Anda di halaman 1dari 14

MATERI SHARAF

Bahasa arab mempunyai cabang-cabang ilmu yang jumlahnya cukup banyak. Namun pada
kesempatan ini kita akan membahas dua cabang ilmu dalam bahasa arab yaitu ilmu nahwu dan
sharaf.

Ilmu nahwu adalah salah satu cabang ilmu dalam bahasa arab yang digunakan untuk mengetahui
hukum akhir dari suatu kata.

Nahwu adalah merupakan kumpulan beberapa kaidah dalam bahasa arab yang berfungsi untuk
mengetahui bentuk kata beserta keadaan-keadaannya ketika masih mufrad atau ketika sudah
murokkab.

Shorof adalah salah satu cabang ilmu dalam bahasa yang mempelajari mengenai perubahan
bentuk pada suatu kata dalam bahasa arab. Sedangkan dalam praktiknya perubahan-perubahan
pada kata dalam bahasa arab di sebut dengan tashrif.

Secara bahasa tashrif berarti pengubahan. Sedangkan menurut istilah tashrif adalah pengubahan
bentuk asal sesuatu kepada contoh yang berbeda-beda dengan tujuan untuk dapat menghasilkan
sebuah makna yang di maksud.

Tujuan mempelajari ilmu sharaf untuk memahami dan mengkaji makna al-qur’an dan hadits.

Huruf illat terbagi tiga :

1. Alif
2. Waw
3. Ya

Bina dalam ilmu shorof merupakan istilah penting yang biasa di pakai untuk menggambarkan
suatu keadaan kalimat atau kata dari sisi huruf dan peletakannya.

Bina secara bahasa adalah konstruksi/bangunan.

Pengertian bina adalah bentuk kalimat yang di tinjau dari segi huruf dan tata letaknya, apakah
pada Fa fi’il, ‘Ain fi’il, atau lam fi’ilnya.

Bina dalam ilmu shorof di bagi menjadi tujuh yaitu

1. Bina Shohih adalah kalimat atau kata kerja yang tiada padanya huruf illat dan tidak ada
huruf yang berganda. Contohnya : ‫دحرج‬ ،‫ضرب‬
2. Bina Muda’af adalah Kalimat atau kata kerja yang ada padanya huruf berganda dan tidak
ada huruf illat. Contoh : ‫زلزل‬ ،‫ّفر‬
3. Bina Mitsal adalah Kalimat atau kata kerja yang ada padanya huruf illat di fa fi’ilnya (di
awalnya) Contoh : ‫يسر‬ ،‫وعد‬
4. Bina ajwab adalah Kalimat atau kata kerja yang di ain fi’ilnya (ditengahnya) ada huruf illat.
Contohnya : ‫قول‬ - ‫ قال‬،‫ابع – بيع‬
5. Bina Naqis adalah Kalimat atau kata kerja yang di lam fi’ilnya (di akhirnya) ada huruf illat.
Contoh : ‫دعو‬ - ‫ دعا‬، ‫رمى – رمي‬
6. Bina Lafif adalah Kalimat atau kata kerja yang pada ‘ain fi’ilnya ( di tengahnya ) dan lam
fi’ilnya (di akhirnya) ada huruf illat. Contohnya : ‫قوى‬ ، ‫روى‬
7. Bina Multawi adalah Kalimat atau kata kerja yang pada fa fi’ilnya ( di awalnya ) dan lam
fi’ilnya (di akhirnya) ada huruf illat. Contohnya : ‫وجى‬ ، ‫وىل‬

Fi’il berdasarkan jumlah hurufnya di bagi menjadi empat kelompok yaitu :


1. Tsulasi mujarrad adalah fi’il yang memiliki tiga huruf asli tanpa ada tambahan
2. Tsulasi mazid fih adalah fi’il yang jumlah hurufnya lebih dari tiga sebab terdapat huruf
tambahan baik dua atau tiga huruf
3. Ruba’i mujarrad adalah fi’il yang memiliki empat huruf asli tanpa tambahan
4. Ruba’i mazid fih adalah fi’il yang memiliki satu atau dua huruf tambahan dari jumlah huruf
aslinya

Fi’il tsulasi mujarrad memiliki 6 wazan ( timbangan) sebagai berikut :


Arti Mauzun Wazan
Memukul
‫ضرب يضرب‬ ‫فَ َع َل يَ ْفعِل‬
Menolong
‫نصر ينصر‬ ‫فَ َع َل يَ ْفعل‬
Membuka
‫فتح يفتح‬ ‫فَ َع َل يَ ْف َعل‬
Mengetahui
‫علم يعلم‬ ‫فَعِ َل يَ ْف َعل‬
Menghitung
‫حسب حيسب‬ ‫فَعِ َل يَ ْفعِل‬
Mulia
‫كرم يكرم‬ ‫فَع َل يَ ْفعل‬
Fi’il tsulasi mazid fih dengan penambahan satu huruf memiliki 3 wazan ( timbangan)
sebagai berikut :
Arti Mauzun Wazan
Memuliakan
‫اكرم يكرم‬ ِ ‫اَفْ َع َل ي ْفعل‬
Memuliakan
‫يكرم‬
ّ ‫كرم‬ ّ ‫فَ َّع َل ي َف ّعِل‬
Saling membunuh
‫قاتل يقاتل‬ ِ ‫فَاعل ي َف‬
‫اعل‬ ََ
Fi’il tsulasi mazid fih dengan penambahan dua huruf memiliki 5 wazan ( timbangan)
sebagai berikut :
Arti Mauzun Wazan
Terpecah/menjadi pecah
‫انكسر ينكسر‬ ِ ِ ‫انْ َف َع َل يَْن َفعل‬
Terkumpul/berkumpul
‫اجتمع جيتمع‬ ‫اِفْ تَ َع َل يَ ْفتَعِل‬
Memerah
‫حيمر‬
ّ ‫امحر‬ ّ ‫اِفْ َع َّل يَ ْف َعل‬
Belajar
‫تعلّم يتعلّم‬ ‫تَ َف َّع َل يَتَ َف َّعل‬
Pura-pura bodoh
‫جتاهل يتجاهل‬ ‫اعل‬
َ ‫اع َل يَتَ َف‬
َ ‫تَ َف‬
Fi’il tsulasi mazid fih dengan penambahan tiga huruf memiliki 4 wazan ( timbangan)
sebagai berikut :
Arti Mauzun Wazan
Meminta ampunan
‫استغفر يستغفر‬ ِ ِ
‫ا ْستَ ْف َع َل يَ ْستَ ْفعل‬
Tumbuh rerumputan
‫اعشوشب يعشوشب‬ ‫اِفْ َع ْو َع َل يَ ْف َع ْو ِعل‬
Melaju kencang
‫جيلوذ‬
ّ ‫اجلوذ‬
ّ ‫اِفْ َع َّو َل يَ ْف َع ِّول‬
‫حيمار‬ َّ ‫اِفْ َع‬
ّ ‫امحار‬ ‫ال يَ ْف َعال‬
Memerah
ّ

Fi’il Ruba’I Mujarrad hanya memiliki 1 wazan ( timbangan) sebagai berikut :


Arti Mauzun Wazan
Menggelinding
‫دحرج يدحرج‬ ِ ‫فَ ْعلَ َل ي َف ْعلل‬
Fi’il Ruba’I Mazid fih memiliki 3 wazan ( timbangan) sebagai berikut :

Arti Mauzun Wazan


Menjadi terguling
‫تدحرج يتدحرج‬ ‫تَ َف ْعلَ َل يَتَ َف ْعلَل‬
Menjadi tenang
‫يطمئن‬
ّ ‫اطمأن‬ ‫اِفْ َعلَ َّل يَ ْف َعلِل‬
Menjadi terpisah
‫افرنقع يفرنقع‬ ‫اِفْ َعْن لَ َل يَ ْف َعْنلِل‬

Yang pertama dari fi’il tsulasi mujarrad yaitu wazan ‫يَ ْفعِل‬ ‫فَ َع َل‬
Tashrif Bina Shohih, contoh (‫يفعل‬ ‫)فعل‬
Arti Bentuk kalimat yang di tinjau Tashrif 10
dari segi maknanya
Telah memperbuat Fi’il madhi (pekerjaan di masa
‫فعل‬
lampau)
Lagi akan memperbuat Fi’il mudhari (pekerjaan pada
‫يفعل‬
waktu sedang terjadi/akan
terjadi)
Perbuatan Isim masdar (tidak ada kaitan
‫فعال‬
dengan pelaku dan waktu
tertentu)
Yang memperbuat Isim fa’il (orang yang
‫فهو فاعل‬
melakukan perbuatan)
Yang di perbuat Isim maf’ul (orang yang
dikenai pekerjaan)
‫وذاك مفعول‬
Perbuat olehmu Fi’il amar (perintah)
‫افعل‬
Jangan engkau perbuat Fi’il nahi (larangan)
‫التفعل‬
Tempat memperbuat Isim makan ( menunjukkan
‫مفعل‬
tempat)
Masa memperbuat Isim zaman ( menunjukkan
‫مفعل‬
waktu)
Perkakas memperbuat Isim alat (alat untuk
‫مفعل‬
melakukan pekerjaan)
‫‪Fi’il madhi 14 lafadz‬‬

‫فعل فعال فعلوا فعلت فعلتا فعلن فعلت فعلتما فعلتم فعلت فعلتما فعلنت فعلت فعلنا‬
‫‪Fi’il mudhari 14 lafadz‬‬

‫يفعل يفعالن يفعلون تفعل تفعالن يفعلن تفعل تفعالن تفعلون تفعلني تفعالن تفعلن افعل نفعل‬
‫‪Isim masdar 3 lafadz‬‬

‫فعال فعلني فعالت‬


‫‪Isim fa’il 6 lafadz‬‬

‫فهو فاعل فاعالن فاعلون فاعلة فاعلتان فاعالت‬


‫‪Isim maf’ul 6 lafadz‬‬

‫وذاك مفعول مفعوالن مفعولون مفعولة مفعولتان مفعوالت‬


‫‪Fi’il amar 6 lafadz‬‬

‫افعل افعال افعلوا افعلي افعال افعلن‬


‫‪Fi’il nahi 6 lafadz‬‬

‫ال تفعل ال تفعال ال تفعلوا ال تفعلي ال تفعال ال تفعلن‬


‫‪Isim makan 3 lafadz‬‬

‫مفعل مفعالن مفاعل‬


‫‪Isim zaman 3 lafadz‬‬

‫مفعل مفعالن مفاعل‬


‫‪Isim alat 3 lafadz‬‬

‫مفعل مفعالن مفاعل‬

‫يضرب ( ‪Tashrif Bina Shohih, contoh‬‬ ‫) ضرب –‬


‫‪Tashrif 10‬‬

‫ضرب يضرب ضراب فهو ضارب وذاك مضروب اضرب التضرب مضرب مضرب مضرب‬
‫‪Fi’il madhi 14 lafadz‬‬

‫ضرب ضراب ضربوا ضربت ضربتا ضربن ضربت ضربتما ضربتم ضربت ضربتما ضربنت ضربت ضربنا‬
‫‪Fi’il mudhari 14 lafadz‬‬

‫يضرب يضرابن يضربون تضرب تضرابن يضربن تضرب تضرابن تضربون تضربني تضرابن تضربن اضرب‬
‫نضرب‬
‫‪Isim masdar 3 lafadz‬‬

‫ضراب ضربني ضرابت‬


‫‪Isim fa’il 6 lafadz‬‬

‫فهو ضارب ضارابن ضاربون ضاربة ضاربتان ضارابت‬


‫‪Isim maf’ul 6 lafadz‬‬

‫وذاك مضروب مضروابن مضروبون مضروبة مضروبتان مضروابت‬


‫‪Fi’il amar 6 lafadz‬‬

‫اضرب اضراب اضربوا اضريب اضراب اضربن‬


‫‪Fi’il nahi 6 lafadz‬‬

‫التضرب التضراب التضربوا التضريب التضراب التضربن‬


‫‪Isim makan 3 lafadz‬‬

‫مضرب مضرابن مضارب‬


‫‪Isim zaman 3 lafadz‬‬

‫مضرب مضرابن مضارب‬


‫‪Isim alat 3 lafadz‬‬

‫مضرب مضرابن مضارب‬

‫يفر ( ‪Tashrif Bina Muda’af, contoh‬‬ ‫فر ‪-‬‬


‫ّ‬ ‫) ّ‬
‫‪Tashrif 10‬‬

‫مفر‬
‫مفر ّ‬
‫مفر ّ‬
‫التفر التفرر ّ‬
‫التفر ّ‬
‫فار وذاك مفروربه ّفر ّفر افرر ّ‬
‫يفر ّفرا فهو ّ‬
‫ّفر ّ‬
‫‪Fi’il madhi 14 lafadz‬‬

‫تن فررت فرران‬


‫ّفر ّفرا ّفروا ّفرت ّفرات فررن فررت فررمتا فررمت فررت فررمتا فرر ّ‬
‫‪Fi’il mudhari 14 lafadz‬‬

‫نفر‬
‫أفر ّ‬
‫تفران تفررن ّ‬
‫تفرين ّ‬
‫تفرون ّ‬
‫تفران ّ‬
‫تفر ّ‬
‫تفران يفررن ّ‬
‫تفر ّ‬
‫يفرون ّ‬
‫يفران ّ‬
‫يفر ّ‬
‫ّ‬
‫‪Isim masdar 3 lafadz‬‬

‫ّفرا ّفرين ّفرات‬


‫‪Isim fa’il 6 lafadz‬‬

‫فارات‬
‫فاراتن ّ‬
‫فارة ّ‬
‫فارون ّ‬
‫فاران ّ‬
‫فار ّ‬
‫فهو ّ‬
‫‪Isim maf’ul 6 lafadz‬‬

‫هبن‬
‫وذاك مفروربه مفرورهبما مفرورهبم مفرورهبا مفرورهبما مفرور ّ‬
‫‪Fi’il amar 6 lafadz‬‬

‫ّفر ّفر افرر ّفرا ّفروا ّفري ّفرا افررن‬


‫‪Fi’il nahi 6 lafadz‬‬

‫التفرا التفررن‬
‫التفري ّ‬
‫التفروا ّ‬
‫التفرا ّ‬
‫التفر التفرر ّ‬
‫تفر ّ‬ ‫ال ّ‬
‫‪Isim makan 3 lafadz‬‬

‫مفار‬
‫مفران ّ‬
‫مفر ّ‬
‫ّ‬
‫‪Isim zaman 3 lafadz‬‬

‫مفار‬
‫مفران ّ‬
‫مفر ّ‬
‫ّ‬
‫‪Isim alat 3 lafadz‬‬

‫مفار‬
‫مفران ّ‬
‫مفر ّ‬
‫ّ‬
‫يثب( ‪Tashrif Bina Mitsal, contoh‬‬ ‫) وثب ‪-‬‬
‫‪Tashrif 10‬‬

‫وثب يثب وثبا فهو واثب وذاك موثوب ثب التثب موثب موثب ميثب‬
‫‪Fi’il madhi 14 lafadz‬‬

‫وثب وثبا وثبوا وثبت وثبتا وثنب وثبت وثبتما وثبتم وثبت وثبتما وثبنت وثبت وثبنا‬
‫‪Fi’il mudhari 14 lafadz‬‬

‫يثب يثبان يثبون تثب تثبان يثنب تثب تثبان تثبون تثبني تثبان تثنب اثب نثب‬
‫‪Isim masdar 3 lafadz‬‬

‫وثبا وثبني وثبات‬


‫‪Isim fa’il 6 lafadz‬‬

‫فهو واثب واثبان واثبون واثبة واثبتان واثبات‬


‫‪Isim maf’ul 6 lafadz‬‬

‫وذاك موثوب موثوابن موثوبون موثوبة موثوبتان موثوابت‬


‫‪Fi’il amar 6 lafadz‬‬

‫ثب ثبا ثبوا ثيب ثبا ثنب‬


‫‪Fi’il nahi 6 lafadz‬‬

‫التثب التثبا التثبوا التثيب التثبا التثنب‬


‫‪Isim makan 3 lafadz‬‬

‫موثب موثبان مواثب‬


‫‪Isim zaman 3 lafadz‬‬

‫موثب موثبان مواثب‬


‫‪Isim alat 3 lafadz‬‬

‫ميثب ميثبان مواثب‬

‫يبيع ( ‪Tashrif Bina ajwab, contoh‬‬ ‫) ابع ‪-‬‬


‫‪Tashrif 10‬‬

‫ابع يبيع بيعا فهو ابئع وذاك مبيع بع التبع مبيع مبيع مباع‬
‫‪Fi’il madhi 14 lafadz‬‬

‫ابع ابعا ابعوا ابعت ابعتا بعن بعت بعتما بعتم بعت بعتما بعنت بعت بعنا‬
‫‪Fi’il mudhari 14 lafadz‬‬

‫يبيع يبيعان يبيعون تبيع تبيعان يبعن تبيع تبيعان تبيعون تبيعني تبيعان تبعن ابيع نبيع‬
‫‪Isim masdar 3 lafadz‬‬

‫بيعا بيعني بيعات‬


‫‪Isim fa’il 6 lafadz‬‬

‫فهوابئع ابئعان ابئعون ابئعة ابئعتان ابئعات‬


‫‪Isim maf’ul 6 lafadz‬‬

‫وذاك مبيع مبيعان مبيعون مبيعة مبيعتان مبيعات‬


‫‪Fi’il amar 6 lafadz‬‬

‫بع بيعا بيعوا بيعي بيعا بعن‬


‫‪Fi’il nahi 6 lafadz‬‬

‫التبع التبيعا التبيعوا التبيعي التبيعا التبعن‬


‫‪Isim makan 3 lafadz‬‬

‫مبيع مبيعان مبائع‬


‫‪Isim zaman 3 lafadz‬‬

‫مبيع مبيعان مبائع‬


‫‪Isim alat 3 lafadz‬‬

‫مباع مباعان مبائع‬

‫يرمي( ‪Tashrif Bina Naqis, contoh‬‬ ‫)رمى ‪-‬‬


‫‪Tashrif 10‬‬

‫رمى يرمى رميا فهو رام وذاك مرمي ارم الترم مرمى مرمى مرمى‬
‫‪Fi’il madhi 14 lafadz‬‬

‫رمى رميا رموا رمت رمتا رمني رميت رميتما رميتم رميت رميتما رمينت رميت رمينا‬
‫‪Fi’il mudhari 14 lafadz‬‬

‫يرمى يرميان يرمون ترمى ترميان يرمني ترمى ترميان ترمون ترمني ترميان ترمني أرمى نرمى‬
‫‪Isim masdar 3 lafadz‬‬

‫رميا رميني رميات‬


‫‪Isim fa’il 6 lafadz‬‬

‫فهو رام راميان رامون رامية راميتان راميات‬


‫‪Isim maf’ul 6 lafadz‬‬

‫وذاك مرمي مرميان مرميون مرمية مرميتان مرميات‬


‫‪Fi’il amar 6 lafadz‬‬

‫ارم ارميا ارموا ارمي ارميا ارمني‬


‫‪Fi’il nahi 6 lafadz‬‬

‫الترم الترميا الترموا الترمى الترميا الترمني‬


‫‪Isim makan 3 lafadz‬‬

‫مرمى مرميان مرام‬


‫‪Isim zaman 3 lafadz‬‬

‫مرمى مرميان مرام‬


‫‪Isim alat 3 lafadz‬‬

‫مرمى مرميان مرام‬

‫يروى( ‪Tashrif Bina Lafif, contoh‬‬ ‫)روى‬


‫‪Tashrif 10‬‬

‫روى يروى رواية فهو راو وذاك مروى ارو الترو مروى مروى مروى‬
‫‪Fi’il madhi 14 lafadz‬‬

‫روى رواي رووا روت روات روين رويت رويتما رويتم رويت رويتما روينت رويت روينا‬
‫‪Fi’il mudhari 14 lafadz‬‬

‫يروى يرواين يروون تروى ترواين يروين تروى ترواين تروون تروين ترواين تروين اروى نروى‬
‫‪Isim masdar 3 lafadz‬‬

‫رواية روايتني رواايت‬


‫‪Isim fa’il 6 lafadz‬‬

‫فهو راو راواين راوون راوية راويتان راوايت‬


‫‪Isim maf’ul 6 lafadz‬‬

‫وذاك مروي مرواين مرويون مروية مرويتان مروايت‬


‫‪Fi’il amar 6 lafadz‬‬

‫ارو ارواي ارووا اروى ارواي اروين‬


‫‪Fi’il nahi 6 lafadz‬‬

‫الترو الترواي الترووا التروى الترواي التروين‬


‫‪Isim makan 3 lafadz‬‬

‫مروى مرواين مراو‬


‫‪Isim zaman 3 lafadz‬‬

‫مروى مرواين مراو‬


‫‪Isim alat 3 lafadz‬‬

‫مروى مرواين مراو‬

‫جيي ( ‪Tashrif Bina Multawi, contoh‬‬ ‫) وجى ‪-‬‬


‫‪Tashrif 10‬‬

‫وجى جيى وجيا فهو واج وذاك موجي ج التج موجى موجى ميجى‬
‫‪Fi’il madhi 14 lafadz‬‬

‫وجى وجيا وجوا وجت وجتا وجني وجيت وجيتما وجيتم وجيت وجيتما وجينت وجيت وجني‬
‫‪Fi’il mudhari 14 lafadz‬‬

‫جيى جييان جيون جتى جتيان جيني جتى جتيان جتون جتني جتيان جتني أجي جني‬
‫‪Isim masdar 3 lafadz‬‬

‫وجيا وجيني وجيات‬


‫‪Isim fa’il 6 lafadz‬‬

‫فهو واج واجيان واجون واجية واجيتان واجيات‬


‫‪Isim maf’ul 6 lafadz‬‬

‫وذاك موجي موجيان موجيون موجية موجيتان موجيات‬


‫‪Fi’il amar 6 lafadz‬‬

‫ج جيا جوا جي جيا جني‬


‫‪Fi’il nahi 6 lafadz‬‬

‫التج الجتيا الجتوا الجتى الجتيا الجتني‬


‫‪Isim makan 3 lafadz‬‬

‫موجى موجيان مواج‬


‫‪Isim zaman 3 lafadz‬‬

‫موجى موجيان مواج‬


‫‪Isim alat 3 lafadz‬‬

‫ميجى ميجيان مواج‬

Anda mungkin juga menyukai