger, wis akeh wanita sing ora sarujuk marang atimu,
jan-jane panjalukmu sing kepiye ta ngger?
(Anghe-Andhe Lumut amung gedheg-gedheg kadadak pengawal 1)
PENGAWAL 1 : ndara, kepareng matur
ANDHE LUMUT : iya pengawal, ana wigati apa?
PENGAWAL 1 : wonten latar ana salah satunggaling wanita malih ingkang badhe
tumut sayembara pilih ndara
ANDHE LUMUT : ya wis ndang diaturu mlebu
(pengawal 1 ngacungke kode ngundang, pengawal 2 karo Kuning taka, Kuning amung
ndungkluk banjur lungguh)
(para klenthing padha kaget, saur manuk)
K. ABANG : hei Kuning, wani-wanine kowe rene?? Apa gaweanmu wis rampung?
K. KUNING : sampun mbakyu
K. UNGU : halah, awake dhewe sing ayu-ayu kaya ngene wae ora ditampa, apa
maneh kowe sing mung batur!
K. IJO : wis, kana ndang minggat tinimbang gawe isin ning kene!
K. KUNING : nyuwun pangapunten mbakyu, kita sedhaya anggadhahi hak ingkang
sami, kula uga pingin tumut sayembara pilih iki
MBOK RANDHA : (nugel atur, marang para klenthing) bener pangucape bocah iki
nduk (marang Kuning) nduk cah ayu sapa aranmu?
K. KUNING : kula Klenthing Kuning ibu
MBOK RANDHA : oo, iya, ngger anakku, coba kowe sawang bocah iki, apa kowe
sarujuk?
(Andhe-Andhe Lumut nyedhaki Kuning, ngranggih tangane, Kuning ngadhek, sakloron
padha tinemu sawang)
KLENTING KUNING : Kangmas Inukertapati.!
ANDHE LUMUT : Diajeng Candrakirana.!
(kebeh isining panggung tablo/matung)
TAMAT
IV. PENDALAMAN MATERI
A. Naskah sandiwara ing nduwur wacanen kanthi permati. Banjur isenana
kolom-kolom ing ngisor iki!
B. Adhedhasar pacelathon ana ndhuwur isinen bagan ing ngisor iki!
Unsur intrinsic
Ukara panyengkuyung
Tema
___________________
__
______________________________________
_
Karakt
er
Andhe-Andhe
Lumut Mbok
randha
1.
____________________________________
2.
Settin
g
___________________
___________________
Kleting Kuning
___________________
_
___________________
_
_____________________________________
1.
______________________________________
_
2.
_____________________________________
______________________________________
_
1.
____________________________________
2.
____________________________________
Papan
Panggonan:Wektu:
___________________
Kahanan:
___________________
__
1.
____________________________________.
______________________________________
_
2.
_____________________________________
1.
____________________________________
Ketera
ngan
Kriteria Penilaian
1
Kekompakan
1: Ala
Kelancaran
2:
Kurang
Pelafalan
3:
Cukup
Ekspresi
4: Apik
Penampiilan (bloking,
setting)
5: Apik
banget
WULANGAN 6
AKSARA JAWA
Mata Pelajaran
: Bahasa Jawa
Kelas/Semester
: XI / 2
Metode
: Demonstrasi, Tanya jawab, Latihan/Drill
Waktu
:2 x 45 menit
====================================================
================
I. PANUDUH PIWULANG
1.
Supaya paham informasi / berita lan bisa nggarap tugas, mula luwih
dhisik maca babagan Kompetensi Dasar lan Indikator.
2.
Uga maca Materi bab AKSARA JAWA kanthi dibolan-baleni.
3.
Kanggo ngukuhake pemahaman, dianjurake supaya maca buku referensi
liyane.
4.
Saben langkah digarap jumbuh karo tugas sing diwenehake.
5.
Tugas dikumpulake jumbuh karo jadwal sing disarujuki / disepakati
bebarengan.
6.
Diskusikake lan konsultasikake karo guru menawa nemoni kangelan /
reribet.
II. KOMPETENSI SING AREP DIGAYUH
Standar Kompetensi
:
1.
Menulis wacana pendek dengan huruf jawa
2.
Membaca dan memahami berbagai teks bacaan nonsastra berbahasa Jawa
dengan berbagai teknik membaca untuk berbagai tujuan.
Kompetensi Dasar
1.1.
Menulis huruf Jawa
2.1.
Membaca pemahaman bacaan sederhana berhuruf Jawa 25 kalimat (5
paragraf)
Indikator
:
1.1. Menulis wacana pendek dengan huruf Jawa.
2.1. Membaca teks yang disediakan dengan lancer dan benar.
2.2. Mengungkapkan isi bacaan.
2.3. Menceritakan kembali isi bacaan dalam beberapa menit.
2.4. Menjawab pertanyaan bacaan.
III.
PENDALAMAN MATERI
A. Aksara Murda
Aksara murda uga kasebut aksara gedhe (kapital) cacahe ana 8. Unine : na, ka, ta, sa,
pa, nya, ga, ba (n, k, t, s, p, ny, g, b). Aksara murda iki kanggo tembung-tembung sing
mbutuhake aksara gedhe kayata jenenge pawongan, papan panggonan, pulo, Negara,
unsure keagamaan. Cacahe aksara murda saben tembung amung siji.
Wujude Aksara Murda :
IV.
PENDALAMAN MATERI
A. Ing ngisor iki ana wacan tulisen nganggo aksara Jawa !
Tukang Nyampur Formalin Diincim 15 Taun
Markas Besar Kepolisian RI (Mabes Polri) ngincim matrai hukuman kaunjara 15
taun marang pelaku sing kabukten nyampur fomalin karo bahan panganan. Wakil
Kepala Divisi Humas Mabes Polri Brigjen Anton Bahrul Alam mratelakake, kanggo
ngerim sumebare panganan kang ngandhut formalin ing pasaran, polisi bakal
nganakake operasi. Operasi sing utama katindakake marang industri-industri
panganan.
Sauntara kuwi Kepala Badan Pengawasan Obat lan Makanan, Sampurno, nduweni
pangira ing Indonesia ana prodhusen formalin cacah 20 kanthi kapasitas produksi mau
dinuga diedharake kanthi bebas ing pasaran.
Wangsulan :
B. Wacana mawa aksara Jawa ing ngisor iki wacanen lan gentia nganggo aksara
latin !
Aksara jawa ing ngisor iki wacanen kanthi permati!
?m=spvC[rob.
?j[r*[g=o,sumukHwai=m=spvC[robtaunHiki2008jiy
nVkStenn\pn[sS.Ai=surby,pnsSi=awznTiluwihsk 40derj[tClCiyus.
znTi[wo[lo[roautwpsi[ynK=rwt
HinpHi=rumhskitKels[H[mBk\awnBezi[aorseqiqikK=mBvkKi. ki
psHzinLuwihsk[lo[ro [aor[koz=rfzdemM[khwai=sMau. a
xpZlihai=ruw=k=luwihbbu s\mwa[c,k[nQo=[zsi=[aorsguh.
lgi[ao[lhx[spSk[dokTe/w[a,a[khk=pdd]deg,wefi,appsediynDuwi[tTkirkiraisihv
nDkK=[gonebu[sHobt\l[kokHxpHlianSlBr=.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
V.
TUGAS
A. Ing Njaba Kelas
Tulisen nganggo aksara Jawa !
Sri Sultan Hamengku Buwono X
Presiden Susilo Bambang Yudhoyono
Saiki wulan Januari taun 2009
Bom ing Palu newasake wong 7
Zakat Fitrah wajib ukume tumrap wong Islam.
Apa macane aksara jawa ing ngisor lan apa tegese !
kc=m=sni=glLlvJ/rn\
Wangsulan :
sptemenBklTinemu
Wangsulan :
1.
becikKetitikHlketr
Wangsulan :
1.
afig=,afigu=,afigun
Wangsulan :
1.
gjhzifkRph
Wangsulan :
VI.
1.
2.
3.
4.
5.
LANGKAH KERJA
Maca informasi kanthi patitis
Ngapalake aksara jawa, murda, swara, lsp.
Nransit aksara jawa ana ing aksara latin.
Diskusi kelompok diterusake diskusi kelas.
VII.
PENILAIAN
A. Uji Pemahaman
Aspek
: Kognitif
Indikator
:
1.1. Menulis wacana pendek dengan huruf Jawa.
1.2. Membaca teks yang disediakan dengan lancer dan benar.
1.3. Mengungkapkan isi bacaan.
1.4. Menceritakan kembali isi bacaan dalam beberapa kalimat.
1.5. Menjawab pertanyaan bacaan.
Kelas/Smt
: XI / 2
I.
Wenehanan tandha ping ana aksara A, B, C, D, utawa E ana wangsulan sing bener !
1. 2006 yen ditulis aksara jawa dadine :
A. 2004
B. 2005
C. 2006
2. 8043 Yen ditulis aksara latin dadi
A.
3407
B. 4308
C/ 3408
D. 2007
D. 8043
E. 2008
E. 4038
C. Mangsa pana
e. 8
d. 2007
E.
e. 2008
7. Pira cacahe kipas angina kang kanggo ngawekani panase hawa kasebut?
a. 1
b. 2
c. 3
d. 4
e.5
8. Ukara kapisan wacan ing nduwur unine .
A. Jare Bagong, sumuk hawa ing mangsa pancaroba taun iki 2008 jian nyiksa
tenan, panase.
B. Ing Surabaya, panasing hawa nganti luwih saka 40 derajat celcius.
C. Nganti wong loro kang rawat inap ing rumah sakit kelas embek, awan bengi ora
sethithik kang mbanyaki.
D. Arep ngalih sal kang luwih bagus, mawa AC, la kanthonge kang ora ana
E. Apa pasedhiyan dhuwite kira-kira isih nyandhak kanggo nebus obat, lha kok
arep alihan sal barang.
9. Kelas pira kang diarani kelas embek?
a. 1
b. 2
c. 3
A.
B.
d. 4
e. 5
E. Zakat fitrah
?ku/bn\XnDutNutupFln\,?
[wo=[a[wonNnSksz=[dssi=ffiku/b[nNsemBu/rn\XnDutLpi[nDob]nTsHi=[po[r=
o,Si[foa/[joauvJukRsknQinutupFl[nP]o[to
[kolSurby,psuruhan\se[nn,23mxt\2008.?[w=o[w=oaikufu
mfiskw/g[fssiri=brt\p[motn\ketp=,jtix[jo,minDi,
gLghArum\pLu[mBon\ged=lnKlitezh.auvJukRsaikuvJl/Rij
lu/surbybvuwzilumPuh7jm\,
A.
B.
C.
13. Apa arane dalan kang ditutup dening warga kurban lendhut?
A.
Dalan Jurusan Surabaya-Porong
D. Dalan ProtokolSurabaya
Pasuruan
B.
Dalan Jurusan pasuruanSurabaya
E. Dalan Protokol Pasuruan
Surabaya
C.
Dalan SidoarjoPorong
14. Ing ngisor jeneng-jenenge desa sing nutup dalan amarga desane dadi kurban
lendhut , kajaba .
A. Siring Barat, Pamotan
C. Ketapang, Jatirejo
E. Mindi,
Glagah Arum
B. Plumbon, Gedhang
D. Siring wetan, Kali Tengah
15. Pira suwene lumpuhe jalurSurabayaBanyuwangi apadeneSurabaya Malang?
a. 6 jam b. 7 jam c. 8 jam d. 9 jam
e.10 jam
II. Wangsulana pitakon-pitakon ing ngisor iki !
2. Apa macane tulisan aksara jawa ing ngisor iki ?
?mnutCqetT[nN*[g=o,[a=o[ko[sHopNmHi=g]aAme/tsefinsewe
zi[n[aorkur=sk300000rupiyh.aikutri[pP[dkse[mo [nolnMu=[a=o[koskm/
[r,duru=xg[aobt\[a=o[ko[sDokTe/,ln liyliy[n.
?
[d[kH[mBnKe[ponkK[nNm[kN@mP}t[folnV=b[wyn\tilikSnk.bez=[nfiajkTuruzG
el/lmPitHi=[a[mP/rnZx[pHomh. sfuru=[zturu,sisnkMaume/
[lokK[kt[konMr=ke[ponkK[nm [kN@mP},
[aor=[kotk=fia=gepLuwihjemB/wwsS[nN.hwpnsKy[z[naikijlrnskslhm=s,apans
ebbSebLiy[n.
Wangsulan :
3. Wenahana tuladha (satembung wae) tembung kang ana aksara murda, aksara
swara, aksara/angka jawa, lan aksara rekan !
Wangsulan :
B. Pengembangan Sikap
Aspek
: Kognitif
Indikator
: 1.1. Menulis wacana pendek dengan huruf Jawa.
2.1.Membaca teks yang disediakan dengan lancer dan benar.
2.2.Mengungkapkan isi bacaan.
2.3.Menceritakan kembali isi bacaan dalam beberapa kalimat.
2.4.Menjawab pertanyaan bacaan.
Kelas/Smt
: XI / 2
Kriteria
N
o
Indikator
Ok
Kr
Ar
O
t
Katerangan :
Skor
Ok
: Ora kendhat
4
Kr
: Kerep
3
Ar
: Arang
2
Ot
: Ora tau
1
VIII.
TINDAK LANJUT
Yen tugaswisrampung jumbuh karo langkah gawe ing ndhuwur, siswa dikarepake
nerusake piwulangan sateruse, menawa during dibaleni maneh kanthi remedial.
I.
1.
A.
2.
A.
B.
C.
A.
B.
C.
D.
E.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
Pawarta sing diwaca ana syarat-syarate kaya ing ngisor iki, kajaba
Anget
B. Merak ati
C. Gres
D.
Anyar
E. Endah
Kahanan kang bisa didadeake pawarta yaiku
Kedadeyan lan prastawa
D. Kedadeyan lan kahanan
Kedadeyan lan panggonan
E. Panggonan lan prastawa
Kahanan lan panggonan
3. Swarane merdu, enak dirungokake, gampang dimangerteni tegese kalebu gladhen
Vokal / swara
Variasi vokal
Ngatur intonasi
Pernafasan
Performance / penampilan
Pengetan angka tahun kang disamarake ana reroncening ukara diarani
Cangkriman
D. Sengkalan
Parikan
E. Saloka
Wangsalan
Tembung-tembung kang duweni watak angka 8 ana ing candra sengkalan kaya
ing ngisor iki kajaba
Gajah
D. Ula
Naga
E. Pandawa
Baya
Sirna tata estining wong. Sengkalan iki ana ing sajroning layang Djokolodang- R.
Ng. Ronggawarsita. Nuduhake taun
1620
D. 1964
1532
E. 1850
1746
Nata ratu ilang tangan. Sengkalan kasebut nuduhake taun
2008
D. 2011
2009
E. 2012
2010
Suryo lair nalika Gunung obah bolongan jagad.Dadi Suryo lair ing taun
1952
D. 1987
1967
E. 1993
1945
Perangan ing ngisor iki kanggo soal nomer 9-14!
Dina-dina iki akeh pawarta tabung gas njeblug. Ya sing ukurane telung kilogram uga
sing ukurane rolas kilogram. Njebluge gas iki mau merga kebocoran. Kamangka biyen,
nalika isih jamane kompor lenga, pamarentah mbagekake tabung gas sakompore.
Dijamin gas elpiji luwih aman tinimbang kompor lenga. Kasunyatane saiki lha kok
kuwalik omonge kang Barjo.
Ya kuwi aku sarujuk, kang. Kenapa pamarentah mblenjani janji. Sacara teknis kudune
luwih aman, nanging kasunyatane ora mengkono. Krungu-krungu tabung sing dienggo
saiki ora memenuhi standar SNI saute cak Bedja.
Lha ya, yen pancen ora memenuhi standar SNI, kenapa kok diculna? Iki sing duwe
wewenang Pertamina, ya kudune tanggung jawab. Apa maneh yen mbleduge kuwi
merga masalah teknis, dudu kesalahan manungsane tambahe yu Sri.
Pejabate Pertamina ganti wae, sing duwe dedikasi ngono lho..wisora wayahe kerja
sembrono! tutuge lek Gimin.
Ing ngisor iki isi semakan wacan ing ndhuwur, kajaba
Akeh tabung gas njeblug
Mleduge merga kebocoran
Pamarentah mlenjani janji
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
an;365;fin
an;348;fin
an;265;fin
an;165;fin
an;365;din
?spasM[ng/wnipun,r,A,@/tini.
@ ,&,[$o[s]ofini=rt\
&,*,%,a,%uge/
r,m,%usPkusum
@ ,r,^,wi/y!gr
@ ,&,&,A,A,Afipti
Gusti Gandakusuma, yen ditulis aksara jawa dadine
&usTignFkusum
&usTi&nFkusum
&sTi&nDkusum
&usTi&nDkusum
&usti&nfkusum
Ngedhuk blambangan, yen ditulis aksara jawa dadine
zefukblmBzn\
zedukBlmBzn\
zedukbLmBzn\
zeduk\bLmB=zn\
zeduk\bLmBzn\
Atlet, kuliah, lan buang,yen ditulis aksara jawa dadine
A[tLt\,kuliyh,buw=
a[tLt\,kuliyh,buw=
A[tLt\,kuliah,buw=
A[tLt\kuliyh,bua=
atelet\kuliah,bua=
Wacan nganggo aksara Jawa iki kanggo soal nomer 37-39!
?pm[rnThfideseg\zLuwrisnFer.
?A=[got[@omiisi;1;f,%,r,
p+yku+n\Af]iyni,senin\;11;Ap]il\;2011;nDesegPm[rnthsupytumulizLuwriankBuwhkpl\
$in/@ufusCch ;20;k=aisihfisnder[fni=prbjgLaut\[somlia.
?$in/@ufusFitwnBjgLaut\[$omliywiwit;16;mxt\;2011;ai=kifu[lWt[n%u[lo[$o[kot],
$emennJu=[$omliy,Ap+ik.
?@p[tnKpl\
$LmetJuarik=[kobe/znk[k[komuniksikLwnRfi[yoEl$inTknF[ynBjgLautMaufumfisk[wo=;3
5;lnK[bhsikepSenJt
Apa sing dadi underan wacana ing dhuwur?
Pamarentah didheseg supaya enggal ngluwari sandera
PT. Samudra Indonesiaora gelem ngurusi bab panyanderane kapal Sinar
Kudus
Bantahane pamarentah yen ora enggal nangani perkara mau
Kahanane para sandera sing wiwit mrihatinake
Angele ngentukake dhuwit tebusan kanggo ngluwari para sandera
Kapan kapal Sinar Kudus ditawan bajag lautSomalia?
11 April 2011
16 Maret 2011
10 April 2011
16 April 2011
16 Februari 2011
Sapa asmane kapten kapal Sinar Laut sing kober nganaake komunikasi klawan
radio El Shinta?
Joko Suyanto
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
Fayakhun Adriadi
Slamet Jauhari
Triyono
Suwandi
Anggota Komisi I DPR, Fayakhun Adriyan
Asma kuwi yen ditulis nganggo Aksara Jawa
p+ykun+\Af]iafi
pykun\Af]iyfi
p+ykun\Af]iyf
p+yku+n\Af]iyfi
pykun\Af]iafi
Bubar mancing banjur golek kayu
Yen ditulis Aksara Jawa
bub/mnCi=bnUJu/[zGGo[lkKyu
bub/mnCi=bnJu/a=[go[lkKyu
bub/mvCi=bvJu/a=[go2kKyu
bub/mvCi=bvJu/[zGo[lkKyu
bub/mvCi=bvJ/a=[go[lkKyu
Nuwun sewu, pak. Punapa kepareng tasipun kula bektaaken?. Kang matur
kepingin
Disiki pak gurune
Boncengake pak gurune
Pamit marang pak gurune
Menyang mburi
Atur pambiyantu marang pak gurune
Bapak : Sesuk awakmu melu lunga apa ora?
Anak : Insya Allah benjang derek
Saya
D. Aku
Dalem
E. Nyong
Kula
Pak Hendra : Lha ana apa kok nndadak nggoleki Bu Wiwid?
Nazkia : Kula dikengken ibu maringaken serat kanggo Bu Wiwid.
Atur Nazkia ing dhuwur dadi bener manut unggah-ungguh Basa Jawa, yen ukarane
diganti
Kula dipunutus ibu ngaturaken serat kagem Bu Wiwid
Kula dikongkon ibu menehake serat kanggo Bu Wiwid
Kula dipunutus ibu menehake serat kanggo Bu Wiwid
Aku diutus ibu nagturaken serat kagem Bu Wiwid
Aku diutus ibu ngaturake serat kagem Bu Wiwid
Parikan ana ing basaIndonesiakaaran
Puisi
D. Cerpen
Gurindam
E. Soneta
Pantun
Titikane parikan ing ngisor iki kajaba
Duweni purwakanthi ab-ab
Pedhotan parikan 4-4, 4-8, 8-8
Dumadi saka sampiran lan isi
Duweni guna paedahe piweling lan nyemoni
Awujud cangkriman
Kembang mlati, warna peni ganda wangi
Watak putri, kudu titi ngati-ati
Parikan ing dhuwur duweni pedhotan
4-4, 4-4
D. 4-8, 4-8
4-2, 4-2
E. 8-8, 8-8
4-6, 4-6
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
1.
Asmaradana
Gegarane wong akrami
Dudu bandha dudu rupa
Among ati pawitane
Luput pisan kena pisan
Yen ampang luwih gampang
Yen angel, angel kalangkung
Tan kena tinumbas arta
1.
Tulisen mawa Aksara Jawa wacan ing ngisor iki!
Merapi Krodha Maneh
Trauma merga pajebluge Gunung Merapi durung bae ilang. Nanging gunung geni
paling aktif sadonya kuwi krodha meneh. Pengamat Gunung Merapi posko Kaliurang,
Sleman,Yogyakarta, Triyono ngandharake menawa aktifitase gunung kasebut saya
mundhak wiwit kemis nganti setu.
1.
Gawea parikan kanthi pedhotan 4-8!
## Sugeng Makarya ##
WULAN
GAN 1
1.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
NYEMAK MUSYAWARAH
Mata Pelajaran : Bahasa Jawa
Kelas/Semester
: XI / 2
Metode
: Demonstrasi, Tanya jawab, Latihan/Drill
Waktu
: 2 x 45 menit
I.
PANUDUH PIWULANG
Supaya paham informasi / berita lan bisa nggarap tugas, mula luwih
dhisik maca babagan Kompetensi Dasar lan Indikator.
Uga maca materi bab NYEMAK MUSYAWARAH kanthi dibolan-baleni.
Kanggo ngukuhake pemahaman, diprayogakake supaya maca buku
referensi liyane.
Saben langkah digarap jumbuh karo tugas sing diwenehake.
Tugas dikumpulake jumbuh karo jadwal sing disarujuki / disepakati
bebarengan.
Rembugen/Diskusikake lan konsultasikake karo guru menawa nemoni
kangelan / reribet.
1.
1.
2.
3.
4.
1.
1.
2.
3.
4.
1.
2.
3.
1.
2.
1.
1.
1.
1.
Pak Marno : Mekaten Bapak-bapak, kas RT kita taksih wetah, tegesipun dereng
dipun angge kegiyatan ingkang mbetahake arta kathah. Wingi halal bihalal rak
sederma kempalan sarasan. Gunggunge arta wonten Rp. 500-an ewu. Sumangga
panjenengan kemawon.
Ketua RT : Wah .kaleresan menawi makaten. Kados pundit Bapk-bapak bab
penghijauan punika ?
Warga
: Setujuuuuuu! Hu..hu.hu..
Pak Jarot :
Nyuwun sewu, Pak RT, lajeng jinisipun taneman punika punapa ? Jinis
rak nggih netepake rega barang ?
Pak Joko :
Kados pundit menawi glodog utawi cemara kemawon. Sae lho taneman
punika.
Warga
:
Wahcocokcocok !
Pak RT
:
Nggih sampun. Menawi makaten mangga minggu ngajeng kita gotong
royong nanem pelem. Matur nuwun sanget dene panjenengan sampun ngarujuki bab
punika. Kula cekapi semanten..
Wassalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh.
1.
II.
TUGAS
1.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
1.
1.
1.
1.
2.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
1.
1.
1.
B. Pengembangan Sikap
Aspek
: Afektif
Indikator
: 1. Mencatat pokok-pokok pembicaraan (siapa yang berbicara dan
apa isi pembicaraan)
2. Merangkum isi pembicaraan ke dalam beberapa kalimat.
3. Mengajukan dan menjawab pertanyaan isi musyawarah.
4. Menanggapi pembicaraan dalam bentuk kritikan / dukungan.
Kelas / Smt
:
XI / 2
Kriteria
N
o
Indikator
O
k
Kr
Ar
O
t
Katerangan :
Skor
Ok
: Ora kendhat
4
Kr
: Kerep
3
Ar
: Arang
2
Ot
: Ora tau
1
VIII.
TINDAK LANJUT
Yen tugaswisrampung jumbuh karo langkah gawe ing ndhuwur, siswa dikarepake
nerusake piwulangan sateruse, menawa during dibaleni maneh kanthi remedial.
WULANGAN
2
NGREMBUG MACAPAT (MICARA)
Mata Pelajaran : Bahasa Jawa
Kelas/Semester
: XI / 2
Metode
: Demonstrasi, Tanya jawab, Latihan/Drill
Waktu
:2 x 45 menit
1.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
I.
PANUDUH PIWULANG
Supaya paham informasi / berita lan bisa nggarap tugas, mula luwih
dhisik maca babagan Kompetensi Dasar lan Indikator.
Uga maca Materi bab NGREMBUG MACAPAT kanthi dibolan-baleni.
Kanggo ngukuhake pemahaman, dianjurake supaya maca buku referensi
liyane.
Saben langkah digarap jumbuh karo tugas sing diwenehake.
Tugas dikumpulake jumbuh karo jadwal sing disarujuki / disepakati
bebarengan.
Diskusikake lan konsultasikake karo guru menawa nemoni kangelan /
reribet.
II. KOMPETENSI SING AREP DIGAYUH
Standar Kompetensi :
BERBICARA
Mampu mengungkapkan pikiran, pendapat, gagasan, dan perasaan secara lisan
nonsastra maupun sastra dengan menggunakan berbagai ragam dan unggahungguh bahasa Jawa
Kompetensi Dasar
:
Membahas atau mendiskusikan isi tembang macapat
Indikator
:
Menyebutkan paugeran tembang macapat (guru gatra, guru wilangan, guru
lagu,
wataking tembang)
Mendiskusikan isi atau makna tembang macapat yang disajikan guru
Melaporkan hasil diskusi
Menanggapi hasil diskusi yang dibawakan oleh perwakilan kelompok
Membuat tembang macapat (yang ditentukan oleh guru) dengan bahasa
ngoko/krama
Menembangkan tembang macapat yang disajikan guru
III. INFORMASI MATERI
A. Tembang Macapat
Tegese Tembung Macapat
Macapat ditegesi maca papat-papat tegese macane papat-papat, saben pamunggele
tembung kedadeyan saka patang wanda. Ananging iki dudu siji-sijine teges. . salah
sawijining pakar Sastra Jawa, Arps negesi macapat kanthi teges-teges kang maneka
warna kaya kang kapacak ana bukune kang asesirah Tembang in two traditions.
Kajaba saka kuwi, -pat ngrujuk marang panandha diakritis (sandhangan) ana
sajroning aksara Jawakang jumbuh lan mathuk ana sajroning tetembangan macapat.
Miturut Serat Mardawalagu, sing dianggit dening Ranggawarsita, macapat kuwi saka
singkatan frasamaca-pat-lagu sing tegese nembangake lagu kang angka papat
melagukan nada keempat. Kajaba maca-pat-lagu, isih ana maneh maca-salagu, maca-ro-lagu lan maca-tri-lagu. Maca-sa kalebu maca lagu utawa tembang kang
paling tuwa, miturut ujaring kandha diripta dening para Dewa lan diturunkan marang
pandita Walmiki lan digandhakake dening sang pujangga istana Yogiswara saka
Kediri.Maca-sasaiki diarani tembang gedh. Maca-ro kalebu tembang gedh kang
gunggunge pada saben pupuh bisa kurang saka papat, lan gunggunge wanda saben
gatra ora kudu padha. Maca-tri utawa kategori angka telu yakuwi tembang
tengahan kang miturut ujaring kandha diripta dening Resi Wiratmaka, pandita istana
Janggala lan kasampurnakake dening Pangeran Panji Inukartapati lan sadulure.
Pungkasane,macapat utawa tembang cilik diciptakake dening Sunan Bonang lan
diturunake marang para wali.
Sejarah macapat
Sacara umum macapat thukul nalikaning zaman Majapahit lan kawiwitan antuk
pangaribawa sakaWalisanga. Kahanan iki mligi ana ing Jawa tengah, dene ing Jawa
Timur lan Bali macapat wis ditepungi sadurunge Islam teka ing laladan Jawa..
tuladhane ana sawijining naskah saka Bali atau Jawa Timur kang asesirah Kidung
Ranggalaw kang tinulis ing tahun 1334 Masehi.
Struktur macapat
Sawijing karya sastra macapat biasane kaperang dadi pirang-pirang pupuh. Saeben
pupuh kaperang dadi pirang-pirang pada. Saben pupuh migunakake utawa struktur
kang padha. Metrum iki gumantung sakawatak isi teks kang diceritakake.
Gunggunge pada saben pupuh beda-beda, gumantung marang gunggunge naskah
kang digunakake. Sabanjure saben pada kaperang dadi larik utawa gatra. Sabanjure
saben gatra kaperang wanda. Sabengatra nduweni wanda kang tetep lan dipungkasi
dening vocal kang padha.
Tabel macapat
Supaya luwih gampang mbedakake antaraning guru gatra, guru wilangan lan guru
lagu saka tembang-tembang kuwi, saben metrum ditata ana sajroning table ing
ngisor iki.:
Metr
um
G
at
ra
I
I
I
I
I
I
V
V
I
V
I
I
V
II
I
I
X
7
a
1
0
1
0
i
1
0
a
7
u
9
i
7
a
6
u
8
a
1
2
i
Masku
mam
bang
1
2
i
6
a
8
i
8
a
Sinom
8
a
8
i
8
a
8
i
7
i
8
u
7
a
8
i
1
2
a
Kinan
thi
8
u
8
i
8
a
8
i
8
a
8
i
Asma
randa
na
8
a
8
i
8
a
7
a
8
u
8
a
Durm
a
1
2
a
7
i
6
a
7
a
8
i
5
a
7
i
Pangk
ur
8
a
1
1
i
8
u
7
a
1
2
u
8
a
8
i
Mijil
1
0
i
6
o
1
0
1
0
i
6
i
6
u
Pocun
g
1
2
u
6
a
8
i
1
2
a
8
a
8
u
8
u
8
a
8
u
8
a
Wiran
grong
8
i
8
o
1
0
u
6
i
7
a
8
a
Balab
ak
1
2
a
1
2
a
1
2
u
Gamb
uh
7
u
1
0
u
1
2
i
8
u
8
o
8
u
Megat
ruh
1
2
u
8
i
8
u
8
i
8
o
8
a
8
a
8
a
8
a
8
a
8
a
8
a
8
a
Kapindho, yen milih garwa maraga garwane wong sugih ya kudu ngati-ati. Sebab
wong lanang yen milih bojo sugih, ing tembe mburine bakal ora kajen. Ora mung
dheweke ananging bisa uga wong tuwane, sedulure, lan sapanunggalane, sebab
dianggep wong mlarat. Mula wong lanang iku kudu rumagang gawe duwe panggaotan
aja mung nunut wong wadon. Tegese wong lanang iku kudu tanggung jawab.
Kaping telu, yen milih calon bojo amarga nunut kawibawan. Tuladhane calon bojone
putrane wong kondhang, pejabat sing kudu ngati-ati, kudu dipikir kanthi permati,
supaya ora keduwung ing mburi. Sabab, kawibawan iku ora langgeng, watake sok
seneng ngremehake wong lan ngina wong, sebab dianggep ora sadrajat, ora babag
derajate.
Kaping papate, milih calon garwa saka sambaing srawungan. Bibite wong bareng
kuliah, duwe hobi padha, kanca latihan Koor, lsp. Woang Jawa paring sesulang lan
pemut sing ngati-ati, amarga wong sambaing srawungan iku, witing tresna jalaran
saka kulina banjur kurang prayitna, ing tembe mburine keduwung amarga panelitine
kurang permati.
Pinglima, ginilut ing tembung manis. Lha iki mbebayani banget. Sebab tembung manis
mau jebul ora tekan bathin, among samudana, ethok-ethok. Wong kang tansah
nganggo tembung manis adakane duwe pamrih, luwih-luwih pamrih bandha. Cekake
tembung manis ora kena ditamba-tamba.
Iku werdine tembang macapat ing ndhuwur.
2)
Asmaradana
Asmaradana
Gegarane wong akrami
Dudu bandha dudu rupa
Among ati pawitane
Luput pisan kena pisan
Yen gamang luwih gampang
Yen angel, angel kalangkung
Tan kena tinumbas arta.
Cetha, menawa pawitane wong arep rabi kuwi dudu bandha dudu rupa. Tegese dudu
golek wong ayu, dudu wong sugih, dudu kawibawan, lan sapanunggale, nanging
among ati pawitane. Atine sapa ? Atine wong loro sing lanang lang sing wadon.
Sebab jodho iku angel-angel gampang. Yen kena ya kena pisan, yen luput ya luput
pisan. Ora bisa bola-bali. Yen angel ya angel banget. Ora kena dituku nganggo dhuwit.
C. Wataking Tembang
Tembang Pocung
: saenake, sembranan, guyonan. Gunane kanggo
guyonan (berkelakar), cangkriman, pitutur.
Tembang Mijil
: gandrung-gandrung, prihatin, Gunane: pangudhar rasa
prihatin.
Tembang Kinanthi
: gandrungasmara. Gunane: kanggo mratelakake rasa
susah karanaasmara.
Tembang Durma
: nesu, dendam, muring. Gunane kanggo pengeten
anlikaning perang, tantang-tantangan.
Tembang Pangkur
: gandrung, tegang. Gunane kanggo menehi
pepenget/peringatan
Tembang Sinom
: lugu, susah, prasaja. Gunane kanggo menehi pitutur,
kanggo mbabar rasa susah.
Tembang megatruh
: susah, rasa cuwa/gela kang mbangeti. Gunane
kanggo mbabarake rasa susah.
Tembang Gambuh
: nerangake, nbeber kawruh. Gunane kanggo mulang
muruk.
IV.
PENDALAMAN MATERI
1.
Ing ngisor iki ana sapupuh tembang pocung. Gawea gancarane lan tegese sisan
tembung-tembung sing angel.
Pocung
Apa iku yen diemut mawut-mawut
Sing kalebon nyaprut
Guru
Wilanga
n
Guru
Lagu
12
1.
Ukarane
Tembang
Pocung
Durma
Mijil
Asmaradana
Maskumambang
Kinanthi
Pangkur
Dhandanggula
Watake
V.
TUGAS
A. Ing Njaba Kelas
1. Gawea gancaran tembang Mijil ing ngisor iki ! (Parafrase)
Mijil
Dedalane guna lawan sekti
Kudu andhap asor
Wani ngalah luhur wekasane
Tumangkula yen dipun dukani
Bapang den Simpangi
Ana catur mungkur
2. Gawea tembang Mijil kanthi paugeran ing ngisor iki !
Guru
Gatra
Guru
Wilanga
n
Guru
Lagu
10
10
10
Ukarane
B.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
1.
1.
2.
3.
4.
1.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
Purbalingga
Jawa Timur
Prabalingga
Blambangan
Majapahit
9. Simaken tembang Pocung ing ngisor iki !
Pocung
Siswa iku kudu manut marang guru
Rukun marang kanca
Aja drengki aja srei
Aja climut aja jail aja nakal
Surasaning tembang pocung ing ndhuwur ngemot bab ..kajaba..
Pendidikan
Budi pekerti
Unggah-ungguh
Moral
Cangkriman
10. Tegese climut ana tembang pocung ing ndhuwur yaiku .
Seneng colong-jupuk
Seneng golek ilmu
Seneng kekancan
Seneng memitran
Seneng dolanan
11. Paugerane nggawe tembang ana ing ngisor iki, kajaba ..
Guru gatra
Guru lagu
Guru wilangan
Guru tembang
Watake tembang
12. Tembang sing digawe gancran jenenge
Geguritan
Parikan
Wangsulan
Paraphrase
Syingir
13. Tembang Dhandanggula ing ngisor iki waspadakna !
Dhandanggula
Kawruhana wong priya sejati
Lamun arsa hangupaya garwa
Den patitis pamilihe
Pisan kengguh wong ayu
Kaping pindho milih wong sugih
Kaping telu kawibawan
Kaping papatipun
Kena sambaing srawungan
Bisa uga ginelut ing tembung manis
Marma denya waspada
Tegesing ukara den patitis pamilihe ana ing ngisor iki kajaba ..
Sing ngati-ati
Sing premati
Ora grusa-grusu
Sing ayu
Sing teliti
14. Milih wong sugih kudu ngati-ati, awit
Nyengsarakake lelakon
Nylametake lelakon
Bakal ora kajen
Diremehake liyan
5.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
Kurang prayitna
15. Tegese hangupaya padha karo ing ngisor iki ..
Ngupadi;
B. Nyaosi
C. Menehi;
D. Ngaturi
E. Nggawa
Wangsulan pitakon-pitakon ing ngisor iki !
Sebutna tembang-tembang sing kalebu macapat !
Wangsulan :
..
coba wenehana teges/critakna tembang Asmaradana ing ngisor iki !
Asmaradana
Anjasmara ari mami
Mas mirah kulaka warta
Dasihmu tan wurung layon
Aneng kutha Prabalingga
Prang tandhing Wuru Bisma
Kariya mukti wong ayu
Pun kakang pamit palastra
Wangsulan :
.
Tulisen paugerane tembang Asmaradana ing ndhuwur !
Wangsulan :
..
Pengembangan Sikap
Aspek
: Afektif
Indikator
: 1.1. Mengungkapkan makna yang terkandung dalam tembang
macapat.
1.2. Menanggapi makna yang terkandung dalam tembang macapat.
1.3. Menyebutkan watak tembang macapat.
2.1.Memparafrasekan geguritan/macapat dalam berbagai ragam bahasa Jawa.
Kelas/Semester : XI / 2
Kriteria
N
o
Indikator
O
k
Kr
Ar
O
t
Katerangan :
Skor
Ok
: Ora kendhat
4
Kr
: Kerep
3
Ar
: Arang
2
Ot
: Ora tau
1
VIII.
TINDAK LANJUT
Yen tugaswisrampung jumbuh karo langkah gawe ing ndhuwur, siswa dikarepake
nerusake piwulangan sateruse, menawa during dibaleni maneh kanthi remedial.
WULAN
GANN 3
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1.
1.
efektif lan nyenengake. Saya akeh pamikat kang ditemokake lan saya kerep
dipraktike, bakal saya akeh pengalaman pamaos.Wis ora mokal maneh yen praktik
pidato iku kaya obat kuwat kanggo mangun rasa percaya dhiri. yen rasa percaya dhiri
mauwis gedhe, pamicara bisa ngayahi tugas kanthi tenang tanpa ana godha ( kaya
rasa isin ), wedi lan grogi. percaya dhiri mau kang dadi modal pisanan kanggo
nggayuh keberhasilan pidato. Mula supaya mahir lan prigel pidato, panjenengan kudu
nglakoni praktik pidato.
IV. PENDALAMAN MATERI
Ing ngisor iki ngenani tuladha sesorah kang nganggo wacan persuasi. Wacanen kanthi
permati, banjur titenana ciri-ciri kang mligi wacan peruasi!
Mengeti dinten pendidikan nasional
Assalamualaikum Wr. Wb.
Nuwun!
Bapak Ibu Dwija Basa Jawa ingkang satuhu kinabekten; sarta sedaya kanca panyarta
lomba sesorah ingkang dados kekudanganing para pinisepuh.
Sumangga kula dherekaken ngunjukaken raos syukur Alhamdulillah hirobilalamin
wonten ngarsanipun Pangeran ingkang Mahawikan inggih Allah Taalla, ingkang
sampun kepareng ngrentahaken pinten-pinten kanikmatan, kabingahan, sarta
kawilujengan dhumateng kula sedaya, satemah saged ndherek lomba sesorah ing
enjing menika.
Salawat saha salam mugi tansah katetepna dhateng Kanjeng Nabi Agung Muhammad
SAW, tumedhakipun dhateng garwa putra, para sekabat, sarta sedaya pandherekipun,
mugi kalebetna kula lan panjenengan sedaya. Amin.
Ing salajengipun keparenga kula kanthi andhap asoring manah badhe ngaturaken
sekedhik kanthi irah-irahan Gerakan Disiplin Nasional Tumrap para Mudha lan Para
Siswa.
Sanggyaning para siswa ingkang kula tresnani, tetembungan Gerakan Disiplin
Nasional utawi GDN sampun sawetawis dangu kula mangertosi. Wondene menggah
ingkang dados werdinipun inggih menika satunggaling tindak lampah ingkang kanthi
raos lila lan legawa nindakaken sedaya pranatan saha aturan ingkang lumampah ing
papan ngriku, sarta nebihi sedaya pepacuh utawi awisan kados ingkang sampun
kapacak ing Tata Tertib Sekolah ingkang lumampah salebeting negari Indonesia. Jer
kula sedaya kedah tansah enget, bilih wonten sawenehing paribasan mawa Basa
Indonesia ingkang ungelipun Di mana bumi dipijak, di situ langit dijunjung. Ingkang
tegesipun, wonten ing sadhengah papan ingkang kula anggeni menika, kula sedaya
kedah angugemi, ngurmati, sarta nindakaken adapt-istiadat utawi tata cara ingkang
sampun lumampah ing papan ngriku. Sampun ngantos nyingkiri utawi nebihi, kepara
anjejegaken angger-angger ssaengga dados kuwajiban ingkang kedah dipunlampahi,
syukur bage dados pakulinan ingkang mbalung sungsum tumraping para siswa. Angon
mangsa makaten wonten Basa Jawi. Tegesipun dados siswa menika kedahipun
mangertosi mpan lan papa, mangertosi kahanan utawi situasi ingkang dipun adhepi.
Wonten ing irah-irahan sinebut tumrap para mudha saha para siswa, artosipun
gerakan Disiplin Nasional mekaten kedah katindakaken dening para mudha sarta para
siswa. Kanthi makaten lampahing gladhen kedah kawiwitan nalika taksih lare
(prasiswa/dereng sekolah), kalajengaken sasampunipun mlebet sekolah utawi sampun
dados nem-neman. Samangke dumugi dewasa sarta sepuh sampun dados
budayanipun saben tiyang sami nggadhahi budaya dhisiplin ngantos mratah sanegari.
Kula sedaya kedah mangertosi bilih, ingkang kawastanan panggulawenthah
(pendidikan) mekaten lumampah ing samadyaning kulawarga, ekolah, tuwin ing
madyaning masyarakat. Kanthi mekaten kula sedaya kedah tansah mulat dhateng
sedaya satunggal-satunggaling papan panggulawenthah kasebut, ingkang saestu
benten kawontenanipun sarta pangaribawanipun dhateng kadewasaning lare.
Menawi ing keluwarg sarta ing sekolah, temtu kemawon ingkang dados patuladhan
sarrta paringipun seserepan ingkang sae-sae, ananging beda sarta tebih inggih
menika pengaruh sarta patuladhan ingkang pinanggih ing masyarakat, menika
menawi boten tansah ngatos-atos kathah perkawis-perkawis ingkang kedah
dipunsaring kanthin saestu.
Kanthi wontenipun panggladhi Gerakkan disiplin Nasional wiwit alit sarta nalikanipun
lare dados siswa, menawi lare menika saestu sampun nggadhahi cepengan ingkang
dados piandeling gesang utawiway of life, saestu nalikanipun pikantuk pambujukpambujuk sarta pangaribawa ingkang boten laras kaliyan adapt-istiadat sarta
kabudayanipun, mesthi kemawon sampun gadhah panyaring utawi filter. Saged milih
pundit ingkang saged dipuntulad sarta katindakaken tuwin pundi ingkang kedah
dipuntebihi kepara dipuntilaraken.
Ing wekdal menika, kula sedaya sami ngawuningani, bilih Gerakan Disiplin Nasional
saestu mrihatosaken sanget, kacihna kanthi wontenipun kedadosan-kedadosan
ingkang saestu nyimpang saking paugeran sarta tata karma Nasional, kepara para
pangarsa ingkang wonten nginggil inggih boten saged kangge tepa palupi, nalikanipun
kula miwah panjenengan nyumerepi kawontenan ing TV ngantos sami jejotosan
amargi beda pamanggih. Menika saestu tebih saking landhesan Pancasila ingkang
antawisipun nyebataken demokrasi. Lan cetha boten jumbuh kalih piwulangan Jawa
ingkang kebak tepa selira.
Ingkang menika , kula sedaya mliginipun para siswa sumangga nggrengsengaken GDN
kanthi saking sekedhik ngulinakaken tigang kabudayan, inggih menika : budaya
tertib (tertib ing sekolah, tertib ing margi, tertib ing masyarakat); budaya
resikan (resikan badan, boten mbucal uwuh ing sadhengah papan) lan budaya
makarya (ngginakaken wekdal kangge sinau)
Mekaten ingkang saged kula aturaken, mugi saged dados panglimbang sarta
paninting, tumuju dhateng kadewasan lair lan batos. Amin.
Wonten kasar sarta lepating atur, kula namung tansah nyuwun lumunturing samodra
pangaksama. Wabilahitaufik wal hidayah, Wassalamualaikum Wr. Wb.
Nuwun.
A. Wangsulana pitakon ing ngisor iki!
1. Apa isining pidato ing ndhuwur?
2.. Apa kang diarani Gerakan Disiplin Nasional kuwi?
3. Kenangapa disiplin nasional mrihatinake banget?
4. Ana wacan ing ndhuwur, ukara ngendi kang nuduhake menawa sesorah ing
ndhuwur kuwi kalebu persuasi?
5. Gawea pitakonan lan wangsulane sisan, kang gegayutan karo paragraph ing
ndhuwur kang cacahe 5!
B. Gawenen paragraph persuasi kang saparagraf nduweni ukara paling
sithik enem ukara!
WULAN
GANN 4
1.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
1.
2.
3.
4.
1.
1.
PARIKAN, WANGSALAN,
LAN CANDRA SENGKALAN
Mata Pelajaran : Bahasa Jawa
Kelas/Semester
: XI / 2
Metode
: Demonstrasi, Tanya jawab, Latihan/Drill
Waktu
:2 x 45 menit
I.
PANUDUH PIWULANG
Supaya paham informasi / berita lan bisa nggarap tugas, mula luwih
dhisik maca babagan Kompetensi Dasar lan Indikator.
Uga maca Materi bab NULIS PARIKAN, WANGSALAN, LAN CANDRA
SENGKALAN kanthi dibolan-baleni.
Kanggo ngukuhake pemahaman, dianjurake supaya maca buku referensi
liyane.
Saben langkah digarap jumbuh karo tugas sing diwenehake.
Tugas dikumpulake jumbuh karo jadwal sing disarujuki / disepakati
bebarengan.
Diskusikake lan konsultasikake karo guru menawa nemoni kangelan /
reribet.
II.
KOMPETENSI SING AREP DIGAYUH
Standar Kompetensi : MENULIS
Mampu mengungkapkan pikiran, pendapat, gagasan, dan perasaan dalam berbagai
jenis karangan nonsastra maupun sastra mengguna-kan berbagai ragam bahasa
Jawa sesuai dengan unggah-ungguh dan menulis dengan huruf Jawa.
Kompetensi Dasar
: Menulis parikan dan atau wangsalan
Indikator
Menentukan kalimat yang termasuk parikan/wangsalan dari tembang/wacana
yang ditentukan
Membuat parikan/wangsalan sesuai dengan ilustrasi yang diberikan guru
Menerapkan/menggunakan parikan/wangsalan ke dalam kalimat
Menyunting parikan/wangsalan yang ditulis teman
:
III.
INFORMASI MATERI
A.
Parikan
Kang diarani parikan Yaiku unen-unen mawa paugeran telung warna yaiku :
kadedan saka rong ukara kang dhapukake nganggo purwakanthi guru swara
saben saukara kadedan saka rong gatra
ukara kapisan mung minangka purwaka; dn isi utawa wos dumunung ing
ukara kapindho.
Tuladha: Tawon madu, ngisep sekar. (Ukuran kapisan, 2 gatra). Calon Guru, kudu sabar
(ukuran Kapindho, 2 gatra). Gunane purwaka (ukuran kapisan) mung dianggo narik
kawigatene wong kang nedya sikandhani utawa dipituturi, Perlune, supaya ing
sadurunge ukara kang isi utawa wose dikandhakake, wong sing nedya dikandhani
wis ketarik atine, satemah banjur nggatekake, bisa ngerti temenan marang maksude
ukuran kang isi ngese (ukara kapindho).
Kanthi ukara liya sing diarani parikan kalebu salah sawijining puisi lawas. Parikan iki
padha karo puisi tradhisional Melayu kangaran pantun. Puisi iki ngemu surasa
purwakanthi swara/rima/sajak. Cacahe parikan iki ana sing 2 larik ana uga sing patang
larik. Yen ana pantun, rong larik mau diarani karmina/pantun kilat. Ciri-cirining parikan
:
1)
Nduweni purwakanthi ab-ab.
2)
Yen kedadeyan saka rong baris, baris kapisan sampiran lan baris kapindho isi.
Nanging yen dumadi saka patang baris, baris 1-2 sampiran, baris 3-4 kasebut isi.
3)
Pendhote parikan ana sing 4-4 lan 4-8 (kanggo sing rong larik), 8-8 (kanggo sing
patang larik). Pedhotan tegese gunggunge wanda saben sak gatra.
4)
Guna paedahe parikan kanggo pitutur, nyemoni, utawa gojegan ana ing
pacelathon.
Manut ( cacahing) wandane, parikan iku kena diperangi dadi telu, yaiku:
a. Parikankandadadean saka (4 wanda + 4 Wanda) X 2
Tuladha
1. Iwak bandheng, durung wayu (4 wanda + 4 Wanda)
Priya Ngganteng, sugih ngelmu (4 wanda + 4 Wanda
1.
Manuk emprit, nucuk pari (4 4 ======= Sampiran)
Nasihat
Dadi murik, sing taberi
(4 4 ======= Isi)
1.
Jemek-jemek, gula jawa (4 4 ======== Sampiran)
Nasihat
Aja ngenyek, padha kanca (4 4 ====== Isi)
1.
Manuk tuhu, mencok pager (4 4 ====== Sampiran)
Nasihat
Yen sinau, dadi pinter
(4 4 ======= Isi)
b. Parikankandadean saka (4 wanda + 8 Wanda) X 2
Tuladha
1. Kembang adas, sumebar tengahing alas (4 wanda + 8 Wanda).
Tuwas tiwas, nglabuhi wong ora waras. (4 wanda + 8 wanda)
2. Kembang mlathi, warna peni ngganda wangi (4 8)
Nasihat
Watak putri, kudu titi ngati-ati (4 8 )
3. Gudheg manggar, bumbune mrica ketumbar (4 8)
Nasihat
Lamun sabar, bisa lejar serta bingar (4 8)
4. Kembang kencur, tinandur tepining sumur (4 8)
Nasihat
Sapa jujur, bakal luhur klawan makmur (4 8)
c. Parikan kang kadadean saka (8 wanda + 8 Wanda) X 2
Tuladha
1. Enting-enting gula jawa, sabungkus isine sanga
Ingatane para siswa, wajib seneng nggubah basa.
2. Esuk nakir sore nakir (8)
Sing ditakir godhong ploso (8)
Nyemoni
Esuk mikir sore mikir (8)
Sing dipikir ora krasa (8)
3. Jangan kacang jangan kara (8)
Kaduk uyah kurang gula (8)
Pitutur
Piwelingku mring pra mudha (8)
Aja wedi ing rekasa (8)
4. Yen kembang kembang cempaka (8)
Dudu kembang arum dalu (8)
Pitutur
Mumpung sira isih mudha (8)
Den asregep ngudi ngelmu (8)
Parikan sing kadadean saka (8 wanda + 8 wanda) X 2, saweneh ana sing ngarani
parikan patang pada. Iku keliru, sebab tembung pada iku tumprap reriptan
kanggone mung ana ing tembang. Dene yen tembung pada iku sing dikarepake
kudu mung ora ukara, siji-sijining ukura kadadean saka 2 gatra: dadi kabeh ana 4
gatra Wondene carane nulis 4 gatra iku, kena bae didadekake 4 larik. Tuladha kasebut
kena katulis mangkane
Enting-enting gula jawa
Sabungkus isine sanga
Ingatase para siswa
Wajib seneng nggubah basa
Parikan sing dianggo nggrongi lelagoning gendhing
Ing parikan iki dhapukaning ukara mesthi bae ora bisa tansah nglungguhi paungeran,
sebab cacahing wandane kawengku ing laguning gendhing.
Tuladha
Lelagon Parikan (Slendro Patet 9)
Cengkir Wungu, wungune ketiban daru (Dhu Ibu)
Calon guru, kudu sabar momot mengku (Pm)
Katrangan Perangan sing dikurung, yaiku (Dhu Ibu), iku wuwuhan, kanggo senggakan.
Ngrokok cendhak, bocah cilik ora kena neges-neges (rokok cendhak = tegesan)
Balung geni, mbokmenawa aku ora bisa teka (balung geni = mawa)
Bocah cilik ora pareng ngrokok cendhak, saru kuwi kok neges-negesi barang
(ngrokok cendhak = tegesan; neges-negese)
Carang wreksa, wreksa wilis tanpa patra. Ora gampang wong urip ing alam
donya. (carang wreksa = pang, wreksa wilis tanpa patra = wit kayu urip)
Kolik priya, wanara Anjani putra. Tuhu man, wong anom wedi kanglan (kolik
priya = tuhu, Anjani putra = Anoman)
Wangsalan awujud tembang
Kinanthi linging pitutur, kenthang rambat menyan putih, awasna dipun pratla.
Nolha wiranging wuri, cecangkok wohing kalapa, kang dadi pathoking urip.
kenthang rambat = tla
menyan putih = wlirang
cecongkak wohing kalapa = bathok
IV.
PENDALAMAN MATERI
Gawea kelompok sing gunggunge 5 siswa. Saben kelompok nggarap tugas-tugas ing
ngisor iki !
1.
Gawea parikan kanthi paugeran ing ndhuwur (purwakanthi, sampiran, la nisi,
pedhotan) !
a)
pedhotan 4 4, 4 4
b)
pedhotan 4 4, 4 4
c)
pedhotan 4 8, 4 8
d)
pedhotan 8 8, 8 8
..
1.
Wangsalan iki terangna tegese !
Tuladha : mbalung geni, mbok menawa aku entuk rejeki dina iki !
Mbalung geni = mawa dadine, mbok menawa
a)
Balung jagung ta, le, aja janggelan !
Wangsulan .
b)
Aja mutra bebek, wira-wiri ana apa ?
Wangsulan .
c)
Dadi bocah apa seneng nglemadi bengkah, ta, kok nyela-nyela !
Wangsulan .
d)
Wah.pasar cilik tenan ki, sida wurung anggonku lungan
Wangsulan .
e)
Awas kowe kancing jaja tenan, titenana
Wangsulan .
f)
Mesin tulis, Mas witikna aku kudu kepriye ?
Wangsulan .
g)
Senengane kok nyega mambu, pamer sepatune sing anyar !
Wangsulan .
h)
Mrica kecut, Mbak, sauni-unine taktampakok
Wangsulan .
i)
Damar mancung, Mas, cinupet samene dhisik anggone rembugan
Wangsulan .
j)
Bantal dawa ya, Ngger, elinge mrang Kang Maha Kuwasa
Wangsulan .
C. Candrasengkala
Candrasangkala utawa Sengkalan kuwi cara nulis taun sing disandhi
nganggo ukara. Panulisan titi mangsa iki asring kagunakak ing Sastra Jawa
Kuna lan Tengahan. Cara macan kanthi diwalik. Tuladha: Sirna ilang krtaning
bumi, yen diterjemahak dadi angka 0, 0, 4, 1. Diwalik banjur dadi 1400.
Tembung sengkalan, asal saka tembung saka lan kala. Saka utawa aka
iku jeneng bangsa Indhu, kala utawa kala ategeswektu. Sakakala yaiku kalan
ana ratu golongan aka kang jumeneng nata ing tanah Indhu sisih kidul, lan
wektu iku wiwitan tahun saka, yaiku taun 1 utawa taun 78 Mashi. Mungguh
kang dikarepak sengkalan, yaiku unn-unn sing nduwni teges angkaning
taun. Ing jaman biyn sing kanggo ptungan ing Tanah Jawa iku taun Saka.
Nanging saiki ana sing migunakak taun rembulan utawa taun candra, yaiku
ptungan sing sasin manut lakuning rembulan, diarani: Candrasengkala.
Sengkala kang adhedhasar taun srengng, banjur diarani: Suryasengkala
Werna-werna sengkalan
Miturut wujud
Miturut wujud, sengkalan kuwi ana rong werna yakuwi:
Suryasengkala; yakuwi sengkalan kanggo nengeri taun surya.
Candrasengkala; yakuwi sengkalan kanggo nengeri taun candra.
Miturut jinis
Miturut jinis sengkalan diprang dadi telu, yakuwi:
Sengkalan lamba, yakuwi sengkalan sing migunakak tembung-tembung sing
prasaja. Tuladha: Buta (5)lima(5) naga (8) siji (1), dadi angkan 5581 lan teges taun
1855.
Sengkalan miring, yakuwi sengkalan sing migunakak tembung-tembung miring
saka watek sengkalan lamba. Tuladha: Lungiding Wasita Ambuka Bawana (1975).
Tembung lungid maknan landhep, sing dikarepak landheping
gaman. Gaman duw watek 5.
Tembung wasita maknan pitutur jati, pitutur iku ana gegayutan
karo resi, wiku utawa pandhita sing nduw watek 7.
Kaping loro, guru sastra (persamaan kata), tetembungan sing duwe wujud
tukisan sing padha, dianggep duwe wilangan sing padha. Thuladhane : esthi sing
tegese gajah. Lan tembung esthi iku, uga mengku teges kekareban kang duwe watak
wolu (8).
Sing Kaping papat, guru wanda (persamaan suku kata), yakuwi tetembungan
sing duwe suku kata utawa unine padha dianggep duwe watak wilangan sing padha
yaiku papat (4)
Kaping lima, yakuwi migatekake anane guru sarana (persamaan fungsi), yakuwi
sarana utawaalat.Watak wilangan dianggep padha karo fungsine (pigunane). Tuladha :
lidah (ilat).Sing ngunakake rasa dianggep duwe watak wilangan padha yakuwi enem.
Kaping enem, nggoleki guru karya (persamaan sifat kerja) yakuwi barang lan
kerjane, watak wilangane dianggep padha, umpama mata lan madeng, dianggep
darbe watak wilangan padha yakuwi loro (2)
Kaping pitu, guru darwa (persamaan sifat), yakuwi sipat salah sawijining barang
(benda) dianggep darbe watak lan wilangan sing padha karo panas, dianggep duwe
watak wilangan sing padha yakuwi telu (3)
Kaping wolu, yakuwi nggoleki guru jarwa persamaan arti utawa sinonim).
Tetembungan sing duwe teges makna (arti ) sing padha. Conton, retu,obah lan horeg,
dianggep duwe watak wilangan sing padha yaiku enem (6)
Caran Maca Sengkalan
Maca sengkalan padha karo maos ukara umume, nanging angka sing kinandhut ing
ukara sengkalan mau diwaos saka mburi mengarep utawa saka tengen mangiwa kaya
maca tulisan Arab. Tegese, angka saka ukara sing keri saka sengkelan mau dadi angka
taun sing ngarep dhewe, kosok baline angka sing kinandhut ing tembung sepisan,
saka sengkalan Buta Cakil kang unine: Tangan Yaksa satataning Janma
(penyempurnaan bentuk wayang) Buta Cakil dhek jaman Sultan Agung.Tangan : 2,
Yaksa: 5, Satataning: 5, lan janma:1, dadi diwaca tahun 1552 Jawa utawa taun
16700 Masehi
V.
TUGAS
A. Ing Njaba Kelas
Parikan / unen-unen ing ngisor golekana bacutane !
1.
Kutha Sala ajeg rame
Sriwedari ing tengahe
.
.
1.
Sega punar sega empal
Segane panganten anyar,
.
.
1.
.
Golek ngelmu kudu sabar
1.
Kembang aren, sumebar tepining kalen
..
1.
Wit kecipir mrambat kawat
..
Gawea ukara nganggo wangsalan ing ngisor iki !
1.
Ron mlinjo
= so (godhong so)
====== ngaso
Tuladha
= Roning mlinjo, Bu, yenwissaya nyuwun ngaso
1.
Putrane Anjani = Anoman
====== enom
.
1.
Witng klapa
= glugu
====== salugune
.
1.
Godhong garing
= klaras
====== nglaras
.
1.
Kembang jambu
= karuk
====== kemaruk
B.
Ing Njero Kelas
1.
Ndiskusikake babagan ing ndhuwur
2.
Wakil kelompok kanthi pasangan maju ing ngarep kelas.
3.
Kelompok liyane mbiji kelompok sing maju.
4.
Sakwise kabeh kelompok maju, kelompok-kelompok mau nduduhake hasile
diskusi lan alasane presentasi hasil diskusi kelompok.
5.
Nyimpulake hasil diskusi kelompok.
6.
Ngempalake hasil diskusi.
7.
Nggarap tugas pribadi uji pemahaman
8.
Nggarap tugas pengembangan sikap.
9.
Konsultasi kalawan guru menawa kangelan.
10.
LANGKAH KERJA.
11.
Maca pawarta lan informasi materi kanthi patitis.
12.
Nggarap tugas kelompok sing cumepak.
13.
Nggarap tugas individu sing cumepak
14.
Ndiskusikake tugas kelompok diterusake diskusi kelas.
VII.
PENILAIAN
1.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
A. Uji Pemahaman
Aspek
: Kognitif
Indikator
:
Menuliskan kejadian sehari-hari ke dalam bentuk parikan dan
wangsalan.
Kelas/Semester : XI / 2
Wenehana tandha ping ana aksara A, B, C, D, utawa E ana wangsulan sing
bener !
Basa jawane pantun yaiku .
Cangkriman
Parikan
Unen-unen
Wangsulan
Singir
Ing ngisor iki cirri-cirine parikan, kajaba
Nduweni purwakanthi a b, a b
Yen kedadeyan saka 2 baris, baris kapisan sampiran lan baris kapindho isi
Pedhotan parikan 4 4, 4 4; 4 8, 4 8; lan 8 8, 8 8
Nduweni purwakanthi a a a a
Guna paedahe parikan yaitu kanggo nasihat, gojegan, utawa nyemoni
ana ing sajroning pacelathon.
Pedhotan ana ing parikan bisa kedadeyan saha .
4 4, 4 6
4 4, 4 8
4 6, 4 6
4- 8, 4 8
4 6, 4 8
Manuk emprit, nucuk pari
Dadi murid, siing taberi
Pedhotane parikan ing ndhuwur saben gatrane dumadi saka .
4 4, 4 4
4 6, 4 6
4 8, 4 8
4 6, 4 4
8 8, 8 8
Ing ngisor iki parikan sing pedhotane 8 8, 8 8 yaiku .
Manuk tuhu, menclok pager
Yen sinau, dadi pinter
Jemek-jemek, gula jawa
Aja ngenyek, padha kanca
Gudheg manggar, bumbune mrica ketumbar
Lamur sabar, bisa lejar serta bingar
Kembang kencur, tinandur tepining sumur
Sapa jujur, bakal luhur klawan makmur
Yen kembang-kembang cempaka dudu kembang arum dalu
Mumpung sira isih mudha, den asregep ngudi ilmu
Unen-unen sing wujude cangkriman, batangane ana ing njero unen-unen kuwi
diarani ..
Parikan
Wangsalan
Purwakanthi
Cangkriman
Paribasan
Dadi bocah aja seneng nglemah bengkah, ta, kok nyela-nyela. Nglemah
bengkah kuwi ..
Sela
Nela
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
1.
1.
1.
1.
Tela
Nyela
Kela
Mrica kecut, Mbak, sauni-unine taktampakok
Uni
Wuni
Muni
Sauni
Tuni
Bocak cilik ora pareng ngrokok cendhak, saru kuwi kok neges-neges barang
Ngrokok cendhak jenenge ..
Neges
Negesi
Teges
Tegesan
Ceges
Awas kowe, kancing jaya tenan, titenana !
Kancing jawa jenenge
Peniti
Titi
Eti
Titen
Titena
Wangsulan pitakon-pitakon ing ngisor iki !
Sebutna ciri-cirine parikan !
Wangsulan .
Gawea parikan kanthi pedhotan 4 8, 4 8
Wangsulan .
Apa bacutane parikan ing ngisor iki !
Esuk nakir sore nakir, sing ditakir godhong ploso
Wangsulan .
Wansulana ing ngisor iki gawea ukarane !
a) mesin tulis
= tik
= witikna
b) balung geni
= mawa
= mbok menawa
Wangsulan .
Golekana wangsulane saka ukara ing ngisor iki !
a) witing klapa, Mas, salugu-lugune adhiku isih lugu aku
b) esuk-esuk kokwisnggodhong garing, nglaras tembang karo loak-laok !
Wangsulan .
B. Pengembangan Sikap
Aspek
: Afektif
Indikator
: Menuliskan kejadian sehari-hari ke dalam bentuk parikan dan wangsalan
Kelas/Smt
: XI / 2
Kriteria
N
o
Indikator
O
k
Kr
Ar
O
t
Katerangan :
Skor
Ok
: Ora kendhat
4
Kr
: Kerep
3
Ar
: Arang
2
Ot
: Ora tau
1
VIII.
TINDAK LANJUT
Yen tugaswisrampung jumbuh karo langkah gawe ing ndhuwur, siswa dikarepake
nerusake piwulangan sateruse, menawa during dibaleni maneh kanthi remedial.
WULAN
GANN 5
1.
Ing ngisor iki ana tuladha naskah carangan sandiwara Jawa, coba wacanen
ana sajroning batin banjur gladhen ing ngisore garapen kanthi patitis!
Naskah Carangan Sandiwara Jawa Andhe-Andhe Lumut
Dhapukan Lakon/casting:
1. Andhe-Andhe Lumut (Raden Panji Inukertapati)
satria bagus, gagah prakosa, luruh, wicaksana
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1.
1.
2.
3.
SANG HYANG : iya nduk, aku seneng mbiyantu kowe amarga atimu kang becik iku
K. KUNING : lajeng kula saged ndherek sayembara wonten Kadipaten Arum Wana
SANG HYANG : iya nduk, iki kowe tak sanguni pusaka teken sekti teken zaitun kang
bira mitulungi kowe marang bebayan
K. KUNING : maturnuwun sanget Sang Hyang, kula badhe mangkat sakmenika,
pangestunipun Hyang
SANG HYANG : iya nduk ati-ati, pangestumu tak tampa, Sang Hyang erep bali
dhisik(Sang Hyang lunga)
K. KUNING : maturnuwun Hyang, atos-atos! (Kuning lunga)
BABAK III
SWASANA PINGGIR KALI
(rombongan Abang, Ijo, Ungu, Biru teka ana pinggir kali Suda Susila)
K. ABANG : ee lha dhalah, kadingaren kaline banjir kaya mangkene
K. IJO : iya mbakyu, gek ya kretege ambrol sisan
K. UNGU : kamangka wong papat kabeh iki ora ana sing bisa nglangi, haduh, njut
kepiye iki??
K. BIRU : lha jan-jane awak dhewe arep ning ndi ta mbakyu?
K. ABANG : wah iki, awak dhewe iki arep menyang Kadipaten Arum Wana papan
pangginane Andhe-Andhe Lumut, kae galo panggonane ana ing sebrang kali iki
K. BIRU : wah, ndadak nyebrang kali barang ya, umpama pindah Kadipaten ngono
piye mbakyu?? Ben rasah nyabrang
K. IJO : gundhulmu! Rasah mokal-mokal, wis gek piye iki, ayo pagha golek akal
K. UNGU : coba tak ukur, kali iki banyune jero apa ora (njupuk watu banjur diuncalke
kali)
YUYU KANGKANG : ahaaa (ceguken) aduh biyuuunngg!! (metu karo ngelus-elus
sirah)
(para klenthing kaget lan gumun)
YUYU KANGKANG : ahaaa, sapa mau sing mbalang sirahku? Aduduh (Yuyu clingakclinguk banjur weruh para klenthing dadi ndomblong lan melet-melet)
K. UNGU : walah mbakyu, apa kuwi mbakyu, nggilani lan medheni tenan
K. BIRU : hiiii, sereeem
K. ABANG : sik sik, iki tak atasane (Abang maju nyedhaki Yuyu)
hei mas-mas, sampeyan niku sinten?
YUYU KANGKANG : ahaaa, aku Yuyu Kangkang, ahaaa, aku sing mbaureksa kali Suda
Susila iki, ahaa
K. IJO : (ngomong marang Abang) mbakyu, coba jalukana tulung menawa dheweke
bisa nyebrangake awak dhewe
K. BIRU : iya mbakyu, aku selak kebelet pingin ketemu Andhe-Andhe Lumut
K. ABANG : (marang para klenthing) iya, aku ya mikir kaya mangkana
(madhep Yuyu) Yuyu Kangkang, apa kowe bisa nulungi aku lan adhi-adhiku nyebrang
kali iki?
YUYU KANGKANG : ahaaaa, isa wae, nyat kuwi tugasku, ahaaa
(para klenthing padha seneng)
K. BIRU : wis, gek ndang ayo ayo ayo (polah)
YUYU KANGKANG : eiiiitsss, tapi, ahaaa, ana syarate
PARA KLENTHING : apa kuwi?
YUYU KANGKANG : aku mung njaluk piiiiiii lussss, ahaaa
PARA KLENTHING : pilus apa kuwi??
YUYU KANGKANG : pilus kuwi yaiku pipi alus, ahaaaa, ngerti ta maksude?
(para klenthing rambugan eyel-eyelen)
YUYU KANGKANG : piye, yen wegah ya wis, kowe kabeh ora bakal isa nyebrang
K. ABANG : Yuyu Kangkang,
YUYU KANGKANG : ahaaa.
K. ABANG : ya wis aku saguh karo apa sing mbok syaratake mau, wis ndang
sabrangna saiki, iki wis meh arep tabuh papat sore, cepet gage!
(Yuyu nyabrangake para klenthing siji-siji tekaning sebrang pipine para klenthing
diciweli)
(Kuning teka pinggir kali)
YUYU KANGKANG : ahaaa, sapa meneh iki kok ana bocah wadon ijen, ahaaaa, apa
arep nyabrang kowe nduk? Hahaha, ahaaaa
K. KUNING : iya ki sanak, banjur niki pripun?
YUYU KANGKANG : ahaa, aku isa nyabrangke kowe, ananging kowe kudu menehi aku
pilus alias pipi alus, ahaaa
K. KUNING : wah, menawi mekaten kula mboten purun ki sanak
YUYU KANGKANG : ahaa??? Eh, apa?? Kowe emoh?! Yen aku maksa piye horo?!
K. KUNUNG : adepana aku sik yen kowe wani
K. UNGU : halah, awake dhewe sing ayu-ayu kaya ngene wae ora ditampa, apa
maneh kowe sing mung batur!
K. IJO : wis, kana ndang minggat tinimbang gawe isin ning kene!
K. KUNING : nyuwun pangapunten mbakyu, kita sedhaya anggadhahi hak ingkang
sami, kula uga pingin tumut sayembara pilih iki
MBOK RANDHA : (nugel atur, marang para klenthing) bener pangucape bocah iki
nduk (marang Kuning) nduk cah ayu sapa aranmu?
K. KUNING : kula Klenthing Kuning ibu
MBOK RANDHA : oo, iya, ngger anakku, coba kowe sawang bocah iki, apa kowe
sarujuk?
(Andhe-Andhe Lumut nyedhaki Kuning, ngranggih tangane, Kuning ngadhek, sakloron
padha tinemu sawang)
KLENTING KUNING : Kangmas Inukertapati.!
ANDHE LUMUT : Diajeng Candrakirana.!
(kebeh isining panggung tablo/matung)
TAMAT
IV. PENDALAMAN MATERI
A. Naskah sandiwara ing nduwur wacanen kanthi permati. Banjur isenana
kolom-kolom ing ngisor iki!
B. Adhedhasar pacelathon ana ndhuwur isinen bagan ing ngisor iki!
Unsur intrinsic
Tem
a
____________________
_
Ukara panyengkuyung
______________________________________
_
KarakterAndhe-Andhe Lumut
Mbok randha
___________________
___________________
Kleting Kuning
____________________
____________________1. ____________________________________
2. _____________________________________
1. _______________________________________
2. _____________________________________
_______________________________________
1. ____________________________________
2. ____________________________________SettingPapan Panggonan:
Wektu:
___________________
Kahanan:
_____________________1. ____________________________________
. _______________________________________
2. _____________________________________
1. ____________________________________
B. Gawenen kelompok kang cacahe padha karo paraga ing sandiwara
ndhuwur, banjur wacanen kanthi intonasi kang trep! Kayadene maragakake
sandiwara radio!
C. Dene kelompok liyane (sing ora maju) nyathet kaluwihan lan kekurangan
kelompok sing maju adhedhasar kolom-kolom ing ngisor iki!
N
o
Kriteria Penilaian
Skor
Ketera
ngan
4
Kekompakan
1: Ala
Kelancaran
2:
Kurang
Pelafalan
3:
Cukup
Ekspresi
4: Apik
Penampiilan (bloking,
setting)
5: Apik
banget
WULAN
GAN 6
AKSARA JAWA
Mata Pelajaran
: Bahasa Jawa
Kelas/Semester
: XI / 2
Metode
: Demonstrasi, Tanya jawab, Latihan/Drill
Waktu
:2 x 45 menit
====================================================
================
1.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
PANUDUH PIWULANG
Supaya paham informasi / berita lan bisa nggarap tugas, mula luwih
dhisik maca babagan Kompetensi Dasar lan Indikator.
Uga maca Materi bab AKSARA JAWA kanthi dibolan-baleni.
Kanggo ngukuhake pemahaman, dianjurake supaya maca buku referensi
liyane.
Saben langkah digarap jumbuh karo tugas sing diwenehake.
Tugas dikumpulake jumbuh karo jadwal sing disarujuki / disepakati
bebarengan.
Diskusikake lan konsultasikake karo guru menawa nemoni kangelan /
reribet.
KOMPETENSI SING AREP DIGAYUH
Standar Kompetensi
: 1.
Menulis wacana pendek dengan huruf jawa
2.
Membaca dan memahami berbagai teks bacaan nonsastra berbahasa Jawa
dengan berbagai teknik membaca untuk berbagai tujuan.
Kompetensi Dasar
: 1.1.
Menulis huruf Jawa
: 2.1.
Membaca pemahaman bacaan sederhana berhuruf Jawa 25 kalimat (5
paragraf)
Indikator
: 1.1.
Menulis wacana pendek dengan huruf Jawa.
2.1.
Membaca teks yang disediakan dengan lancer dan benar.
2.2.
Mengungkapkan isi bacaan.
2.3.
Menceritakan kembali isi bacaan dalam beberapa menit.
2.4.
Menjawab pertanyaan bacaan.
III.
PENDALAMAN MATERI
A. Aksara Murda
Aksara murda uga kasebut aksara gedhe (kapital) cacahe ana 8. Unine : na, ka, ta, sa,
pa, nya, ga, ba (n, k, t, s, p, ny, g, b). Aksara murda iki kanggo tembung-tembung sing
mbutuhake aksara gedhe kayata jenenge pawongan, papan panggonan, pulo, Negara,
unsure keagamaan. Cacahe aksara murda saben tembung amung siji.
Wujude Aksara Murda :
IV.
PENDALAMAN MATERI
A. Ing ngisor iki ana wacan tulisen nganggo aksara Jawa !
Tukang Nyampur Formalin Diincim 15 Taun
Markas Besar Kepolisian RI (Mabes Polri) ngincim matrai hukuman kaunjara 15
taun marang pelaku sing kabukten nyampur fomalin karo bahan panganan. Wakil
Kepala Divisi Humas Mabes Polri Brigjen Anton Bahrul Alam mratelakake, kanggo
ngerim sumebare panganan kang ngandhut formalin ing pasaran, polisi bakal
nganakake operasi. Operasi sing utama katindakake marang industri-industri
panganan.
Sauntara kuwi Kepala Badan Pengawasan Obat lan Makanan, Sampurno, nduweni
pangira ing Indonesia ana prodhusen formalin cacah 20 kanthi kapasitas produksi mau
dinuga diedharake kanthi bebas ing pasaran.
Wangsulan :
B. Wacana mawa aksara Jawa ing ngisor iki wacanen lan gentia nganggo aksara
latin !
Aksara jawa ing ngisor iki wacanen kanthi permati!
?m=spvC[rob.
?j[r*[g=o,sumukHwai=m=spvC[robtaunHiki2008jiy
nVkStenn\pn[sS.Ai=surby,pnsSi=awznTiluwihsk 40derj[tClCiyus.
znTi[wo[lo[roautwpsi[ynK=rwt
HinpHi=rumhskitKels[H[mBk\awnBezi[aorseqiqikK=mBvkKi. ki
psHzinLuwihsk[lo[ro [aor[koz=rfzdemM[khwai=sMau. a
xpZlihai=ruw=k=luwihbbu s\mwa[c,k[nQo=[zsi=[aorsguh.
lgi[ao[lhx[spSk[dokTe/w[a,a[khk=pdd]deg,wefi,appsediynDuwi[tTkirkiraisihv
nDkK=[gonebu[sHobt\l[kokHxpHlianSlBr=.
V.
TUGAS
A. Ing Njaba Kelas
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
2.
3.
4.
1.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
sptemenBklTinemu
Wangsulan :
becikKetitikHlketr
Wangsulan :
afig=,afigu=,afigun
Wangsulan :
gjhzifkRph
Wangsulan :
VI.
LANGKAH KERJA
Maca informasi kanthi patitis
Ngapalake aksara jawa, murda, swara, lsp.
Nransit aksara jawa ana ing aksara latin.
Diskusi kelompok diterusake diskusi kelas.
VII.
PENILAIAN
A. Uji Pemahaman
Aspek
: Kognitif
Indikator
: 1.1. Menulis wacana pendek dengan huruf Jawa.
1.1. Membaca teks yang disediakan dengan lancer dan benar.
1.2. Mengungkapkan isi bacaan.
1.3. Menceritakan kembali isi bacaan dalam beberapa kalimat.
1.4. Menjawab pertanyaan bacaan.
Kelas/Smt
: XI / 2
I. Wenehanan tandha ping ana aksara A, B, C, D, utawa E ana wangsulan sing bener !
2006 yen ditulis aksara jawa dadine :
2004
B. 2005
C. 2006
D. 2007
E. 2008
2. 8043
Yen ditulis aksara latin dadi
3407
4308
3408
8043
4038
3.. Irah-irahan wacan ing ndhuwur yaiku
Mangsa ketiga
b. Mangsa pancaroba
c. Mangsa pana
d. Mangsa sumuk e. Mangsa lara
4. Paragraf ing ndhuwur kedadeyan saka ukara
a. 4
b. 5
c. 6
d. 7
e. 8
5 Ana ing ngendi prastawa kuwi kedadeyan?
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
Kutha Surabaya
Kutha Semarang
Kutha Jakarta
Kutha Ngayogyakarta
Kutha Solo
6. Tahun pira prastawa kuwi kedadeyan ?
a. 2004
b. 2005
c 2006
d. 2007
e. 2008
7. Pira cacahe kipas angina kang kanggo ngawekani panase hawa kasebut?
a. 1
b. 2
c. 3
d. 4
e.5
8. Ukara kapisan wacan ing nduwur unine .
Jare Bagong, sumuk hawa ing mangsa pancaroba taun iki 2008 jian nyiksa
tenan, panase.
Ing Surabaya, panasing hawa nganti luwih saka 40 derajat celcius.
Nganti wong loro kang rawat inap ing rumah sakit kelas embek, awan bengi ora
sethithik kang mbanyaki.
Arep ngalih sal kang luwih bagus, mawa AC, la kanthonge kang ora ana
Apa pasedhiyan dhuwite kira-kira isih nyandhak kanggo nebus obat, lha kok
arep alihan sal barang.
9. Kelas pira kang diarani kelas embek?
a. 1
b. 2
c. 3
d. 4
e. 5
10. f+ktP+t]h yen ditulis aksara latin dari
Jakat piterah
Zakat pitrah
Zakat fitrah
Jakat fiterah
Zakat fiterah
?ku/bn\XnDutNutupFln\,?
[wo=[a[wonNnSksz=[dssi=ffiku/b[nNsemBu/rn\XnDutLpi[nDob]nTsHi=[po[r=
o,Si[foa/[joauvJukRsknQinutupFl[nP]o[to
[kolSurby,psuruhan\se[nn,23mxt\2008.?[w=o[w=oaikufu
mfiskw/g[fssiri=brt\p[motn\ketp=,jtix[jo,minDi,
gLghArum\pLu[mBon\ged=lnKlitezh.auvJukRsaikuvJl/Rij
lu/surbybvuwzilumPuh7jm\,
11. wacan ing ndhuwur nduweni irah-irahan .
Korban lendhut nutup dalan
Kurban lendut nutup dhalan
Korban lendhut nutup dhalan
Kurban lendhut nutup dalan
Kurban lendhot nutup dalan
12. Kedadeyan saka pirang desa kurban lendhut lapindo sing nutup dalan?
a. 7
b. 8
c. 9
d. 10
e.11
13. Apa arane dalan kang ditutup dening warga kurban lendhut?
Dalan Jurusan Surabaya-Porong
Dalan ProtokolSurabayaPasuruan
Dalan Jurusan pasuruanSurabaya
Dalan Protokol PasuruanSurabaya
Dalan SidoarjoPorong
14. Ing ngisor jeneng-jenenge desa sing nutup dalan amarga desane dadi kurban
lendhut , kajaba .
Siring Barat, Pamotan
Ketapang, Jatirejo
Mindi, Glagah Arum
Plumbon, Gedhang
Siring wetan, Kali Tengah
15. Pira suwene lumpuhe jalurSurabayaBanyuwangi apadeneSurabaya Malang?
a. 6 jam b. 7 jam c. 8 jam d. 9 jam
e.10 jam
II. Wangsulana pitakon-pitakon ing ngisor iki !
Apa macane tulisan aksara jawa ing ngisor iki ?
?mnutCqetT[nN*[g=o,[a=o[ko[sHopNmHi=g]aAme/tsefinsewe
zi[n[aorkur=sk300000rupiyh.aikutri[pP[dkse[mo [nolnMu=[a=o[koskm/
[r,duru=xg[aobt\[a=o[ko[sDokTe/,ln liyliy[n.
?
[d[kH[mBnKe[ponkK[nNm[kN@mP}t[folnV=b[wyn\tilikSnk.bez=[nfiajkTuruzG
el/lmPitHi=[a[mP/rnZx[pHomh. sfuru=[zturu,sisnkMaume/
[lokK[kt[konMr=ke[ponkK[nm [kN@mP},
[aor=[kotk=fia=gepLuwihjemB/wwsS[nN.hwpnsKy[z[naikijlrnskslhm=s,apans
ebbSebLiy[n.
Wangsulan :
1.
Tulisen nganggo aksara jawa !
Budaya jawa kudu dilestarekake, murih lestari lan ngrembaka.
Wangsulan :
1.
Wenahana tuladha (satembung wae) tembung kang ana aksara murda, aksara
swara, aksara/angka jawa, lan aksara rekan !
Wangsulan :
1.
Tulisen nganggo aksara jawa !
Imam S Arifin manggung ing kutha Rembang
Wangsulan :
B. Pengembangan Sikap
Aspek
: Kognitif
Indikator
: 1.1. Menulis wacana pendek dengan huruf Jawa.
2.1.Membaca teks yang disediakan dengan lancer dan benar.
2.2.Mengungkapkan isi bacaan.
2.3.Menceritakan kembali isi bacaan dalam beberapa kalimat.
2.4.Menjawab pertanyaan bacaan.
Kelas/Smt
: XI / 2
Kriteria
N
o
Indikator
O
k
Kr
Ar
O
t
Katerangan :
Skor
Ok
: Ora kendhat
4
Kr
: Kerep
3
Ar
: Arang
2
Ot
: Ora tau
1
VIII.
TINDAK LANJUT
Yen tugaswisrampung jumbuh karo langkah gawe ing ndhuwur, siswa dikarepake
nerusake piwulangan sateruse, menawa during dibaleni maneh kanthi remedial.
ULANGAN UMUM SEMESTER II
BAHASA JAWA
KELAS XI
1.
I.
Wenehana tandha ping ing lembar jawab kang wis
cumawis kanthi aksara A, B, C, D, utawa E!
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
Pawarta sing diwaca ana syarat-syarate kaya ing ngisor iki, kajaba
Anget
D. Merak ati
Anyar
E. Endah
Gres
Kahanan kang bisa didadeake pawarta yaiku
Kedadeyan lan prastawa
Kedadeyan lan kahanan
Kedadeyan lan panggonan
Panggonan lan prastawa
Kahanan lan panggonan
Swarane merdu, enak dirungokake, gampang dimangerteni tegese kalebu
gladhen
Vokal / swara
Variasi vokal
Ngatur intonasi
Pernafasan
Performance / penampilan
Pengetan angka tahun kang disamarake ana reroncening ukara diarani
Cangkriman
D. Sengkalan
Parikan
E. Saloka
Wangsalan
Tembung-tembung kang duweni watak angka 8 ana ing candra sengkalan kaya
ing ngisor iki kajaba
Gajah
D. Ula
Naga
E. Pandawa
Baya
Sirna tata estining wong. Sengkalan iki ana ing sajroning layang Djokolodang- R.
Ng. Ronggawarsita. Nuduhake taun
1620
D. 1964
1532
E. 1850
1746
Nata ratu ilang tangan. Sengkalan kasebut nuduhake taun
2008
D. 2011
2009
E. 2012
2010
Suryo lair nalika Gunung obah bolongan jagad.Dadi Suryo lair ing taun
1952
D. 1987
2.
3.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1967
E. 1993
1945
Perangan ing ngisor iki kanggo soal nomer 9-14!
Dina-dina iki akeh pawarta tabung gas njeblug. Ya sing ukurane telung kilogram uga
sing ukurane rolas kilogram. Njebluge gas iki mau merga kebocoran. Kamangka biyen,
nalika isih jamane kompor lenga, pamarentah mbagekake tabung gas sakompore.
Dijamin gas elpiji luwih aman tinimbang kompor lenga. Kasunyatane saiki lha kok
kuwalik omonge kang Barjo.
Ya kuwi aku sarujuk, kang. Kenapa pamarentah mblenjani janji. Sacara teknis kudune
luwih aman, nanging kasunyatane ora mengkono. Krungu-krungu tabung sing dienggo
saiki ora memenuhi standar SNI saute cak Bedja.
Lha ya, yen pancen ora memenuhi standar SNI, kenapa kok diculna? Iki sing duwe
wewenang Pertamina, ya kudune tanggung jawab. Apa maneh yen mbleduge kuwi
merga masalah teknis, dudu kesalahan manungsane tambahe yu Sri.
Pejabate Pertamina ganti wae, sing duwe dedikasi ngono lho..wisora wayahe kerja
sembrono! tutuge lek Gimin.
Ing ngisor iki isi semakan wacan ing ndhuwur, kajaba
Akeh tabung gas njeblug
Mleduge merga kebocoran
Pamarentah mlenjani janji
Pejabat menehi ganti rugi
Pertamina kudu tanggung jawab
Pawongan kang rembugan ing dhuwur kajaba
Petugas Pertamina
Yu Sri
Kang Barjo
Lek Wagimin
Cak Bedjo
Ukara kang trep kanggo ngrangkum semakan ing dhuwur yaiku
Rega gas mundhak
Pertamina tangggung jawab gas njeblug
Akeh tabung gas njeblug
Kang Barjo mandegani demo
Pamarentah mbagi tabung gas
Paragrap kapisan ngemot pawarta bab
Rega gas mundhak
Pertamina tanggung jawab gas njeblug
Akeh tabung gas njeblug
Pejabat Pertamina diganti
Tabung gas ora memenuhi SNI
Apa kang dadi pamanggihe Lek Gimin
Jaluk ganti rugi
Pejabat Pertamina diganti
Nganaake demo ing Pertamina
Ora maneh nganggo kompor gas
Ngganti kompor lenga karo kompor gas
Kritikan kang trep kanggo kahanan ing sajroning wacan yaiku
Kompor lenga diganti kompor gas
Pamarentah kudu ngawasi teknis keamanan tabung gas sedurunge
diculake
Ora usah nganggo kompor gas
Pejabat Pertamina kudu diganti
Pamarentah kudu aweh ganti rugi
Maskumambang
Samubarang kumambang kentir ing warih
Raos kawlas arsa
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
?@p[tnKpl\
$LmetJuarik=[kobe/znk[k[komuniksikLwnRfi[yoEl$inTknF[ynBjgLautMaufumfisk[wo=;3
5;lnK[bhsikepSenJt
Apa sing dadi underan wacana ing dhuwur?
Pamarentah didheseg supaya enggal ngluwari sandera
PT. Samudra Indonesiaora gelem ngurusi bab panyanderane kapal Sinar
Kudus
Bantahane pamarentah yen ora enggal nangani perkara mau
Kahanane para sandera sing wiwit mrihatinake
Angele ngentukake dhuwit tebusan kanggo ngluwari para sandera
Kapan kapal Sinar Kudus ditawan bajag lautSomalia?
11 April 2011
16 Maret 2011
10 April 2011
16 April 2011
16 Februari 2011
Sapa asmane kapten kapal Sinar Laut sing kober nganaake komunikasi klawan
radio El Shinta?
Joko Suyanto
Fayakhun Adriadi
Slamet Jauhari
Triyono
Suwandi
Anggota Komisi I DPR, Fayakhun Adriyan
Asma kuwi yen ditulis nganggo Aksara Jawa
p+ykun+\Af]iafi
pykun\Af]iyfi
p+ykun\Af]iyf
p+yku+n\Af]iyfi
pykun\Af]iafi
Bubar mancing banjur golek kayu
Yen ditulis Aksara Jawa
bub/mnCi=bnUJu/[zGGo[lkKyu
bub/mnCi=bnJu/a=[go[lkKyu
bub/mvCi=bvJu/a=[go2kKyu
bub/mvCi=bvJu/[zGo[lkKyu
bub/mvCi=bvJ/a=[go[lkKyu
Nuwun sewu, pak. Punapa kepareng tasipun kula bektaaken?. Kang matur
kepingin
Disiki pak gurune
Boncengake pak gurune
Pamit marang pak gurune
Menyang mburi
Atur pambiyantu marang pak gurune
Bapak : Sesuk awakmu melu lunga apa ora?
Anak : Insya Allah benjang derek
Saya
D. Aku
Dalem
E. Nyong
Kula
Pak Hendra : Lha ana apa kok nndadak nggoleki Bu Wiwid?
Nazkia : Kula dikengken ibu maringaken serat kanggo Bu Wiwid.
Atur Nazkia ing dhuwur dadi bener manut unggah-ungguh Basa Jawa, yen ukarane
diganti
Kula dipunutus ibu ngaturaken serat kagem Bu Wiwid
Kula dikongkon ibu menehake serat kanggo Bu Wiwid
Kula dipunutus ibu menehake serat kanggo Bu Wiwid
4.
5.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
1.
1.
Asmaradana
Gegarane wong akrami
Dudu bandha dudu rupa
Among ati pawitane
Luput pisan kena pisan
Yen ampang luwih gampang
Yen angel, angel kalangkung
Tan kena tinumbas arta
1.
Tulisen mawa Aksara Jawa wacan ing ngisor iki!
Merapi Krodha Maneh
Trauma merga pajebluge Gunung Merapi durung bae ilang. Nanging gunung geni
paling aktif sadonya kuwi krodha meneh. Pengamat Gunung Merapi posko Kaliurang,
Sleman,Yogyakarta, Triyono ngandharake menawa aktifitase gunung kasebut saya
mundhak wiwit kemis nganti setu.
1.
Gawea parikan kanthi pedhotan 4-8!
## Sugeng Makarya ##
About these ads
Share this:
Twitter2
Facebook14
Related
modul basa jawa kelas xi semester 2
modul basa jawa kelas x semester 1
modul basa jawa kelas x semester 1
Posted in: Uncategorized
modul basa jawa kelas xii semester 1
silabus b jawa ber-eek kelas x-1