dan
Metodologi
ILMU
NASAB
Istilah dan Metodologi
Cetakan I 2023
Judul:
ILMU NASAB ISTILAH DAN METODOLOGI
Penulis:
K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
Penerbit:
Maktabah nahdlatul Ulum Banten
Setting Lay Out:
Maktabah nahdlatul Ulum Banten
Alamat Penerbit:
Pondok Pesantren Salafiyah Nahdlatul Ulum Kp. Cempaka RT/RW 006/001 Desa
Kresek Kecamatan Kresek Kabupaten Tangerang-Banten Hp. 0838-9563-6244
Cetakan Pertama 2023
BAB V: PENUTUP-53
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
KATA PENGANTAR
Bangsa Arab sangat memperhatikan nasab (genealogi)
mereka, baik di masa jahiliyah maupun Islam. Mereka
menghafalnya di masa Jahiliyah, dan membukukannya di
masa Islam. Kemudian, nasab menjadi suatu ilmu yang
mereka pelajari yang memiliki kaidah-kaidah dan istilah-
istilah tersendiri.
1
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
ِ اَّلل
َعليو اجلنَّة ِ م ِن َّادعى إىل غ ِي
ِ أبيو وىو يعلم أنَّو غي
َُّ حرَم
َّ أبيو َ ُ ُ َ
1
QS. Al Hujurat ayat :13
2
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
2
H.R. Ibnu Khuzaimah, sahih
3
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
BAB I:
ILMU NASAB
PENGERTIAN ILMU NASAB
«تعلموا من أنسابكم ما تصلون بو أرحامكم: عن النيب ملسو هيلع هللا ىلص قال،عن أيب ىريرة
3
Kasyfudzunun: 1/178
4
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
4
H.R. turmudzi, sahih gorib
5
Lihat Al-Anba’, Ibnu Abdil Bar: 43
6
Lihat Al-jamharah, Ibnu Hazm: 4-5
7
Lihat Al-Ashili: 43-42
5
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
Nabi bersabda:
، رجل ٍ الناس على ِ فَرأى َجَْ ًعا ِم َن، ادلسجد دخل َّ ِ َّ َّ أن َّ
َ َ النيب صلى هللاُ عليو وسل َم
: المةُ ؟ قال ِ َ َي: ما ىذا ؟ قالوا: فقال
َ الع َ وما: قال، ٌالمةَ رجل َع
ٌ رسول هللا
ٍ ِ ِ وأعلم، الناس بِ َعربِيَّ ٍة ِ ساب ِ ْالناس ِِبن
أعلم
ُ و، الناس ب َش ْعر ُ َ ِ أعلم ُ و، العَرب
َ ِ أعلم
ُ
ِ ِ ِ
ىذا ع ْل ٌم: رسول هللا صلَّى هللاُ عليو وسلَّ َم
ُ فقال. ب ِ ِ ِ
ُ العَر
َ ف فيوَ َاختَ ل
ْ الناس ِبا
ضُّر
ُ َوج ْه ٌل ال ي
َ ، ال يَْن َف ُع
8
H.R. Turmudzi, hasan gorib
6
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
Dari hadits tersebut, ilmu nasab yang tidak ada kaitan dengan
syara‟ tidak patut untuk diperdalam. Seseorang tidak berdosa
ketika tidak mengetahui siapa leluhurnya seribu tahun ke
belakang. Termasuk seperti yang dilakukan sebagian Bangsa
Arab, mereka memperdalam nasab-nasab kuda-kuda mereka.
Seperti Ibnu al-Kalabi yang mengarang kitab khusus tentang
nasab kuda-kuda pada masa jahiliyah.10
9
disebutkan oleh Ibnu Hajar al-Asqolani dalam Lisan al-
Mizan, doif
10
Ilmu al-Ansab fi Turats al-Islami: hal. 3
7
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
11
Ilmu al-Ansab fi al-Turats al-Islami, Ahmad Nuri: hal. 6
12
Ilmu al-Ansab fi al-Turats al-Islami, Ahmad Nuri: hal. 6
13
Ilmu al-Ansab fi al-Turats al-Islami, Ahmad Nuri: hal. 6
8
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
BAB II:
ISTILAH-ISTILAH AHLI NASAB
PEMBAGIAN NASAB SECARA KWALITAS
14
Qowaid Dirasat Ilmil Ansab: Mujahid Mun’atsir munsyid:
h.4
9
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
Jika di dalam nasab itu ada tho‟n (celaan), maka, antara ayah
dan anak ditulis dengan tinta merah atau palang, menunjukan
bahwa nasab itu terputus, dan antara ayah dan anak ada
penghalang, yakni tidak ada ketersambungan.
15
Lihat al-Ashili: 34-35
16
Lihat al-Ashili:42
10
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
17
Al-Mu’qibun: 14
11
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
Jika ditulis „soh inda fulan‟ ( ٌ)صح عُد فال, berarti nasab itu
diragukan menurut sebagian ulama nasab.
12
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
Bila seseorang meninggal ketika kecil, maka ditulis () ط, bila
meninggal besar maka ditulis () ك. Namun di beberapa nama
( )طjuga bermakna ( ) يبسوط انعًسيpanjang umur.
13
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
Aqibuhu min fulan atau al-Aqbu min fulan ( عقبّ يٍ فالٌ أو انعقب
ٌ)يٍ فال: untuk istilah seseorang yang mempunyai keturunan
hanya dari si fulan tersebut.
18
Mustolahat Ilm al-Ansab: hal.3
14
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
La baqiyyata lahu (ّ)ال بقٍت ن: istilah untuk orang yang tidak
punya keturunan, atau orang yang berketurunan namun
meninggal semua.
15
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
Fihi tho‟nun (ٍ ) فٍّ طعdi tulis dengan rumus ( ٌ):istilah untuk
orang yang nasabnya dicela. Kadang ditulis ( ) قyang
bermakna ( فٍّ قولdidalamnya ada pembicaraan, belum final)
Banu al-A‟yan (ٌ )بُو االعٍب: yaitu anak-anak yang satu ayah
dan satu ibu.
19
Mustolah ilmi al-Ansab, Ali al-Muntafiki: 3
16
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
TINGKATAN NASAB
20
Lihat Qowaid Dirasat Ilmil Ansab: Mujahid Mun’atsir
munsyid: h.6
17
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
METODE BERNISBAH
21
Lihat Tahdzibu al-Ansab: 22-23
18
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
22
Lihat Qowaid Dirasat Ilmil Ansab: Mujahid Mun’atsir
munsyid: h.9
19
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
NAMA KABILAH
23
Lihat Qowaid Dirasat Ilmil Ansab: Mujahid Mun’atsir
munsyid: h.10
20
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
24
Lihat Qowaid Dirasat Ilmil Ansab: Mujahid Mun’atsir
munsyid: h.11
21
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
Bila dalam satu kabilah ada dua nasab yang sama, seperti al-
Harits pertama dan al-Harits kedua, maka nama yang lahir
pertama ditulis al-Harits al-Akbar dan yang lahir berikutnya
al-Harits al-Asghor.26
25
Lihat Qowaid Dirasat Ilmil Ansab: Mujahid Mun’atsir
munsyid: h.11
26
Lihat Qowaid Dirasat Ilmil Ansab: Mujahid Mun’atsir
munsyid: h.12
22
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
BAB III:
23
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
1. Perkawinan
2. Ikrar
3. Bayyinah (Kesaksian dua orang muslim)
4. Syuhroh walsitifadloh
5. Kitab-kitab nasab terdahulu
6. Rekomendasi ahli nasab
PERKAWINAN
ِ اش وللع
)اى ِر احلَ َجُر (رواه البخاري ِ
َ ِ الولد للفَر
ُ
“Anak itu (bernasab) karena firasy (adanya perkawinan atau
milkul yamin) dan bagi pezina adalah kekosongan (nasab)”.
(H.R. Bukhari)
IKRAR
27
Qowaid Dirasat ilmil Ansab: hal. 3
24
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
BAYYINAH
28
Fiqhul Islam Wa Adillatuhu, Maktabah Syamilah: 10/271
29
Ibnu Qudamah, Al mughni: 12/24
30
At-Tobaqotul Kubro: 1/87
25
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
31
ان النسب مما يثبت ًبالستفاضة اال ان يثبت ما خيالفو
فهذه شرائط أربع طول الزمان وانتسابو إىل ذلك النسب ونسب غيه إَيه وعدم
32
.النسب الدافع وعدم األدلة اليت ىي سبب البينة حىت جتوز الشهادة على
31
Al-Jawab al-Jalil an Hukmi Baladil Khalil: 47
32
Bahrul Madzhab: 14/134 al maktabah asyamilah
26
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
االول شهرة النسب يف التاريخ وىو احد ادلطالب اذلامة جدا يف اثبات وترشيخ
اي نسب او عمود النسب ادلطلوب
KITAB-KITAB NASAB
33
http://altayyarfamily.net/index.php/component/content/article/
1-books/436-2012-09-30-21-23-
29.html#:~:text=%D8%A5%D9%86%20%D8%B7%D8%B1%D9%8A%
D9%82%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AD%D8%AB%
20%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%87%D8%AC%D
9%8A%D8%A9%20%D9%81%D9%8A,%D9%81%D9%8A%20%D9%8
6%D8%B8%D8%B1%D9%8A%20%D9%87%D9%88%20%D8%A7%D9
%84%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%AD%20%D8%A7%D9%84%D8
%AD%D9%82%D9%8A%D9%82%D9%8A
27
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
احملور السابع منت علم االنساب الذي يتمثل ِبجموعات من كربَيت كتب
االنساب ادلعتربة وادلتفق على كوهنا مناىج صاحلة بسمعة اصحاهبا ونزاىتهم عن
الغلو واجملاملة والتحريف ومن خواص ىذه الكتب اهنا جتمع بني قواعد علم
النسب وبني التدوين والًتاجم والسيوديكن اعتبارىا رلتمعة ًبهنا قواميس
متعددة ادلعلومات ومرتبطة فبما بينها يف علم االنساب ويكمل كل منها
االخرلتعدد ما حتويو من ادلعلومات الغنية يف طبقات واعمدة االنساب
34
Lihathttp://altayyarfamily.net/index.php/component/content/
article/1-books/436-2012-09-30-21-23-
29.html#:~:text=%D8%A5%D9%86%20%D8%B7%D8%B1%
D9%8A%D9%82%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%A8%
D8%AD%D8%AB%20%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%
D9%86%D9%87%D8%AC%D9%8A%D8%A9%20%D9%81%
D9%8A,%D9%81%D9%8A%20%D9%86%D8%B8%D8%B1%
D9%8A%20%D9%87%D9%88%20%D8%A7%D9%84%D9%8
6%D8%AC%D8%A7%D8%AD%20%D8%A7%D9%84%D8%
AD%D9%82%D9%8A%D9%82%D9%8A
28
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
35
http://altayyarfamily.net/index.php/component/content/articl
e/1-books/436-2012-09-30-21-23-
29.html#:~:text=%D8%A5%D9%86%20%D8%B7%D8%B1%
D9%8A%D9%82%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%A8%
D8%AD%D8%AB%20%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%
D9%86%D9%87%D8%AC%D9%8A%D8%A9%20%D9%81%
D9%8A,%D9%81%D9%8A%20%D9%86%D8%B8%D8%B1%
D9%8A%20%D9%87%D9%88%20%D8%A7%D9%84%D9%8
6%D8%AC%D8%A7%D8%AD%20%D8%A7%D9%84%D8%
AD%D9%82%D9%8A%D9%82%D9%8A
29
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
فال يُفيد يف ثبوت النسب ِبا، وحىت لو كانت االستفاضة بني القبيلة نفسها
.. الشهرة واالستفاضة " العلمية " يف بطون ادلصادر وادلراجع القددية
ُ أهنا ُختالف
“Walaupun kemasyhuran itu dari kabilah itu sendiri (antar
mereka), maka tidak berfaidah dalam itsbat (tetapnya) nasab,
jika ia bertentangan dengan syuhroh wal-istifadloh ilmiyah
dalam sumber-sumber dan referensi-referensi (kitab atau
manuskrip) lama.”36
30
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
والتوثيق الذي ال واقع ذلا مثل ان ينسب الحد رجال السلسلة كتاًب يزعم انو
وما ذالك...الفو مث يزعم ان الكتاب فقد او احًتق او تلف اوال ديكن اظهاره
اال الن الكتاب ال واقع لو اصال
37
Rasail fi Ilm al-Ansab: 166
31
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
38
http://altayyarfamily.net/index.php/component/content/articl
e/1-books/436-2012-09-30-21-23-
29.html#:~:text=%D8%A5%D9%86%20%D8%B7%D8%B1%
D9%8A%D9%82%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%A8%
D8%AD%D8%AB%20%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%
D9%86%D9%87%D8%AC%D9%8A%D8%A9%20%D9%81%
D9%8A,%D9%81%D9%8A%20%D9%86%D8%B8%D8%B1%
D9%8A%20%D9%87%D9%88%20%D8%A7%D9%84%D9%8
32
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
6%D8%AC%D8%A7%D8%AD%20%D8%A7%D9%84%D8%
AD%D9%82%D9%8A%D9%82%D9%8A
39
Al-Ashili: hal. 43
33
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
40
Lihathttp://altayyarfamily.net/index.php/component/content/
article/1-books/436-2012-09-30-21-23-
29.html#:~:text=%D8%A5%D9%86%20%D8%B7%D8%B1%
D9%8A%D9%82%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%A8%
D8%AD%D8%AB%20%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%
D9%86%D9%87%D8%AC%D9%8A%D8%A9%20%D9%81%
D9%8A,%D9%81%D9%8A%20%D9%86%D8%B8%D8%B1%
D9%8A%20%D9%87%D9%88%20%D8%A7%D9%84%D9%8
6%D8%AC%D8%A7%D8%AD%20%D8%A7%D9%84%D8%
AD%D9%82%D9%8A%D9%82%D9%8A
34
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
35
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
BAB IV:
NASAB PALSU
41
Lihat Rasail fi Ilmi al-Ansab: 165
42
Lihat Rasail fi Ilmi al-Ansab: 166
43
Lihat Rasail fi Ilmi al-Ansab: 166
36
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
37
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
44
Lihat al-Ifadlah: h. 49-63
38
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
45
Nasabu Quraisy: 50
46
Lihat Sirr Silsilat al-Alawiyah: 30
39
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
47
Lihat Sirr Silsilat al-Alawiyah: 30
48
http://alsada-alashraaf.blogspot.com/2017/01/
49
http://alsada-alashraaf.blogspot.com/2017/01/
40
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
340 H), kitab Lubab al-Ansab karya Ibnu funduq (w. 565 H.)
dsb.50
50
http://alsada-alashraaf.blogspot.com/2017/01/
41
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
(ٗٔ ( ) وقال إمام اليمن العالمة مقبل بن ىادي الوادعي يف ( صعقة الزلزال
وكذلك من يستطيع أن يثبت نسب جد آل ًبعلوي وآل بيت األىدل وآل...
القدديي فهؤالء ثالثتهم خرجوا من العراق
51
https://www.jordanzad.com/index.php?page=article&id=1056
08
42
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
52
https://www.jordanzad.com/index.php?page=article&id=1056
08
53
https://www.jordanzad.com/index.php?page=article&id=1056
08
54
https://www.jordanzad.com/index.php?page=article&id=1056
08
43
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
55
https://www.alshibami.net/saqifa/showthread.php?t=44394
56
https://www.alshibami.net/saqifa/showthread.php?t=44394
44
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
57
https://www.alshibami.net/saqifa/showthread.php?t=44394
58
https://www.alshibami.net/saqifa/showthread.php?t=44394
45
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
“Dan Ahmad bin Isa an-Naqib bin Muhammad bin Ali al-
Uraidi diberikan gelar an-Naffat, sebagian dari keturunannya
adalah Abu Ja‟far (al-A‟ma: yang buta) Muhammad bin Ali
bn Muhammad bin Ahmad, ia buta di akhir hayatnya, ia pergi
ke Basrah menetap dan wafat di sana. Dan ia mempunyai
anak. Saudaranya di al-jabal (gunung) juga mempunyai
anak.”
46
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
وأمحد ابو القاسم االبح ادلعروف ًبلنفاط النو كان يتجر النفط لو
بقية ببغداد من احلسن ايب دمحم الدالل على الدور ببغداد رأيتو مات
ِبخره ببغداد بن دمحم بن علي بن دمحم بن أمحد بن عيسى بن دمحم بن
59
.العريضي
ٖٖٚ . ٕٕٗٔ ص، مكتبة آية هللا عظمي ادلرعشي، العمري،٘اجملدي يف أنساب الطالبنيٜ
47
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
(ًبلري) دمحم بن امحد النفاط ابن عيسى بن دمحم االكرب ابن علي
ٙٓ
.العريضي عقبو دمحم وعلي واحلسني
48
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
وعلي، دمحم ابو جعفر ًبلري:أما أمحد االبح فعقبو من ثالثة بنني
. وحسني عقبو بنيسابور،ًبلرملة
49
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
منهم أبو جعفر االعمى دمحم بن علي بن دمحم بن امحد االبح لو اوالد
ًبلبصرة واخوه يف اجلبل بقم لو اوالد
Sampai abad ketujuh ini tidak ada nama anak Ahmad yang
bernama Ubaidillah dan pula tidak ada disebutkan Ahmad
punya keturunan di Yaman.
50
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
ومن عقب أمحد بن عيسى النقيب احلسن بن ايب سهل أمحد بن
ٙٔ
علي بن ايب جعفر دمحم بن أمحد
واما امحد فأعقب وكان من ولده ابو دمحم احلسن الدالل ببغداد رآه
شيخنا العمري ببغداد وىو مات ِبخره ببغداد وىو بن دمحم بن علي
بن دمحم بن أمحد بن عيسى الرومي وكان لو اوالد منهم ابو القاسم
ٕٙ
...امحد االشج ادلعروف ًبلنفاط
51
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
52
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
BAB: V
PENUTUP
53
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
54
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
55
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
56
Ilmu Nasab: Istilah & Metodologi_____________________K.H. Imaduddin Utsman Al-Bantanie
57