NERACA MASSA
= 6.313,13 kg/jam
F1=F2
Rotary Cutter for fibrous material untuk material shoft-wood chips akan lolos
pada sieve 10 dan 90% akan tertahan pada sieve 50 (Walas, 1988). Pada Rotary
Cutter diharapkan ukuran bahan baku TKKS sebesar 2 mm atau lolos pada sieve
10. Oleh karenanya efisiensi dari alat Rotary Cutter yang digunakan adalah 100%.
IA1
2. Ball Mill (BM-1), Vibrating Screen (SR-1)
F2 + F4 = F3
Dari spesifikasi alat Hammer Mill SWFL 150D Micro Pulverizer 95% lolos
F5 = 95 % x F3
IA2
3. Reaktor Pirolisis (R-1)
Tabel A2. Senyawa Kimia Bio Oil yang Berasal Dari TKKS menurut analisis
GC/MS
Komponen pirolisis tkks
2H-Pyran, 3,4-Dihydro 6,37%
Phenol 15,91%
2-Cyclopenten-1-one, 2-Hydroxy- 4,05%
Phenol, 2-methoxy 5,51%
1,2 Benzenediol 6,75%
Phenol, 2,6-dimethoxy- 7,04%
Phenol, 2,6-dimethoxy-4-(2-propenyl)- 1,75%
Butanoic acid, 3-methyl 10,96%
Butanal, 2-methyl 2,98%
Furfural 13,67%
Furan, tetrahydro-2, 5-dimethoxy 2,64%
2,5-Dimethoxytetrahydrofuran 2,57%
2 (3H)-Furanone, 5-methyl 8,15%
Phenol, 2-methyl 3,48%
Phenol, 4-methyl 4,33%
1,2-Benzenediol, 3-methoxy 1,72%
Dehydroacetic acid 2,11%
100,00%
(Sukiran, 2016)
IA3
Gas yang terbentuk = 19,00% x F6
sebagai fluidizing gas pada reaktor pirolisis. Rasio Gas Fluidisasi inert terhadap
FN216 = F6 x 5
FN216 = 74162,3115 x 5 = 370811,5577 kg/jam
F6 + F16 = F7
IA4
= 2585,7981 kg/jam
7. FPhenol, 2,6-dimethoxy-4-(2-propenyl)- = 0,0175 x bio oil yang terbentuk
= 0,0175 x 36710,3442 kg/jam
= 644,0988 kg/jam
8. FButanoic acid, 3-methyl = 0,1096 x bio oil yang terbentuk
= 0,1096 x 36710,3442 kg/jam
= 4024,4422 kg/jam
9. FButanal, 2-methyl = 0,0298 x bio oil yang terbentuk
= 0,0298 x 36710,3442 kg/jam
= 1095,4381 kg/jam
10. FFurfural = 0,1397 x bio oil yang terbentuk
= 0,1397 x 36710,3442 kg/jam
= 5019,3222 kg/jam
11. FFuran, tetrahydro-2, 5-dimethoxy = 0,0264 x bio oil yang terbentuk
= 0,0264 x 36710,3442 kg/jam
= 968,4989 kg/jam
12. F2,5-Dimethoxytetrahydrofuran = 0,0257 x bio oil yang terbentuk
= 0,0257 x 36710,3442 kg/jam
= 944,9917 kg/jam
13. F2 (3H)-Furanone, 5-methyl = 0,0815 x bio oil yang terbentuk
= 0,0815 x 36710,3442 kg/jam
= 2990,1230 kg/jam
14. FPhenol, 2-methyl = 0,0438 x bio oil yang terbentuk
= 0,0438 x 36710,3442 kg/jam
= 1278,7947 kg/jam
15. FPhenol, 4-methyl = 0,0433 x bio oil yang terbentuk
= 0,0433 x 36710,3442 kg/jam
= 1589,0905 kg/jam
16. F1,2-Benzenediol, 3-methoxy = 0,0172 x bio oil yang terbentuk
= 0,0172 x 36710,3442 kg/jam
= 629,9945 kg/jam
IA5
17. FDehydroacetic acid = 0,0211 x bio oil yang terbentuk
= 0,0211 x 36710,3442 kg/jam
= 775,7394 kg/jam
Arus Keluar
Arus Masuk (kg/jam)
Komponen (kg/jam)
<6> <16> <7>
TKKS 74162,3115
2H-Pyran, 3,4-Dihydro 2338,4489
Phenol 5840,6158
2-Cyclopenten-1-one, 2-Hydroxy- 1485,6586
Phenol, 2-methoxy 2021,6240
1,2 Benzenediol 2477,6648
Phenol, 2,6-dimethoxy- 2585,7981
Phenol, 2,6-dimethoxy-4-(2-propenyl)- 644,0988
Butanoic acid, 3-methyl 4024,4422
Butanal, 2-methyl 1095,4381
Furfural 5019,3222
Furan, tetrahydro-2, 5-dimethoxy 968,4989
2,5-Dimethoxytetrahydrofuran 944,9917
2 (3H)-Furanone, 5-methyl 2990,1230
Phenol, 2-methyl 1278,7947
Phenol, 4-methyl 1589,0905
1,2-Benzenediol, 3-methoxy 629,9945
Dehydroacetic acid 775,7394
Char 23361,1281
Gas 14090,8392
N2 370811,5577 400810,8307
Subtotal 74162,3115 370811,5577 444973,8692
Total 444973,8692 444973,8692
4. Combuster (CB-1)
IA6
Komponen %mol
CH4 0,90172
C2H6 0,02885
C3H8 0,02023
C4H10 0,00975
C5H12 0,00614
N2 0,0005
CO2 0,03281
Dari Trial yang dilakukan diperoleh jumlah gas alam yang digunakan untuk
memenuhi kebutuhan panas di reaktor adalah sebesar 191,1251 kmol/jam.
IA7
➢ Reaksi 1:
CH4 + 2 O2 CO2 + 2 H2O
In 172,3413 413,6191 - -
Reaksi 172,3413 344,6826 172,3413 344,6826
out 0,00 68,9365 172,3413 344,6826
O2 teoritis = 344,6826
O2 dalam excess air = 344,6826 x 1,2
= 413,6191 kmol/jam
= 13235,8131 kg/jam
N2 dalam excess air = (0,79/0,21) x 413,6191
= 1555,9959 kmol/jam
= 43567,8848 kg/jam
Sisa Reaksi 1
CO2 = 172,3413 kmol/jam
= 7583,0179 kg/jam
H2O = 344,6826 kmol/jam
= 6204,2874 kg/jam
O2 = 68,9365 kmol/jam
= 2205,9689 kg/jam
➢ Reaksi 2 :
C 2 H6 + 3,5 O2 2 CO2 + 3 H2O
In 5,5140 23,1586 - -
Reaksi 5,5140 19,2989 11,0279 16,5419
out 0 3,8598 11,0279 16,5419
O2 teoritis = 19,2989
O2 dalam excess air = 19,2989 x 1,2
IA8
= 23,1586 kmol/jam
= 741,0761 kg/jam
N2 dalam excess air = (0,79/0,21) x 23,1586
= 87,1205 kmol/jam
= 2439,3754 kg/jam
Sisa Reaksi 2
CO2 = 11,0279 kmol/jam
= 485,2284 kg/jam
H2O = 16,5419 kmol/jam
= 297,7538 kg/jam
O2 = 3,8598 kmol/jam
= 123,5127 kg/jam
➢ Reaksi 3
C3H8 + 5O2 3 CO2 + 4 H2O
In 3,8665 23,1988 - -
Reaksi 3,8665 19,3323 11,5994 15,4658
O2 teoritis = 19.,323
IA9
H2O = 15,4658 kmol/jam
= 278,3852 kg/jam
O2 = 3,8665 kmol/jam
= 123,7267 kg/jam
➢ Reaksi 4
C4H10 + 6,5 O2 4 CO2 + 5 H2O
In 1,8635 14,5351 - -
Reaksi 1,8635 12,1126 7,4539 9,3173
O2 teoritis = 12,1126
= 465,1220 kg/jam
N2 dalam excess air = (0,79/0,21) x 14,5351
= 54,6795 kmol/jam
= 1531,0266 kg/jam
Sisa Reaksi 4
CO2 = 7,4539 kmol/jam
= 327,9707 kg/jam
= 167,7123 kg/jam
O2 = 2,4225 kmol/jam
= 77,5203 kg/jam
IA10
➢ Reaksi 5
C5H12 + 8 O2 5 CO2 + 6 H2O
In 1,1735 11,2657 - -
Reaksi 1,1735 9,3881 5,8675 7,0410
O2 teoritis = 9,3881
= 11,2657 kmol/jam
= 360,5017 kg/jam
N2 dalam excess air = (0,79/0,21) x 11,2657
= 42,3804 kmol/jam
= 1186,6513 kg/jam
Sisa Reaksi 5
CO2 = 5,8675 kmol/jam
= 258,1718 kg/jam
H2O = 7,0410 kmol/jam
= 126,7389 kg/jam
O2 = 1,8776 kmol/jam
= 60,0836 kg/jam
Dari perhitungan yang telah dilakukan, diperoleh neraca massa combuster sebagai
berikut:
Arus Keluar
Arus Masuk (kg/jam)
Komponen (kg/jam)
<17> <18> <19>
CH4 2,757.4611 0.0000 0.0000
C2H6 165.4188 0.0000 0.0000
C3H8 170.1243 0.0000 0.0000
IA11
C4H10 108.0812 0.0000 0.0000
C5H12 84.4926 0.0000 0.0000
O2 0.0000 15,544.8733 2,590.8122
H2 O 0.0000 0.0000 7,074.8775
N2 2.6758 51,168.5413 51,171.2171
CO2 275.9158 0.0000 9,440.6774
Sub total 3,564.1695 66,713.4146 70,277.5841
Total 178,8014 70,277.5841
5. Cyclone 1 (CL-1)
F7 = F8 + F9
tetapi biasanya hanya partikel yang lebih besar dari 50 µm yang perlu dihilangkan
IA12
= 1,00 x 2477.6648 kg/jam
= 2477.6648 kg/jam
6. FPhenol, 2,6-dimethoxy- = 1,00 x F7
= 1,00 x 2585.7981 kg/jam
= 2585.7981 kg/jam
7. FPhenol, 2,6-dimethoxy-4-(2-propenyl)- = 1,00 x F7
= 1,00 x 644.0988 kg/jam
= 644.0988 kg/jam
8. FButanoic acid, 3-methyl = 1,00 x F7
= 1,00 x 4024.4422 kg/jam
= 4024.4422 kg/jam
9. FButanal, 2-methyl = 1,00 x F7
= 1,00 x 1095.4381 kg/jam
= 1095.4381 kg/jam
10. FFurfural = 1,00 x F7
= 1,00 x 5019.3222 kg/jam
= 5019.3222 kg/jam
11. FFuran, tetrahydro-2, 5-dimethoxy = 1,00 x F7
= 1,00 x 968.4989 kg/jam
= 968.4989 kg/jam
12. F2,5-Dimethoxytetrahydrofuran = 1,00 x F7
= 1,00 x 944.9917 kg/jam
= 944.9917 kg/jam
13. F2 (3H)-Furanone, 5-methyl = 1,00 x F7
= 1,00 x 2990.1230 kg/jam
= 2990.1230 kg/jam
14. FPhenol, 2-methyl = 1,00 x F7
= 1,00 x 1278.7947 kg/jam
= 1278.7947 kg/jam
15. FPhenol, 4-methyl = 1,00 x F7
= 1,00 x 1589.0905 kg/jam
IA13
= 1589.0905 kg/jam
16. F1,2-Benzenediol, 3-methoxy = 1,00 x F7
= 1,00 x 629.9945 kg/jam
= 629.9945 kg/jam
17. FDehydroacetic acid = 1,00 x F7
= 1,00 x 775.7394 kg/jam
= 775.7394 kg/jam
18. FChar = 0,05 x F7
= 0,05 x 23361.1281 kg/jam
= 1168.0564 kg/jam
19. FGas = 1,00 x F7
= 1,00 x 14090.8392 kg/jam
= 14090.8392 kg/jam
20. FN2 = 1,00 x F7
= 1,00 x 370811.5577 kg/jam
= 370811.5577 kg/jam
Neraca massa tiap komponen di alur 9:
FChar = 0,95 x F7
= 0,95 x 23361.1281 kg/jam
= 22193.0717 kg/jam
Arus Masuk
Arus Keluar (kg/jam)
Komponen (kg/jam)
<7> <8> <9>
2H-Pyran, 3,4-Dihydro 2338.4489 2338.4489
Phenol 5840.6158 5840.6158
2-Cyclopenten-1-one, 2-Hydroxy- 1485.6586 1485.6586
Phenol, 2-methoxy 2021.6240 2021.6240
1,2 Benzenediol 2477.6648 2477.6648
Phenol, 2,6-dimethoxy- 2585.7981 2585.7981
Phenol, 2,6-dimethoxy-4-(2-propenyl)- 644.0988 644.0988
IA14
Arus Masuk
Arus Keluar (kg/jam)
Komponen (kg/jam)
<7> <8> <9>
Butanoic acid, 3-methyl 4024.4422 4024.4422
Butanal, 2-methyl 1095.4381 1095.4381
Furfural 5019.3222 5019.3222
Furan, tetrahydro-2, 5-dimethoxy 968.4989 968.4989
2,5-Dimethoxytetrahydrofuran 944.9917 944.9917
2 (3H)-Furanone, 5-methyl 2990.1230 2990.1230
Phenol, 2-methyl 1278.7947 1278.7947
Phenol, 4-methyl 1589.0905 1589.0905
1,2-Benzenediol, 3-methoxy 629.9945 629.9945
Dehydroacetic acid 775.7394 775.7394
Char 23361.1281 1168.0564 22193.0717
Gas 14090.8392 14090.8392
N2 370811.5577 370811.5577
Subtotal 444973.8692 422780.7975 22193.0717
Total 444973.8692 444973.8692
6. Cyclone 2 (CL-2)
F8 = F10 + F11
IA15
3. F2-Cyclopenten-1-one, 2-Hydroxy- = 1,00 x F7
= 1,00 x 1485.6586 kg/jam
= 1485.6586 kg/jam
4. FPhenol, 2-methoxy = 1,00 x F7
= 1,00 x 2021.6240 kg/jam
= 2021.6240 kg/jam
5. F1,2 Benzenediol = 1,00 x F7
= 1,00 x 2477.6648 kg/jam
= 2477.6648 kg/jam
6. FPhenol, 2,6-dimethoxy- = 1,00 x F7
= 1,00 x 2585.7981 kg/jam
= 2585.7981 kg/jam
7. FPhenol, 2,6-dimethoxy-4-(2-propenyl)- = 1,00 x F7
= 1,00 x 644.0988 kg/jam
= 644.0988 kg/jam
8. FButanoic acid, 3-methyl = 1,00 x F7
= 1,00 x 4024.4422 kg/jam
= 4024.4422 kg/jam
9. FButanal, 2-methyl = 1,00 x F7
= 1,00 x 1095.4381 kg/jam
= 1095.4381 kg/jam
10. FFurfural = 1,00 x F7
= 1,00 x 5019.3222 kg/jam
= 5019.3222 kg/jam
11. FFuran, tetrahydro-2, 5-dimethoxy = 1,00 x F7
= 1,00 x 968.4989 kg/jam
= 968.4989 kg/jam
12. F2,5-Dimethoxytetrahydrofuran = 1,00 x F7
= 1,00 x 944.9917 kg/jam
= 944.9917 kg/jam
13. F2 (3H)-Furanone, 5-methyl = 1,00 x F7
IA16
= 1,00 x 2990.1230 kg/jam
= 2990.1230 kg/jam
14. FPhenol, 2-methyl = 1,00 x F7
= 1,00 x 1278.7947 kg/jam
= 1278.7947 kg/jam
15. FPhenol, 4-methyl = 1,00 x F7
= 1,00 x 1589.0905 kg/jam
= 1589.0905 kg/jam
16. F1,2-Benzenediol, 3-methoxy = 1,00 x F7
= 1,00 x 629.9945 kg/jam
= 629.9945 kg/jam
17. FDehydroacetic acid = 1,00 x F7
= 1,00 x 775.7394 kg/jam
= 775.7394 kg/jam
18. FChar = 0,05 x F8
= 0,05 x 1168.0564 kg/jam
= 58.4028 kg/jam
21. FGas = 1,00 x F7
= 1,00 x 14090.8392 kg/jam
= 14090.8392 kg/jam
22. FN2 = 1,00 x F7
= 1,00 x 370811.5577 kg/jam
= 370811.5577 kg/jam
Neraca massa tiap komponen di alur 11:
FChar = 0,95 x F8
= 0,95 x 1168.0564 kg/jam
= 1109.6536 kg/jam
IA17
Arus Masuk
Arus Keluar (kg/jam)
Komponen (kg/jam)
<8> <10/12> <11>
2H-Pyran, 3,4-Dihydro 2338.4489 2338.4489
Phenol 5840.6158 5840.6158
2-Cyclopenten-1-one, 2-Hydroxy- 1485.6586 1485.6586
Phenol, 2-methoxy 2021.6240 2021.6240
1,2 Benzenediol 2477.6648 2477.6648
Phenol, 2,6-dimethoxy- 2585.7981 2585.7981
Phenol, 2,6-dimethoxy-4-(2-propenyl)- 644.0988 644.0988
Butanoic acid, 3-methyl 4024.4422 4024.4422
Butanal, 2-methyl 1095.4381 1095.4381
Furfural 5019.3222 5019.3222
Furan, tetrahydro-2, 5-dimethoxy 968.4989 968.4989
2,5-Dimethoxytetrahydrofuran 944.9917 944.9917
2 (3H)-Furanone, 5-methyl 2990.1230 2990.1230
Phenol, 2-methyl 1278.7947 1278.7947
Phenol, 4-methyl 1589.0905 1589.0905
1,2-Benzenediol, 3-methoxy 629.9945 629.9945
Dehydroacetic acid 775.7394 775.7394
Char 1168.0564 58.4028 1109.6536
Gas 14090.8392 14090.8392
N2 370811.5577 370811.5577
Subtotal 422780.7975 421671.1439 1109.6536
Total 422780.7975 422780.7975
IA18
Knock Out Drum yang dilengkapai dengan Wire Mesh Pad Deentrainers pada
IA19
10. FFurfural = 0,005 x F10
= 0,005 x 5019.3222 kg/jam
= 25.0966 kg/jam
11. FFuran, tetrahydro-2, 5-dimethoxy = 0,005 x F10
= 0,005 x 968.4989 kg/jam
= 4.8425 kg/jam
12. F2,5-Dimethoxytetrahydrofuran = 0,005 x F10
= 0,005 x 944.9917 kg/jam
= 4.7250 kg/jam
13. F2 (3H)-Furanone, 5-methyl = 0,005 x F10
= 0,005 x 2990.1230 kg/jam
= 14.9506 kg/jam
14. FPhenol, 2-methyl = 0,005 x F10
= 0,005 x 1278.7947 kg/jam
= 6.3940 kg/jam
15. FPhenol, 4-methyl = 0,005 x F10
= 0,005 x 1589.0905 kg/jam
= 7.9455 kg/jam
16. F1,2-Benzenediol, 3-methoxy = 0,005 x F10
= 0,005 x 629.9945 kg/jam
= 3.1500 kg/jam
17. FDehydroacetic acid = 0,005 x F10
= 0,005 x 775.7394 kg/jam
= 3.8787 kg/jam
18. FChar = 0,005 x F10
= 0,005 x 58.4028 kg/jam
= 0.2920 kg/jam
19. FGas = 1,00 x F10
= 1,00 x 14090.8392 kg/jam
= 14090.8392 kg/jam
20. FN2 = 1,00 x F10
IA20
= 1,00 x 370811.5577 kg/jam
= 370811.5577 kg/jam
Neraca massa tiap komponen di alur 14:
IA21
= 0,995 x 5019.3222 kg/jam
= 4994.2256 kg/jam
11. FFuran, tetrahydro-2, 5-dimethoxy = 0,995 x F10
= 0,995 x 968.4989 kg/jam
= 963.6564 kg/jam
12. F2,5-Dimethoxytetrahydrofuran = 0,995 x F10
= 0,995 x 944.9917 kg/jam
= 940.2667 kg/jam
13. F2 (3H)-Furanone, 5-methyl = 0,995 x F10
= 0,995 x 2990.1230 kg/jam
= 2975.1723 kg/jam
14. FPhenol, 2-methyl = 0,995 x F10
= 0,995 x 1278.7947 kg/jam
= 1272.4007 kg/jam
15. FPhenol, 4-methyl = 0,995 x F10
= 0,995 x 1589.0905 kg/jam
= 1581.1450 kg/jam
16. F1,2-Benzenediol, 3-methoxy = 0,995 x F10
= 0,995 x 629.9945 kg/jam
= 626.8445 kg/jam
17. FDehydroacetic acid = 0,995 x F10
= 0,995 x 775.7394 kg/jam
= 771.8607 kg/jam
18. FChar = 0,995 x F10
= 0,995 x 58.4028 kg/jam
= 58.1108 kg/jam
IA22
Arus Masuk
Arus Keluar (kg/jam)
Komponen (kg/jam)
<10/12> <13> <14>
2H-Pyran, 3,4-Dihydro 2338.4489 11.6922 2326.7567
Phenol 5840.6158 29.2031 5811.4127
2-Cyclopenten-1-one, 2-Hydroxy- 1485.6586 7.4283 1478.2303
Phenol, 2-methoxy 2021.6240 10.1081 2011.5159
1,2 Benzenediol 2477.6648 12.3883 2465.2764
Phenol, 2,6-dimethoxy- 2585.7981 12.9290 2572.8692
Phenol, 2,6-dimethoxy-4-(2-propenyl)- 644.0988 3.2205 640.8783
Butanoic acid, 3-methyl 4024.4422 20.1222 4004.3200
Butanal, 2-methyl 1095.4381 5.4772 1089.9609
Furfural 5019.3222 25.0966 4994.2256
Furan, tetrahydro-2, 5-dimethoxy 968.4989 4.8425 963.6564
2,5-Dimethoxytetrahydrofuran 944.9917 4.7250 940.2667
2 (3H)-Furanone, 5-methyl 2990.1230 14.9506 2975.1723
Phenol, 2-methyl 1278.7947 6.3940 1272.4007
Phenol, 4-methyl 1589.0905 7.9455 1581.1450
1,2-Benzenediol, 3-methoxy 629.9945 3.1500 626.8445
Dehydroacetic acid 775.7394 3.8787 771.8607
Char 58.4028 0.2920 58.1108
Gas 14090.8392 14090.8392
N2 370811.5577 370811.5577
Subtotal 421671.1439 385086.2406 36584.9033
Total 421671.1439 421671.1439
konsentrasi 99% menjadi larutan NaOH 10% yang nantinya akan bereaksi dengan
IA23
fenol untuk membentuk senyawa natrium fenoksida (C6H5ONa). Perbandingan
antara bio oil dan NaOH 10% adalah 1:4 (perbandingan volume). Massa bio oil
= 17271.3419 kg/jam
Persamaan neraca massa pada unit Mixer NaOH adalah
IA24
9. Reaktor I (R-2)
Pada Reaktor 1, terjadi reaksi antara fenol dan NaOH membentuk natrium
fenoksida. Fenol dan NaOH akan bereaksi membentuk natrium fenoksida dan air
sementara bio oil akan larut dengan ethyl ether. Perbandingan volume antara bio
oil, NaOH, dan diethyl ether adalah 1:4:2 (Shah, 2017). Berikut persamaan reaksi
fenol dan NaOH membentuk natrium fenoksida dan air.
➢ In
C6H5OH = F14/15 / BM fenol
= 5811.4127 kg/jam / 94,11 kg/kmol
= 61.7513 kmol/jam
NaOH = F21 / BM NaOH
= 170986.2849 kg/jam / 39,98 kg/kmol
= 4276.7955 kmol/jam
➢ Reaksi
C6H5OH = C6H5OHin x 97,77%
= 60.3742 kmol/jam
NaOH = 60.3742 kmol/jam
➢ Out
C6H5OH(sisa) = (In-Reaksi) x BM fenol
= (61.7513 - 60.3742) x 94,11 kg/kmol
= 1.3771 kmol/jam x 94,11 kg/kmol
= 129.5945 kg/jam
NaOH(sisa) = (In-Reaksi) x BM NaOH
IA25
= (4276.7955 - 60.3742) x 39,98 kg/kmol
= 4216.4213 kmol/jam x 39,98 kg/kmol
= 168572.5234 kg/jam
C6H5ONa = 60.3742 kmol/jam x BM C6H5ONa
= 60.3742 kmol/jam x 116,09 kg/kmol
= 7008.8436 kg/jam
H2 O = 60.3742 kmol/jam x BM H2O
= 60.3742 kmol/jam x 18 kg/kmol
= 1086.7360 kg/jam
Persamaan neraca massa pada reaktor 1:
F14/15 +F23+F21’ = F22
Terlebih dahulu, bio oil dilarutkan menggunakan ethyl ether pada alur 23:
Rasio volum bio oil: ethyl eter = 1: 2
= 1: (2 x densitas ethyl eter)
= 1: 1,4268
IA26
6. Ethyl Eter = FEthyl ether 16
= 52199.3400 kg/jam
Aliran tiap komponen bio oil selain fenol dan char tidak mengalami perubahan
massa.
Arus
Arus Masuk (kg/jam) Keluar
Komponen
(kg/jam)
<14/15> <23> <F21'> <22>
2H-Pyran, 3,4-Dihydro 2326.7567 2326.7567
Phenol 5811.4127 129.5945
2-Cyclopenten-1-one, 2-Hydroxy- 1478.2303 1478.2303
Phenol, 2-methoxy 2011.5159 2011.5159
1,2 Benzenediol 2465.2764 2465.2764
Phenol, 2,6-dimethoxy- 2572.8692 2572.8692
Phenol, 2,6-dimethoxy-4-(2-propenyl)- 640.8783 640.8783
Butanoic acid, 3-methyl 4004.3200 4004.3200
Butanal, 2-methyl 1089.9609 1089.9609
Furfural 4994.2256 4994.2256
Furan, tetrahydro-2, 5-dimethoxy 963.6564 963.6564
2,5-Dimethoxytetrahydrofuran 940.2667 940.2667
2 (3H)-Furanone, 5-methyl 2975.1723 2975.1723
Phenol, 2-methyl 1272.4007 1272.4007
Phenol, 4-methyl 1581.1450 1581.1450
1,2-Benzenediol, 3-methoxy 626.8445 626.8445
Dehydroacetic acid 771.8607 771.8607
Char 58.1108 58.1108
NaOH 17098.6285 16857.2523
H2O dari NaOH 10% 153887.6564 151715.2711
H2O Reaksi 1086.7360
Etil Eter 52199.3400 52199.3400
IA27
Arus
Arus Masuk (kg/jam) Keluar
Komponen
(kg/jam)
<14/15> <23> <F21'> <22>
Sodium penoxide 7008.8436
Subtotal 36584.9033 52199.3400 170986.2849 259770.5282
Total 259770.5282 259770.5282
IA28
= 2572.8692 kg/jam
7. FPhenol, 2,6-dimethoxy-4-(2-propenyl)- = 1.0000 x F22
= 1.0000 x 644.0988 kg/jam
= 640.8783 kg/jam
8. FButanoic acid, 3-methyl = 1.0000 x F22
= 1.0000 x 4024.4422 kg/jam
= 4004.3200 kg/jam
9. FButanal, 2-methyl = 1.0000 x F22
= 1.0000 x 1095.4381 kg/jam
= 1089.9609 kg/jam
10. FFurfural = 1.0000 x F22
= 1.0000 x 5019.3222 kg/jam
= 4994.2256 kg/jam
11. FFuran, tetrahydro-2, 5-dimethoxy = 1.0000 x F22
= 1.0000 x 968.4989 kg/jam
= 963.6564 kg/jam
12. F2,5-Dimethoxytetrahydrofuran = 1.0000 x F22
= 0,995 x 944.9917 kg/jam
= 940.2667 kg/jam
13. F2 (3H)-Furanone, 5-methyl = 1.0000 x F22
= 1.0000 x 2990.1230 kg/jam
= 2975.1723 kg/jam
14. FPhenol, 2-methyl = 1.0000 x F22
= 1.0000 x 1278.7947 kg/jam
= 1272.4007 kg/jam
15. FPhenol, 4-methyl = 1.0000 x F22
= 1.0000 x 1589.0905 kg/jam
= 1581.1450 kg/jam
16. F1,2-Benzenediol, 3-methoxy = 1.0000 x F22
= 1.0000 x 629.9945 kg/jam
= 626.8445 kg/jam
IA29
17. FDehydroacetic acid = 1.0000 x F22
= 1.0000 x 775.7394 kg/jam
= 771.8607 kg/jam
18. FChar = 1.0000 x F22
= 1.0000 x 58.4028 kg/jam
= 58.1108 kg/jam
19. FEtil Eter = 1.0000 x F22
= 1.0000 x 52199.3400 kg/jam
= 52199.3400 kg/jam
IA30
Arus Masuk
Arus Keluar (kg/jam)
Komponen (kg/jam)
<F22> <F23> <F24>
Phenol, 2,6-dimethoxy- 2572.8692 2572.8692
Phenol, 2,6-dimethoxy-4-(2-propenyl)- 640.8783 640.8783
Butanoic acid, 3-methyl 4004.3200 4004.3200
Butanal, 2-methyl 1089.9609 1089.9609
Furfural 4994.2256 4994.2256
Furan, tetrahydro-2, 5-dimethoxy 963.6564 963.6564
2,5-Dimethoxytetrahydrofuran 940.2667 940.2667
2 (3H)-Furanone, 5-methyl 2975.1723 2975.1723
Phenol, 2-methyl 1272.4007 1272.4007
Phenol, 4-methyl 1581.1450 1581.1450
1,2-Benzenediol, 3-methoxy 626.8445 626.8445
Dehydroacetic acid 771.8607 771.8607
Char 58.1108 58.1108
NaOH 16857.2523 16857.2523
H2O dari NaOH 10% 151715.2711 151715.2711
H2O dari Reaksi Pembentukan C6H5ONa 1086.7360 1086.7360
Etil Eter 52199.3400 52199.3400
Sodium penoxide 7008.8436 7008.8436
Subtotal 259770.5282 83102.4251 176668.1030
Total 259770.5282 259770.5282
Knock Out Drum yang dilengkapai dengan Wire Mesh Pad Deentrainers pada
IA31
Neraca massa tiap komponen di alur 27:
IA32
11. FFuran, tetrahydro-2, 5-dimethoxy = 0,005 x F23
= 0,005 x 963.6564 kg/jam
= 4.8183 kg/jam
12. F2,5-Dimethoxytetrahydrofuran = 0,005 x F23
= 0,005 x 940.2667 kg/jam
= 4.7013 kg/jam
13. F2 (3H)-Furanone, 5-methyl = 0,005 x F23
= 0,005 x 2975.1723 kg/jam
= 14.8759 kg/jam
14. FPhenol, 2-methyl = 0,005 x F23
= 0,005 x 1272.4007 kg/jam
= 6.3620 kg/jam
15. FPhenol, 4-methyl = 0,005 x F23
= 0,005 x 1581.1450 kg/jam
= 7.9057 kg/jam
16. F1,2-Benzenediol, 3-methoxy = 0,005 x F23
= 0,005 x 626.8445 kg/jam
= 3.1342 kg/jam
17. FDehydroacetic acid = 0,005 x F23
= 0,005 x 771.8607 kg/jam
= 3.8593 kg/jam
18. FChar = 0,005 x F23
= 0,005 x 58.1108 kg/jam
= 0.2906 kg/jam
19. FEtil Eter = 1,00 x F23
= 1,00 x 52199.3400 kg/jam
= 52199.3400 kg/jam
Neraca massa tiap komponen di alur 28:
IA33
2. FPhenol = 0,995 x F23
= 0,995 x 129.5945 kg/jam
= 128.9465 kg/jam
3. F2-Cyclopenten-1-one, 2-Hydroxy- = 0,995 x F23
= 0,995 x 1478.2303 kg/jam
= 1470.8391 kg/jam
4. FPhenol, 2-methoxy = 0,995 x F23
= 0,995 x 2011.5159 kg/jam
= 2001.4583 kg/jam
5. F1,2 Benzenediol = 0,995 x F23
= 0,995 x 2465.2764 kg/jam
= 2452.9501 kg/jam
6. FPhenol, 2,6-dimethoxy- = 0,995 x F23
= 0,995 x 2572.8692 kg/jam
= 2560.0048 kg/jam
7. FPhenol, 2,6-dimethoxy-4-(2-propenyl)- = 0,995 x F23
= 0,995 x 640.8783 kg/jam
= 637.6739 kg/jam
8. FButanoic acid, 3-methyl = 0,995 x F23
= 0,995 x 4004.3200 kg/jam
= 3984.2984 kg/jam
9. FButanal, 2-methyl = 0,995 x F23
= 0,995 x 1089.9609 kg/jam
= 1084.5111 kg/jam
10. FFurfural = 0,995 x F23
= 0,995 x 4994.2256 kg/jam
= 4969.2544 kg/jam
11. FFuran, tetrahydro-2, 5-dimethoxy = 0,995 x F23
= 0,995 x 963.6564 kg/jam
= 958.8382 kg/jam
12. F2,5-Dimethoxytetrahydrofuran = 0,995 x F23
IA34
= 0,995 x 940.2667 kg/jam
= 935.5654 kg/jam
13. F2 (3H)-Furanone, 5-methyl = 0,995 x F23
= 0,995 x 2975.1723 kg/jam
= 2960.2965 kg/jam
14. FPhenol, 2-methyl = 0,995 x F23
= 0,995 x 1272.4007 kg/jam
= 1266.0387 kg/jam
15. FPhenol, 4-methyl = 0,995 x F23
= 0,995 x 1581.1450 kg/jam
= 1573.2393 kg/jam
16. F1,2-Benzenediol, 3-methoxy = 0,995 x F23
= 0,995 x 626.8445 kg/jam
= 623.7103 kg/jam
17. FDehydroacetic acid = 0,995 x F23
= 0,995 x 771.8607 kg/jam
= 768.0014 kg/jam
18. FChar = 0,995 x F23
= 0,995 x 58.1108 kg/jam
= 57.8203 kg/jam
Arus Masuk
Arus Keluar (kg/jam)
Komponen (kg/jam)
F23/26 F27 F28
2H-Pyran, 3,4-Dihydro 2326.7567 11.6338 2315.1229
Phenol 129.5945 0.6480 128.9465
2-Cyclopenten-1-one, 2-Hydroxy- 1478.2303 7.3912 1470.8391
Phenol, 2-methoxy 2011.5159 10.0576 2001.4583
1,2 Benzenediol 2465.2764 12.3264 2452.9501
Phenol, 2,6-dimethoxy- 2572.8692 12.8643 2560.0048
IA35
Arus Masuk
Arus Keluar (kg/jam)
Komponen (kg/jam)
F23/26 F27 F28
Phenol, 2,6-dimethoxy-4-(2-propenyl)- 640.8783 3.2044 637.6739
Butanoic acid, 3-methyl 4004.3200 20.0216 3984.2984
Butanal, 2-methyl 1089.9609 5.4498 1084.5111
Furfural 4994.2256 24.9711 4969.2544
Furan, tetrahydro-2, 5-dimethoxy 963.6564 4.8183 958.8382
2,5-Dimethoxytetrahydrofuran 940.2667 4.7013 935.5654
2 (3H)-Furanone, 5-methyl 2975.1723 14.8759 2960.2965
Phenol, 2-methyl 1272.4007 6.3620 1266.0387
Phenol, 4-methyl 1581.1450 7.9057 1573.2393
1,2-Benzenediol, 3-methoxy 626.8445 3.1342 623.7103
Dehydroacetic acid 771.8607 3.8593 768.0014
Char 58.1108 0.2906 57.8203
Etil Eter 52199.3400 52199.3400
Subtotal 83102.4251 52353.8554 30748.5697
Total 83102.4251 83102.4251
konsentrasi 37% menjadi larutan HCl 10% yang nantinya akan bereaksi dengan
Perbandingan antara bio oil dan HCl 10% adalah 1:4 (perbandingan volume).
Massa bio oil pada arus 14 keluaran KOD adalah 36584.9033 kg/jam.
IA36
FHcl 10% = VHCl 10% x ρHcl, ρHCl = 1,05 kg/L
= 154041.6981 L/jam x 1,05 kg/L = 161743.7830 kg/jam
Rumus pengenceran:
= 43714.5359 kg/jam
Persamaan neraca massa pada unit Mixer HCl adalah
Pada Reaktor 2, terjadi reaksi antara HCl dan natrium fenoksida membentuk
fenol.
Reaksi 1
IA37
In 60.3742 4431.3365 - -
Reaksi 60.3742 60.3742 60.3742 60.3742
Reaksi samping
IA38
Out 0,0000 154.5410 4216.4213 4216.4213
➢ In
NaOH = F24 / BM NaOH
= 168572.5234 kg/jam / 39,98 kg/kmol
= 4216.4213 kmol/jam
HCl = Sisa HCl reaksi 1
= 4370.9623 kg/jam
➢ Reaksi
NaOH = NaOHin x 1,00
= 4216.4213 kmol/jam
HCl = 4216.4213 kmol/jam
➢ Out
HCl(sisa) = (In-Reaksi) x BM HCl
= (4370.9623 – 4216.4213) x 36,5 kg/kmol
= 154.5410 kmol/jam x 36,5 kg/kmol
= 5640.7465 kg/jam
NaCl = 4216.4213 kmol/jam x BM NaCl
= 4216.4213 kmol/jam x 58,48 kg/kmol
= 246576.3174 kg/jam
H2 O = 4216.4213 kmol/jam x BM H2O
= 4216.4213 kmol/jam x 18 kg/kmol
= 75895.5833 kg/jam
Persamaan neraca massa pada reaktor 2:
F24 +F31’= F32
Rasio volum bio oil : HCl = 1: 4
IA39
Neraca massa tiap komponen di alur 32:
= 5681.8182 kg/jam
Arus Keluar
Arus Masuk (kg/jam)
Komponen (kg/jam)
<24> <31'> <32>
NaOH 16857.2523
H2O dari NaOH 10% 151715.2711
H2O dari Reaksi Pembentukan C6H5ONa 1086.7360 1086.7360
Sodium penoxide 7008.8436
NaCl 250107.0020
HCl 16174.3783 564.0747
H2O dari HCl 10% 145569.4047 5076.6719
Phenol 5681.8182
H2O dari Reaksi Pembentukan NaCl 75895.5833
Subtotal 176668.1030 161743.7830 338411.8860
IA40
Arus Keluar
Arus Masuk (kg/jam)
Komponen (kg/jam)
<24> <31'> <32>
Total 338411.8860 338411.8860
IA41
Arus Masuk
Arus Keluar (kg/jam)
Komponen (kg/jam)
<32> <33> <34>
H2O dari Reaksi Pembentukan C6H5ONa 1086.7360 1086.7360
NaCl 250107.0020 250107.0020
HCl 564.0747 564.0747
H2O dari HCl 10% 5076.6719 5076.6719
Phenol 5681.8182 5681.8182
H2O dari Reaksi Pembentukan NaCl 75895.5833 75895.5833
Subtotal 338411.8860 87740.8094 250671.0766
Total 338411.8860 338411.8860
V1 = F – L1 V2 = L1 – L2
<35> <37>
<34> <36>
<33> Evaporator Evaporator
F Effect 1 Effect 2
L1, X1 L2, X2
Kondisi operasi
Temperatur umpan (Tf) = 30oC
Temperature steam masuk di efek 1 (Ts1) = 150oC
Tekanan operasi di efek 2 = 36.0222 kPa
IA42
Menentukan kenaikan titik didih dari pelarut dengan persamaan:
W1 ×1000
BPR (℃)= ( ) × Kb
BM × W2
dengan:
BPR = oC
W1 = massa zat terlarut = kg
W2 = massa pelarut = kg
BM = berat molekul zat terlarut = kg/kmol
Kb = tetapan kenaikan titik didih molal untuk air = 0,51 oC/molal
IA43
Menentukan fraksi zat terlarut pada evaporator efek 1:
FxF = L1x1
87740.8094 kg/jam x 0,06 = 50831,53064 kg/jam x x1
x1 = 0.1208
Berdasarkan Tabel 8.3-1 (Geankoplis, 1993), koefisien perpindahan panas
untuk Evaporator tipe Long Tube berkisar antara 200-700 Btu/hr.ft2.oF (1.100-
4.000 W/m2.K). Umumnya nilai koefisien perpindahan panas pada cairan
nonviscous akan lebih tinggi dibandingkan dengan cairan viscous. Sehingga dipilih:
U1 = 1.135,65 W/m2.oC
U2 = 1.135,65 W/m2.oC
Menentukan ΔT available:
Σ ΔTavailable = Ts1 – T2(saturasi) - (BPR1 + BPR2)
= 150 – 80 – (0,305857248 + 6,6402)
= 63.0539oC
Dengan menggunakan persamaan 8.5-6, dilakukan perhitungan untuk menentukan
nilai ΔT1 dan ΔT2:
1⁄U1
∆T1 = ∑ ∆T
1⁄U1 + 1⁄U2
63.0539( 1⁄1.135,65)
∆T1 = =31.5270℃
1⁄1.135,65 + 1⁄1.135,65
1⁄U2
∆T2 = ∑ ∆T
1⁄U1 + 1⁄U2
63.0539( 1⁄1.135,65)
∆T2 = =31.5270℃
1⁄1.135,65 + 1⁄1.135,65
Menentukan titik didih sebenarnya dari setiap efek:
T1 = Ts1 - ΔT1
= 150 - 31.5270
= 118,47oC
T2 = T1 – BPR1 - ∆T2
= 118,47 – 0,305857248 – 31.5270
= 86,64oC
Ts2 = T1 – BPR1
IA44
= 118,47 - 0,305857248
= 118,17oC
Menentukan nilai kapasitas panas dari tiap efek
Cp F (kJ/kg.K) = 4,063511537
Cp L2 (kJ/kg.K) = 2,166171443
Cp L1 (kJ/kg.K) = 3,936157413
Menentukan nilai entalpi dari tiap aliran
Efek 1:
H1 = Hs2 + 1.884(BPR1)
H1 = 2703,84 kJ/kg
λs1 = Hs1 - hs1
λs1 = 2113,668 kJ/kg
Efek 2:
H2 = Hs3 + 1.884(BPR2)
H2 = 2655,52 kJ/kg
λs2 = H1 - hs2
λs2 = 2207,84 kJ/kg
Neraca energi di tiap efek:
Efek 1:
FCpF.(TF – Treff) + S λs1 = L1.CpL1.(T1 – Treff) + V1H1
(87740.8094 x 4,06 x (30 – 25)) + (S x 2113,668) = (L1 x 3,94 x (118,47 – 25)) +
((87740.8094 – L1) x 2703,84)
Efek 2:
L1CpL1.(T1 – Treff) + V1λs2 = L2.CpL2.(T2 – Treff) + V2H2
(L1 x 3,94 x (118,47 – 25)) + ((87740.8094 – L1) x 2207,84) =( L2 x 2,17 x (86,64
– 25)) + ((L1 - L2) x 2655,52)
Jika diketahui L2 = 6313.1313 kg/jam, maka didapatkan:
L1 = 39550.3241 kg/jam
V1 = 48190.4853 kg/jam
V2 = 33237.1928 kg/jam
S = 67687.0903 kg/jam
IA45
Neraca Massa Sistem Evaporator Efek 1
Arus Masuk
Arus Keluar (kg/jam)
Komponen (kg/jam)
<33> <34> <35>
Phenol 5681.8182 5681.8182
H2O 82058.9912 33868.5059 48190.4853
Subtotal 87740.8094 39550.3241 48190.4853
Total 87740.8094 87740.8094
IA46