MAKALAH BASA JAWi UPACARA MANTEN KUCING

Tradisi Wonten Ing Kec, Campurdarat

Kab, Tulungagung

Disusun Dening :

1. YOGA AKHYAR KIRANA ( 34 )

2. ROMADHONI PUTRA (30)
3. TIKA DWI A. ( )
4. NIKEN NURVIANTI ( )

TEKNIK ELEKTRONIKA INDUSTRI ( TEI )

SMK NEGRI 1 BADUNG TULUNGAGUNG

TAHUN AJARAN 2019/2020

 Pambuka

Assalamu’alaikum warahmatullahi wabarakatuh.

Puji syukur ing ngarsanipun Allah SWT kanthi menehi kepenak supaya kita bisa
ngrampungake makalah iki kanthi tepat. Yen tanpa pitulung, mesthi ora bakal bisa
ngrampungake makalah iki. Shalawat lan salam muga-muga bisa diwenehake
marang raja sing dikasihi, Nabi Muhammad, sing mengko bakal mratobat syariat
dheweke ing akhirat.

Penulis matur nuwun marang Gusti Allah sing Maha Kuwasa amarga akeh nikmat
sehat, ing babagan kesehatan lan alesan fisik, saéngga penulis bisa ngrampungake
nggawe makalah minangka proyek akhir Basa Jawi kanthi judhul "Tradisi
Upacara Manten Kucing".

Penulis mesthi ngerti manawa makalah iki adoh saka sampurna lan isih akeh
kesalahan lan cacat ing njero. Kanthi alesan kasebut, panulis ngarepake kritik lan
saran saka para maca kanggo makalah iki, saengga makalah iki bisa dadi kertas
sing luwih apik. Banjur, yen ana akeh kesalahan ing makalah iki, penulis bisa
njaluk ngapura.

Penulis uga matur nuwun marang kabeh pihak, utamane marang guru basa
Indonesia kita sing wis nuntun nulis makalah iki.

Mangkono, muga-muga kertas iki bisa migunani. Matur suwun.

Kamis, 29 Agustus 2019

Penulis
 BAB 1

PURWAKA

1.1 Lelandhesane panaliten

Tradisi ing indonesia iku wonten kathah banget. Amerga negara
indonesia iku negara sing gede banget. Contoh ne tradisi wonten ing
Tulungagung. Tradisi sing ono ing tulungagung wae wonten kathah
banget. Salah sawijine yoiku manten kucing sing ono ing campurdarat.
Makalah iki gawe ngenalke tradisi ing daerah tulungagung, khususe tradisi
upacara manten kucing ing daerah kecamatan campurdarat.

1.2 Undheraning Prakawis

a) Tradisi manten kucing
b) Sejarahe upacara manten kucing
c) Panggonan sing di enek ne manten kucing
d) Prosesine manten kucing
e) Maksud karo tujuane upacara manten kucing
f) Nilai nilai sing ono ing upacara manten kucing
1.3 Ancasing Panaliten
Saliyane ngrampungake tugas topik makalah bahasa jawa. Makalah iki
gawe ngenalne budaya utowo tradisi sing ono ing daereah tulungagung
marang generasi generasi muda utowo marang wong wong luar daerah.
Utamana upacara manten kucing ing kecamatan campuradrat.
1.4 paedahing panaliten
Supoyo warga sak liyane kab, Tulungagung biso weruh yen teng
tulungagung wonten tradisi sing di selenggarakno pas suwi ora medun
udan, mergo iki tradisi iki gawe nyelok udan. Tradisi iki yoiku manten
kucing.
 BAB 2
ASILING PANALITEN
2.1
Tradhisi yaiku sesuatu sing wis suwe ditindakake lan dadi bagian saka
urip klompok wong, biasane saka negara, budaya, wektu, utawa agama
sing padha. Manten Kucing minangka tradhisi perkawinan khas
Kabupaten Tulungagung, Jawa Timur. Manten tegesipun penganten, dene
kucing tegese kucing. Prosesi perkawinan padha karo parade lan adus
kucing lanang lan wadon ing Lake Coban.
Manten Kucing digunakake minangka salah sawijining upaya warga
masarakat kanggo njaluk udan ing mangsa garing. Kajaba iku, Manten
Kucing duwe fungsi sosial minangka wujud rasa syukur kanggo
pangestune Gusti Allah, minangka media pasinaon kanggo ngrawat kewan
lan lingkungan, minangka media kanggo ngenalake komunitas, minangka
liya kanggo hiburan, lan akhir-akhir iki digunakake minangka media
kanggo promosi pariwisata, utamane ing tlatah Tulungagung.

2.2 Sejarah

Asal mula upacara kucing manten nduweni sejarah sing dawa, sing isih
dipercaya dening masarakat lokal. Biyen, ing desa Pelem ana demang sing
dikenal kanthi jeneng Eyang Sangkrah. Dheweke minangka tokoh linuwih
ing ilmu kejawen. Eyang Sangkrah duwe kucing condromowo lanang
(wulu telung warna) nganggo mripat khusus. Upacara upacara "Temanten
Kucing" diwiwiti atusan taun kepungkur. Wiwitane area Pelem kena banjir
garing sing nggawe warga bingung njaluk banyu. Minangka pimpinan
desa, Eyang Sangkrah rumangsa tanggung jawab marang nasib penduduk.
Manéka ritual kanggo njaluk udan wis ditindakake, nanging banyu ora
mudhun.
 Eyang Sangkrah ngrasa ora kepenak. Eyang Sangkrah, tokoh sing
ngethok Kampung Pelem, sepisan adus ing sendhang Coban. Dheweke
ngajak kucing kondro mowo kucing karo dheweke. Sawise Eyang
Sangkrah adus kucing ing sendhang, durung suwe, ing desa Pelem udan
deres. Mesthi wae, wong-wong sing wis ngenteni udan nganti suwe ora
bisa ndhelikake rasa kanggo adus kucing kondro mowo. Nalika Desa
Pelem dicekel Demang Sutomejo ing taun 1926, desa kasebut maneh kena
kahanan garing. Nalika semana, Eyang Sutomejo entuk dhuwit kanggo
adus kucing ing sendhang. Dadi, nggoleki kucing kondro mowo loro.
Banjur, kucing loro mau adus ing sendhang Coban. Lan, sawetara dina
banjur udan.

2.3 Panggonane upacara manten kucing

Upacara adat manten kucing ono ing deso pelem. Deso pelem yoiku
deso sing ono ing wilayah Kecamatan Campurdarat, wilayah selatan
kabupaten Tulungagung. Wilayah kasebut ana 525 hektar dipérang dadi
lima dusun, yaiku Dusun Sumberjo, Dusun Pelem, Dusun Tambak, Dusun
Jambudan, Dusun Bangak. Gunggunge penduduk ing Pelem Village ana
8.212 wong, kanthi katrangan 4,114 wong lan 4,098 wanita.

2.4 Prosesine manten kucing

Ing upacara iki, ana pasangan lanang lan kucing wadon digabungake
dadi putri lan calon manten. Prosesi "Temanten Kucing" diwiwiti karo
pasangan kucing lanang lan wadon, kucing putih sing dilebokake keranji /
pati. Kucing loro kasebut digawa pasangan lanang lan wadon. Ing
sandhinge, para pamimpin desa sing diantrekake nganggo sandhangan
tradisional Jawa. Sadurunge dirawuhi maneh, pasangan "Temanten
Kucing" adus ing sendhang Coban. Utawa, kucing wadon lan kucing
lanang dicopot saka pati.
 Banjur, siji siji ti adusi kanthi nggunakake banyu sendhang sing wis
disiram kembang. Sawise adus, kucing loro padha diarak menyang lokasi
pelaminan. Ing papan sing wis disiapake kanggo macem-macem sesajen,
pasangan kucing lanang lan wadon kasebut 'ti rebekne'.

Sepasang laki karo wadon sing gowo kucing lungguh sanding

sandingan ing pelaminan. Dene temanten kucing loro ing pangkon lanang
lan wadon padha nganggo sandhangan panganten. Upacara penganten
ditandhani kanthi maca doa sing ditindakake dening para sesepuh desa.
Ora luwih saka 15 menit, upacara panganten kucing kucing wis rampung.
Banjur, prosesi "Temanten Kucing" di teruske acara pagelaran seni Tiban
tradisional lan pagelaran langen tayub.

Dadi wiwit prosesi Manten Kucing, Tiban lan Langen Tayub, iku
minangka ritual kanggo njaluk udan. Tradhisi budaya kasebut minangka
simbol nilai-nilai kawicaksanan lokal Jawa. Saiki tradhisi budaya Manten
Kucing ora mung njaluk udan, nanging wis dadi upacara tradisional sing
ditindakake saben taun. Yen ora di enekne upacaraiki, mula warga wedi
yen ana kahanan garing, lan ana serangan bencana.

2.5 Maksud karo tujuane upacara manten kucing

Gegayutan karo kapercayan sing dianakake dening masyarakat desa

Pelem ing Kecamatan Campursarat Kabupaten Tulungagung, Upacara
Temanten Kucing sing ditindakake nganti saiki nduweni tujuan supaya
bisa nyedhaki Gusti. Kajaba iku, upacara Temanten Kucing sing
ditindakake dening warga Pelem digunakake minangka sarana kanggo
wong-wong sing ngarep-arep manawa Allah bakal nggawa udan.
2.6 Nilai nilai sing ono ing upacara manten kucing
1) Nilai Keagamaan. Nilai religius katon jelas, amarga sejatine
upacara Temanten Kucing duwe tujuan supaya Gusti udan udan.
Dene upacara Temanten Kucing minangka medium.

2) Nilai Gotong Royong. Ing sistem nilai budaya Indonesia, gotong

royong dadi perkara sing biasa, utamane ing komunitas desa.
Praktek gotong royong padha karo gambarake meh kabeh kegiyatan
sajrone urip manungso. Gegayutan karo upacara manten kucing,
praktek gotong royong misale jek diwiwiti saka persiapan nganti
mulaine upacara kasebut. Upacara manten kucing sing ber sifat
fisik meh kabeh ditindakake kanthi gotong royong.
3) Nilai Kesatuan. Ing upacara Temanten Kucing, rasa kesatuan jelas
dituduhake dening warga desa Pelem. Rasa perpaduan iki misale
jek bisa diadegake antarane warga deso liya. Tanpa perpaduan
masyarakat, ora mungkin upacara Temanten Kucing mlaku kanthi
bener. Bukti liyane babagan nilai kesatuan yaiku nalika upacara
selametan. Warga masarakat ngumpul ing sawijining papan kanggo
ngucapake matur nuwun lan mangan brekat / ambeng bebarengan.
Iki nuduhake lampiran saka rasa solidaritas lan kesatuan ing
antarane warga negara liya.
4) Nilai Seni lan Kaendahan. Babagan iki kabukten nalika warga melu
ngarak Temanten Kucing. Masyarakat masarakat nganggo
sandhangan tradisional Jawa. Para pria nggunakake beskap lan
wanita nggunakake kebaya. Kajaba iku, nilai seni lan kaendahan
uga kabukten ing macem-macem seni sing dituduhake kayata seni
Langen Tayub lan Tiban.
 BAB III

PANUTUP

3.1 Dudutan

"Manten Kucing" minangka tradhisi budaya sing ditemokake ing Desa

Pelem, Kecamatan Campurdarat, Kabupaten Tulungagung. Prosesi Manten
Kucing, uga ana nilai-nilai sing ana, saliyane ana pesen moral, kayata; kita
uga kudu ramah karo alam lan lingkungane, lan saling mbantu utowo
gotong royong.

Tradhisi Manten Kucing dhewe ing taun 2010 sing salaras karo ulang
tahun 805 Tulungagung, digawe festival budaya. Tujuane yaiku ngenalake
tradhisi budaya Manten Kucing kanggo masarakat umum, utamane para
siswa yen ing Tulungagung ana tradhisi Manten Kucing.

Nilai sing bisa dijupuk dening panulis saka prosesi Manten Kucing,
kalebu; Kaping pisanan, manungsa sejatine diwenehi kaluwihan dening
pencipta sing nduweni, pikiran, karakter, akal, lan niat. Saengga
nduduhake awake dhewe duwe budaya positif.

Kapindho, kanthi anane tradhisi budaya Manten Kucing, para warga

bisa silih tulung, padha-padha ngajeni. Dadi rukun ing urip dadi tentrem,
tenang lan sejahtera. Wonten ing prosesi Manten Kucing, masarakat
diundang Bantul Guyup.

Leres, kajawi dados media pasinaon, kawujudan Manten Kucing saged

dipundadosaken atraksi wisata lokal! Anane aset pariwisata daerah, bakal
ndhukung orane budaya nasional. Kanthi budaya sing apik, mula kita
bakal dadi tokoh manungsa, masyarakat utawa malah negara sing mulya,
saling ngormati, gotong royong, jujur lan sopan. Masyarakat Indonesia,
utamane ing dhaerah sing misuwur amarga keramahan.
 budaya bakal ngajar nilai-nilai sing apik lan uga nuduhake norma
positif kanggo generasi muda. Mung generasi enom (siswa) sing bisa
utawa ora bisa nolak nilai-nilai sing ana ing budaya. Amarga budaya saiki
mung tontonan, ora ana pituduh maneh, kasunyatan sing wis ana.

3.2 Pamrayogi

Amergo upacara manten kucing kuwi tradisi sing wis ono ket jaman
biyen, lan dipercoyo biso menehi udan gawe warga warga ne. Kudune
bocah bocah enom e kudu melu gawe memeriahne lan nglestarekne tradisi
iki. Lan para sesepuh jugo biso marahi bocah bocah enom ben iso nerusne
tradisi iki, ben tradisi manten kucing iki tetep mlaku.
 KAPUSTAKAN

 Nama penulis :

Staf Peneliti Kajian Sejarah, Sosial dan budaya

{KS2B} Kabupaten Tulungagung

Januari 2011.

 Judul Makalah : Tradisi Upacara Manten Kucing

 Kaundhuh Saking :

a) http://jawatimuran.net/2016/11/18/upacara-temanten-kucing-di-
desa-pelem-kecamatan-campurdarat-kabupaten-tulungagung/
Dina, Jum’ at ; Tgl, 18 /11/2016
b) http://jawatimuran.disperpusip.jatimprov.go.id/2012/05/17/mante
n-kucing-tulungagung/
Dina, Senin ; Tgl, 17 /05/2012