Bentuk Ayat
a) V : o, i
b) VV : oo,ii
c) VK : om, id
d) KV : no, di,nu,ku
e) KVK : Pen, nung
f) KVV : daa, toi, dii
g) KKV : pra
h) KKVK : draf
i) KVVK : Laang, baas
2. Boros mintootoiso duo putul boros
Wookon nopo do pola mintootoiso do duo putul boros nga :
a) V + KV : oku, onu
b) V + VK : Oug
c) V + KVK : Inum, Odop
d) VK + KVK : Onsit, Unsub
e) KV + V : tua, tuo, duo
f) KV + VK : Guas
g) KV + KV : Kada
h) KV + KVK : Sulap, tukad
i) KVK + KV : Bangku
j) KVK + KVK : Lampung
k) KV + KVVK : Basaan
l) KV + KVV : Kiwaa
Bontuk Boros Nosugku
Boros nosugku nopo nga boros di owonsoi mantad iso
boros guas om osugkuan do boros ponugku.
Pomitanan : sonong (Baik)
- Osonong (Baik)
- sinonong (sifat baik)
- Misonong (berbaik)
- Kasanangan (disukai)
- asanangan (suka)
- kopisanangan (selamat)
4 kawo boros ponugku
1. Posugkuon Gulu (awal)
**Pomitanan : Doun
- Dountulun (Orang yang punya)
- Dounpomogunan ( Dunia yang punya)
: Ki
- Kitanak (mempunyai anak)
- Kiwalai (mempunyai rumah)
** Boros maan : Noko
- Nokakaan (sudah makan)
- Nokoopi (Sudah simpan)
: Na
- Naraag (rosak)
- Naawi (habis)
2. Posugkuon dohuri (Akhir)
** Pomitanan : -ai
-Lagadai (Kuatkan Bunyi)
- Pianai (Perlahankan Bunyi)
: - an
- Sikapan (cepat berjalan)
- gorisan ( menggaris)
: -O
- imoto (Perhatikan)
- Togodo ( dimarahi)
: on
- Langadon (rindu)
- Togodon ( dimarahi)
3. Ponugku pangansip
**Pomitanan : Koai
- Koiduai (ditinggalkan)
: Ko..an
- Koirakan (ketawa benda yang lucu)
: No..an
- Nolihuan (terlupa, dilupakan)
: po..o
- Potonomoo ( Tanam arahan untuk menanan)
** Boros ngaran : Koan
- Kohompitai ( terkena)
: Poai
- Posisingai (cincin perbuatan memasang
cincin di jari)
4. Posugkuon sisipan
**Pomitanan : -in-
- Binoli (membeli)
- winonsoi (membuat)
: -um-
- Tumuhun (terjun)
- Tumakad ( menaiki bukit)
** Boros ngaran : -in-
- Rinasuk (memakai Baju)
- Kinasut (dipakai kasut)
Bontuk boros Misompuru
Boros misompuru nopo nga proses i popirangkai do duo
boros toi ko lobi om bontuk nopo di owonsoi nga kirati
pointantu. Kogumuan boros misompuru do boros
Kadazandusun aanu mantad boros ngawi di noolos om boros
mikagos.
Pomitanan :
1. Kalatas kalaja (kertas kerja)
2. Kampis barait (tidak mendapat apa-apa)
3. Tolipoun kandai (telefon bimbit)
Bontuk Boros Misaup
Owonsoi o boros misaup mantad pongohulitan do boros
guas , putul boros om nogi tumanud rantak.
**Pomitanan: Tadau > Tadau-tadau (hari-hari)
Gulu > Gulu-gulu (Jalan dulu)
santangkus-tangkus (berlarian kanak-kanak)
Somboros-boros (Bercakap-cakap)
Osiisilou ( berwarna kuning)
Kalaja Tinimungan
(Kerja kumpulan)