HSM418 SEMINAR SEJARAH

POLITIK MALAYSIA
IMPERIALISME BRITISH DAN REAKSI PERIBUMI?
SEJAUH MANAKAH BOLEH DIANGGAP SEBAGAI
NASIONALISME?
 PENGENALAN
• Isu kehadiran British di rantau Melayu
• Motif sebenar – perlu tahu yg jadi punca penentangan peribumi
• Gangguan terhadap kestabilan di NNM – perpecahan,
penindasan sebenar

• Kenapa? Apa tujuan British?

• Imperialisme/penindasan ekonomi
• Politik, kemanusiaan; elemen lain tidak begitu ptg kpd British
 KESAN PENJAJAHAN BRITISH

• Semua elemen berkait dengan British – imperialisme ekonomi dlm semua dasar, tindakan
• Membawa kepada eksploitasi ekonomi – jejaskan kptgan pemerintah tempatan

• Kesan-Kesan utama:

• 1. Kuasai Sultan (boneka)

• 2. Menghapuskan kedudukan pembesar yg jadi elemen penghalang – diburukkan dan dinegatifkan
• 3. Proses perubahan dan pembaharuan yang terhadap – untung British dan elemennya
• 4. Infrastruktur, pengasingan ekonomi sebagai alat penjajahan
• 5. Halang peribumi terlibat dalam kepentingan ekonomi dan diganti tenaga asing yg murah, walaupun ada
tuntutan ambil dr seberang
• 6. Imej malas dikekalkan sebagai justifikasi untuk mengekang, dan menghalang kemajuan ekonomi peribumi
 SIKAP BRITISH
• Halang kemajuan ekonomi peribumi – hancurkan
• Hapuskan hak-hak misalnya di lombong yg kaya

• Elakkan kesedaran politik dengan sekat elemen2 spt:

• 1. Kedudukan dalam pentadbiran

• 2. Kedudukan ekonomi
• 3. Pendidikan
• 4. Sekatan-sekatan politik dan pemikiran
• 5. Sekatan sosial – agama
• 6. Perpecahan digalakkan – kelompok atas dan bawah, peribumi dan orang asing.
 REAKSI PERIBUMI
• Sebahagian menerima – Sultan dan pembesar diikat, ada ditukarkan
• Sebahagian pasrah, tetapi tidak sedikit yang menentang
• Kelompok pembesar, agama dan rakyat bawahan

• Apa bentuk reaksi?

• Protes rasmi, undang-undang, diplomasi
• Secara kekerasan apabila cara biasa gagal - Kebangkitan awal terbuka
• Dol Said, Maharajalela, Dato Bahaman, Tok Janggut dan Abdul Rahman Limbong
• Apakah kebangkitan itu bersifat anti-British semata mata atau bersifat kebangkitan nasionalisme?
 UKURAN NASIONALISME ATAU TIDAK
• Nasionalisme konsep moden?
• Masalah tafsiran tentang nasionalisme hari ini – ketat, modernis dan Eurosentrik
• Tolak kait dengan elemen tradisionalis – Sultan, pembesar, kelompok agama
• Lihat sebagai pemberontakan primitif sahaja – kepentingan diri dan puak @ feudal
• Jang Aisjah Mutalib - kebangkitan awal – sebagai initial resistance atau sporadic resistance yg bersifat kecil-kecilan – bukan
kebangsaan

Sarjana spt Raden Soenarno, Jagjit S. Sidhu, Cheah, R. Suntharalingam dsbnya – tekan perbezaan kebangkitan awal
dengan nasionalisme atas beberapa prinsip/percanggahan;

1. Kepentingan peribadi – krn cukai, kuasa dan jawatan

2. Menolak pembaharuan British kerana sempit, terikat dgn tradisi dan adat resam lama
3. Antikemajuan – telah biasa dengan kuasa dan penindasan dan menolak sekatan kuasa tersebut
4. Mempertahankan kelompok elit, kelompok bawahan setia mutlak kerana amalan feudalisme
5. Tak bersifat nasionalisme – kebangkitan local, kenegerian, masih terikat dengan elemena raja dan kebangsawan
6. Bertentangan dengan prinsip/ciri-ciri utama nasionalisme – bangsa, kedaulatan rakyat, kesedaran kemerdekaan atas
kepentingan negara bangsa tidak wujud
 TAKRIFAN NASIONALISME YG
MODERNIS-EUROSENTRIK
• Kekeliruan kerana berpegang kepada pendekatan nasionalisme modernis dan eurosentrik
• Nasionalisme dan ciri-cirinya ditakrif secara ketat dalam konteks nasionalisme Eropah –
nasionalisme Melayu sebagai tiruan Eropah

• Nasionalisme Barat;
• Antimonarki
• Antiagama
• Antibangsawan – secular
• Antitradisional - modernis
• Penekanan kepada idea-idea kemajuan Barat melalui pendidikan, konsep dan amalan Barat – cth
demokrasi
• Kdaulatan rakyat – dikaitkan dengan hak demokrasi dan kuasa rakyat
• Emene- Eropah itu – Jelaslkan nasionalisme hanya bermula sejak kurun ke-19 di Eropah
 KEKELIRUAN TENTANG KONSEP
NASIONALISME
• Takrif nasionalisme – kebebasan dan kemerdekaan,
drp semua bentuk perhambaan – berasaskan bangsa • Elemen-elemen demokrasi, sekularisme,
• 3 prinsip utama nasionalisme – bangsa, kedaulatan penentangan terhadap raja bukan elemen
rakyat, kemerdekaan dan pengiktirafan kepada utama nasionalisme
kepelbagain negara bangsa
• Kena fahami dalam konteks keadaan dan
masa sesuatu kesedaran/gerakan itu
• Bersifat jangka panjang dalam bentuk kesedaran wujud
dan gerakan
• Sebarang perjuangan untuk capai kebebasan dan • Nasionalisme Melayu – tidak sama
kemerdekaan demi bangsa adalah nasionalisme dengan Eropah yg menentang raja,
• Bila bermula – sejak manusia perlu perjuangan
sebaliknya menentang penjajah.
kedaulatan rakyat atau bangsanya drp kongkongan • Elemen lain seperti sekularisme,
itu. pemodenan, pendidikan Barat, demokrasi
• Di Eropah mungkin ketara kurun ke-19, di Tanah tak penting, bukan sebahagian sifat dalam
Melayu sejak awal lagi. Bila? perjuangan nasionalisme Melayu
 PERBEZAAN NASIONALISME
EROPAH-MELAYU
NASIONALISME BARAT/EROPAH:
1. Kesedaran bangsa –yg longgar - Muncul kurun
ke-19
2. Perjuangan menegakkan kemerdekaan drp
kongkongan pemerintah sendiri
3. Bersifat menentang dari dalam (awal) dan terbuka
4. Raja, bangsawan dan agama dianggap musuh dan
elemen perpecahan
5. Kedauloatan rakyat bertentangan dengan
kedaulatan raja
6. Elemen tradisional vs moden – tradisional
dianggap mengongkong, moden sebagai
pembebas dan keadilan kepada bangsa
NASIONALISME MELAYU:
1. Kesedaran bangsa yg longgar - muncul sejak zaman Melaka lagi
(kurun ke-16), ketara sejak kurun ke-20
2. Perlu dilihat secara jangka panjang bentuk penjajahan dan
sekatran-sekatan terhadap gerakan politik
3. DUA bentuk nasionalisme oleh tekanan keadaan dan perpecahan
dibentuk British – nasionalisme atas dan bawah
4. Atas - bersifat menegakkan hak bangsa manakala bawah –
kemerdekaan
5. Menentang elemen luar (British dan orang asing) dan terbuka
dan tertutup – tindakbalas British yg keras
6. Raja, bangsawan, agama, institusi tradisional – elemen
menyatukan, juga memecahkan berdasarkan manipulasi British
7. Kedaulatan rakyat tidak bertentangan dengan prinsip kedaulatan
raja
8. Elemen tradisional mengukuh dan membina identiti perpaduan –
agama, pemimpin tradisonal-agama, raja,
 RUMUSAN

• Kebangkitan menentang penjajahan dan mendaulatkan/membebaskan bangsa drp anasir

mengongkong wujud sejak awal – sekal Melaka menghadapi Portugis lagi.

• Nasionalisme Melayu wujud sejak awal sekurang-kurangnya dalam bentuk kesedaran anti-
British dan keinginan mencapai kebebasan sejak awal.

• Elemen bangsa telah diterapkan melalui perpaduan orang Melayu menentang penjajah.
Raja, pembesar dan kelompok agama menjadi elemen yang menyatukan
kebangsaan/nasionalisme Melayu.

• Kebangkitan awal dalam langkah awal nasionalisme – walaupun gagal menghalau British,
menjadi asas yang menggerakkan perjuangan politik sehingga pertengahan kurun ke-20.