Bagiyan 2
Page
Wasis Basa Jawa – Teks Non Sastra
1. Identitas
d. Indikator :
h. MateriPembelajaran :
Page
Wasis Basa Jawa – Teks Non Sastra
……………………………………………
Mengidentifikasi Struktur
Teks Nonsastra
Menganalisis Karakteristik
Teks Teks Nonsastra
Nonsastra
Manut peta konsep kang wis kaandharake ing ndhuwur, diajab siswa bisa
mnegrteni materi-materi kang bakal dilampahi ing kagiyatan KD 3.1 ngenani
materi teks non sastra. Siswa uga bisa nyinaoni materi kanthi mandiri uga
kanthi aktif ngumpulake informasi kang gegayutan karo materi ajar saka
maneka sumber, kayata buku paket utawa media online kayata google lan
youtube.
Page
Wasis Basa Jawa – Teks Non Sastra
Sabanjure, ayo padha nyinaoni teks non sastra kang bahal diandharake ing ngisor iki ……….
saiki, coba gatekake 2 teks ing ngisor iki, banjur temokake apa bedane kaloro teks kasebut!
Teks wacan 1
Deteorisasi Lingkungan
Rusake lingkungan mujudake deteorisasi lingkungan kawiwitan saka ilange sumberdaya bumi,
banyu, hawa/udara, curese kewan lan rusake ekosistem. Rusake lingkungan bisa mujudake
salah sijine bebaya tumrap uriping manungsa. Bab iku wis nate dielingake dening ―High
Level Threat Panel PBB‖. Rusake lingkungan amarga saka maneka warna sebab, sing paling
gedhe pangaribawane yaiku krana pokal gawene manungsa.
Lingkungan alam sing rusak bakal nduweni daya pangaribawa tumrap uripe manungsa lan
nduweni potensi bakal kelakon anane bencana ing tembene. Rusake alam bisa disebabake
dening faktor alam lan uga manungsa. Manungsa saya srakah lan ora nggatekne lingkungan.
Kamangka menawa kita bisa njaga lingkungan, mesthi ora bakal gawe kapitunan tumrap
awake dhewe lan generasi sabanjure. Kosok baline, yen kita bisa njaga kanthi ancas agawe
kestarine alam, kaendahan, tamtu bisa mupangati kanggo anak putu. Lingkungan alam,mligine
lemah, banyu, alas, lan hawa perlu dijaga supaya sumberdaya alam tetep lestari lan ngasilake
paedah kang maksimal kanggo karaharjane manungsa.
Owahe iklim global ndadekake negara-negara maju nduweni kawigaten gedhe tumrap
rusake Alam. Manawa iklim global owah, bab iki nyebabake munggahe suhu amarga
akumulasi gas emisi ing atmosfer utawa uga bisa diwastani Global warming (pemanasan
global). Karusakan lingkungan amarga pokale manungsa nyebabake pageblug, bencana utawa
bebaya lan kapitunan tumrap manungsa dhewe.
Rusake Lingkungan Amarga Pokale Manungsa. Manungsa nduweni akal budi kanggo nyukupi
kabutuhane. Nanging, sifat manungsa kang srakah njalari tumindake dhemen ngeksploitasi
alam kanggo nggolek kauntungan tanpa winates, tanpa migatekake efek liyane. Maneka
warna tuladha rusake alam amarga pokale manungsa yaiku banjir, longsor, illegal loging,
alas gundhul, penambangan liar, pencemaran udara, pencemaran air, lan sapunanggalane.
Yen manungsa isih tumindak kaya mangkono terus-terusan, mesti wae alam ora bakal bisa
awet lan kapitunan bakal dirasakake manungsa dhewe.
(sumber : sastri basa kelas X)
Page
Wasis Basa Jawa – Teks Non Sastra
Yen manut panemumu cah, teks siji iki ngrembug bab apa? Banjur ngerti apa ora cah teks
1 kuwi kalebu jinis teks apa?
Yen wis rampung maca lan angen-angen ngenani teks kapisan, ayo coba gatekake teks
kapindho!
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Teks wacan 2
Sumlengkrahing kain batik ing sadawane dalan menika dijalari saking prastawa
kacilakan tunggal kang nggulingake sawijine truk gedhe kang katemben ngemot sakehe
maneka werna kain batik. Truk kanthi nomer polisi AG 5690 CE kuwi dikira boten saged
miyaki dalan-dalan kang bisa dipilih. Dalan kang wis sarwa rusak lan pating jeglong,
ditambah bantere kendaraan iki ndadekake sopir truk boten saged ngendhalikake laku
truke.prastawa kang dumadi sawetara jam 06.00 esuk kuwi ora ana korban jiwane, nanging
njalari macet nganti sakilo dawane. Saliyane kuwi uga njalari kain-kain batik kang
samesthine dikirim tumuju toko-toko kain ing kutha Tulungagung lan Blitar, padha mblabar
pating tlecer sadawane dalan. Para warga sakiwa tengene panggon kadadeyan padha
ewang-ewang ngresiki kain-kain mau. Nanging uga ora sitik kang nggunakake kalodhangan
kuwi kanggo njupuki kain gratis tanpa kandha tanpa tembung. Saka prastawa iki,
masyarakat ngajab pemerintah kabupaten Tulungagung enggal ndandani dalane.
Page
Wasis Basa Jawa – Teks Non Sastra
Kanggo ngerteni materi kang diandharake, coba wangsulana Pitakon-pitakon ing ngisor
iki!
1. bab apa kang dirembug ing teks 1 lan 2 kasebut?
2. Kaloro teks kuwi apa kalebu teks non sastra? Andharake!
3. Miturutmu, teks 1 lan 2 kasebut kalebu teks apa?
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Wangsulanmu bisa ditulis ing buku tulis
minangka cathetan lan asiling pamikir kritismu!
Page
Wasis Basa Jawa – Teks Non Sastra
Kagiyatan 2
ANDHARAN MATERI
Gatekake bagan pambeda teks artikel lan pawarta iki, kanggo nggampangake anggonmu
sinau!
ditulis Artikel
adhedhasar
yaiku fenomena sosial/alam
tulisan kang ditulis
isine andharan saka adhedhasar
penulis kadadeyan
kang ngandharake
sawijining
kang lagi prakara tartamtu. ing
rame dirembug Prakara-prakara
wektu kuwi iku aktual lan kadhangkala
nyata/prastawa nyata kontroversial.
Artikel nduweni tujuwan kanggo menehi warta (informasi) lan aweh kawruh
kang lagi wae dumadi (asipat anyar)
(pengetahuan), mula sajrone teks artikel kuwi lumrahe ngandhut opini, fakta (data
pendukung)
isine awujud lanfakta
ide. Artikel disabarake lumantar ariwati
lan opini, (koran),
isine kang kalawarti
diamot (majalah),
mung awujud fakta,
bulletin, lan sapiturute.
isine ora kudu 5W 1H (kondisional) isine mesthi 5W1H (apa,kapan,sapa,ing
Pangerten Pawarta ngendi,geneya,kepriye)
Page
Wasis Basa Jawa – Teks Non Sastra
Katrangan :
Irah-irahan yaiku inti tulisan kang bakal diandharake ing isi artikel.
Pambuka yaiku gagasan pokok kang utama kanggo nyiapake isi artikel.
isi yaiku inti artikel kang isine andharan gagasan-gagasan penunjang kang nduweni
asipat wektu (kronologis), papan panggonan (spasial), sebab akibat (kausalitas).
Panutup yaiku dudutan (simpulan) saka andharan-andaharan sing ana ing isi teks
artikel.
Jinis Artikel
1. Artikel eksploratif
Yaiku tulisan kang isine nuduhake fakta-fakta, lumrahe isine awujud perkara kang ilmiah,
adhedhasar temon-temon anyar, asil panliten. Kayata : kencur mbeningake swara, sirsak
mianngka anti kanker
2. Artikel deskriptif
Yaiku tulisan kang isine liputan utawa laporan ngenani sawijine kadadeyan lan fenomena
ing masyarakat. Isa awujud laporan prastawa, isa uga ngenani fenomena sosial lan alam
kang lagi rame dumadi ing masyarakat. Tuladha : upacara panggih manten minangka
simbol identitas budaya jawa, fenomena sampah plastik
3. Artikel eksplanatif
Yaiku artikel kang isine awujud babagan kang bener miturut versi panulise dhewe-dhewe.
Biyasane tokoh-tokoh misuwur kang ahli ing bidange kang nulis bidang kasebut minangka
konten lan ciri khas. Tuladha : trik sukses miturut Merry Riana
4. Artikel preskriptif
Yaiku isine nganani tuntunan, tata cara, langkah-langkah sawijine perkara. Tuladha :
tutorial masak sega liwet anti gagal.
5. Artikel prediktif
Yaiku isine prediksi utawa ramalan kang didhasarake klawan ilmu utawa fenomena
tartamtu kang bisa dipertanggungjawabake. Tuladha : mangsa udan, jakarta bakal banjir
Page
maneh.
Wasis Basa Jawa – Teks Non Sastra
MATERI TAMBAHAN
Kagiyatan 3
GLADHEN
Page
Wasis Basa Jawa – Teks Non Sastra
Kanggo ngukur pemahaman siswa marang materi kang wis diandharake, siswa
disuwun mangsuli pitakonan-pitakonan ing gladhen 1 minangka kagiayatan LKPD
kang bisa digarap kanthi akses google form kanthi klik tautan iki :
https://forms.gle/M6ngYVPNLJ7vGxEF6
Ngenani tata cara anggone nggarap wis ana petunjuk kang sumadya ing laman google
form kasebut
Kagiyatan 4
PANUTUP
Dudutan
Page