UPACARA ADAT KABUPATEN KEDIRI

“SIRAMAN”
(Desa Pelem Kecamatan Pare)

Didamel Kaliyan :
1. Adelia Niandhita Palupi (02)
2. Anandhita Laras Ayu Atmakale (04)
3. Ariesti Faqih Ramadhani (05)
4. Azzahra Indar Fulan Ranaya (07)
5. Cholina Tsabitha Aurelia (08)

XI MIPA 2
SEKOLAH MENENGAH ATAS NEGERI 2 PARE
TAHUN 2021 – 2022
 BEBUKANING ATUR

Puji syukur kita aturaken dhumateng Gusti Ingkang Akarya Jagad, amargi saged
ngrampungaken tugas makalah niki tanpa wonten alangan menapa-menapa. Pramila saking
punika pangripta ngaturaken agenging panuwun ingkang sampun mangertosi teges, tujuan, lan
tata carane upacara adat Tedhak Siten menika. Mugi-mugi pitulungan panjenenganipun niku
angsal limpahan rahmat saking Gusti Ingkang Murbeng Dumadi. Aamiin. Kita ngajengaken
upacara adat Tedhak Siten menika saget dilestarekaken.

Ing makalah punika dipunandharaken teges, tujuan, lan tata carane upacara adat Tedhak
Siten. Mugi-mugi makalah punika saged dipunpigunakaken kangge ngleluri sarta
nglestantunaken upacara adat Tedhak Siten.

Mbok bilih wonten kakirangan, kula ngaturaken nyuwun ngapunten. Kritik saha saran
ingkang ngebangun saget kita ajeng-ajeng kangge kasempurnanipun karya tulis iki. Mugi-mugi
makalah niki saged migunani kagem pamaos sedaya.

Pare, 27 Oktober 2021

Pangripta
 DAFTAR ISI

BEBUKANING ATUR

DAFTAR ISI

Bab 1

A. Latar Belakang
B. Underaning Prakara

Bab 2
A. Teges lan Tujuan Upacara Siraman
B. Piranti lan Uba Rampe Upacara Siraman
C. Tata Cara Nindhakake Upacara Siraman

Bab 3

A. Saran
B. Lampiran
 BAB 1

A. Latar Belakang
Tradhisi minangka warisan sing diwarisake saka generasi siji menyang generasi
sabanjure. Tradhisi minangka wujud adat ingkang kedah dipunlestantunaken saha
dipunlestantunaken. Minangka generasi kang nguri-uri tradhisi, kita kudu ngerti saben detil
ing tradhisi kasebut.
Siraman mujudake salah sawijine tradhisi tradhisi Jawa kang isih ditindakake ing
dhaerah-dhaerah tartamtu. Siraman yaiku upacara penganten Jawa kang nduweni ancas
kanggo nyucikake utawa ngresiki penganten sakdurunge nikah. Siraman nduweni teges
tartamtu kanthi rerangkening tata cara kang kudu ditindakake.

B. Underaning Prakara
1. Apa teges lan tujuane Upacara Siraman?
2. Apa wae piranti lan uba rampe Upacara Siraman?
3. Kepriye tata cara nindhakake Upcara Siraman?
 BAB 2

A. Teges lan Tujuan Upacara Siraman

Siraman mujudake salah sawijine rangkaian upacara penganten miturut adat Jawa. Acara
iki dilaksanakake sedina sadurunge upacara nikahan. Acara siraman iku upacara
pralambang kanggo ngresikaké jiwa calon pengantèn. Upacara iki dianakaké sadina
sadurungé ijab kabul ing omahé calon mantèn. Padatan mapan ing pérangan omah sing
rada kabuka kaya ing plataran mburi omah utawa ing taman ngarep omah. Sing nyiram
sepisanan lumrahé wong tuwa calon mantèn, banjur diterusaké déning para sadulur
liyané, lan uga pemaès nganti gunggung pitu.
Miturut adat, upacara siraman dianakake ing wayah esuk antarane jam 10.00 nganti jam
11.00. Nanging ing perkembangane, acara siraman ditindakake ing wayah awan, sawise
Asar utawa watara jam 16.00, banjur diterusake upacara midadareni.
Sawetara wong sing diwenehi tugas nyirami penganten diwiwiti saka juru rias sing uga
ndonga ing siram pisanan. Siraman sabanjure ditindakake dening wong tuwa, lan
dipungkasi dening wong tuwane.
Cacahe panyiraman ing saben prosesi nyirami asring ditindakake kanthi ganjil, rata-rata
pitung wong utawa sanga wong. Pitu wong nduweni teges pitulungan utawa pitulungan
(pitung ing basa Jawa pitu, tegese pitulungan), yen ditindakake dening wong sanga tegese
ngresiki babahan hawa sanga (sanga bolongan ing awak manungsa).

B. Piranti lan Uba Rampe Upacara Siraman

1. Wadhah banyu saka bahan tembaga utawa perunggu
2. Banyu sing kanggo nyiram (diarani toya perwitasari) sing kajupuk saka 7 sumber
3. Kembang setaman
4. Wedhak telkes limang warna kanggo sabunan
5. Shampo tradisional saka awu merang
6. Duduh klapa
7. Banyu peresan jeruk
8. Klapa loro sing ditalini dadi siji
9. Kursi cilik sing dibungkus nggango klasa amoh
10. Kain putih
11. Godhong dlingo-bengle
12. Kain bangun tulak patang pola kanggo nglawan hawa sing ala
13. Kain tenun lurik pola yuyu sekandhang lan watu
14. Kain batik motif grompol lan nagasari
15. Andhuk
 16. Kendhi
17. Gayung (siwur)

C. Tata Cara Nindhakake Upacara Tedhak Siten

Rantaman ing upacara siraman, ya iku:

1. Masang Bleketepe lan Tuwuhan duwe ancas minangka kanggo ngeyupi papan kanggo
mantu. Sing masang bleketepe ya iku wong tuwa saka penganten putri kanggo
pralambang gotong royong wong tuwa kekalih kang dadi pangayom ing kulawarga.
Dene tetuwuhan sing dipasang, ya
iku: cengkir gadhing, gedhang ratu sawite, tebu wulung, ron alang-alang, ron kluwih, ron
apa-apa, wulen pantun, lan ron waringin. Tetuwuhan iku kanggo pralambang pengarepan
supaya penganten kekalih enggal entuk momongan.
2. Ngirim Toya Perwitasari menyang Calon Pengantèn Priya ya iku sawise toya 7 sumber
dicampur karo kembang setaman, dijupuk sethithik banjur dikirim menyang omahe calon
penganten priya. Sing ngirimake ya iku wakil saka kulawarga sing diarani duta saraya.
3. Sungkeman Sadurunge siraman, calon pengantèn sungkem marang wong tuwa kanggo
njaluk pangapura lan pangestu anggone arep yasa abalewisma.
4. Dedonga
5. Siraman Sing nyiram sepisanan ya iku bapak calon penganten banjur ibu penganten lan
diterusake para pinisepuh uga kalebu juru paes. Sawise iku, banjur calon
penganten wudlu nganggo banyu sing dipancurake saka kendhi dening bapak calon
penganten.
6. Pagas Rikma Sawise siraman banjur diterusake upacara pagas rikma utawa potong
rambut. Potongan rikma saka penganten kekalih banjur didadekake siji banjur ditanem
ing upacara tanem rikma.
7. Dodol Dhawet Tatacara ing siraman iku nganggo dodol dhawet. Iki duwe pralambang
lan pangajab supaya ing upacara dhaupe penganten swasanane bisa rengeng. Sing dodol
dhawet Ibune penganten putri, dene bapake mayungi ibune, karo nyeyuwun ing ngarsane
Gusti Kang Maha Agung, muga-muga uripe calon penganten bisa sesrawungan karo liya
lan seneng dedana. Sing nukoni dhawet ya iku para tamu lan dhuwit kanggo tuku
nganggo dhuwit kreweng/wingko (pecahan gendheng). Werdine (tujuane) dodolan
dhawet ya iku: wong omah-omah iku lanang wadon nggayuh jejege bale wisma (bale
omah), supaya tandhan padha-padha marem ing ati (ayem, tentrem). Werdine dhawet iku
arum lan enak rasane, lan bisa ngresiki ganda sawise dhahar, mula tatacara ngombe
dhawet iku tiba tatacara kang keri dhewe. Kamangka, werdine dhuwit kreweng iku
saka lemah, amarga manungsa iku asale ya saka lemah kang lantaran bapa biyunge, asale
saka Allah.
8. Potong Tumpeng Kamulyan Bapak saka penganten putri motong tumpeng kamulyan
banjur diwenehake ibu banjur didulangake penganten putri.
9. Dulangan Penganten putri lenggah kaapit bapak ibu banjur didulang.
10. Kembul Bujana Andrawina Para tamu dhahar sesarengan.
 BAB 3

A. Kesimpulan
Siraman mujudake salah sawijine rangkaian upacara penganten adat Jawa kang
dilaksanakake kanthi ancas ngresiki utawa nyucikake calon penganten loro. Siraman iki
biasane ditindakake ing wayah awan utawa sawise Asar, sedina sadurunge ijab qabul.
Toya ingkang dipunginakaken kangge cipratan menika awujud toya saking sumber pitu
ingkang limrahipun dipunpendhet saking masjid, griya ageng, saha griya pini tua. Banjur
disiram kembang sritaman (kembang setaman) utawa kembang sing biasane manggon ing
kebon kayata kembang mawar, mlathi, kanthil, lan ylang. Siraman dipunpungkasi kanthi
mecah kendhi utawi klenthing dening juru rias, kanthi ancas supados calon penganten
putri “wis pecah pamore” tegesipun sampun telas.

B. Saran
Minangka wujud nguri-uri adat Jawa, adicara siraman iki kudu ditindakake ing saben
dhaerah ing Jawa. Amarga, saliyane ngemot makna religius lan kejawen, siraman uga
minangka wujud paseduluran lan pirukunan antarane masyarakat.

C. Lampiran