MAKALAH PERNIKAHAN BAHASA SUNDA

Oleh:
XII OTKP

SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN BUDI RAKSA LEMBANG 2023

 NAMA ANGGOTA
KELAS XII OTKP
1. Bayu Dzulfikar
2. Cecep Minda Drajat
3. Devian
4. Dewi Damayanti
5. Dila Dahlia Safitri
6. Dwi Aryani
7. Heri Riswanto
8. Ilhan Nur Ikhsan
9. Indra Solihin
10. Muhammad Fatah Ludin
11. Nazwa Diana Melinda
12. Ninda Nabila
13. Permana Farhanul Hakim
14. Rama Prasetiya
15. Randi Firmansyah
16. Saepulloh
17. Siti Nurhabibah
18. Siti Nurhandayani
19. Soviara Alva Ningtias
20. Tiara Setianingsih
21. Vina Ameliana M
22. Vinata Sari
23. Widia Septiani
24. Intan Siti Cahyati
25. Amelia Oktapiani Sopian
 NAMA PEMERAN PRATEK NIKAH

PANGANTEN PAMEGET : HERU AZIZ SANTOSO

PANGANTEN ISTRI : VINATA SARI
KOLOT TI PANGANTEN PAMEGET : AGUS GUNAWAN & DILA
DAHLIA
KOLOT TI PANGANTEN ISTRI : MUHAMMAD FIKRI ALDI ALWI
BAPAK LEBE : PERMANA NUR HAKIM
SANKSI TI PANGANTEN PAMEGET: SAEFULLOH
SANKSI TI PANGANTEN ISTRI : DANDI PURNAMA
MC : SITI NURHAENI
PEMBACA AL QUR’AN : WANDI GINANJAR
SAMBUTAN TI PAMEGET : DIKI RIZKIA
SAMBUTAN TI ISTRI : MUHAMMAD JAMALUDIN
FOTOGRAFER : SOVIARA NINGTIAS, CECEP , ELSA RIZKIANI, FIRGI
RAMDHANI, MUHAMMAD BULDAN RIFA,I
JURU KAWIH : IMAS NOVIANI
PEMBAWA MELATI : SITI NURHASANAH
PENARI : LIA MELANI, NONI NURI ANGGITA, SITI NURHANDAYANI,
AMELIA
PEMBAWA PAYUNG : INDRA SOLIHIN
PENDAMPING PANGANTEN : DINATA SARI & LULU DESTAMEVIA
WEDDING ORGANIAZER : IRA RASWATI, DWI ARYANI, GUSTIAR
ADITYA, DADAN FADILLAH
SOUND SYSTEM : MUHAMMAD DESTA
DEKORASI : AKBAR MAULANA, MUHAMMAD DESTA DAN ALL TEAM
HANTARAN ALL TEAM

KATA PENGANTAR

Fuji sinareng syukur urang panjatkan ka hadirat Allah SWT. Anu parantos
maparinan rahmat, sahingga urang saparacanka tiasa ngarengsekeun prak-prakkan
praktek nikah.
Urang saparakanca nyadar yen hasil nulis ieu laporan teh jauh tina kata sampurna.
Ku kituna, sagala saran jeung kritik bakal ditarima kalawan pinuh kabuka.
Pamungkas, nu nulis mihareup yen ieu laporan teh bisa mangpaat.

DAFTAR ISI
KATA PENGANTAR
DAFTAR ISI

BAB I PENDAHULUAN
A. Latar Belakang
B. Rumusan Masalah
C. Tujuan Pernikahan
BAB II PEMBAHASAN
A. Mapag panganten
B. Seserahan
C. Akad nikah
D. Sungkeman
E. Sawer panganten
F. Huang lingkup
G. Pabetok babakan
H.Nincak endog
I. Mepeskeun kendi
BAB III PENUTUP
A. Kesimpulan

BAB I
PENDAHULUAN

A. Latar Belakang
Nikah mangrupikeun hal anu bagja. Kusabab dua insan anu silih pikanyaah bisa
ngalakonan hirup rumah tangga babarengan ngawangun kulawarga Sakinah,
ngaliwatan Mawaddah jeung Warahmah. Malah teu saeutik anu berjuang pisan
bisa kawin jeung nu dipikanyaahna. Sajaba ti éta, nikah ogé mangrupakeun
sambungan antara dua pasangan. Perkawinan tangtos diwangun kalayan tujuan
pikeun ngawujudkeunana kulawarga bagja, langgeng, jeung harmonis. Salaku
nyatakeun dina Pasal 3 Kompilasi Syariat Islam berbunyi “Tujuan perkawinan
adalah nyiptakeun kulawarga anu sakinah, mawaddah, jeung warahmah.
Tujuan nurutkeun hukum adat béda jeung nurutkeun undang-undang. Tujuan
Nikah pikeun masyarakat hukum adat anu sipatna kekerabatan, nyaéta pikeun
ngajaga tur ngalirkeun turunan nurutkeun garis bapa atawa kaibu ibuan/bapak
bapaan pikeun kabagjaan kulawarga / rumah tangga relatif, pikeun nilai nilai adat
budaya jeung perdamaian, sarta pikeun ngajaga warisan.
Beda tujuan numutkeun agama. Tujuan nikah nyaéta pikeun nanjeurkeun agama
Alloh SWT, dina harti taat kana parentah jeung larangan Alloh.
Hal ieu luyu jeung Firman Alloh SWT anu aya dina QS Ar-Rum ayat 21 anu
artina:
Artinya:
Dan di antara tanda-tanda kekuasaan-Nya ialah dia menciptakan untukmu isteri-
isteri dari jenismu sendiri, supaya kamu cenderung dan merasa tenteram
kepadanya, dan dijadikan-Nya diantaramu rasa kasih dan sayang. Sesungguhnya
pada yang demikian itu benar-benar terdapat tanda-tanda bagi kaum yang berfikir.

Perkawinan ayeuna sigana henteu deui janten hal anu sakral. Tujuan perkawinan
nyaéta pikeun nyiptakeun sakinah, mawaddah, sareng kulawarga warahmah
sigana mah langka. Geus loba cerai rupa-rupa alesan, malah dianggap wajar.
Perceraian atawa bubaran perkawinan salian ti cerai jeung maot ngan bisa
dibuktikeun kalayan akta talak dina wangun putusan Pengadilan Agama boh dina
wangun putusan talak,ikrar talak, khuluk atawa putusan talak taklik, lamun bukti
teu bisa kapanggih. sabab leungit jeung saterusna, salinan bisa dipénta ka
Pangadilan Agama.

B. Rumusan Masalah
Dina latar belakang diluhur aya permasalahan anu perlu dibahas saeutik tentang
pernikahan.
1. Mapag panganten
2. Seserahan
3. Akad nikah
4. Sungkeman
5. Sawer panganten
6. Huang lingkup
7. Pabetok babakan
8. Nincak endog
9. Mepeskeun kendi

C. Tujuan Pernikahan
1. Ngajaga parintah Allah SWT
2. Nurut kana parentah Rasulullah
3. Ngajaga kasucian diri
4. Ngagaduhan katurunan
5. Ngawangun kulawarga

BAB II
PEMBAHASAN
A. Mapag panganten
Mapag Panganten murupakan salah sahiji tradisi anu aya dina prosesi kawinan
masarakat Sunda. Mapag Panganten diwangun ku kecap 'Mapag' dina basa Sunda
anu hartina ngajemput atawa ngabagéakeun sarta 'Panganten' hartina panganten.
Mapag Panganten dihartikeun salaku ritual dina prosesi kawinan masarakat Sunda
pikeun ngabagéakeun panganten.
Mapag Panganten rengse di tempat akad nikah. Seueur vérsi tari Mapag
Panganten anu sigana sumebar ka sakuliah tanah Sunda. Mapag Panganten nyaéta
arak-arakan anu dilaksanakeun saméméh panganten naék kana sela-sela.
Biasana dina pernikahan urang Sunda, tradisi Mapag Panganten anu paling sering
ditingali ku tamu ondangan anu datang.
Di Mapag Panganten ogé aya tokoh anu ngaranna Ki Lengser anu biasana siga
kolot maké baju Sunda. Ki Léngsér engké bakal jadi panyambut utama
ditambahan jadi tokoh anu ngantunkeun pangantén ka sela-sela.
Dina prak-prakanana, Ki Léngsér biasana dibaturan ku saurang deui anu fungsina
pikeun marengan pangantén. Umumna, pendamping ieu bakal ngajaga panganten
awewe jeung panganten lalaki anu nikah. Salian ti Ki Lengser jeung asistenna,
prosesi Mapag Panganten biasana ogé ngalibetkeun penari. Penari-penari ieu
biasana baris nari nurutkeun wirahma musikna.
Musik anu dipidangkeun dina prosesi Mapag Panganten ti mimiti nepi ka rengse
biasana dipirig ku musisi gamelan Sunda. Di jaman modéren ieu, musik gamelan
Sunda biasana diganti ku rekaman pikeun ngahindarkeun biaya anu luhur dina
ngagunakeun pamaén gamelan asli. Ngajadikeun panganten jadi raja jeung ratu
sapopoe sangkan panganten kudu disambut jeung diperlakukan leuwih hade
tinimbang biasana. Éta nu ngajadikeun tradisi Mapag Panganten rame pisan.
Tradisi Mapag Panganten, najan katingalina basajan, nya éta salah sahiji tradisi
unik anu teu matak luput. Sakapeung Ki Léngsér mawa anyang-anyangan sangkan
arak-arakan leuwih licik.
Dina aplikasina ayeuna panganten Mapag geus dijieun dina aplikasi na
gumantung kana variasi dipénta ku panganten awewe jeung panganten lalaki anu
rék nikah.
B. Seserahan
Seserahan mangrupa wujud kasundaan ti pihak lalaki ka kulawarga awewe pikeun
ngalaksanakeun akad nikah. Dina waktos ayeuna pangiriman dijieun, kaasup
bagasi Pangiriman mangrupikeun salah sahiji prosés penting dina ranté
kawinan adat Jawa. Sacara tradisional, handover mangrupikeun bukti tanggung
jawab panganten lalaki ka awewe nu bakal dikawin. Ku kituna, barang dibawa
salaku hadiah simbol tina rupa-rupa harti kahirupan salaki jeung pamajikan dina
konsép kabudayaan
Dina prosesi serah terima, kulawarga lalaki masrahkeunana kumaha badag atawa
leutik, atawa sabaraha, nurutkeun kamampuh jeung perjangjian kulawarga.
Sanajan kitu, perda peraturan anu geus ngadegkeun jadi jauh, ngajadikeun eta
rujukan utama pikeun Panganten Jawa. Sedengkeun pikeun hal anu biasana dipaké
dina pangiriman ngawengku di handap:
1. Saperangkat alat solat
Husus pikeun umat Islam, sakumpulan parabot solat kaasup bagian anu teu kudu
ditinggalkeun dina prosesi kurban. Sapertos; mukena, sajadah, sareng Al-Qur'an
anu baris dipasihkeun. Harti pasrah téh minangka wujud tanggung jawab
salaki ka pamajikanana sok ngajak nurut Allah SWT, langkung getol kana ibadah,
sareng mugia sing pamajikanana jadi Shalihah dina ngajalankeun rumah tangga.
2. Perhiasan
Seserahan saterusna, dina adat Jawa nyaéta Perhiasan. Anu ngabédakeun ieu
panawaran nyaéta dipasihkeun sasuai kalawan kamampuhan. Duanana mitra tiasa
ngabahas langkung seueur kahiji, daék atawa henteu. Dina upacara, atawa nikah,
Perhiasan mindeng dipaké salaku mas kawin kawinan. Kurban dina wangun
perhiasan, hartina pamajikan bisa jadi caang dina kulawarga. Kawas glitter emas
atawa perhiasan. Samentara éta, jenis perhiasan anu bisa dipaké ngawengku;
Pendant, kalung, pinggel atanapi anting.
3. Baju Pesta atawa Kain Batik
Panawaran saterusna patali jeung baju anu dipaké ku calon pamajikan. Pakéan
pikeun pésta, ogé kalebet barang-barang anu kudu disiapkeun. Méméh meuli
barang, éta alus naros heula ka calon istri perkawis eta peryogi. Dua hal di luhur,
miboga harti kudu jadi pasangan silih ngajaga tur ngajaga sagala rusiah, kitu ogé
urusan rumah tangga tangga sorangan. Sapertos pakean, anu janten panutup
pikeun barang- urusan anu Privasi (Pribadi).
4. Sapatu, Sendal jeung Footwear
Sapatu sareng sendal kalebet kabutuhan awéwé. piraku eta hal teh aya dina milis
adat Jawa. Barang biasana dijantenkeun bungkusan kalawan kantong, dina warna
anu sarua. Ieu patali jeung Pamanggih ngeunaan Pasrah, cenah, boga harti pikeun
duanana bisa hirup babarengan, di jalan Alloh SWT tur lempeng numutkeun ridho
Alloh SWT.
5. Parabot Pangropéa
Anu dimaksud di dieu nyaéta, sadaya jinis produk bisa dipaké ku panganten
pikeun miara dirina. Dimimitian ti Sabun mandi, perawatan kulit, sareng makeup.
Salian ti papasangan bagja, handover ieu, ogé salaku simbol pikeun pamajikan
kasampak geulis tur ngurus diri ukur keur Salaki.
6. Buah-buahan
Barang ieu ogé mindeng jadi oleh-oleh dina adat Jawa. Sapertos jeruk, cau, apel
sareng anggur. Sacara umum, bungbuahan ogé mangrupa cinderamata tradisional
lian. Dasarna buah ieu miboga rasa amis anu has, tur dipikaresep ku jalma réa.
Sanajan kitu, dina kaluman ieu, buah boga harti jeung harepan, mudah-mudahan
salaki jeung pamajikan bisa meunang boga dampak alus pikeun masarakat
sabudeureun.
7. Snacks ketan
Kadaharan ieu, sanaos katingalina sederhana dina presentasina, ogé miboga harti
husus. Sanggeus diolah pangan tangtu, béas ketan bakal jadi ketan jeung ketan
jadi hiji simbol ieu lajeng diinterpretasi salaku mudah-mudahan hubungan suami
istri sareng dua keluarga panganten lalaki jeung panganten lalaki bisa jadi alus tur
akur ogé.
8. Daun Bejakeun Ayu
Hiji set daun betel jeung asesoris pikeunadat Jawa. Sanajan paling dipikaresep
moal dipaké, Suruh Ayu umumna teu tiasa dileungitkeun. Sabab Suruh Ayu
miboga harti husus. Ie salaku simbol doa alus menta kasalametan ogé kabagjaan
pikeun panganten dina kahirupan anyar.
9. Sapasang cingcin
Salian perhiasan pikeun mas kawin, cingcin ogé bisa dibawa pikeun pangiriman.
Item ieu, boga harti jeung harepan pikeun duanana panganten lalaki jeung
panganten lalaki bisa hirup salawasna dina rumah tangga. Bentuk cingcin buleud
ngalambangkeun beungkeutan pernah peupeus. Teu heran lamun eta boga harti
husus pikeun dipaké salaku kado.
10. Kantong
Barang dina wangun kantong biasana dina hiji kotak kalawan sapatu jeung
asesoris, kantong ogé bisa disiapkeun misah dipisahkeun sakumaha adat Jawa.
Lajeng, naon anu dimaksud ku kantong Kantun nempatkeun, hal ieu ogé
mangrupa simbol tanggung jawab salaki pikeun nyumponan sagala rupa
kaperluan Pamajikanana, komo urusan pribadi oge kaasup kabutuhan primér.
Nanging, milih kantong sareng barang-barang sanés mesen atawa Nyarita dina
basa Jawa ogé mangrupa bagian tina presentasi Seserahan, eta leuwih hade
ngabahas sateuacanna jeung calon pasangan. Sesajen tradisional Jawa sacara
umum henteu rumit teuing. barang-barang anu dibawa kana sasajén, lolobana
mah barang-barang kabutuhan sapopoé pikeun Pamajikan. Sabab, pasrah téh
lambang kasiapan panganten lalaki tanggung jawab pangabutuh pamajikanana
munggaran. Ieu kudu dicatet yén aya aturan dina kurban, barang dibawa kudu
diitung ganjil. Sanajan kitu, kabeh balik kana perjangjian antara dua pihak
kulawarga anu aya hubunganana.

C. Akad nikah
Akad nikah diwangun ku dua kecap, nya éta kecap akad jeung kecap kawin.
Kecap akad hartina jangji, perjangjian; kontrak. Kawin téh ikatan (kontrak) nikah
dilumangsungkeun luyu jeung dibekelan légal jeung ajaran agama. Atawa ngan
saukur hartina nikah, matchmaking. Akad nikah nyaéta hiji perjangjian anu
lumangsung antara dua pihak nikah dina bentuk idin jeung qabul.
Sedengkeun definisi akad nikah dina Kompilasi Hukum Islam aya dina Bab I
pasal 1 (c) nu eusina: Akad nikah téh runtuyan diucapkeun ku wali jeung qabul
diucapkeun ku panganten lalaki atawa diwakilan ku dua saksi.
Akad nikah mangrupa pernyataan kasapukan ti calon salaki jeung pamajikan
calon pamajikan pikeun ngariung dina ikatan nikah. Kalawan pernyataan ieu
hartina duanana pihak daék jeung satuju kawin jeung daék nuturkeun sarat agama
patali jeung aturan rumah tangga. Akad nikah mangrupa manifestasi kongkrit tina
beungkeutan hiji jalma lalaki nu jadi salaki jeung awéwé salaku pamajikan, nyaeta
dilaksanakeun di hareupeun (sahenteuna) dua saksi, ku ngagunakeun ijab sighat
jeung qabul.
Jadi, akad nikah téh mangrupa kasapukan dina hiji hal ikatan perkawinan
dilaksanakeun ku panganten lalaki atawa nu séjénna ngawakilan eta, jeung wali ti
panganten awewe atawa panganten lalaki urang sisi ngawakilan eta, ngagunakeun
sighat idin jeung qabul. Pernyataan anu nunjukkeun kahayang pikeun ngawangun
hubungan salaki jeung pamajikan ti pihak pangantén disebut ijab. Sedengkeun
pernyataan diucapkeun ku panganten lalaki pikeun ngedalkeun ridha jeung sapuk
disebut qabul. Ieu mangrupikeun dua pernyataan antara idin sareng qabul disebut
akad nikah. Ijab mangrupikeun pernyataan anu munggaran dilakukeun ku Salah
hiji pihak, nu ngandung kahayang pasti ngabeungkeut sorangan. Sedengkeun
qabul nyaéta pernyataan ti pihak séjén anu nyaho kana dirina sorangan nampi
pernyataan idin. Ijab dipigawe ku wali panganten awewe atawa wakilna,
sedengkeun qabul dilakukeun ku panganten lalaki atawa wakilna. Qabul
diomongkeun, kudu dinyatakeun dina kecap anu nuduhkeun kahayang sacara
eksplisit

D. Sungkeman
Sungkeman saleresna mangrupikeun salah sahiji prosesi anu dijalanan ku sadaya
pasangan panganten dina adat istiadat Indonesia, kalebet pernikahan adat Sunda.
Sungkeman ngandung harti yén pangantén kudu ngadeukeutkeun awak jeung
huluna hareupeun sepuh sarta ménta hampura. Kolot ogé diharepkeun méré restu
ka duanana.
E. Huap lingkup
Huap Lingkung Saterasna, calon panganten bakal dipakan ku kolotna. Prosés
kawinan adat Sunda ngalambangkeun yén ieu téh panungtungan waktu pikeun
kolot ngadidik budakna. Saterasna, panganten pameget sareng pameget silih
tuang, hartosna aranjeunna bakal ngalayar kapal rumah tangga babarengan salaku
salaki sareng pamajikan.

F. Pabetot Bakakak
Di Pabetot Bakakak, pangantén bakal narik hayam anggang. Pikeun
maranéhanana anu meunang porsi panggedena tina hayam, kudu babagi jeung
mitra maranéhanana. Prosés kawinan adat Sunda ieu ngalambangkeun yén sagala
anu dimeunangkeun ku salaki pamajikan kudu dibagi sacara adil.

G. Saweran
Dina prosesi kawinan adat Sunda ieu, panganten bakal disiram ku duit receh,
permén jeung béas. Koin hartina kabeungharan, béas hartina kamakmuran,
permén hartina amis hirup. Para tamu anu hadir ogé bakal nyobian nyekel koin
sareng permen. Sajaba ti éta, pangantén dibéré sababaraha saran ku sepuh
ngeunaan kumaha carana hirup babarengan salaku pasangan.
Meuleum Haruput Dina arak-arakan ieu panganten pameget silih hurungkeun
jeung mareuman seuneu. Meuleum Haruput dilakukeun ku cara ngaduruk iteuk
(tulang rusuk daun kalapa). Aya tujuh batang anu panjangna masing-masing 20
cm. Nalika pangantén hurung seuneu, éta salaki anu niup, kitu ogé sabalikna.
Prosesi ieu pinuh ku harti, sabab ngalambangkeun siliheusian. Sabot panganten
keur katarajang amarah, tugas panganten lalaki keur mareuman, ieu kajadian
sabalikna. Prosés kawinan tradisional Sunda ieu ogé ngalambangkeun yén unggal
masalah kudu direngsekeun kalawan sirah tiis tur babarengan.

H. Nincak Endog
Nincak Endog baris dilaksanakeun sanggeus panganten ngalaksanakeun akad
nikah. Nincak Endog hartina nincak endog. Prosés kawinan tradisional Sunda ieu
ngalambangkeun yén panganten awéwé masih awéwé sareng ngagambarkeun
kamampuan panganten lalaki pikeun nyayogikeun turunan pikeun turun-tumurun
kulawarga. Sanggeus panganten lalaki nincak endog, panganten awewe tuluy
ngumbah suku salakina minangka lambang bakti.

I. Mepeskeun kendi
Mepeskeun kendi, Sateuacan na tea jug nyaeta simbol Dina rumah tangga tea
moal salawasna mulus pasti Aya masalah, lalaki Dina rumah tangga paman Aya
masalah Kedah boga solusi abdi duanana teu kenging nyarios ka mamah papa
Komo baturmah, dina ark tea rumah tangga Gogoda na nyaeta abdi kuat shock.

BAB III
PENUTUP
A. Kesimpulan
Islam miboga pamadegan yen nikah teh hiji hal anu mulya tur suci, hartina ibadah
ka Allah, nuturkeun sunnah Nabi tur dilaksanakan dina dasar ihlas, tanggung
jawab, sarta nuturkeun katangtuan hukum anu wajib dihormat. Beungkeutan
jasmani jeung rohani antara lalaki jeung wanoja sabage salaki jeung pamajikan
kalawan tujuan pikeun ngawangun kulawarga bagja dumasar kana kapercayaan ka
gusti nu maha esa.