bahan baku 5000 ton / hari mempunyai komposisi bahan baku dan produk dengan
Nira : 85 %
Air : 15 %
Nira : 89,16 %
Air : 10,84 %
Misal :
Nira :A
Air :B
A= 85 % 1 3 A = ...
B= 15% VP-01 B=…
F1 = F2 + F3………………….(1)
F2 + F3 = 208.333,33 kg/jam
F2 B = 5 % x F1 B
= 177.083,33 kg/jam
= 31.249,99 kg/jam
F2 B = 5 % x F1 B
F2 B = 5 % x 31.249,99 kg/jam
= 1.562,49 kg/jam
F3 X3 A = F1 X1 A
= 177.083,33 kg/jam
F3 X3 B = F1X1 B – F2X2 B
= 29.687,5 kg/jam
1 2 3
A 177.083,33 - 177.083,33
B 31.249,99 1.562,49 29.687,5
TOTAL 208.333,33 208.333,33
A= 85,64 % 3 5 A = ...
B= 14,36% C-01 B=…
F3 = F4 + F5 ………………….(2)
F4 + F5 = 206.770,84 kg/jam
F4 A = 3 % x F3 A
F4 A = 3 % x F3 A
F4 A = 3 % x 177.083,33 kg/jam
=.5,312,49 kg/jam
F5 X5 B = F3 X3 B
= 29.687,5 kg/jam
= 171.770,84 kg/jam
3 4 5
A 177.083,33 5.312,49 171.770,84
B 29.678,5 - 29.678,5
TOTAL 206.770,84 206.770,84
10
A= 85,26 % 6 8 A = ...
VP-02 B=…
B= 14,74%
F6 = F8 + F10 ………………….(3)
F10 B = 5 % x F6 B
F10 B = 5 % x F6 B
= 1.484,37 kg/jam
= 137.416,67 kg/jam
F8 X8 B = F6X6 B – F10X10 B
= 28.203,13 kg/jam
Tabel LA-3. Neraca Massa Pada Vacuum Pan 02 (VP-02)
6 8 10
A 171.770,84 171.770,84 -
B 29.687,5 28.203,13 1.484,37
TOTAL 201.458,35 201.458,35
A= 85,89 % 8 11 A = ...
B= 14,11% C-01 B=…
F8 = F9 + F11 ………………….(4)
F9 A = 3 % x F8 A
F9 A = 3 % x F8 A
F9 A = 3 % x 171.770,84 kg/jam
= 5.153,12 kg/jam
F11 X11 B = F8 X8 B
= 28.203,13 kg/jam
= 166.617,71 kg/jam
8 9 11
A 171.770,84 5.153,12 166.617,71
B 28.203,13 - 28.203,13
TOTAL 199.997,98 199.997,98
B
19
5 9
M-01 A
A
7
A = 95 %
B=…
F5 + F9 + F19 = F7 ………………….(5)
F7 = 11.403,27 kg/jam
= 1.036,66 kg/jam
= 10.833,11 kg/jam
F7 = F7X7 A + F7X7 B
= 570,16 kg/jam
5 9 19 7
A 5.213,49 5.153,12 - 10.833,11
B - - 1.036,66 570,16
TOTAL 11.403,27 11.403,2
7
A= 95 % 7 13 A = ...
B= 5% M-02 B=…
14
F14 A = 0,01 % x F7 A
F14 A = 0,01 % x F7 A
= 1.08 kg/jam
F13 X13 B = F7 X7 B
= 570,16 kg/jam
= 10.832,03 kg/jam
7 13 14
A 10.833,11 10.832,03 1,08
B 570,16 570,16 -
TOTAL 11.403,27 11.403,27
16
A= 85,52 % 12 15 A = ...
VP-03 B=…
B= 14,47%
F16 B = 5 % x F12 B
F16 B = 5 % x F12 B
= 1.410,15 kg/jam
= 166.617,71 kg/jam
= 26.792,97 kg/jam
12 15 16
A 166.617,71 166.617,71 -
B 28.203,13 26.792,97 1.410,15
TOTAL 194.844,86 194.844,86
A= 94,99 % 13 15 A = 88,81%
B= 5,01% C-03
B = 11,19 %
17
A = ...
B=…
= 204.836,9 kg/jam
= 177.449,74 kg/jam
= 27.363,13 kg/jam
13 15 17
A 10.832,03 166.617,71 177.449,74
B 570,16 26.792,97 27.363,13
TOTAL 204.836,97 204.836,19
A 1 B
VP-01
2
B P = 1,013 bar
P = 1,013 bar T = 700C
T = 300C
3
A Kondensat
B P = 1,013 bar
0
P = 1,013 bar T = 70 C
T = 700C
dQ = Q out – Q in
= (32.564.817,63 – 3.618.316,83) kJ
= 28.946.500,80 kJ/jam
Maka panas yang dilepas steam sebesar 28.946.500,80 kJ/jam.
Vacuum Pan (VP-01) membutuhkan panas sebesar 28.946.500,80 kJ/jam.
Untuk mencapai kondisi Vacuum Pan (VP-01) digunakan saturated steam yang
masuk pada suhu 980C; 1,013 bar. Dari Appendix steam tabel 8, Reklaitis (1983)
−
diperoleh bahwa pada suhu 980C; 1,013 bar besar entalpi ( H ) steam adalah 2.673
kJ/kg. Steam keluar sebagai kondensat pada suhu 700C; 1,013 bar. Dari Appendix
steam tabel 8, Reklaitis (1983) diperoleh uap air pada suhu 700C; 1,013 bar
mempunyai besar entalpi sebesar 293 kJ/kg.
A 12 B
VP-02
16
B P = 1,013 bar
P = 1,013 bar T = 800C
T = 650C
15
A Kondensat
B P = 1,013 bar
0
P = 1,013 bar T = 80 C
T = 800C
A 12 B
VP-03
15
B P = 1,013 bar
P = 1,013 bar T = 900C
T = 750C
16
A Kondensat
B P = 1,013 bar
0
P = 1,013 bar T = 90 C
T = 900C
dQ = Q out – Q in
= (43.932.159,47 – 33.794.005,91) kJ
= 10.138.153,56 kJ/jam
Maka panas yang dilepas steam sebesar 10.138.153,56 kJ/jam.
Vacuum Pan 03 (VP-03) membutuhkan panas sebesar 10.138.153,56
kJ/jam. Untuk mencapai kondisi Vacuum Pan 03 (VP-03) digunakan saturated
steam yang masuk pada suhu 980C; 1,013 bar. Dari Appendix steam tabel 8,
−
Reklaitis (1983) diperoleh bahwa pada suhu 980C; 1,013 bar besar entalpi ( H )
steam adalah 2.673 kJ/kg. Steam keluar sebagai kondensat pada suhu 900C; 1,013
bar. Dari Appendix steam tabel 8, Reklaitis (1983) diperoleh uap air pada suhu
900C; 1,013 bar mempunyai besar entalpi sebesar 377 kJ/kg.
Sehingga jumlah steam yang dibutuhkan adalah :
dQ
m = −
H steam − H L
10.138.153,56
=
2.673 − 377
= 4.415,57 kg/jam
A A
B 17 18 B
K-01
P = 1,013 bar P = 1,013 bar
T = 900C T = 300C
dQ = Q out – Q in
= (3.543.228,86 – 42.518.746,39) kJ
= -38.975.517,53 kJ/jam
Maka panas yang diserap air pendingin sebesar -38.975.517,53 kJ/jam.
Jumlah : 10 unit
Spesifikasi :
3. Volume :
ρ = 0,85 kg/liter x 2,2046 lb/kg x 28,317 liter/ft3 = 53,0947 lb/ft3 (Perry, 1997)
m
Vt =( )xt
ρ
= 149.999,99 m3
Vt = Vt (1 + fk)
179.999,99
Masing-masing tangki memiliki volume sebesar = = 17.999,99 m3
10
4. Diameter :
Direncanakan perbandingan antara tinggi tangki dan tinggi head dengan diameter
tangki :
Hs 3 Hh 1
= , =
D 2 D 4
Volume silinder,
1 1 3 3
Vs = π .D 2 .Hs = π .D 2 . D = π .D 3 = 1,1775 D3
4 4 2 8
π
Vh = D 3 = 0,1309 D3 (Brownell, 1959)
24
Volume tangki = Vs + Vh
17.999,99 m3 = 1,3084 D3
17.999,99
D3 = = 13.757,25 m3
1,3084
D = 3 13.757,25 m 3 = 23,96 m
Tinggi tangki,
3 3
Hs = x D = x 23,96 = 35,94 m
2 2
Tinggi tutup,
1 1
Hh = x D = x 23,96 = 5,99 m
4 4
4 xVc 4 x17.999,99
Hc = = = 39,94 m
πxD 2 3,14 x 23,96 2
6. Tekanan :
Tekanan desain,
ρ ( Hc − 1) 53,0947(131,04 − 1)
P desain = Poperasi + =14,696 + = 14,696 + 47,95
144 144
= 62,61 psi
7. Tebal Dinding :
PxD
t= + (Cxn) (Brownell,1959)
fxE − 0,6 P
t = 2,02 in + 0,125 in
= 2,14 in
Jumlah : 3 unit
Spesifikasi :
3. Volume :
ρ = 0,85 kg/liter x 2,2046 lb/kg x 28,317 liter/ft3 = 53,0947 lb/ft3 (Perry, 1997)
m
Vt =( )xt
ρ
= 208,33 m3
Vt = Vt (1 + fk)
4. Diameter :
Tangki didesain berbentuk silinder tegak dengan tutup datar, alas kerucut.
Direncanakan perbandingan antara tinggi tangki dan tinggi head dengan diameter
tangki :
Hs 3 Hh 1
= , =
D 2 D 4
Volume silinder,
1 1 3 3
Vs = π .D 2 .Hs = π .D 2 . D = π .D 3 = 1,1775 D3
4 4 2 8
π
Va = D 3 = 0,1309 D3 (Brownell, 1959)
24
Volume tangki = Vs + Va
249,99 m3 = 1,3084 D3
249,99
D3 = = 191,07 m3
1,3084
5. Tinggi :
Tinggi tangki,
3 3
Hs = x D = x 5,76 = 8,64 m
2 2
Tinggi alas,
1 1
Ha = x D = x 5,76 = 1,44 m
4 4
4 xVc 4 x 249,99
Hc = = = 9,59 m
πxD 2 3,14 x5,76 2
6. Tekanan :
Tekanan desain,
ρ ( Hc − 1) 53,0947(31,49 − 1)
P desain = Poperasi + =14,696 + = 14,696 + 11,24
144 144
= 25,94 psi
PxD
t= + (Cxn) (Brownell,1959)
fxE − 0,6 P
t = 0,75 in + 0,125 in
= 0,87 in
Jacket steam,
= 18,94 x 12 in + 2 x 2 in = 231,28 in
= 241,28 in
Dimana :
Sehingga,
27.499.175,76
A = = 10.912,37 ft2
50 x50,4
A 10.912,37
H = = = 172,89 ft
πxD 3,14 x 20,10
ρ ( Hc − 1)
P desain =P operasi +
144
62,2(172,89 − 1)
P desain = 14,696 + = 88,95 psi
144
PxDx12
t= + (Cxn)
12.650 x0,85 − 0,6 P
= 2,12 in
Ejektor,
A2 wb
= 50 , = 15
A1 wa
wb 1.562,49
wa = = = 104,17 kg/jam
3,8 15
gumpalan nira
Jumlah : 3 unit
Spesifikasi :
3. Volume :
206.770,84
ρ= = 0,94 kg/liter x 2,2046 lb/kg x 28,317 liter/ft3 = 58,86 lb/ft3
219.298,24
m
Vt =( )xt
ρ
= 219,97 m3
Vt = Vt (1 + fk)
Tangki didesain berbentuk silinder tegak dengan tutup datar, alas kerucut.
Direncanakan perbandingan antara tinggi tangki dan tinggi head dengan diameter
tangki :
Hs 3 Hh 1
= , =
D 2 D 4
Volume silinder,
1 1 3 3
Vs = π .D 2 .Hs = π .D 2 . D = π .D 3 = 1,1775 D3
4 4 2 8
π
Va = D 3 = 0,1309 D3 (Brownell, 1959)
24
Volume tangki = Vs + Va
263,96 m3 = 1,3084 D3
263,96
D3 = = 201,74 m3
1,3084
D = 3
201,74 m 3 = 14,20 m
5. Tinggi :
Tinggi tangki,
3 3
Hs = x D = x 14,20 = 21,30 m
2 2
1 1
Ha = x D = x 14,20 = 3,55 m
4 4
4 xVc 4 x 263,96
Hc = = = 23,68 m
πxD 2 3,14 x14,20 2
6. Tekanan :
Tekanan desain,
ρ ( Hc − 1) 71,79(77,69 − 1)
P desain = Poperasi + =14,696 + = 14,696 + 31,35
144 144
= 46,04 psi
7. Tebal Dinding :
PxD
t= + (Cxn) (Brownell,1959)
fxE − 0,6 P
t = 0,88 in + 0,125 in
= 1,03 in
LC-4. Mixer
Jumlah : 2 unit
Spesifikasi :
3. Volume :
11.403,27
ρ= = 0,85 kg/liter x 2,2046 lb/kg x 28,317 liter/ft3 = 53,45 lb/ft3
13.317,85
m
Vt =( )xt
ρ
= 13,41 m3
Vt = Vt (1 + fk)
4. Diameter :
ellipsoidal.
Direncanakan perbandingan antara tinggi tangki dan tinggi head dengan diameter
tangki :
Hs 3 Hh 1
= , =
D 2 D 4
Volume silinder,
1 1 3 3
Vs = π .D 2 .Hs = π .D 2 . D = π .D 3 = 1,1775 D3
4 4 2 8
π
Va = D 3 = 0,1309 D3 (Brownell, 1959)
24
16,09 m3 = 1,3084 D3
16,09
D3 = = 12,30 m3
1,3084
D = 3 12,30 m 3 = 2,30 m
5. Tinggi :
Tinggi tangki,
3 3
Hs = x D = x 2,30 = 3,45 m
2 2
Tinggi alas,
1 1
Ha = x D = x 2,30 = 0,57 m
4 4
4 xVc 4 x16,09
Hc = = = 3,87 m
πxD 2 3,14 x 2,30 2
6. Tekanan :
ρ ( Hc − 1) 53,45(12,71 − 1)
P desain = Poperasi + =14,696 + = 14,696 + 4,35
144 144
= 19,01 psi
7. Tebal Dinding :
PxD
t= + (Cxn) (Brownell,1959)
fxE − 0,6 P
22,81x16,09 x12
t= + (0,0125x10)
12.650 x0,85 − 0,6 x 22,81
t = 0,41 in + 0,125 in
= 0,53 in
Pengaduk (agitator),
1
• Diameter pengaduk, Da =x Dt = x 7,57 ft = 2,52 ft
3
1 1
• Lebar efektif, J = x Dt = x 7,57 ft = 0,63 ft
12 12
500
• Kecepatan putaran: 500 rpm → = 8,3333 rps
60
Daya Pengaduk,
Bilangan Reynold,
Da 2 xNxρ
N Re =
µ
Da 5 xNpxN 3 xρ
P =
32,17 x550
P 8,77
P motor = = = 10,97 hp
η 0,8
Jumlah : 10 unit
Spesifikasi :
3. Volume :
204.836,90
ρ= = 0,87 kg/liter x 2,2046 lb/kg x 28,317 liter/ft3 = 54,12 lb/ft3
236.265,03
m
Vt =( )xt
ρ
= 84.760,09 m3
Vt = Vt (1 + fk)
4. Diameter :
Direncanakan perbandingan antara tinggi tangki dan tinggi head dengan diameter
tangki :
Hs 3 Hh 1
= , =
D 2 D 4
Volume silinder,
1 1 3 3
Vs = π .D 2 .Hs = π .D 2 . D = π .D 3 = 1,1775 D3
4 4 2 8
π
Vh = D 3 = 0,1309 D3 (Brownell, 1959)
24
Volume tangki = Vs + Vh
1.017,12 m3 = 1,3084 D3
1.017,12
D3 = = 7.773,78 m3
1,3084
D = 3
7.773,78 m 3 = 19,81 m
Tinggi tangki,
3 3
Hs = x D = x 19,81 = 29,71 m
2 2
Tinggi tutup,
1 1
Hh = x D = x 19,81 = 4,95 m
4 4
4 xVc 4 x7.773,78
Hc = = = 25,23 m
πxD 2 3,14 x19,812
6. Tekanan :
Tekanan desain,
ρ ( Hc − 1) 54,12(82,79 − 1)
P desain = Poperasi + =14,696 + = 14,696 + 30,74
144 144
= 45,43 psi
7. Tebal Dinding :
PxD
t= + (Cxn) (Brownell,1959)
fxE − 0,6 P
54,52 x19,81x12
t= + (0,0125x10)
12.650 x0,85 − 0,6 x54,52
t = 1,21 in + 0,125 in
= 1,33 in
LC-6. Kondenser
Jumlah : 1 unit
Spesifikasi :
3. Volume :
m
Vt =( )xt
ρ
= 236,26 m3
Vt = Vt (1 + fk)
4. Diameter :
Direncanakan perbandingan antara tinggi tangki dan tinggi head dengan diameter
tangki :
Hs 3 Hh 1
= , =
D 2 D 4
Volume silinder,
1 1 3 3
Vs = π .D 2 .Hs = π .D 2 . D = π .D 3 = 1,1775 D3
4 4 2 8
π
Vh = D 3 = 0,1309 D3 (Brownell, 1959)
24
283,51 m3 = 1,3084 D3
283,51
D3 = = 216,68 m3
1,3084
D = 3
216,68 m 3 = 14,72 m
5. Tinggi :
Tinggi tangki,
3 3
Hs = x D = x 14,72 = 22,08 m
2 2
Tinggi tutup,
1 1
Hh = x D = x 14,72 = 3,68 m
4 4
4 xVc 4 x 283,51
Hc = = = 24,53 m
πxD 2 3,14 x14,72 2
6. Tekanan :
ρ ( Hc − 1) 54,12(80,49 − 1)
P desain = Poperasi + =14,696 + = 14,696 + 29,88
144 144
= 44,57 psi
7. Tebal Dinding :
PxD
t= + (Cxn) (Brownell,1959)
fxE − 0,6 P
t = 0,88 in + 0,125 in
= 1,01 in
LC-7. Pompa
= 10,84 lb/s
Densitas,
Viskositas,
Kecepatan aliran,
F 10,84 lb / s
Q = =
ρ 71,79 lb / ft 3
= 0,15 ft3/s
Perencanaan pompa :
= 3,9 (0,15)0,45(71,79)0,13
= 2,90 in
Q 0,15 ft 3 / s
V = =
A 0,05 ft 2
= 3,00 ft/s
Bilangan Reynold,
= 8.899,59
sebagai berikut :
L 2 = 1 x 13 x 0,25 ft = 3,25 ft
L3 = 2 x 30 x 0,25 ft = 15,00 ft
L 5 = 1 x 47 x 0,25 ft = 11,75 ft
= 71,25 ft
Persamaan Bernouli
V1 − V2
( P1 − P2 ) + ( Z 1 − Z 2 ) + + W = Σf
2 xgc
P 1 = P 2 , V 1 = V 2 = 0, Z 1 = 0 dan Z 2 = 35,00
-35,00 + W = 5,97
Daya,
= 0,80 hp
Ws 0,80
P= = = 1,33 hp
ηxη m 0,8 x0,75
Jumlah : 1 unit
Spesifikasi :
= 1.291.015,67 kg/hari
Volume,
m 1.291.015,67 kg/hari
= = = 1.295,51 m3/hari
ρ 996,53 kg / m 3
= 1.554,61 m3/hari
Sehingga, volume :
= p x l x t = l3
1.554,61 = l3 ⇒ l = 11,58 m
Jumlah : 1 buah
Spesifikasi :
2,9691
= 0,0086 kmol/hari
342
BM Al(OH) 3 = 78 kg/kmol
0,0172
= 0,0002 kg/hari
78
0,0002
• Volume Na 2 CO 3 = = 8,2 x 10-8 m3
2.420
0,0002
• Volume Al(OH) 3 = = 7,3 x 10-8 m3
2.710
0,0004
• Denssitas partikel = = 2.564,1025 kg/m3 = 2,5641 gr/liter
1,56 x10 −7
D 2 x( ρ s − ρ ) g
Ut = (Ulrich, 1984)
18µ
Dimana,
4. Diameter Klarifier
0 , 25
CxKxm
2
D = (Brown, 1978)
12
Dimana,
lb/hari)
D = diameter klarifier, ft
0 , 25
2.843.646,85 x995 x1,5
D = 2 = 17,88 ft
12
Tinggi konis,
5. Waktu Pengendapan
= 36,73 hp
P = P operasi + ρgh
= 14,7473 psi
Maka,
PxD
t= + (Cxn) (Brownell,1959)
fxE − 0,6 P
t = 0,1313 in + 0,125 in
= 0,2563 in
Jumlah : 1 buah
o Lapisan II antrasit
3. Volume tangki
Volume air,
2.843.646,85
= = 45.717,79 ft3
62,2
Volume tangki,
Volume = ¼ π x D2 x H = ½ π x D3
25.144,79 = ½ π x D3
2x 25.144,79
D = 3 = 25,21 ft = 7,68 m
3,14
4. Tekanan
P = P operasi + ρgh
= 22,0646 psi
5. Tebal Dinding
PxD
t= + (Cxn) (Brownell,1959)
fxE − 0,6 P
t = 0,2119 in + 0,125 in
= 0,3369 in
Fungsi : Menampung air untuk didistribusikan sebagai air domestik dan air
umpan ketel
Jumlah : 1 buah
Spesifikasi :
1.291.015,67
= = 1.296,33 m3
995,9
3
Diambil tinggi tangki, H = xD
2
Volume = ¼ π x D2 x H = 1,1775 x D3
356,49 = 1,1775 x D3
356,49
D = 3 = 6,71 m = 22,03 ft
1,1775
3
H = x 6,71 m = 10,06 m = 33,02 ft
2
126.387,34
Vair = =126,91m 3 / hari = 4.481,54 ft 3 / hari
995,9
a. Diameter tangki : 5 ft
Resin
Regenerasi
Volume tangki,
= 4.522,69 ft3
Volume tangki,
Vt = ¼ π D2Hs
5.427,24 x 4
Hs = = 276,55 ft
3,14 x 5 2
Hh = ¼ D
Hh = ¼ (5) = 1,25 ft
P hidrostatik = ρ g h
Tekanan desain,
PxD
t= + (Cxn) (Brownell,1959)
fxE − 0,6 P
53,84 x5 x12
t= + (0,0125x10)
12.650 x0,85 − 0,6 x53,84
t = 0,30 in + 0,125 in
= 0,42 in
126.387,34
Vair = =126,91m 3 / hari = 4.481,54 ft 3 / hari
995,9
Dari tabel 12-4 Nalco, 1958 diperoleh ukuran tangki sebagai berikut :
a. Diameter tangki : 5 ft
Resin
Regenerasi
Volume tangki,
= 4.493,30 ft3
Vt = ¼ π D2Hs
5.391,96 x 4
Hs = = 274,75 ft
3,14 x 5 2
Hh = ¼ D
Hh = ¼ (5) = 1,25 ft
P hidrostatik = ρ g h
Tekanan desain,
PxD
t= + (Cxn) (Brownell,1959)
fxE − 0,6 P
t = 0,30 in + 0,125 in
= 0,42 in
Jumlah : 1 unit
Dari fig. 12-14. Perry, 1997 diperoleh konsentrasi air 0,75 gpm/ft2
1.864.857,29
= = 1.872,53 m3/hari = 0,52 m3/menit
995,9
= 137,41 gpm
Diambil performance menara pendingin 90%, dari fig. 12-15. Perry, 1997
Dimensi menara,
Panjang = 2 x lebar,
Lebar = tinggi
Maka,
V =pxlxt
= 2 x l3
1.872,53 = 2 x l3
1.872,53
l = 3 = 9,78 m
2
Sehingga,
Panjang = 19,56 m
Tinggi = 9,78 m
Fungsi : memanaskan air yang dipergunakan untuk air umpan boiler dan
Jumlah : 1 unit
Laju volumetrik,
126.387,42
Q = = 126,91 m3/hari
995,9
= m.c.∆T
Volume silinder,
Vs = ¼ π x D2 x H = ¼ π x D2 x 2,5 x D = 1,9625 D3
π D3
Vh = = 0,2616 D 3
12
VD = Vs + Vh
222,09
D= 3 = 4,64 m
2,2241
Uap
Asap
Ketel Uap
Bahan Bakar
Q
A=
U D x ∆T
A = Ni x a” x L
Dimana :
(Kern, 1965)
Ni = jumlah tube
Digunakan OD tube = 1 in
L = 20 ft
A” = 0,2618 ft2/ft
Jumlah tube,
1,52 ft 2
Ni = =1
0,2618 ft 2 / ft x 20 ft
Daya boiler,
= 0,15 hp
LD-09. Pompa
= 31,2336 lb/s
Densitas,
Viskositas,
Kecepatan aliran,
= 0,502 ft3/s
Perencanaan pompa :
= 3,9 (0,502)0,45(62,2)0,13
= 4,8936 in
Q 0,502
V = =
A 0,2007
= 2,5012 ft/s
Sehingga,
Bilangan Reynold,
= 14.040,6113
sebagai berikut :
L 2 = 1 x 13 x 0,5054 ft = 6,5702 ft
L3 = 3 x 30 x 0,5054 ft = 30,324 ft
L 5 = 1 x 47 x 0,5054 ft = 23,754 ft
= 99,1712 ft
Friksi (Σf),
Persamaan Bernouli
V1 − V2
( P1 − P2 ) + ( Z 1 − Z 2 ) + + W = Σf
2 xgc
P 1 = P 2 , V 1 = V 2 = 0, Z 1 = 0 dan Z 2 = 25,888
-25,888 + W = 0,3243
Daya,
= 1,4881 hp
Ws 1,4881
P= = = 2,4802 hp
ηxη m 0,8 x0,75
Harga tanah untuk lokasi pabrik diperkirakan Rp. 350.000 /m2 (KIM, 2007)
= Rp. 3.867.500.000,-
1991).
= Rp. 193.375.000,-
= Rp. 4.068.875.000,-
= Rp 14.835.000.000,-
= 0,1 x Rp 14.835.000.000,-
= Rp 1.483.500.000,-
(Timmerhaus, 1991).
= 0,55 x Rp 14.835.000.000,-
= Rp 8.159.250.000,-
(Timmerhaus, 1991).
= 0,1 x Rp 14.835.000.000,-
= Rp 1.483.500.000,-
Diperkirakan biaya instalasi listrik sebesar 20% dari harga alat terpasang
(Timmerhaus, 1991).
= 0,2 x Rp 14.835.000.000,-
= Rp 2.967.000.000,-
= 0,45 x Rp 14.835.000.000,-
= Rp 6.675.750.000,-
= 0,4 x Rp 14.835.000.000,-
= Rp 5.934.000.000,-
= Rp 51.816.875.000,-
= 0,1 x Rp 51.816.875.000,-
= Rp 5.181.687.500,-
2.2. Engineering
(Timmerhaus 1991).
= Rp 5.181.687.500,-
2.3. Supervisi
= 0,1 x Rp 51.816.875.000,-
= Rp 5.181.687.500,-
= 0,1 x Rp 51.816.875.000,-
= Rp 5.181.687.500,-
= 0,1 x Rp 51.816.875.000,-
= Rp 5.181.687.500,-
= Rp 25.908.437.500,-
= MITL + MITTL
= Rp 51.816.875.000,- + Rp 25.908.437.500,-
= Rp 77.725.312.500,-
Nira Kental
Biaya 3 bulan,
= Rp. 224.999.996.400,-
Alum, Al 2 (SO 4 ) 2
Biaya 3 bulan,
= Rp 53.913.600,-
Soda abu
Biaya 3 bulan,
= Rp 20.887.200,-
Biaya 3 bulan,
= Rp 9.583.200,-
NaOH
Biaya 3 bulan,
= Rp 680.371.200,-
Kaporit
Biaya 3 bulan,
= Rp 115.200,-
Solar
Biaya 3 bulan,
= Rp 2.719.340.640,-
= Rp 228.784.134.240,-
= Rp 915.136.536.960,-
1. Gaji Pegawai
= Rp 633.600.000,-
= 0, 5 x Rp 633.600.000,- = Rp 31.680.000,-
3. Biaya Pemasaran
Tahun 1997 :
Per m2 Jumlah
Bumi 11.050 150.000 1.657.500.000
Bangunan 11.050 200.000 2.210.000.000
= Rp 1.657.500.000,- + Rp 2.210.000.000,-
= Rp 3.867.500.000,-
= Rp 3.859.400.000,-
(Berdasarkan UU No. 21 tahun 1997 pasal 6 ayat 3, PP No. 48 tahun 1994 dan
= Rp. 12.490.426.712,-
= 0,1 x Rp 77.725.312.500,-
= Rp 777.253.125,-
= Rp 369.163.803.000,-
Piutang dagang
= 3 / 12 x Rp 369.163.803.000,-
= Rp 92.290.950.950,-
= Rp 334.342.765.027,-
Total Modal Investasi = Modal Investasi Tetap (MIT) + Modal Kerja (MK)
= Rp 77.725.312.500,- + Rp 334.342.762.027,-
= Rp 412.068.077.527,-
1. Modal sendiri
= Rp 247.240.846.516,-
= Rp 164.827.231.011,-
Gaji tetap karyawan = gaji tetap tiap bulan + 3 bulan gaji tunjangan.
D = (P – L) / n
n = Usia peralatan
= Rp 9.346.659.167,-
Perawatan bangunan
Perawatan Perpipaan
Perwatan Insulasi
keamanan
1991).
= Rp 250.637.795.763,-
= Rp 118.526.008.037,-
B. Pajak Penghasilan
penghasilan adalah :
= Rp 35.445.402.411,-
= Rp 83.080.705.626,-
Rp 118.526.008.037,−
= x 100 % = 32,11 %
Rp 369.163.803.800,−
Biaya tetap
BEP = x 100 %
( total penjualan − biaya var iabel
Rp 65.500.776.809,−
= x 100 %
[( Rp 369.163.803.800,−) − ( Rp185.137.018.955,−)
= 35,59 %
= Rp 903.612.310.650,-
Rp 83.080.705.626,−
= x 100 %
Rp 412.068.077.527,−
= 20,16 %
1
POT =
RoI
1
=
0,2016
= 4,96 tahun
pengeluaran dari tahun ke tahun yang disebut Cash Flow. Untuk memperoleh
tahun
10