BAB 1 .,....rr., r,rr..:..iirrii\at.;:rlti:itira)\tr\.

i\i
'. rr..r.rr:rr:r.rrri:r.rrrr:i.:,r,.ii.rrr arr.i.1r)..r:rf .i\tai'i

Pengenalan ll ,,:l

Ketamadunan

Hasil Pembelaiaran

$*t*i*h nll***6ik*ti h*b ini. p*$*!ar t!*p*{:

I . Menjelaskan konsep dan ciri-ciri sebuah tamadun.
. Menerangkan hubungan tamadun dengan agama, budaya dan bangsa

: . Menganalisis faktci-kekuatan dan kelemahan sesebuah tamadun.

..u
ry

.W*N Pengenalan

Bab ini membincangkan konsep dan ciri-ciri tamadun dari sudut etimologi
pelbagai bahasa. Sererusnl,a, bab ini menerangkan hubungan tamadun dengan
agama, budaya dan bangsa. Di samping itu, bab ini juga menganalisis faktor
kekuatan dan keiemahan sesebuah tamadun.

ueGR* Konsep Tamadun

1 .1 .1 Def inisi
I Peristilahan tamadun
. Bahasa Mela-vu-kebudayaan, peradaban, kemajuan, tatasusila, pem-
bangunan
. B ah asa Ing geris-c iv ili zctti on, ctilttt' e, r enai s s ctnc e, urb ani zati on
. B aha s a f 13 S-' 111 r an, h adh ar ah, m adin ah, madamy y ah, t am addun
2 Latar belakang istilah dari aspek sejarah dan perkembangan
. Kesirnpulan daripada pelbagai definisi

1"1.2 Ciri-ciri Tamadun

I Ciri-ciri tamadun 1,ang clikemr-rkakan oleh sarjana Barat dan sarjana lslam.
2 Sarjana Barat seperti Darcy Riberio menyenaraikan ciri tar-nadun:
 tsL'KU REV[$I YANSASLItr{ !$L&E* Mi&N TA$NANUN AglA *E

. Penyebar teknik pertanian

. Penternakan dan pengkhususan fungsi kumpulan-kumpulan tertentu
. Revolusi perbandaran
. Kemunculan bandar dan negara
. Stratifikasi masyarakat dalam kelas-kelas sosial
. Pertanian, perairan dan teknik mengerjakan tembaga dan gangsa, tuhsan,
bilangan dan kalendar
. Revolusi perairan
. Revolusi teknik logam
. Perkapalan
. Pencipta mata wang
. Revolusi desa
. Revolusi perdagangan
. Revolusi teknologi dan industri
Ciri-ciri tamadun menurut Ibn Khaldun berdasarkan buku Muhaddimah
adalah:
. Pegangan agamayang tinggi (kuat)
. Sistem kenegaraan yang tersusun rapi
. Kehidupan cara bandar
. Pencapaian kaedah penulisan yang tinggi
. Kepakaran dalam bidang seni lukis dan seni reka
Tiga ciri utama sebuah tamadun:
. Kerohanian
. Pemikiran dan budaya
. Pembangunan/kemajuan

ffi Hubungan Tamadun dengan Agama, Budaya

1.2.1 Hubungan Tamadun dengan Agama

1 Tamadun dan agama mempunyai pertalian ya\grapat.
2 Agama bersumberkan ketuhanan dan kepercayaan.
3 Agama mementingkan hubungan yang sejahtera sesama manusia dan
hubungan manusia dengan Tuhan.
4 Konteks tamadun hanya menekankan aspek hubungan manusia sesama
manusia dan hubungan manusia dengan benda.
5 Matlamat utama tamadun juga ialah matlamat utama pencapaian sebuah
kehidupan agarrra yang tinggi.

1.2.2 Hubungan Tamadun dengan Budaya

I Tamadun dan budaya mempunyai hubungan yang rupat kerana budaya
masyarakat yang tinggi dan terpuji menandakan kehidupan yang ber-
tamadun.
 P E}' G E },[A I-.A}* N L II{ U KETA&N.qD U hIA'{

2 Masyarakat yang berbudaya ringgi sudah pasti mempunyai kehalusan

budi dan kesempurnaan moral yang juga merupakan ciri-ciri kehidupan
bertamadun.

1.2.2 Hubungan Tamadun dengan Bangsa

1 Tidak begitu kerara meskipun terdapat beberapa tamadun yang sering dikait-
kan dengan sesebuah bangsa seperti tamadun China dan tamadun India.
2 Mempunyai pertalian yang rapat dengan sejarah, tradisi, budaya dan
kawasan geografi tertentu.
3 Tamadun dan bangsa sebenarnya tidak mempunyai kaitan yang jelas kerana
selalunya tamadun melampaui batasan kebangsaan.

Tamadun awal bermula di lembah-lembah sungai kerana manusia berhijrah

dan membina petempatan serta menjalankan aktiviti pertanian.
Faktor-faktor yang mendorong kepada kemunculan tamadun-tamadun
dunia ialah:
. Keduduka rrrry a y ar.g strategik
. Rangsangan keagamaan dan kerohanian
. Penghayatan yang ringgi terhadap moral dan nilai yang terpuji
. Kesengsaraan hidup
. Toleransi yang tinggi terhadap sumbangan tamadun-tamadun yang lain
. Perilaku dan budaya masyarakat yang ringgi dalam kegiatan kehidupan
mereka
' Politik yang kukuh (faktor utama yang menentukan jangka hayar sesebuah
tamadun)
. Ekonomi
. Interaksi arrtara tamadun
Faktor-faktor kelemahan dan kejatuhan tamadun ialah:
. Wujudnya jurang perbezaan yang begitu ketara arrtara golongan kaya
dengan golongan miskin
. Berleluasanya penindasan dan kezaliman
. Wujud sikap rerrurup
' Berlakunya malapetaka atau bencana alamyangmenyebabkan kerosakan
secara besar-besaran
. Keruntuhan akhlak

1 Interaksi merupakan hubungan aktif dan saling bertindak balas atau saling
mempengaruhi antara satu sama lain.
@ia:i;:::t;i*:ii:

4 gliKIJ Hxtrrsr TAMADuN rsr-Aes] sAN rA$&Asu$ AsrA p€

Faktor-faktor interaksi anltar a tamadun ialah:

. Kepimpinan
. Peranan golongan agam
. Geografi
. Perkahwinan
. Perdagangan
. Misi politik
Jenis-jenis interaksi ialah:
. Interaksi dalam lingkungan budaya dan bangsa yang sama
. Interaksi membawa kepada perubahan
Penghalang interaksi ialah:
. DaeraUgeografi
. Semangat nasionalisme yang sempit (unilateral)
. Kaum migran dan bukan migran (tiada toleransi)
. Bahasa (kebangsaan, antarabangsa dan etnik)
. Kepercayaan (Islam dan bukan Islam)
Contoh interaksi negatif ialah:
. Perang Salib antara Kristian dengan lslam.
. Pembunuhan beramai-ramai orang Yahudi oleh penganut agama Kristian
Eropah padaabadke-8, ke-9 dan abad ke-20 (Nazi).
. Pemusnahan masjid di India oleh pelampau Hindu.
. Pembunuhan ke atas pemimpin-pemimpin yang sederhana dan cintakan
keamanan (misalnya keluarga Gandhi, Ismail Faruqi dan Hasan aI-
Banna).

Kesan positif pertembungat antara tamadun ialah:

. Mendapat perlindungan, keamanan dan kestabilan.
. Penyebaran agama berkembang.
. Mengembangkan perdagangan dan ekonomi.
. Kemajuan dalam teknologi dan kebendaan, tetapi tidak mengubah cara
pemikiran beragama.
. Bantuan daiam aspek falsafah dan agama, kesusasteraan, pertanian dan
penggunaan logam.
Kesan negatif pertembungan tamadun ialah:
. Ketidakseimbangan ekonomi^ntara
dan sosial.
. Sering berperang, tegang serta saling berbunuhan.
. Perbezaan agarrra menyebabkan berlaku pemberontakan dan peng-
hijrahan.
. Nilai-nilai murni merosot kerana limpahan kemewahan dan penyele-
wengan.

I
{El Persarn&i:$fi..:
I Banyak perbezaan ar,tara satu tamadun dengan tamadun yang lain.
z Ciri-ciri perb ezaan danpersamaan an Lara tamadtn dapat dilihat, terutamanya
daiam konteks teologi dan etika.
Dalam konteks perbezaan dan persamaat arrtara tamadun, tujuh persoalan
etika berikut dikemukakan:
. AIam sekitar
. Keluarga
. Komuniti
. Kerajaan
. Kegiatan ekonomi
. Pendidikan
. Kesihatan
RNdAglANSi.$,oa lAN o BJE Krl
Jawab semua soalan.
1 Pilih pernyataan yang merujuk
kepada ciri-ciri masyarakat
bertamad un.
I Masyarakat yang mempunyai
kehalusan budi dan tatasusila.
ll Suatu keadaan kehidupan yang
serba mewah.
lll Menguasai bidang sains dan
teknologi.
lV Revolusi perbandaran.
A l, lldan lllC l. llldan lV
B l, ll dan lV D Semua di atas
2 Manakah antara berikut merujuk
kepada pengertian civilization?
I Masyarakat yang mempunyai
kehalusan budi.
ll Mempunyai perkaitan dengan
civitas.
lll Suatu keadaan hidup barbarik.
lV Revolusi perbandaran.
PENGENAL&*,, I B-ll$ L, K€TA&,qAEU f$,&,\i
ii.nl.lintalia:l.Grfi uh,
F
A l, lldan lll
B l, lldan lV
C l, llldan lV
D Semua di atas
3 Apakah bukti yang menunjukkan
aspek agama dan kepercayaan
memainkan peranan penting dalam
pembentukan sesebuah tamadun ?
A Semua tamadun dunia
berteraskan doktrin agama dan
kepercayaan tertentu.
B Budi pekerti yang tinggi hanya
datang daripada ajaran agama
semata-mata.
C Wujudnya sistem pengelasan
masyarakat ialah hasil daripada
ajaran agama.
D Kesan peninggalan tamadun silam
tidak menunj ukkan wujudnya
kehidupan beragama.