10/14/16

PENYELIDIKAN PENDIDIKAN
Pernyataan Masalah

MASALAH KAJIAN
MATLAMAT
OBJEKTIF
SOALAN KAJIAN/HIPOTESIS
PEMBOLEH UBAH
DEFINISI

One of the most challenging aspects

of conducting research is to clearly
identify the problem that leads to
a need for your study
(Creswell, 2012)

1
 10/14/16

Pernyataan Masalah

satu isu pendidikan Pernyataan masalah

atau masalah yang berkesan yang Satu keadaan yang
berkaitan yang menjelaskan apa menuntut
mana penyelidik yang hendak dikaji, perbincangan,
menyata dan bagaimana dan penyelesaian serta
memberi justifikasi setakat mana maklumat lanjut
dalam penyelidikan hendak dikaji, dan yang tepat.
beliau berbentuk operasi

Sumber Masalah

Pengalaman Deduksi dari Karya berkaitan

Tekal dengan teori Karya
badan pengetahuan Teori digunakan mengemukakan
Meningkatkan bagi hipotesis kajian lanjut yang
motivasi penyelidik Perlu menguasai perlu dilakukan bagi
teori bidang kajian memantapkan
penjelasan
Mantap dengan
rangkaian teori
sesuatu bidang

Mendapatkan Idea Penyelidikan

Teori

TOPIK
(Isu/Masalah)

PENGALAMAN
REPLIKASI
SENDIRI

2
 10/14/16

Akal
fikiran

Penyelidikan
Replikasi lepas
Menjana
idea
Penyelidikan

Pengalaman
Teori
lepas

Pertanyaan Soalan yang berkaitan

Benar? sesuatu fenomena
Bila ia tidak benar? Siapa / Bila /
Kenapa ia benar? mengapa /Bagaimana
Penekanan masalah Apakah kesan (jangka
praktikal pendek, jangka
panjang, baik, buruk)?

Menjana Idea Penyelidikan

Ulangan
Mengulangi sesuatu penyelidikan kerana anda berpendapat bahawa
dapatan kajian adalah signifikan kepada kepentingan pendidikan dan
mahu mengesahkannya

Menjalankan kajian yang dicadangkan oleh tesis / penulis

artikel jurnal
Cadangan ini biasanya agak sah dan merupakan sumber yang baik
bagi idea penyelidikan

Menguji kesahan luaran sesuatu penyelidikan

Anda mungkin telah membaca laporan penyelidikan yang memberi
cadangan tentang isu-isu penting seperti memperbaiki pengajaran
dalam makmal.
Anda mungkin hendak menggunakan kaedah sama dalam bilik darjah
bagi mengenalpasti sama ada mendapat dapatan serupa

3
 10/14/16

Menjana Idea Penyelidikan

Memperbaiki kesahan dalaman sesuatu penyelidikan

membaca laporan penyelidikan dan mendapati penyelidikan itu
tidak mengawal satu atau lebih p/u yang membawa kepada
interprtasi dapatan penyelidikan yang agak samar

Memperbaiki kesahan konstruk kajian

Anda mungkin hendak memperbetulkan konstruk kajian lepas
dengan menambah dan mengubah suai sesuatu instrumen

Memperbetulkan dapatan yang bercanggah

Anda membaca artikel dan mendapati terdapat percanggahan
dengan kajian lain. Percanggahan ini mungkin disebabkan
perbezaan pendekatan dan perlaksanaan penyelidikan terbabit.

Menentukan Sama Ada Masalah Boleh Diselidiki

Boleh ke masalah ini Perlukah masalah

di kaji? tersebut di kaji?
akses kepada Adakah ia menjana
penyelidikan pengetahuan?
tersebut Adakah ia memberi
Masa?, sumbangan atau
sumber? memperbaiki
kemahiran untuk amalan?
mengendalikan
penyelidikan?

Kriteria Penilaian Kepentingan Masalah

Sesuai untuk diselidiki; aspek peribadi,
minat, kepakaran dan kemampuan.

Boleh dilakukan secara saintifik; cerapan

dan bukti empirik.

Meningkatkan pengetahuan sejagat.

Menambah dan memantapkan teori (badan

pengetahuan yang sedia ada).

4
 10/14/16

Kriteria Penilaian Kepentingan Masalah

Adakah kajian anda mengulangi kajian lain

tetapi mengkaji populasi dan lokasi lain?

Adakah kajian anda adalah merupakan

perkembangan kajian lepas atau mengkaji
tajuk itu dengan lebih mendalam?

Adakah kajian anda memberi peluang

kepada mereka yang terpinggir dalam
masyarakat bagi menyuarakan pendapat
mereka?

Pernyataan Masalah

Pernyataan masalah yang berkesan

menjelaskan apa yang hendak dikaji,
bagaimana dan setakat mana hendak
dikaji, dan berbentuk operasi

Pernyataan Masalah
Topik kajian
Permasalahan kajian
Justifikasi perlu kajian dijalankan
sepertimana dalam kajian lepas.
Jurang penyelidikan
Mereka yang dapat manfaat
daripada kajian kita terhadap
masalah yang dikaji.

5
 10/14/16

Menulis pernyataan Masalah

dinyatakan dengan tepat dan jelas
Menyatakan hubungan yang jelas
antara pembolehubah yang dikaji.
Setiap pembolehubah yang dikaji boleh
diuji.
Dinyatakan situasi, bidang dan batasan
logik dan rasional
Imbangi pernyataan umum (kabur) dan
khusus (sempit)
Jelaskan pemboleh ubah yang terlibat

Flow of ideas

Kaitkan perbincangan
dgn Audien
Justifikasi masalah
kajian Kaitkan masalah yang
Topik
hendak kita ketahui
skop Bukti dr literatur dengan penyelidik,
kajian Bukti dari pendidik, pembuat
responden pengalaman polisi & individu lain

Masalah kajian Jurang Penyelidikan

Isu kajian Berdasarkan
Sesuatu perlu bukti, apa yang
penyelesaian kurang dan perlu
diketahui

Gunakan kajian Gunakan kajian

kuantitatif sekiranya kualitatif sekiranya
masalah memerlukan masalah memerlukan

Pelajari pandangan orang tentang apa

Ukur p/u
yang hendak dikaji.

Akses kesan p/u dikaji kepada hasil Akses sesuatu proses dalam satu
penyelidikan jangkamasa

Perkembangkan teori berdsarkan

Uji teori arau kembang kan penjelasan
perspektif responden

Mendapatkan maklumat lengkap

Kaitan dapatan kajian dengan
tentang beberapa orang atau tempat
bilangan responden yang besar.
penyelidikan yang dijalankan.

6
 10/14/16

Perbezaan topik, masalah, tujuan dan persoalan.

Topik

Pembelajaran Jarak jauh

Umum

Pernyataan Masalah

Kurang pelajar dalam kelas jarak jauh

Tujuan Pernyataan

Mengkaji pelajar yang tidak hadir dalam kelas jarak jauh

di sebuah kolej komuniti

Spesifik Persoalan kajian

Adakah penggunaan teknologi dalam kelas
menyebabkan pelajar ramai tidak hadir ke kelas?

Contoh masalah berbentuk kuantitatif

Tujuan kajian ini adalah untuk mengkaji

hubungan antara penggunaan komunikasi
melalui Internet antara guru dan ibu bapa
di sekolah Daerah Hulu Langat dan
pencapaian murid dalam ujian bagi mata
pelajaran Sivik dan Kewarganegaraan.

Contoh masalah berbentuk kualitatif

Tujuan kajian ini adalah untuk menyelidiki

perhubungan yang berlaku antara ibu bapa
dan guru berkaitan dengan komunikasi
melalui Internet mengenai anak-anak
mereka di sebuah sekolah Daerah Hulu
Langat.

7
 10/14/16

Kepentingan Matlamat Kajian

Membantu mengenal pasti reka bentuk

yang sesuai
Membantu menghubungkaitkan tujuan
penyelidikan dengan keputusan

Unsur-unsur dalam menyatakan matlamat

penyelidikan kuantitatif
Memperkenalkan pemboleh ubah, hubungan antara
pemboleh ubah, peserta kajian dan lokasi kajian
Panduan untuk penulisan
Gunakan ayat tunggal
Gunakan ayat seperti ..Tujuan penyelidikan ini adalah
untuk..
Jika menggunakan teori, nyatakan teori yang akan di uji
Gunakan ayat kuantitatif seperti hubungan,
perbandingan bagi menerangkan hubungan antara
pemboleh ubah

8
 10/14/16

Unsur-unsur dalam menyatakan

matlamat penyelidikan kuantitatif
Pemboleh ubah bebas (kedudukan pertama
dalam ayat)
Pemboleh ubah bersandar (kedudukan
kedua dalam ayat)
Kawalan atau pemboleh ubah perantara
(kedudukan ketiga dalam ayat)
Tempat kajian dilakukan
Peserta yang terlibat

Kuantitatif Kualitatif
lebih tertutup lebih terbuka
Sebab dan akibat deskriptif
(mengapa ia berlaku?) (apa yang berlaku?)

Gunakan teori
interpretif
(mengapa ia berlaku dan
perkaitannya dengan teori) (apakah maknanya kepada
masyarakat terhadap apa
yang berlaku?)
Nilai perbezaan dan skop
(berapa kali berlaku?)
(apakah perbezaan antara Process-oriented
kumpulan daripada segi (apa yang berlaku selepas
kuantiti masalah itu berlaku?) ini?)

OBJEKTIF
PENYELIDIKAN

9
 10/14/16

Objektif Kajian
Kenyataan yang digunakan dalam
penyelidikan bagi membawa
maksud apa yang ingin dicapai
Untuk menghuraikan kekerapan
komunikasi melalui internet antara ibu
bapa dan guru
Untuk menghuraikan jenis atau kategori
komunikasi melalui internet antara ibu
bapa dan guru.
Untuk mengukur tahap penguasaan
kemahiran abakus dan mental
arithmetik dalam kalangan peserta
kursus.

Matlamat merupakan
jangkaan umum hasil
daripada satu aktiviti
atau proses,

objektif lebih khusus,

dan merupakan sasaran
sebenar yang ingin
dicerap.

Objektif dibentuk setelah masalah

dikenal pasti.

Objektif mesti jelas untuk

menunjukkan apa yang hendak
dicapai, juga memandu penyelidik
tentang apa, bagaimana dan bila
data dicerap.

perlu menggunakan perkataan yang

tepat dan boleh dicerap

10
 10/14/16

Penyelidik kerap mengkategorikan objektif kepada dua jenis iaitu:

membayangkan maksud menyelesaikan

Objektif masalah yang telah dibentangkan dalam
pernyataan masalah.
umum Contoh: mengkaji kesan-kesan pendekatan
konstruktivisme dalam pengajaran Sains.

Objektif Contoh:mengkaji kesan pendekatan

konstruktivisme terhadap pencapaian
Khusus pelajar dalam mata pelajaran Sains

Objektif memandu reka bentuk, kaedah,

cerapan, analisis dan tafsiran penyelidikan
. Oleh itu, ia perlu dinyatakan dengan jelas
dan berbentuk tingkah laku. Cara
menyatakan objektif ialah dengan
menentukan perlakuan atau domain yang
ingin dicapai.

Contoh-Contoh

Objektif penyelidikan ini ialah untuk:

1.Mengenal pasti tahap keupayaan pedagogi
kandungan guru pelatih.
2. Mengenal pasti perbezaan tahap keupayaan
pedagogi kandungan guru pelatih mengikut
jantina.
3.Mengenal pasti perbezaan tahap keupayaan
pedagogi kandungan guru pelatih mengikut p
rogram pengajian.

11
 10/14/16

Kata Kerja Objektif

Mengenalpasti Mencadang Mengolah semula Menyalin
Mengelas Menganalisis Mensintesis Menyebut
Mengukur Membuktikan Membincang Melukis
Merekod Membezakan Meramal Mempercayai
Mengumpul Membandingkan Merumus Menilai
Menyusun Mengubahsuai Menjumpai Menyedarkan
Memerhati Mengolah Mempertahankan Mengetahui
Menjelas Menyatakan Memanipulasi Memahami
Membina Mengunjurkan Merajah Mendefinisi
Menyedia Menghubungkan Menerang Memberitahu
Melabel Menyenaraikan
Meniru

PEMBOLEH UBAH KAJIAN

(RESEARCH VARIABLES)

Pemboleh ubah kajian

satu ciri atau atribut yang dianggap sebagai mewakili

satu konsep/ gagasan yang mempunyai nilai yang
berubah-ubah dari satu individu ke individu yang lain.
penterjemahan konsep yang terdiri daripada beberapa
aspek yang boleh diukur apabila konsep telah diberi
definisi operasional

12
 10/14/16

Pemboleh Ubah
(Ciri atau Sifat)
Ia mungkin dan
Berubah-ubah
Boleh diukur
(boleh berbeza nilai
(boleh di nilai dan direkod
atau skor untuk
Dalam instrumen)
individu berbeza)

Contoh Pemboleh ubah dan Bukan Pemboleh

ubah

Sukar tetapi boleh di

ukur Terlalu sukar di
Pemboleh Ubah
ukur
Gaya Kepimpinan Sosialisasi
Kawalan organisasi Imaginasi Pemikiran
Keinginan Subconscious
Autisme
Diskriminasi Kemiskinan Dunia

Pemboleh ubah tidak bersandar / pemboleh ubah

bebas
tidak bersandar
Pemboleh ubah

Boleh berdiri sendiri tanpa

memerlukan pemboleh ubah lain,
meskipun ianya saling berkait
Akan mengubah nilai dalam pemboleh
ubah bersandar
Kaedah pengajaran mengubah
markah ujian mata pelajaran

13
 10/14/16

Pemboleh ubah Tidak Bersandar

Pembolehubah aktif Pembolehubah atribut

boleh dimanipulasi Pembolehubah yang

oleh penyelidik sedia wujud dalam
contoh: kaedah diri subjek, tidak
mengajar boleh dimanipulasi
secara langsung
contoh: jantina, ras,
tahap pendidikan dll

Pemboleh ubah bersandar

Bersandar
Pemboleh Ubah

Pemboleh ubah yang terdiri daripada

tingkah laku subjek yang bergantung
kepada pemboleh bebas.
Menerima pengaruh/ kesan / rentetan
daripada pemboleh ubah tidak bersandar
Merupakan kesan/kesan/rentetan pemboleh
tidak bersandar yang dicerap
Contoh: mencerap kesan kecerdasan
(pemboleh ubah bebas) pada kebolehan
membaca (pemboleh ubah bersandar)

14
 10/14/16

Pemboleh Ubah Perantaraan

(Intervening Variables)

Satu atribut yang berdiri di antara p/u

bersandar dengan p/u tidak
bersandar.

Example of an Intervening Variable

Independent Dependent
Step 1 Variable Variable

Convenient office hours Student seeks help fro

Example for students m faculty

Independent
Step 2 Variable
Intervening
Independent Variable
Variable
Convenient office hours Student becomes willing
Example for students to take risks

Independent Intervening Dependent

Step 3 Variable Variable Variable
Convenient off Student becomes wil
Example ice hours for st ling to take risks
Student seeks help fro
m faculty
udents

Pemboleh Ubah Ekstranous (Ancaman/Threats)

Confounding Variables)

Ekstranous
Pemboleh Ubah

Pemboleh ubah yang tak dapat dikawal dan

mempengaruhi prestasi pemboleh ubah
bersandar, lalu mempengaruhi kesahan
eksperimen
Pemboleh ubah yang tidak dikaji namun
kehadirannya mungkin mendatangkan kesan
kepada sama ada pemboleh ubah bebas atau
pemboleh ubah bersandar, atau kedua-dua
sekali.
Kesan ini perlu dikawal supaya tidak disalah
ertikan

15
 10/14/16

Mempunyai kaitan dengan ancaman kes

ahan luar dan kesahan dalaman
Contoh: Sikap terhadap sekolah adalah ditentukan
oleh bangsa, tetapi ciri-ciri diskriminasi juga wujud
terhadap bangsa. Penyelidik hanya dapat mengukur
bangsa.

HIPOTESIS PENYELIDIKAN

Hipotesis

saranan sementara bagi menjelaskan fenomena

yang dikaji/menyelesaikan masalah
Membolehkan penyelidik mengaitkan teori
dengan cerapan
Memberi jangkaan mengenai hubungan antara
pemboleh ubah
Dibentuk sebelum pengumpulan data bagi
memberi panduan pengumpulan dan pentakbiran
Bukti dari cerapan akan menentukan sama ada
sesuatu hipotesis perlu diterima atau diketepikan

16
 10/14/16

Tujuan Hipotesis kajian

Memberi jangkaan/ramalan sementara tentang
fenomena: menghubungkan fenomena dan
penyelesaian masalah dengan badan pengetahuan
berdasarkan fakta yang diperolehi.
Memberi kenyataan hubungan yang boleh diuji secara
langsung.
panduan penyelidikan: sebagai wakil objektif,
hipotesis menentukan apakah masalah dan bagaimana
mengumpul (kaedah kajian), menganalisis &
mentakbir data dan menentukan asas pemilihan
sampel
Memberi kerangka laporan dapatan dan kesimpulan

Ciri-ciri Hipotesis
Dinyatakan dengan mudah, jelas dan tepat
Contoh: Prestasi penguasaan matematik dalam kala
ngan pelajar perempuan lebih tinggi berband
ing dengan pelajar lelaki
Mempunyai jangkaan hubungan antara pembolehubah
(Boleh diuji: diukur dan dicerap)
Harus bersifat khusus dan tidak boleh bersifat umum
(khusus untuk perkara yang ingin diukur). Oleh itu
objektif khusus boleh dijadikan panduan dan secara
tidak langsung memudahkan proses mengenal pasti
hubungan /perkaitan/perbezaan antara pemboleh ubah.

Ciri-ciri Hipotesis
Mesti tekal dengan pengetahuan yang sedia ada/
teori dan tidak bertentangan dengan teori dan
hukum yang ada

Mempunyai kuasa penjelasan: logik & tepat, dan

jelas, rasional
Pendekatan konstruktivisme dapat meningkatkan
minat pelajar terhadap mata pelajaran Sains.

Mesti boleh diuji pengujian hipotesis membolehkan

kepastian dibuat sama ada bukti yang ada menyokong
ataupun tidak hipotesis yang bersifat sementara.

17
 10/14/16

Jenis
Hipotesis

Hipotesis Hipotesis
Alternatif Nol

Tidak
Berarah
berarah

Hipotesis alternatif Hipotesis alternatif

Hipotesis nol
berarah tidak berarah
Tiada perubahan Menjelaskan Tidak
dalam pemboleh arah perubahan menyatakan arah
ubah bersandar pemboleh ubah perubahan
Tiada perbezaan yang diramal dalam pemboleh
signifikan oleh penyelidik ubah bersandar
markah ujian Pelajar Prestasi
antara pelajar perempuan penguasaan
lelaki dan memperolehi matematik dalam
perempuan bagi pencapaian kalangan pelajar
ujian pencapaian dalam ujian perempuan
matematik matematik lebih berbeza dengan
tinggi pelajar lelaki
berbanding
pelajar lelaki
Simbol : Ho Simbol : Ha
Simbol : Ha
Hipotesis nol

Hipotesis Nol

Ho dinyatakan dalam Ho biasanya akan

bentuk yang tidak diketepikan atau
pincang seperti tiada ditolak selepas
perbezaan, tiada pengujian hipotesis
hubungan, tiada dijalankan ke atas
perkaitan antara data jika hipotesis
pemboleh ubah yang itu bernas
dikaji

18
 10/14/16
Hipotesis Alternatif

Hipotesis Alternatif

Hipotesis Alternatif
Ha dinyatakan Ha dinyatakan Ha: Pelajar
dalam bentuk perempuan
dalam bentuk positif iaitu memperolehi
yang bertentangan pencapaian lebih
pincang dan dengan Ho, tinggi dalam ujian
dijangka kerana Ha matematik
menunjukkan berbanding
diterima oleh jangkaan dapatan pelajar lelaki
penyelidik penyelidikan
pada akhir
analisis.

Kelebihan hipotesis alternatif berarah

Ho: Tidak terdapat perbezaan signifikan prestasi BI

antara pelajar bandar dan luar bandar

Ha: Pelajar bandar menunjukkan prestasi BI lebih tinggi
berbanding pelajar luar bandar

Jika terbukti prestasi BI di bandar lebih tinggi berban

ding dengan di luar bandar, maka tindakan seterusny
a ialah menggubal program yang sesuai bagi mening
katkan prestasi BI di kalangan pelajar luar bandar, da
n mendorong penumpuan penggunaan sumber pendi
dikan dengan maksimum.

Memandangkan hipotesis berarah sangat

berkesan, pengkaji perlu mendapatkan sokongan
literatur sebelum membuat keputusan
mengemukakan hipotesis berarah

Tanpa sokongan teori hipotesis berarah mungkin

kurang bernas dan kurang berwibawa, dan
seterusnya menghasilkan teori yang berasingan
yang akan merosakkan badan pengetahuan
sesuatu disiplin ilmu

19
 10/14/16

Membentuk Hipotesis

Secara induktif (aruhan)

Buat aruhan dari cerapan atas kumpulan
kecil dan berasaskan cerapan itu, buat
tafsiran dan gunakannya sebagai
generalisasi atau kenyataan umum.

Misalnya, dari cerapan didapati markah BI pelajar di

sebuah sekolah berbeza-beza, maka dihipotesiskan
bahawa terdapat hubungan antara taraf sosio-
ekonomi penjaga dengan pencapaian Bahasa
Inggeris.

Membentuk Hipotesis

Secara deduksi

Dibentuk berasaskan teori sesuatu bidang

penyelidikan.kepada cerapan.

daripada kajian literatur tentang teori pendidikan

didapati pembelajaran berpusatkan pelajar lebih
berkesan dalam menggarap kemahiran berfikir
berbanding dengan pembelajaran berpusatkan guru.

Sesetengah penyelidik hanya menggunakan

istilah hipotesis penyelidikan bagi
penyelidikan mereka. Hipotesis ini tidak
melibatkan hipotesis nol dan hipotesis
alternatif

Hipotesis penyelidikan tentang sesuatu

fenomena biasanya dinyatakan dalam
bentuk yang pincang/bias, namum boleh
juga dinyatakan dalam bentuk tidak pincang
Prestasi penguasaan matematik dalam kalangan pelajar
perempuan lebih tinggi berbanding pelajar lelaki
Prestasi penguasaan matematik antara pelajar lelaki dan
perempuan adalah tidak sama

20
 10/14/16

PERSOALAN KAJIAN
(RESEARCH QUESTION)

Persoalan Kajian
Per soalan kajian digunakan apabila
penyelidik tidak mempunyai
sokongan teori yang kukuh, maka
lebih sesuai untuk mengemukakan
soalan daripada hipotesis kajian.
Contoh:
Apakah tahap pencapaian pelajar
dalam mata pelajaran Sains?
Adakah terdapat hubungan antara
tahap pencapaian pelajar dengan
faktor jantina?

DEFINISI KONSTITUTIF
DEFINISI OPERASIONAL

21
 10/14/16

Definisi Konstitutif & Operasi Gagasan Penyelidik

Gagasan: konsep-konsep yang abstrak

Contoh: motivasi, konsep kendiri, kreativiti dll
Dikenali sebagai gagasan kerana dibina sebagai label
yang cuba menjelaskan secara ringkas banyak tingkah
laku yang berkait.
Contoh: kecerdasan: semua tingkah laku dan
kemahiran yang dipercayai menggambarkan
kecerdasan yang mungkin dikonsepsikan dan dirujuk
sebagai kecerdasan.

- Jadi konsep merupakan pengikat bagi beberapa

gagasan (Contoh: penguasaan BI mungkin
terdiri daripada gagasan seperti perbendaharaan
kata, kebolehan membaca dan kebolehan
mengarang).
- Gagasan perlu didefinisikan berasaskan
pemahaman ahli-ahli dalam bidang yang
berasaskan teori yang terkumpul dalam
kajian-kajian berkaitan

Definisi Definisi
Konstitutif Operasi
Pentakrifan gagasan
penyelidikan yang Petunjuk kehadiran atau
berasaskan kepada teori ketidakhadiran gagasan
yang diperolehi daripada dalam penyelidikan
kajian berkaitan

contoh: definisi contoh: gagasan

kecerdasan boleh
motivasi mengikut dicerap daripada
teori humanisme petunjuk tingkah laku

22
 10/14/16

Definisi operasional
satu ukuran yang jelas, terang, dan
merupakan mekanisme untuk mengukur
sesuatu tingkah laku.
proses merujuk kepada pemilihan indikator
kepada pemboleh ubah konsepsi (gagasan)
Merupakan langkah untuk mendefinisikan
konsep dengan cara mengkhususkan aktiviti
atau menentukan langkah-langkah yang
sesuai bagi menilai penyelidikan itu.
Definisi operasional yang jelas
membolehkan pengkaji membentuk alat ukur
yang boleh mencerap kewujudan sesuatu
gagasan penyelidikan dan mengumpulkan
bukti empirik.

23