Anda di halaman 1dari 8

Nama : Hanifah Azzahra Yandhi

No : 12
Kelas : VIII B
SERAT WULANGREH PUPUH GAMBUH
PADA 1
Sekar gambuh ping catur,
kang cinatur polah kang kalantur,
tanpa tutur katula-tula katali,
kadaluwarsa katutuh,
kapatuh pan dadi awon.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Tindak-tanduk kang ora gelem ngrungokake pituture wong liya, tindak tanduk kang
ora becik kaemot ing sekar gambuh iki, tindak tanduk ala kang ora ana rampunge
lan ora ana kendhaline bakal ala asile lan ngrugekake manugsa dhewe.
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Semuanya dimuat dalam Sekar Gambuh.Tembang ini memuat perilaku yang tidak
teratur dan menjadi perbincangan orang banyak. Jika tidak mau mendengar nasihat
orang lain, semakin lama semakin tak terkendali, hal ini akan berakibat buruk.
PADA 2
Aja nganti kabanjur,
barang polah ingkang nora jujur,
yen kebanjur sayekti kojur tan becik,
becik ngupayaa iku,
pitutur ingkang sayektos.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Aja nganti manungsa iku kulina nglakoni samubarang kang ora jujur, yen wis
kasep/kebanjur bakal gawe cilaka. Mesthi wae iku ora becik. Mangka saka iku pra
manungsa supaya mbudidaya ajaran/paugeran kang sejati.
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Jangan sampai terlanjur terbiasa dengan tingkah polah yang tidak jujur, jika sudah
terlanjur akan mencelakakan diri sendiri, hal itu tidak baik. Oleh karena itu,
berusahalah mencerna ilmu yang baik.
PADA 3
Tutur bener puniku,
sayektine apantes tiniru,
nadyan metu saking wong sudra papeki,
lamun becik nggone muruk,
iku pantes sira anggo.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Ajaran/piwulang kang bener iku wajib dianut/ditiru, senajan ajaran iku asale saka
wong pidak pideran( kaum rendah,miskin,pangkate cilik), nanging yen ajaran
utawa piwulang iku mau becik,patut ditiru.
Terjemahan bebas mawa bahasa Indonesia:
Ajaran yang benar itu patut kau ikuti, meskipun berasal dari orang yang rendah
derajatnya, namun jika baik dalam mengajarkan, maka ia pantas kau terima.
PADA 4
Ana pocapanipun,
adiguna adigang adigung,
pan adigang kidang adigung pan esthi,
adiguna ula iku,
telu pisan mati sampyoh.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Ana unen-unen /paribasan kang unine adigang adigung adiguna, adigang/kekuatan
dilambangake kewan kidang, adigung/kaluhuran dilambangake gajah kewan kang
gedhe, adiguna /mupangat/kegunaan dilambangake ula. Nanging telu-telune mati
bareng.
Terjemahan mawa basa Indonesia:
Ada kiasa yang berbunyi adiguna, adigang, adigung, adigang kiasan kijang,adigung
kiasan gajah, dan adiguna kiasan ular. Ketiganya mati bersamaan.
PADA 5
Si kidang ambegipun,
angandelaken kebat lumpatipun,
pan si gajah angandelken agung inggil,
ula ngandelaken iku,
mandine kalamun nyakot.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Kidang minangka kewan kang banter playune, gajah angkuh amarga awake gedhe
dhuwur, ula angkuh amarga upase/ racun yen nyakot.
Terjemahan mawa bahasa Indonesia:
Tabiat si kijang adalah menyombongkan kecepatannya berlari, si gajah
menyombongkan tubuhnya yang tinggi besar, sedangkan si ular menyombongkan
bisanya yang ganas bila menggigit.
PADA 6
Iku upamanipun,
aja ngandelaken sira iku,
suteng nata iya sapa kumawani,
iku ambeke adigung,
ing wasana dadi asor.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Iku kabeh mug unen-unen. Aja angkuh lan congkak amarga saka trah
raja/bangsawan.duwe panggangep ora ana wong liya kang wani marang dheweke.
Iki kabeh tingkah laku adigung/sombong. Kaya mangkono bakal ngasorake
drajatmu dhewe.
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Itu semua hanya perumpamaan, janganlah kau menyombongkan diri karena dirimu
keturunan putra raja sehingga merasa tidak mungkin ada yang berani, itu tabiat yang
adigang, ujung ujungnya merendahkanmu sendiri.
PADA 7
Adiguna puniku,
ngendelaken kapinteranipun,
samubarang kabisan dipundheweki,
sapa bisa kaya ingsun,
togging prana nora enjoh.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Watak adiguna iku wong kang sombong amarga kapinterane, kabeh kapinteran
kang ana iku, rumangsa duweke dhewe. Kabeh wong dianggep ora bias apa-apa.
Ing mangka wusanane dheweke mala ora bisa apa-apa/ ketok bodhone.
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Watak adiguna adalah menyombongkan kepandaiannya, seluruh kepandaian dalah
miliknya.Dalam hati berkata,’’siapa yang bisa seperti aku?’’ padahal akhirnya
mereka sendiri justru tidak sanggup melaksanakannya, mereka tidak bisa apa apa.
PADA 8
Ambeg adigang iku,
angungasken ing kasuranipun,
para tantang candhala anyenyampahi,
tinemenan nora pecus,
satemah dadi geguyon.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Watak adigang yaiku watak kang ngendelake kekewatane. Kabeh wong ditantang
lan dijak gelutan. Nanging menawa wong kang ditantang mau wani, dheweke
malah wedi dhewe. Kabeh iku malah dadi dhagelan kang ora lucu/diguyu wong
akeh amarga konyol.
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Tabiat orang adigang adalah menyombongkan keperkasaanya dan keberaniannya,
semuanya ditantang berkelahi, bengis, dan suka mencela.Namun, jika benar benar
dihadapi, mereka tidak sanggup melawan, bahkan jadi bahan tertawaan karena
kekonyolannya.
PADA 9
Ing wong urip puniku,
aja nganggo ambeg kang tetelu,
anganggowa rereh ririh ngati ati,
den kawangwang barang laku,
den waskitha solahing wong.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Wong urip iku aja nganti nglakoni barang tetelu wau (adigang adigung adiguna).
Duwe watak kang sabra lan ngati-ati. Kabeh tindak tanduk kudu dikendhaleni.
Tingkah lakune wong liya kang becik iku patut ditiru, sing ala disingkiri
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Dalam kehidupan, jangan kamu kedepankan tiga tabiat tersebut, berlakulah sabar,
cermat, dan hati hati. Perhatikan segala tingkah laku, teladani segala perilaku orang.
PADA 10
Dene tetelu iku,
si kidang suka ing patinipun,
pan si gajah lena ing patinireki,
si ula ing patinipun,
ngendelken upase mandon.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Saka tuladha kewan telu mau, kidang mati amarga kasenengane,gajah mati amarga
lena, ula matine amarga kentekan upas/racun.
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Dari ketiganya itu, si kijang mati karena kegembiraannya, gajah mati karena
keteledorannya, sedangkan ular mati karena keganasan bisanya.
PADA 11
Tetelu nora patut,
yen tiniru mapan dadi luput,
titikane wong anom kurang wewadi,
bungah akeh wong kang nggunggung,
wekasane kajalomprong.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Saka tuladha telu mau kabeh ora patut ditiru. Kabeh tuladha mau yen ditiru malah
dadi luput. Wong nom titkane yaiku seneng yen digunggung/dialem dening wong
liyan/wong akeh. Nanging kabeh iku wusana bakal njlomprongake awake dhewe.
Terjemahan mawa basa Indonesia:
Ketiga contoh diatas merupakan contoh yang salah dan tidak patut ditiru. Kalau
kamu menirunya, berarti kamu telah melakukan tindakan yang salah. Anak muda
suka kalau disanjung/dimanja/diungkap kebaikannya, tidak tahu, itu semua bisa
menyesatkan dirinya.
PADA 12
Yen wong anom puniku,
kakehan panggunggung dadi kumprung,
datan bingung wekasane pan angoling,
yen ginunggung muncu muncu,
kaya wudun meh mecothot.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Manawa bocah nom iku kerep dialem, wekasane dadi bocah kang bodho,bedheg,
lan bingungan. Wusana gampang dipaeka/diapusi, yen digunggung kanthi
linuwih/muncu-muncu, kaya dene wudun kanga rep mbledhos/mencolot.
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Jika pemuda terlalu banyak sanjungan, ia menjadi bodoh, tuli, dan ling lung,
akhirnya mudah diombang ambingkan, jika sedang dipuji, maka hatinya sangat
senang seperti bisul yang hampir meletus.
PADA 13
Dene kang padha ngunggung,
pan sepele iku pamrihipun,
mung warege wadhuk kalimis ing lathi,
lan telese gondhangipun,
reruba alaning uwong.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Wong sing seneng ngalem mau, mung prasaja panyuwunane/pepinganane, yaiku
wareg wetenge ,tansah teles lambe lan gorokane. Kabeh mau kaleksanan kanthi
nyatur alaning wong liya.
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Adapun yang senang menyanjung sangat sederhana keinginannya, menyenangkan
diri sendiri, yaitu kenyang perut, basah lidah, dan tenggorokan dengan menjual
keburukan orang lain.
PADA 14
Amrih pareke iku,
yen wus kanggep nuli gawe umuk,
pan wong akeh sayektine padha wedi,
tan wurung tanpa pisungsung,
adol sanggup sakehing wong.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Amrih cedhak karo panguwasa/pejabat, kabeh samubarang kang ala dilakoni. Yen
wis katekan niyat/sedyane/kekarepane, banjur gawe ontran-ontran/pokal supaya
wongliya wedi. Kanthi mangkono dheweke nampa bebana/hadiah saka ngedol
kapinterane wong liya.
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Supaya dekat dengan atasan. Semua cara dilakukan. Jika sudah terpakai kemudian
membuat ulah dengan hasil karya orang menjadi karyanya, sehingga ia ditakuti lalu
menerima upeti dari hasil menjual kemampuan orang lain.
PADA 15
Yen wong mangkono iku,
nora pantes cedhak lan wong agung,
nora wurung anuntun panggawe juti,
nanging ana pantesipun,
wong mangkono di dheplok.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Wong kang kalakuwane kaya mangkono ora pantes nyedhaki panguwasa/pejabat
amarga bisa nuwuhake tindak-tanduk kang ala/jahat. Wong kang kaya mangkono
pantese didheplok/ditutu/dipalu supaya musna saka bumi iki.
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Orang seperti itu tidak pantes untuk berdekatan dengan pembesar karena dapat
mendorong pejabat tersebut berbuat jahat. Orang yang seperti itu pantasnya
dihukum yang setimpal agar musnah dari muka bumi.
PADA 16
Aja kakehan sanggup,
durung weruh tuture agupruk,
tutur nempil panganggepe weruh pribadi,
pangrasane keh kang nggunggung,
kang wus weruh amalengos.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Aja kegedhen rumangsa, rumangsane ngerti sakabehane. Durung ngingeti dhewe
nanging wis kakehan ngomong kaya-kaya ngerti kahanan sabenere. Wong kang
kaya mangkono dikira akeh sing ngalem. Wong kang ngerti kalakuane, bakal
mlengos saka dheweke.
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Mereka menganggap dirinya tahu segalanya. Belum melihat dengan mata kepala
sendiri tetapi banyak berbicara, bahkan hanya dengan mendengar seolah olah
mengetahui sendiri. Dikiranya banyak yang menyanjung, padahal yang
mengetahuinya akan memalingkan muka.
PADA 17
Aja nganggo sireku,
kalakuwan kang mangkono iku,
nora wurung cinirenen den titeni,
mring pawong sanak sadulur,
nora ono kang pitados.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Aja duwe kalakuwan lan tindak-tanduk kang kaya mangkono, sanak sedulur bakal
nyireni/niteni kalakuwan mau, wusana ora percaya maneh marang sliramu.
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Oleh karena itu, jangan kamu bersikap seperti itu karena pasti akan menjadi catatan
dalam hati sanak saudara. Mereka tidak akan percaya lagi padamu.

Anda mungkin juga menyukai