Anda di halaman 1dari 81

MOTOR ELEKTRIK

1
APA ITU MOTOR

Satu mesen yang boleh


menukarkan tenaga elektrik
kepada tenaga mekanikal

2
JENIS-JENIS MOTOR

Motor DC
Motor AC satu fasa
Motor AC tiga fasa
Motor AC/DC

3
MOTOR DC

Motor DC magnet kekal


Motor DC lilitan siri
Motor DC lilitan selari
Motor DC lilitan wound (siri selari)
Motor universal (AC/DC)
Stepping motor (stepper)

4
5
6
7
8
9
MOTOR AC SATU FASA
Motor aruhan satu fasa (split phase motor)
Motor kutub telau (shaded pole motor)
Motor hidupan kapasitor putaran aruhan
(capacitor start induction run) – satu capacitor
Motor hidupan kapasitor putaran kapasitor
(capacitor start capacitor run) – dua capacitor

10
CAPACITOR START MOTOR
(SINGLE PHASE MOTOR)

ITIDI 11
MOTOR AC TIGA FASA
Motor aruhan tiga fasa / motor
sangkar tupai (squirrel cage motor)
Motor gelang arus (slip ring motor)
Motor segerak (synchronous motor)

12
CUT OUT OF A SQUIRREL CAGE MOTOR

ITIDI 13
MOTOR ARUHAN SANGKAR TUPAI
Paling popular dan banyak digunakan
Rekabentuknya mudah
Boleh dipercayai dan lasak
Kelajuannya lebih kurang tetap
Senggaraannya mudah dan murah
Harganya berpatutan
Kecekapannya baik

14
SQUIRREL CAGE MOTOR

ITIDI 15
CUT OUT OF A SQUIRREL CAGE MOTOR

ITIDI 16
MOTOR CROSS SECTION

ITIDI 17
SQUIRREL CAGE MOTOR COUPLED
TO A WATER PUMP

PUMP MOTOR

ITIDI 18
MOTOR SLIP RING
Kurang digunakan, harganya mahal
Terdapat tiga slip ring dan carbon brush
Perlukan resistance bank
Senggaraannya lebih rumit dan mahal
Sesuai untuk motor bersaiz besar sahaja
Kawalan hanya pada rotornya sahaja

19
SLIP RING MOTOR

ITIDI 20
SLIP RING & CARBON BRUSH

FAN

ITIDI 21
SLIP RING & CARBON BRUSH

ITIDI 22
ROTOR & SLIP RING
FAN

ROTOR WINDING

SLIP RING

SHAFT ITIDI 23
24
MOTOR SEGERAK

Perlukan bekalan AC (stator) dan DC (rotor)


Mahal dan bersaiz besar
Senggaraannya mahal dan rumit
Kelajuannya tetap dan segerak
Boleh digunakan untuk memperbaiki faktur
kuasa

25
KECEKAPAN MOTOR

ITIDI 26
BRAKE MOTOR

Mechanical brake
Electrical brake
For crane, hoist, lift and other lifting purpose

27
JENIS SAMBUNGAN GELUNG
Series motor – rotor mempunyai gelong
dan diberikan bekalan seperti stator
Wound motor - rotor mempunyai gelong
dan diberikan bekalan seperti stator,
disambung selari
Compound wound motor – campuran
kedua-dua yang diatas

28
MOTOR AROHAN

Rotor tiada gelong tapi copper bar shorted


on both ends
Rotor tidak perlukan bekalan elektrik
Bekalan AC pada stator akan
mengarohkan rotor dan medan magnet
yang terhasil bertindakbalas
menghasilkan dayakilas putaran pada
rotor

29
MOTOR ENDS

D end (drive end)


N end (non-drive end)

30
INSULATION CLASS

Class F (up to 155 degrees C)


Class H (up to 180 degrees C)

31
IP INDEX

Nombor index IP XX, contoh IP 45


Angka pertama menunjukkan tahap
perlindungan dari solid particle
Angka kedua menunjukkan tahap
perlindungan dari percikan air

32
33
CIRI-CIRI MOTOR

Kelajuan (Speed)
Daya kilas (Torque)
Faktur Kuasa (Power Factor)
Kuasa (kW, H.P)
Kecekapan (efficiency)
Slip (dalam peratus)

34
ITIDI 35
36
ITIDI 37
KELAJUAN MOTOR

120 x f
N = ---------
P
N – speed
f – frequency
P – no of poles

38
SPEED CONTROL

Change no of poles
Vary frequency
Vary voltage
Mechanical gear

39
MOTOR SLIP

Slip ialah beza diantara kelajuan


sebenar rotor dengan kelajuan
segerak motor
Slip adalah diantara 1.5% hingga 4%
dari kelajuan segerak
Hanya motor segerak tiada slip

40
BAHAGIAN-BAHAGIAN MOTOR

Stator
Rotor
Bearing and shaft
Terminal connection
Air gap
Capacitor
Slip ring , commutator, carbon brush

41
PERLINDUNGAN MOTOR

Arus lebih
Beban lebih
Bocor ke bumi
Lampau panas
Single phasing (tiga fasa sahaja)
Reverse phase rotation (tiga fasa sahaja)

42
ALAT-ALAT PERLINDUNGAN

Fius
MCB
MCCB / ACB
RCCB

43
RELAY UNTUK MOTOR

Thermal Overload Relay (TOR)


Thermal fuse
Earth Leakage Relay (ELR)
Thermister relay
Gold relay
Single phasing relay
Reverse phase rotation relay

44
RELAY CHARACTERISTIC

Slow action on overload (thermal effect)


Slow action on overheating
Able to distinguish starting current and short time
temporary overload
Fast action on short circuit
Fast action on earth fault

45
SAMBUNGAN GELONG

Sambungan Delta (fixed) – 3 terminal


Sambungan Star (fixed) – 3 terminal
Sambungan Star / Delta – 6 terminal
Tidak termasuk terminal pembumian
Motor tiga fasa tidak memerlukan neutral

46
PENGENALAN 6 TERMINAL

R1, S1, T1 atau U1,V1, W1

R2, S2, T2 atau U2, V2, W2

47
SUSUNAN 6 TERMINAL
Susunan adalah melintang – contoh

R 1 S 1 T 1

T 2 R 2 S 2

Hendaklah ditentukan dengan ujian keterusan

48
ARAH PUTARAN
Fleming Right Hand Rule
Motor tiga fasa arah putaran mengikut phase rotation
bekalan tiga fasa
Jika mana-mana dua fasa diubah kedudukan motor
akan berputar sebaliknya
Motor satu fasa tidak boleh diterbalikkan arahnya jika L
dan N diterbalikkan

49
JENIS-JENIS PEMULA

Direct On Line (DOL)


Star Delta
Oto- Transformer
Rotor Resistance
Soft Starter

50
TUJUAN PEMULA

Mengurangkan arus permulaan motor


Mengelakkan bahaya motor hidup secara
tiba-tiba
Untuk kendalian kawalan jauh (remote)
Motor dapat dihidupkan secara
berperingkat-peringkat

51
PRINSIP PEMULA

Voltan kurang masa permulaan


(kecuali DOL)
Rintangan rotor tinggi masa
permulaan (rotor resistance starter)

52
KOMPONEN PEMULA

Contactor
Timer
Thermal Overload Relay (TOR)
Push button
Auto-transformer
Indicating lights
Resistance bank

53
CONTACTOR 3 POLES, 2NC, 2NO

AC 240V/415V
OR DC
COIL

ITIDI 54
CONTACTORS
AC1, AC2, AC3, AC4

55
TIMER

0 – 60 saat
240V
Jenis biasa (pemasangan tetap)
Jenis plug-in dan base
2NC, 2NO

56
TOR
(THERMAL OVERLOAD RELAY)
Kadaran arus
Julat arus (ampere range)
Pemilihan julat arus
Tatahan arus
Manual trip
Reset button
Contact (1NC, 1NO,1 COMMON)

57
PEMULA DOL
(DIRECT ON LINE)
Untuk motor kecil, sehingga 3k.k sahaja
Arus permulaan 6 hingga 8 kali ganda
Arus permulaan 2 hingga 3 saat
Motor disambung terus kepada gelong stator
dengan voltan penuh
Satu fasa dan tiga fasa

58
PEMULA
DOL

TOR

59
PEMULA DOL – LITAR KAWALAN

ITIDI 60
PEMULA DOL – LITAR KUASA

61
DOL – KAWALAN BERTURUT

62
DOL – FORWARD
REVERSE

63
PEMULA STAR DELTA

Untuk motor 3 hingga 10 k.k


Voltan permulaan kira-kira 58% (sambungan
star) dari voltan penuh, reduce torque, reduce
current principle
Masa arus permulaan 3 hingga 7 saat
Untuk motor 6 terminal sahaja
Voltan permulaan tidak boleh diubah-ubah

64
STAR DELTA

65
PEMULA OTO TRANSFORMER
Untuk motor 10 k.k dan keatas
Voltan permulaan dikurangkan kepada
beberapa step (50%, 65%, 80%)
Untuk motor tiga atau enam terminal
Sesuai juga untuk motor voltan tinggi
(3.3kV)

66
AUTO-
TRANSFORMER

67
AUTO-
TRANSFORMER
POWER
CIRCUIT

68
PEMULA RINTANGAN ROTOR
Untuk motor bersaiz besar dan H.T sebab mahal untuk
mengawal bekalan masuknya
Voltan penuh dikenakan kepada gelong startor masa
permulaan – voltan tinggi
Hanya untuk motor slip ring sahaja
Resistance bank disambung kepada lilitan rotor melalui
slip ring dan berus karbon
More resistance, less torque, less current

69
ROTOR
RESISTANCE
POWER
CIRCUIT

70
RESISTANCE BANK

ITIDI 71
SOFT STARTER

Electronic starter menggunakan thyrister


Menaikkan voltan perlahan-lahan dari kosong
kepada voltan penuh dan juga sebaliknya – no
jerking
Kuasa motor bergantung kepada beban motor
Menjimatkan kuasa elektrik semasa motor tiada
beban tapi harganya mahal

72
MOTOR NAME PLATE

Serial number and Model number


kW atau Horse power
Ampere, Volt/phase, Hz
Speed
Insulation class
Duty class (continuous, short time)
Efficiency
Noise level
Winding connection

73
SENGGARAAN MOTOR

Bearing
Shaft and coupling alignment
Insulation
Vibration
Noise
Cleanliness of surrounding
Lubrication of bearing

74
BEARING

75
GREASE

LUBRICATION

BEARING

SHAFT

76
NIPPLE
LUBRICATION

SHAFT

ITIDI 77
GREASING NIPPLE

ITIDI 78
COUPLING

PUMP
MOTOR

ITIDI 79
COUPLING ALIGNMENT CHECK

80
UJIAN MOTOR

Penebatan (Insulation)
Kepastian terminal sambungan
Arah pusingan
Kelajuan (Speed)
Arus
Gegaran (Vibration)
Kebisingan (Noise)
Suhu (Temperature)

81

Anda mungkin juga menyukai