INFORMASI UMUM
A. IDENTITAS MODUL
Nama Penyusun : Mayang Wulansari, S.Pd
Sekolah : SMAN Bandarkedungmulyo
Tahun Pelajaran : 2022/2023
Jenjang : SMA
Kelas : X (Fase E)
Alokasi Waktu : 4 x 45 menit (2 kali pertemuan)
B. Kompetensi Awal :
Peserta didik mampu mengenali bahasa ngoko dan krama.
C. Profil Pelajar Pancasila :
Bernalar kritis, kreatif, mandiri
D. Sarana prasarana :
Ruang Kelas, LCD, Laptop, Smartphone, koneksi internet, Bahan ajar, lembar kerja
E. Target Peserta Didik :
Reguler / umum
F. Model Pembelajaran :
Problem Based Learning
KOMPETENSI INTI
KOMPONEN DESKRIPSI
Tujuan pembelajaran diharapkan setelah pembelajaran ini:
1. Peserta didik mampu mengidentifikasi penggunaan Bahasa
A. TUJUAN Jawa sesuai dengan kaidah kebahasaan (paramasastra) dan
PEMBELAJARAN unggah-ungguh basa.
2. Peserta didik dapat menganalisis teks bacaan yang
menggunakan Bahasa Jawa sesuai dengan kaidah kebahasaan
(paramasastra) dan unggah-ungguh basa.
Peserta didik akan menerima manfaat setelah setelah
mengikuti proses pembelajaran ini sebagai berikut:
1. Menjelaskan penggunaan Bahasa Jawa sesuai dengan kaidah
B. PEMAHAMAN
kebahasaan (paramasastra) dan unggah-ungguh basa.
BERMAKNA
2. Memahami teks bacaan menggunakan Bahasa Jawa sesuai
dengan kaidah kebahasaan (paramasastra) dan unggah-ungguh
basa.
Kegiatan Inti :
Mengorientasi peserta didik pada masalah.
D. KEGIATAN
PEMBELAJARAN 1. Peserta didik menyiapkan smartphone masing-masing.
2. Peserta didik memainkan permainan menggunakan media
kahoot.TPACK.
3. Peserta didik diminta mengingat tentang bagaimana siswa
berbicara dengan orang yang lebih tua, misalnya dengan
orangtua dan Bapak/Ibu Guru.
4. Peserta didik diberikan kesempatan untuk menetapkan
masalah dengan pertanyaan :
a. Basa apa kang digunakake siswa marang gurune?
b. Apa awakmu bisa nggunakake basa krama?
c. Kira-kira ana pira jinising basa ing basa Jawa?
(Ada 4, yaitu basa ngoko lugu, ngoko alus, krama lugu dan krama
alus)
d. Kepiye carane nggunakake basa krama kang trep?
(Masalah yang akan ditetapkan berupa kaidah kebahasaan
(paramasastra) dan unggah-ungguh basa)
Kegiatan penutup :
1. Peserta didik menyampaikan simpulan materi pembelajaran
hari ini secara singkat dan tepat.
2. Guru menanyakan kelebihan dan kekurangan dalam
pembelajaran sebagai bentuk refleksi.
3. Guru menjelaskan kegiatan pada pertemuan berikutnya.
4. Memberikan salam penutup.
PERTEMUAN 2
Kegiatan Pendahuluan :
1. Peserta didik menjawab salam.
2. Peserta didik berdoa sebelum memulai pembelajaran.
3. Guru memeriksa kehadiran peserta didik.
Kegiatan penutup :
1. Peserta didik menyampaikan simpulan materi secara singkat
sebagai bentuk penguatan materi.
2. Guru menanyakan kelebihan dan kekurangan dalam
pembelajaran sebagai bentuk refleksi.
3. Guru menjelaskan kegiatan pada pertemuan berikutnya.
4. Memberikan salam penutup.
DIAGNOSTIK
Dilakukan di awal KBM :
E. ASESMEN
Bentuk : Pertanyaan Lisan
1. Nalika matur karo wong sing luwih tuwa, awakmu
ASESMEN FORMATIF :
1. Penilaian sikap (profil pelajar pancasila) berupa observasi
saat melakukan pengamatan, saat berdiskusi (menghargai
pendapat orang lain, mandiri).
2. Penilaian performa saat presentasi (kreatif dan bernalar kritis).
ASESMEN SUMATIF :
1. Menggunakan Google Form dengan 5 soal dan membagikan link
tersebut kepada peserta didik.
Pengayaan :
Pengayaan dilakukan pada peserta didik yang mampu menjawab
dengan benar asesmen sumatif.
F. PENGAYAAN DAN
REMEDIAL Remidial :
Remidial dilakukan pada peserta didik yang belum memahami
materi serta belum mampu mencapai tujuan pembelajaran.
Refleksi dilakukan dengan meminta peserta didik memberikan
G. REFLEKSI pendapatnya terhadap kegiatan pembelajaran yang telah dilakukan
PESERTA DIDIK baik terkait materi yang dipelajari maupun cara atau metode
DAN GURU pembelajaran yang digunakan.
1. Lampiran 1
Link kahoot
https://create.kahoot.it/share/unggah-ungguh-basa/c2758783-2273-4794-aca8-fdca2 893a8e0
2. Lampiran 2
Media Unggah-ungguh basa
MATERI AJAR
KELAS : X (SEPULUH)
1. Ngoko lugu
Ngoko lugu yaiku basa ngoko sing ora kecampuran tembung-tembung krama inggil tumrap
wong sing diajakpacaturan, wuwuhane tetep ngoko, sipate rumaket utawa akrab.
Penganggone:
● Dienggo dening sapadha-padha kang wis kulina.
● Dienggo ndhuwuran marang andhahan.
● Dienggo wong kang wis tuwa marang sing enom, kayata: wong tuwa marang
anake, guru marang muride, eyang marang putune, lan sapanunggalane.
Tuladha:
1. Kowe gelem turu kene, Mbak?
2. Kowe sesuk apa sida lunga?
3. Kowe ditukokake jajan pasar?
2. Ngoko alus
Ngoko alus yaiku basa ngoko sing kecampuran tembung-tembung krama inggil tumrap wong
sing diajak pacaturan, krama ingghil khusus kanggo wong liya, wuwuhan tetep wuwuhan
ngoko, tembung kowe dadi panjenengan.
Penganggone:
● Sedulur enom marang sedulur tuwa.
● Wong sing kaprenah tuwa marang wong enom sing drajade luwih dhuwur.
● Ibu marang bapak sing wis kulina nganggo basa ngoko.
Pangeling:
Sing dikramakake ing basa ngoko alus yaiku:
1. Tembung sesulih purusa II (kata ganti orang ke-2) lan tembung kriya.
2. Tembung kriya sing dikramakake, ater-ater (awalan) lan panambang (akhiran)
tetep ngoko.
Basa Krama
Basa krama diperang dadi loro, yaiku:
1. Krama lugu
Basa krama lugu yaiku basa krama sing tembung-tembunge lugu lan ora kecampuran tembung-
tembung krama inggil tumrap wong sing diajak pacaturan, tembung kowe dadi sampeyan,
tembung aku dadi kula.
Penganggone: Marang wong sadrajad sing durung raket (durung akrab). Tuladha:
1. Sampeyan purun tilem mriki Mbak?
2. Sampeyan benjing menapa tamtu kesah?
3. Sampeyan dipuntumbasaken jajan pasar?
2. Krama alus
Basa krama alus yaiku basa krama sig tembung-tembunge alus lan kecampuran tembung-
tembung krama inggil tumrap wong sing diajak pacaturan.
Penganggone:
1. Wong enom marang wong tuwa
2. Anak marang bapak utawa ibune
3. Putu marang eyang utawa simbahe
4. Ponakan marang pakdhe utawa budhene, lan sapanunggalane
1. Marang wong sing luwih dhuwur drajade
2. Murid marang gurune.
3. Andhahan marang pimpinane.
4. Abdi utawa rewang marang juragane, lan
sapanunggalane. Tuladhane:
1. Panjenengan kersa sare mriki Mbak?
2. Panjenengan benjing menapa tamtu tindak?
3. Panjenengan dipunpundhutaken jajan pasar?
C. FORMAT ASESSMEN
1. ASESSMEN
DIAGNOSTIK Lisan
a. Nalika matur karo wong sing luwih tuwa, awakmu nggunakake basa apa?
b. Coba basake ukara iki :
Adik lagi turu nalika ibu lunga pasar.
2. ASESSMEN FORMATIF
3. ASESSMEN SUMATIF
Rubrik Penilaian :