LAPORAN PENELITIAN SKRIPSI

DINAMIKA PERIKANAN PANCING PERAIRAN UMUM

DI KABUPATEN HULU SUNGAI UTARA
PROVINSI KALIMANTAN SELATAN

Oleh:

ADI NORRAHMAN
1610713210001

KEMENTERIAN PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN

UNIVERSITAS LAMBUNG MANGKURAT
FAKULTAS PERIKANAN DAN KELAUTAN
BANJARBARU
2021
 LAPORAN PENELITIAN SKRIPSI
DINAMIKA PERIKANAN PANCING PERAIRAN UMUM
DI KABUPATEN HULU SUNGAI UTARA
PROVINSI KALIMANTAN SELATAN

Diajukan Sebagai Salah Satu Syarat untuk Menyelesaikan Studi pada

Fakultas Perikanan dan Kelautan Universitas Lambung Mangkurat

Oleh:

ADI NORRAHMAN
1610713210001

KEMENTERIAN PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN

UNIVERSITAS LAMBUNG MANGKURAT
FAKULTAS PERIKANAN DAN KELAUTAN
BANJARBARU
2021
 KATA PENGANTAR

Puji dan syukur penulis panjatkan kepada Tuhan Yang Maha Esa, atas
limpahan rahmat dan karunia-nya, semoga pelaksanaan laporan penelitian skripsi
ini dapat terselesaikan dengan baik sesuai dengan waktu yang telah di tetapkan.
Penulis menyadari bahwa pembuatan laporan penelitian skripsi tidak akan
berjalan dengan baik tanpa bantuan, bimbingan dan arahan serta kerja sama dari
berbagai pihak, pada kesempatan ini penulis menyampaikan terimakasih kepada :
1. Keluarga tercinta terutama ayah SYAHRIANNOR, ibu
RUSMILAWATI, adik BERKAT NAJARIN dan IHWAN MAIDANI
ATSARI, dan juga sepupu LISA RAHMAWATI untuk semangat,
dukungan dan fasilitas yang telah diberikan selama ini, baik moral maupun
material.
2. Dosen Pembimbing Ibu Dr. Ir. RUSMILYANSARI, MP. selaku ketua
dan Bapak AULIA AZHAR WAHAB, S.Pi, M.Si, selaku anggota yang
telah memberikan bimbingan dan arahan kepada penulis selama
pembuatan laporan penelitian skripsi.
3. Seluruh Dosen Program Studi Pemanfaatan Sumberdaya Perikanan
Fakultas Perikanan dan Kelautan ULM
4. Kepada AHMAD MARZUKI dan IRWAN yang telah membantu
mencari data dari nelayan selama di lapangan.
5. Kepada sahabat-sahabat bobrok ABDUL GANI, AKHMAD ARI
SISKANDAR, AHMAD MARZUKI, DENIS MARDIANSYAH,
MUHAMMAD RAHARZA PRAYUDHA, MOH. ISA yang telah
memberikan masukan dan membantu menyelesaikan masalah yang
menghalang sehingga bisa diselesaikan laporan ini.
6. Kepada teman-teman SMA AZHAR ADHA ALMUNIDA,
BARKATULLAH ASFI, MUHAMMAD RIDHANI, MUHAMMAD
RIZAL NORHIDAYAT yang telah memberikan semangat buat
menyelesaikan skripsi ini lewat mabar PUBG.
7. Kepada semua teman-teman PSP 2016 yang selalu memberikan semangat
untuk segera menyelesaikan laporan ini.

i
 Semoga bantuan, bimbingan, arahan, serta dukungan yang telah diberikan
akan menjadi amal baik dan akan mendapatkan balasan dari Allah SWT. Akhir
kata penulis berharap semoga laporan penelitian skripsi ini dapat memberi
manfaat bagi semua pihak. Aamiin

Banjarbaru, Januari 2021

Penulis

ii
 DAFTAR ISI
Halaman
KATA PENGANTAR .............................................................. i
DAFTAR ISI ............................................................................. iii
DAFTAR TABEL ..................................................................... v
i
DAFTAR GAMBAR ................................................................ v
i
DAFTAR LAMPIRAN ............................................................ v
i
BAB 1. PENDAHULUAN...................................................................... 1
1.1. Latar Belakang...................................................................... 1
1.2. Rumusan Masalah ............................................................... 3
1.3. Tujuan Penelitian.................................................................. 3
1.4. Manfaat Penelitian................................................................ 4
BAB 2. TINJAUAN PUSTAKA............................................................ 5
2.1. Perikanan Tangkap............................................................... 5
2.2. Definisi Pancing .................................................................. 6
2.3. Jenis-Jenis Pancing .............................................................. 7
2.4. Ekosistem Rawa................................................................... 9
2.5. Penggunaan Umpan.............................................................. 10
2.6. Hasil Tangkapan.................................................................... 10
BAB 3. METODE .................................................................................. 1
2
3.1. Waktu dan Tempat .............................................................. 1
2
3.2. Metode Penelitian ................................................................ 1
2
3.2.1. Metode Observasi....................................................... 12
3.2.2. Metode Dokumentasi................................................. 13
3.2.3. Metode Wawancara.................................................... 13
3.3. Jenis dan Sumber Data ......................................................... 13

iii
 3.4. Analisis Data ........................................................................ 14
3.4.1. Analisis Deskripsi ....................................................... 14
3.4.2. Analisis CPUE.............................................................. 14
BAB 4. HASIL DAN PEMBAHASAN ................................................ 1
5
4.1. Jenis-Jenis Pancing............................................................... 1
5
4.1.1. Pancing Banjur........................................................... 1
5
4.1.1.1. Desain dan Konstuksi.................................... 15
4.1.1.2. Metode Penangkapan..................................... 15
4.1.1.3. Daerah Penangkapan...................................... 16
4.1.1.4. Musim Penangkapan...................................... 16
4.1.2. Pancing Bandan ......................................................... 1
7
4.1.2.1. Desain dan Konstuksi.................................... 17
4.1.2.2. Metode Penangkapan..................................... 17
4.1.2.3. Daerah Penangkapan...................................... 18
4.1.2.4. Musim Penangkapan...................................... 18
4.1.3. Pancing Pair ............................................................... 1
9
4.1.3.1. Desain dan Konstuksi.................................... 19
4.1.3.2. Metode Penangkapan..................................... 19
4.1.3.3. Daerah Penangkapan...................................... 20
4.1.3.4. Musim Penangkapan...................................... 20
4.1.4. Rawai ......................................................................... 20
4.1.4.1. Desain dan Konstuksi.................................... 20
4.1.4.2. Metode Penangkapan..................................... 21
4.1.4.3. Daerah Penangkapan...................................... 21
4.1.4.4. Musim Penangkapan...................................... 22
4.1.5. Pancing Tangan Berbahan Fiber dan Bambu............. 22
4.1.5.1. Desain dan Konstuksi.................................... 22

iv
 4.1.5.2. Metode Penangkapan..................................... 23
4.1.5.3. Daerah Penangkapan...................................... 23
4.1.5.4. Musim Penangkapan...................................... 24
4.2. Hasil Tangkapan ..................................................................... 25
4.2.1. Gabus (Channa striata)............................................... 25
4.2.2. Belut (Monopterus albus) .......................................... 27
4.2.3. Betok/Papuyu (Anabas testudineus) .......................... 27
4.2.4. Patin (Pangasius Pangasius) ...................................... 28
4.2.5. Baung (Mystus nemurus)........................................... 30
4.2.6. Nilem/Puyau (Osteochilus hasselti) .......................... 31
4.2.7. Lampam (Barbodes schwanenfeldii) ......................... 32
4.2.8. Sepat Siam (Trichogaster trichopterus)...................... 33
4.3. Laju Tangkapan....................................................................... 34
BAB 5. PENUTUP ................................................................................ 3
7
5.1. Kesimpulan .......................................................................... 3
7
5.2. Saran .................................................................................... 3
7
DAFTAR PUSTAKA ............................................................... 38
LAMPIRAN ..............................................................................

v
 DAFTAR TABEL
Nomor Halaman
3.1. Jadwal Pelaksanaan Kegiatan Penelitian..................................... 12
4.1. Hasil Tangkapan.......................................................................... 25
4.2. Perhitungan CPUE....................................................................... 34

DAFTAR GAMBAR
Nomor Halaman
4.1. Desain Pancing Banjur ............................................................... 15
4.2. Desain Pancing Bandan............................................................... 17
4.3. Desain Pancing Pair..................................................................... 19
4.4. Desain Rawai .............................................................................. 21
4.5. Pancing Tangan Berbahan Fiber dan Bambu............................... 23
4.6. Ikan Gabus/Haruan ..................................................................... 26
4.7. Ikan Betok/Papuyu ..................................................................... 28
4.8. Ikan Patin..................................................................................... 29
4.9. Ikan Baung .................................................................................. 30
4.10. Ikan Nilem/Puyau........................................................................ 31
4.11. Ikan Lampam .............................................................................. 32
4.12. Ikan Sepat Siam........................................................................... 33

DAFTAR LAMPIRAN
Nomor Halaman
1. Peta Lokasi.................................................................................. 41
2. Hasil Tangkapan.......................................................................... 42
3. Jenis-Jenis Pancing...................................................................... 47
4. Tumbuhan Air............................................................................. 50
5. Kuisoner...................................................................................... 51
6. Lembar Kendali Konsultasi......................................................... 66

vi