FREGYAN DAVA KAFITHDUDIN VIII C/14

SMP NEGERI 1 GEGER, KAB. MADIUN Tahun. 2017

SANGKURIANG
Apa kowe kabeh tau maca cerita rakyat Sangkuriang bahasa jawa? Yen nganggo basa
Indonesia mestine kabeh wis pada tau maca lha iki nganggo boso jowo, unik to? Pancene
unik, makane ayo tunggu apa meneh bebarangen kita simak kisahe Sangkuriang lan Dayang
Sumbi sing wis terkenal ana tlatah Indonesia iki.

Ing jaman dhikik, neng Jawa Barat urip putri raja sing nduwe jeneng Dayang Sumbi.
Dheweke nduweni anak lanang sing nduwe jeneng Sangkuriang. Anak kesebut seneng banget
golek kewan neng ngalas. Saben berburu, dheweke sanuli dikancani kirik ingonane sing
nduwe jeneng Tumang. Tumang sabenere yaiku titisan dewa, lan bapakne Sangkuriang,
nanging Sangkuriang ora ngerti babagan kuwi mergo ibune sengaja ndelike kasunyatan kuwi.

Suwijining dina, kaya biasane Sangkuriang lunga menyang ngalas kanggo manah kewan.
Sakwise neng alas, Sangkuriang anyak nggoleki kewan buruan. Dheweke ndeleng ana manuk
sing lagi mencok ana pang, nuli tanpa mikir dawa Sangkuriang banjur manah manuk kui
kanthi pener. Sangkuriang nuli ngongkon Tumang kanggo ngoyak manuk sing tibo mergo
kepanah mau, nangning Tumang meneng wae lan ora gelem nglakoni apa sing dadi
kongkonane Sangkuriang. Amarga mangkel banget, mula Sangkuriang nuli ngusir Tumang
lan ora ngolehke mulih menyang ngomah bareng Sangkuriang.

Sangantine tekan ngomah, Sangkuriang nyeritoke kedaden kesebut marang ibune. Krungu
cerito saka anake, Dayang Sumbi banjur nesu. Dheweke njupuk enthong, lan digebugake
menyang sirahe Sangkuriang. Amarga rumangsa kuciwa karo ibune, mula Sangkuriang
mlayu lunga saka ngomah, lan ora bali. Ana cerita rakyat Sangkuriang bahasa jawa
diceritakake maneh kelanjutan saka kisah kasebut kaya mangeke. Sakwise kedaden kuwi,
Dayang Sumbi getun banget. Dheweke ndedonga saben dina, lan njaluk ben sawiji dina
mengko bisa ketemu karo anake maneh. Amarga donga saka Dayang Sumbi kesebut, mula
Dewa menehine siji bebungah ngrupa kayon lestari lan umur enom salawase.

Sakwise pirang-pirang taun kapungkur Sangkuriang lungo, akhire dheweke nduwe

pangarah kanggo mulih menyang desane. Sangantine neng kana, dheweke kaget banget,
amarga desa ne wis ngowah total. Rasa seneng Sangkuriang kesebut nambah pas wektu neng
tengah dalan ketemu karo sawong wedok sing ayu banget, sing ora liya yaiku Dayang Sumbi.
Amarga puluhan taun ora ketemu Dayang Sumbi mula dheweke pangling ugo ra ngerteni yen
kui ibune. Singkat cerita mula Sangkuriang banjur nglamar Dayang Sumbi supaya dadi
bojone.

Akhire lamaran Sangkuriang katampa saka Dayang Sumbi, lan sepakat arep rabi neng
wayah cedhak. Suwujining dina, Sangkuriang njaluk ijin calon bojone kanggo berburu neng
ngalas. Sadurung mangkat, dheweke njaluk Dayang Sumbi kanggo ngencengke ikete. Kaget
Dayang Sumbi, amarga nang wektu dheweke ngencengke iketan Sangkuriang, dheweke

1
 FREGYAN DAVA KAFITHDUDIN VIII C/14
SMP NEGERI 1 GEGER, KAB. MADIUN Tahun. 2017
ndeleng ana bekas tatu. Bekas tatu kesebut mirip karo bekas tatu anake. Sakwise pitakon
marang Sangkuriang babagan penyebab tatune kuwi, Dayang Sumbi nambah kaget, jebulna
bener menawa calon bojone kesebut yaiku anake dhewe.

Dayang Sumbi bingung kudu kepiye, amarga dheweke ora bakal rabi karo anake dhewe.
Sakwise Sangkuriang mulih berburu, Dayang Sumbi nyoba ngomong marang Sangkuriang,
supaya Sangkuriang murungna niate ngrabeni Dayang Sumbi. Nanging panjaluk Dayang
Sumbi kesebut ora disetujoni Sangkuriang lan ora percoyo yen calon bojone kuwi saktemene
ibune dewe.

Saben dina Dayang Sumbi mikir kepriye carane supaya mantenan kui ora sido kedadean.
Sakwise mikir, akhire Dayang Sumbi nemu cara paling becik. Dheweke ngajokake rong (2)
syarat marang Sangkuriang. Yen Sangkuriang bisa ngebaki 2 syarat kesebut, mula Dayang
Sumbi gelem didadekne bojo, ning sawalike yen wurung mula raben kuwi kudu dibatalake.
Syarat sing pisan Dayang Sumbi pengen supaya kali Citarum dibendung. Lan sing kapindho
yaiku, njaluk Sangkuriang kanggo nggawe prau sing gedhe banget kanggo nyebrang kali. 2
syarat kuwi kudu dirampungake sadurung isuk tumeka.

Cerita rakyat Sangkuriang selanjute banjur nyritakake yen Sangkuriang nyaguhi kapindho
panjaluk Dayang Sumbi kesebut, lan ngujar bakal ngrampungke sadurung isuk tumeka.
Kanthi kasekten sing diduweni, Sangkuriang nuli ngerahke kanca-kancane saka lelembut
kanggo ngewangi ngrampungake tugase saka Dayang Sumbi kesebut. Meneng-meneng,
Dayang Sumbi ngindik pakoleh kerja saka Sangkuriang. Ebo kagete dheweke, amarga
Sangkuriang ameh ngrampungake kabeh syarat sing diwenehna Dayang Sumbi sadurung isuk
tumeka.

Dayang Sumbi nuli njaluk bantuan warga sekitar kanggo ngenengna bebed sutera arupa
abang neng sisih wetan kutha. Pas ndeleng werna ngabang neng wetan kutha, Sangkuriang
nduga yen dina wis menjelang esuk. Sangkuriang teras ngendhegake gaweane lan rumangsa
ora bisa ngebaki syarat sing wis diajokake saka Dayang Sumbi.

Kanthi rasa jengkel lan kuciwa, Sangkuriang nuli njebol bendungan sing wis digawe.
Amarga jebol bendungan kuwi, mula kedadeana banjir lan kabeh kutha kleleb banyu.
Sangkuriang uga nendang prau gedhe sing wis digawe. Prau kuwi mabur lan tiba mengkurep,
nuli dadi gunung sing nduwe jeneng Tangkuban prau. Mula saka kono ugo ana cerita versi
bedho kanthi judul cerita jawa cekak tangkuban perahu. Piye lur cukup unik ugo to kisahe
Sangkuriang lan Dayang Sumbi ana nduwur? Yen kowe kabeh pengen gawe cerkak basa
jawa utawa cerita rakyat Sangkuriang bahasa jawa aja lali cerita marang sedulur-sedulur
kabeh ya.

2
 FREGYAN DAVA KAFITHDUDIN VIII C/14
SMP NEGERI 1 GEGER, KAB. MADIUN Tahun. 2017

KANCIL LAN JARAN BALAP

MLAYU
Kawit si kancil bisa lolos saka jebakan sing digawe saka manungsa, jeneng si kancil
tambah dikenal. Malah ora mung neng ngalas purwa wae, nanging jenenge ugo dikenal
nganti kawasan njaba ngalas purwa.

Temtu wae, hal kasebut ora bisa ucul saka peranane king kong raja kethek sing nepati
ujare kanggo nyebarke crito linuwihe si kancil iki. Diimbuhi crito lolose si kancil saka loreng
si raja ngalas, ora sengaja ana tikus sing ndeleng kedaden kuwi. Dudu mung lolos, malah si
kancil kanthi wanine bisa matahke diung si raja macan kuwi. Lan kisah iki uga disebar saka
tikus, dadine jeneng si kancil dadi bahan omongan kabeh kewan penghuni ngalas.

Temtu wae hal kesebut dadi "kewan kalangan dhuwur" sing rumangsa kuwat. Umume
kewan level iki nduweni kaluwihan sing neng akoni lan rudatin neng tandingi. Salah sijine
yaiku jaran sing nduwe jeneng kundalini. Seekor jaran lanangan sing gagah lan nduwe wuluh
ireng mengkilat neng banget kenal dadi jaran cepet. Kecepetan sing diduweane malah ora
bisa neng kalahake saka singa lan macan pisana. Nganti kanthi kecepetan sing dheweke
duweni, dheweke bisa lolos saka para pemangsa sing mengancam dheweke.

Disurung saka rasa penasarane, akhire pada lunga menyang wilayah ngalas purwa kanggo
nggoleki si kancil. Kayane dheweke pengen mbuktekne dhewe babagan kabar angin crito
kelinuwihane si kancil sing jare cerdik kuwi. Sakwise pitakon nang pirang-pirang kewan,
akhire jaran kundalini bisa nemoni si kancil sing wayah kuwi lagi mangan neng padang
suket. Kaya apa kisahe sakwise jaran kuwi ketemu dening kancil?

"hai bocah, apa bener jeneng mu kancil?". Takon jaran kundalini.

"bener, kowe sapa? Ana butuh apa nggoleki aku?". Takon kancil pemasaran.
Jaran kundalini mung meneng, dheweke ngeleng si kancil kanthi kebak selidik sabakal
nggoleki sasawiji. Nuli sawektu banjur dheweke gumuyu.
"hahaha.. Mesti kabeh prungu singku krungu babagan kowe kuwi goroh, mung cerito fiktif
sing diluwih-luwihake". Tembung jaran kundalini.

hah? Apa pangarah mu?". Takon si kancil isih durung ngerti.

"nek tak gatekake, kok kowe ora nduweni kaluwihan apa-apa. Awak mu ora gagah, malah
bisa neng kandha cilik lan cebol. Dadi ora bokmenawa kowe bisa lolos saka si loreng raja
macan kanthi awak mu kui". Tembung jaran kundalini separo ngece.

Nuli jaran kundalini mbacutke omongane.

"kok uga ora nduweni taring lan kuku sing tajam, dadi kepriye bokmenawa kok bisa lolor
saka tangkepan para manungsa. Kuwi mung mesti cerito goroh sing sengaja neng gawe lan

3
 FREGYAN DAVA KAFITHDUDIN VIII C/14
SMP NEGERI 1 GEGER, KAB. MADIUN Tahun. 2017
neng luwih-luwihake. Hahaha.. Dasar panggoroh sing payah kok..". Tembung jaran
kundalini. Sakwise krungu panggamblangan saka si jaran, akhire si kancil ugo ngerti apa
pangarah si jaran.
"jaran sing sombong iki rupane kudu diwenehi piwulang". Tembung kancil jero ati.
"hai jaran budhek, aku ngerti apa pangarah mu teka mrene. Kowe mung pengen pamer
kekuwatan mu lan ngece wong kanthi sadhemen ati mu. Nanging ngandel utawa ora,
kabeh cerito si kancil sing kok krungu kuwi bener anane. Malah aku bisa ngalahake kowe
kanthi gampang". Tembung si kancil kanthi lantang

Krungu omongane si kancil, si jaran dadi emosi lan rumangsa terhina. Sifat angkuhe wis
ngobong nepsu jero atine. Nuli, jaran banjur celathu..
"becik yen ngono, buktekne ucapan mu. Awake dhewe lomba mlayu, lan awake dhewe
buktekne sapa sing cepet antarane awake dhewe". Tembung si jaran.
"becik, sapa wedi? Ing ngendi awake dhewe bakal lomba mlayu?". Takon kancil.
"hahaha... Pilehen panggon sadhemen mu. Amarga aku pitaya kok mesti bakal kalah.
Amarga ora ana nglan sing ora bisa aku tembus kanthi kecepetan aku". Tembung jaran
kanthi sombonge.
"becik yen ngono, awake dhewe bakal balap munggahi gunung neng pinggir ngalas iki.
Awake dhewe bakal liwat ngalas cilik neng ngisor bukit, lan sapa sing tiba luwih dhisik
neng dhuwur bukit yaiku panyenenge". Tembung si kancil. Lan jaran banjur nyaguhi.

Akhire, kancil lan jaran lomba mlayu. Kancil lan jaran padha gugat cepet lan mengerahke
kabeh kabisan masing-masing. Kanthi kebak ngandel awak, si jaran berpacu kanthi kabeh
tenagane. Dheweke pitaya , dheweke bakal nyenengna lomba iki. Nanging jebulna nglan sing
neng tempuh neng njaba perkiraane. Akehe semak lan oyot ngalangi langkahe nganti
dheweke kudu ngupadi atos ngliwatane. Awak gedhene nggawe kabeh kuwi luwih rekasa.

Neng liya pihak, si kancil akeh siuntungkan. Kanthi awake sing cilik lan lincah nggawene
kanthi gampang ngliwati semak lan menerobos oyot belukar. Akhire, si kancil tiba neng
dhuwur bukit luwih dhisik. Lan nyenengna lomba mlayu antara kancil lan jaran kuwi. Lan si
jaran akhire ngakoni kekalahane. Lan ngandel menawa kabeh cerito babagan kancil cerdik
sing neng krungune kuwi bener. Kanthi ngalahake si jaran, jeneng kancil tambah dikenal.
Kisah bakal kelinuwihan si kancil ugo nyebar lan dadi perbincangan hangat. Lan temtu wae,
jeneng kancil sing ugo kenal kuwi uga nganti nang rival kabanjurgkur. King loreng si raja
macan, lagi nunggu wayah lan kesempatan kanggo ngrampungke masalah si kancil.