bab 4

KAWALAN PENCEMARAN DAN AKTIVITI PENGUATKUASAAN

PELAKSANAAN PROGRAM PENGUATKUASAAN JABATAN ALAM SEKITAR NEGERI SELANGOR TAHUN 2010
Program penguatkuasaan bagi tahun 2010 telah dirangka dengan tumpuan ke atas perkara-perkara berikut:i)

ii)

Penguatkuasaan ke atas sektor perindustrian meliputi industri pembuatan yang menghasilkan efluen termasuk kilang memproses kelapa sawit mentah. Sasaran pematuhan bagi industri pembuatan ialah sebanyak 70%, manakala bagi kilang kelapa sawit pula disasarkan 100% pematuhan.

iii)

Penyelesaian kes-kes aduan yang berulang yang melibatkan kepentingan awam.

v)

iv)

Penyelesaian kes-kes penempatan kilang secara haram dan operasi industri yang mencemarkan alam sekitar.

Membanteras pengimportan dan pengeksportan buangan terjadual terutama buangan elektronik melalui Pelabuhan Klang dengan kerjasama Jabatan Kastam Selangor dan Lembaga Pelabuhan Klang.

Penguatkuasaan ke atas aktiviti pembakaran terbuka terutama semasa cuaca kering melalui pelbagai kaedah dengan kerjasama agensiagensi terutamanya yang di bawah Kementerian Sumber Asli Dan Alam Sekitar dan agensi-agensi negeri seperti Pihak Berkuasa Tempatan dan Pejabat Tanah dan Daerah.

LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

39

KAWALAN TERHADAP PREMIS YANG BUKAN DITETAPKAN

PEMATUHAN TERHADAP AKTA KUALITI ALAM SEKELILING, 1974 Sepanjang tahun 2010, Jabatan Alam Sekitar Negeri Selangor telah menjalankan sebanyak 2,275pemeriksaan/penguatkuasaan meliputi 2094 premis industri pembuatan yang tertakluk di bawah Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Rajah 4.1). Dari 2094 premis yang diperiksa, sebanyak 1608 atau 76.8 % premis menunjukkan pematuhan terhadap Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 dan ianya seiring dengan sasaran pematuhan premis diparas 70% menjelang tahun 2011 (Rajah 4.2).
500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0
6 10
Kilang Padi Kilang Kayu

423 339 354

430

Bilangan

194

213

162

172 86

135

143 78 88

27 30

15

22

17

23

27

34

77

125

135 139

152 77 85

173

190

26

35

35 40

12 18

7 15
Logi Rawatan Air/Hotel

Kuari

Plastik

Simen

Galian Bukan Logam

Bil Premis

Bil Siasatan

10

194

213

27

30

162

172

15

22

17

Penapisan Petroleum/ Penapisan Minyak (Makan)

Pengilangan/ Elektrik Fabrikasi & Logam Elektronik

Industri Kimia

Kenderaan/ Berasaskan Kertas/ Bengkel/ Getah Percetakan Workshop

Tekstil

Penyudahan Logam& Sadur Elekrik

Makanan & Minuman

Logi Logi Pengolahan Pengolahan IWK Persendirian

Lain-lain

Jumlah

23

27

34

339

354

77

86

135

Kategori Industri

143

78

88

125

135

139

152

26

35

77

85

173

190

35

40

12

18

15

423 2094

430 2275

Rajah 4.1 : Bilangan Premis dan Siasatan Berdasarkan Kategori Industri Sepanjang Tahun 2010

40

JAS SELANGOR

LAPORAN TAHUNAN 2010

450 400 350 300 250 200 150 100 50 0

6 5 1 Kilang Padi 194 339

423

328

Bilangan

253

160

162

132 86 77 64 13 Pengilangan/ Fabrikasi Logam Elektrik & Elektronik

135 88 78

125

139 91 34 103 36 77 26 23

173 132

34

27 26

30

15 10 5

17 15

27 22

47

47

31

59 18

95 35 32

41

12 11

7 7

0 Lain-lain Jumlah

Kilang Kayu

Kuari

Plastik

Simen

Galian Bukan Logam

Bil Premis

Bil Premis Patuh

6 5 1

194 160 34

27 26 1

162 132 30

15 10 5

17 15 2

Penapisan Petroleum/ Penapisan Minyak (Makan)

Industri Kimia

Kenderaan/ Berasaskan Bengkel/ Getah Workshop

Kertas/ Percetakan

Tekstil

Penyudahan Logam& Sadur Elekrik

Makanan & Minuman

Logi Logi Logi Pengolahan Pengolahan Rawatan IWK Persendirian Air/Hotel

27 22 5

339 253 86

77 64 13

135 88 47

78 47 31

125 91 34

139 103 36

26 23 3

77 59 18

173 132 41

35 32 3

12 11 1

7 7 0

423 328 95

2094 1608 486

Bil Premis Tidak Patuh

Kategori Industri

Pematuhan tertinggi sektor industri ditunjukkan oleh industri kuari dengan keseluruhan pematuhan 96.3%, diikuti kilang tekstil (88.5%) dan industri galian bukan logam (88.2%). Industri kenderaan/bengkel/workshop merupakan industri yang mempunyai tahap pematuhan yang terendah iaitu 60.3% dimana ianya menurun berbanding tahun 2009 yang mencatat 81.8% diikuti oleh industri kimia (65.2%) dan kilang simen (66.7%). Lain-lain industri seperti industri elektrik dan elektronik, kilang kayu, kilang padi dan kilang plastik serta lain-lain industri mencapai pematuhan antara 72% hingga 83% (Rajah 4.3).

Rajah 4.2 : Pematuhan Premis Terhadap AKAS 1974 Berdasarkan Kategori Industri

LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

41

100.0% 90.0%

Peratus Pematuhan
60.0% 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0%
Peratusan

42
80.0% 70.0%
Kilang Padi Kuari
96.3% 81.5% 66.7% 83.3%

JAS SELANGOR
Kilang Kayu Plastik Simen
82.5% 88.2% 81.5% 74.6% 83.1% 65.2% 60.3% 72.8% 74.1% 88.5% 76.6% 76.3% 91.5% 100.0%

LAPORAN TAHUNAN 2010

Galian Penapisan Pengilangan Loji Penyudahan Makanan & Loji Elektrik & Industri Kenderaan/ Berasaskan Kertas/ Tekstil Bukan Minyak Bengkel/ Logam Getah Percetakan Minuman Pengolahan Rawatan Lain-lain Fabrikasi Elektronik Kimia Logam (Makan) Air/Hotel Workshop & Sadur
77.5%

Kategori Industri
Rajah 4.3 : Peratus Pematuhan AKAS 1974 Mengikut Kategori Industri

Penguatkuasaan ke atas premis berdasarkan pematuhan kepada tiga (3) peraturan utama iaitu Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Effluen Perindustrian) 2009, Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan Terjadual) 2005 dan juga Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Udara Bersih) 1978 sepertimana Carta 4.1 mendapati:- 55.1% premis patuh kehendak
72.8 % 55.1 %

Peraturan-Peraturan Sekeliling (Effluen 2009;

72% premis patuh PeraturanPeraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan Terjadual) 2005; dan 72.8% premis patuh PeraturanPeraturan Kualiti Alam Sekeliling, (Udara Bersih) 1978.

Kualiti Alam Perindustrian)

PPKAS (Effluen Perindustrian) 2009 PPKAS (Buangan Terjadual) 2005 PPKAS (Udara Bersih) 1978

72 %

Carta 4.1 : Peratus Pematuhan Industri Berdasarkan Tiga (3) Peraturan AKAS 1974

PEMATUHAN TERHADAP PERATURAN-PERATURAN KUALITI ALAM SEKELILING (EFLUEN PERINDUSTRIAN) 2009

Berdasarkan lawatan penguatkuasaan yang dijalankan sepanjang tahun 2010, pematuhan premis terhadap Peraturan ini adalah antara 50% hingga 100% (Rajah 4.4). Faktor-faktor yang menyumbang kepada ketidakpatuhan industri terhadap Peraturan ini adalah seperti berikut : Loji pengolahan effluen beroperasi pada tahap melebihi kapasiti sebenar yang direkabentuk; Tidak mempunyai kakitangan yang berkelayakan dalam mengendalikan loji pengolahan effluen dengan sempurna dan efisyen; Tidak menjalankan pemantauan berjadual ke atas kualiti pelepasan effluen; dan Industri masih kurang kefahaman ke atas kehendak peraturan baru, Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Effluen Perindustrian) 2009.

Ketiadaan loji pengolahan effluen yang menyebabkan industri melepaskan effluen mentah tanpa dirawat; Tidak menjalankan pemantauan prestasi di mana loji pengolahan effluen yang tidak diselenggara dengan sempurna mengakibatkan unit proses tidak berfungsi di tahap yang optimum;

LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

43

Loji Pengolahan Kumbahan

Galian Bukan Logam

100.0 100.0 89.0 100.0

Loji Rawatan Air/ Hotel

Kategori Industri

Makanan & Minuman

Tekstil

Plastik
Pengilangan/ Fabrikasi Logam Kertas/ Percetakan Berasaskan Getah

Simen

Penyudahan Logam & Sadur Elektrik Kilang Kayu

Industri Kimia Lain-lain

Kenderaan/ Bengkel/ Workshop

Elektrik & Elektronik

Penapisan Minyak (Makan)

50.0

54.3

60.0

61.5

62.3

62.5

65.0

66.7

68.0

70.8

76.6

79.4

81.8

0.0

10.0

20.0

30.0

Peratus Pematuhan

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

100.0

Rajah 4.4 : Peratus Pematuhan PPKAS (Effluen Perindustrian) 2009 Mengikut Kategori Industri

Pada tahun 2010, sebanyak 49 kompaun telah dikeluarkan kepada industri yang melakukan pelbagai kesalahan di bawah Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Effluen Perindustrian) 2009 (Carta 4.2).
Per. 17 1 2.0% Per. 16 1 2.0% Per. 12 13 26.5 % Per. 11 16 32.7% Per. 18 6 12.2% Per. 20 2 4.1% Per. 4 4 8.2% Per. 7 1 2.0% Per. 8 3 6.1% Per. 9 1 2.0% Per. 10 1 2.0%

Carta 4.2 : Tawaran Kompaun PPKAS (Effluen Perindustrian) 2009 Mengikut Peraturan

Persampelan Effluen Perindustrian

44 JAS SELANGOR
LAPORAN TAHUNAN 2010

PEMATUHAN TERHADAP PERATURAN-PERATURAN KUALITI ALAM SEKELILING (UDARA BERSIH) 1978

Sepanjang tahun 2010, penguatkuasaan terhadap Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Udara Bersih) 1978 ke atas kategori industri tekstil, industri penapisan minyak (makanan) dan kilang simen menunjukkan pematuhan 100%.
Penapisan Minyak (Makan) Simen Kuari 96.3 Tekstil

Industri penyudahan logam dan sadur elektrik menunjukkan pematuhan yang terendah dalam kalangan semua kategori industri iaitu 61.9% diikuti industri kenderaan/ bengkel/ workshop dengan 65.8% pematuhan (Rajah 4.5).
100.0 100.0 1 00.0

Kilang Kayu

Kategori Industri

Elektrik & Elektronik Industri Kimia

Plastik

Makanan & Minuman

89.0 87.2 88.9

92.1

93.3

94.1

Industri

Pengilangan/Fabrikasi Logam Kertas/ Percetakan Berasaskan Getah

Galian Bukan Logam Kenderaan/ Bengkel/ Workshop Lain -lain 65.8

Kilang Padi

76.9

77.8

80.0

82.7

83.1

Penyudahan Logam & Sadur Elektrik

61.9

0.0

10.0

20.0

30.0

Peratus Pematuhan

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

100.0

Rajah 4.5 : Peratus Pematuhan PPKAS (Udara Bersih) 1978 Mengikut Kategori Industri Berdasarkan siasatan sepanjang tahun 2010, antara kesalahan yang dilakukan oleh pihak industri ialah kegagalan untuk mendapatkan Kelulusan Bertulis bagi pemasangan cerobong dan juga pemasangan alat pembakaran bahanapi sebagaimana kehendak Peraturan 36 dan 38 Peraturan di atas iaitu sebanyak 12.2% dan 47.3% (Carta 4.3). Kesalahan utama lain adalah di bawah Peraturan 40 sebanyak 32.4% iaitu kegagalan menyelenggara peralatan dengan sewajarnya dan tidak mempunyai perancangan penyelenggaraan terhadap sistem kawalan pencemaran udara yang merupakan faktor utama wujudnya masalah pencemaran udara. Siasatan yang dijan di bawah PeraturanLAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

45

Per. 40 24 32.4%

Per. 47 1 1.4%

Per. 8 2 2.7%

Per. 14 3 4.1%

Per. 36 9 12.2%

Carta 4.3 : Tawaran Kompaun PPKAS ( Udara Bersih ) 1978 Mengikut Peraturan

Per. 38 35 47.3%

Pelepasan asap daripada industri melalui cerobong diukur menggunakan Carta Ringelmann

46

JAS SELANGOR

LAPORAN TAHUNAN 2010

PEMATUHAN TERHADAP PERATURAN-PERATURAN KUALITI ALAM SEKELILING (BUANGAN TERJADUAL) 2005

Industri kuari dan industri galian bukan logam menunjukkan pematuhan tertinggi iatu 100% terhadap Peraturan Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan Terjadual) 2005 diikuti dengan kenderaan/ bengkel/ workshop iaitu 95.0% dan industri elektrik
Kenderaan /Bengkel /Workshop Elektrik & Elektronik Kertas/ Percetakan Galian Bukan Logam Kuari

dan elektronik sebanyak 94.9%. Industri kimia menunjukkan pematuhan terendah iaitu 76.5% diikuti lain-lain industri dengan 80.5% pematuhan. Manakala, industri-industri lain menunjukkan pematuhan antara 81% hingga 94% (Rajah 4.6).
100.0 100.0 95.0 93.1

94.9

Kategori Industri

Penyudahan Logam & Sadur Elektrik Berasaskan Getah Plastik Kilang Kayu

Penapisan Minyak (Makan)

Tekstil

Makanan & Minuman

82.7 82.4 82.7

83.9

84.2

88.9

90.9

Pengilangan/ Fabrikasi Logam

Simen

Industri Kimia

Lain - lain

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

Peratus Pematuhan

50.0

60.0

70.0

76.5

80.5

81.0

818

80.0

90.0

100.0

Rajah 4.6 : Peratus Pematuhan PPKAS (Buangan Terjadual) 2005

Persampelan Buangan Terjadual

LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

47

TINDAKAN PENGUATKUASAAN

Siasatan yang dijalankan menunjukkan kegagalan pelabelan bekas-bekas buangan terjadual sebagaimana kehendak Peraturan 10 merupakan kesalahan utama iaitu 34.8% daripada keseluruhan 273 tawaran kompaun yang dikeluarkan di bawah PeraturanPeraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan Terjadual) 2005. Manakala kesalahankesalahan lain dilakukan di bawah Peraturan 9 iaitu kawasan penstoran buangan terjadual yang tidak direkabentuk dan diselenggara dengan sempurna sebanyak 30.8% dan tidak mematuhi Peraturan 11 iaitu kegagalan menyimpan inventori buangan terjadual sebanyak 18.3% (Carta 4.4).

Per. 11 50 18.3%

Per. 14 2 0.7%

Per. 3 22 8.1%

Per. 4 11 4.0%

Per. 6 1 0.4%

Per. 8 8 2.9%

Per. 10 95 34.8%

Per. 9 84 30.8%

Carta 4.4 : Tawaran Kompaun PPKAS (Buangan Terjadual) 2005

Sepanjang tahun 2011, tindakan - penguatkuasaan yang telah diambil ke atas premis yang di siasat adalah seperti di Carta - 4.5:- - Mengeluarkan 1760 Field Citation yang merupakan tindakan lapangan yang - perlu diambil tindakan segera Mengeluarkan 273 Notis Arahan
Penyediaan Kertas Siasatan 76 Penyitaan di bawah Sek 38 AKAS 1974 15

Mengeluarkan 400 kompaun pelbagai Peraturan Menyediakan 76 Kertas Siasatan bagi tujuan tindakan pendakwaan di mahkamah dan 1 kes Perintah Larangan telah dilaksanakan 15 kes penyitaan peralatan atau kelengkapan bagi mengatasi kes-kes yang bermasalah
Perintah Larangan 1

Notis Arahan 273

Kompaun 400

Surat Arahan 597

Field Citation 1760

Carta 4.5 : Tindakan Penguatkuasaan Terhadap Premis

48 JAS SELANGOR
LAPORAN TAHUNAN 2010

Terjadual) 2005. Manakala kesalahankesalahan lain dilakukan di bawah Peraturan 9 iaitu kawasan penstoran buangan terjadual yang tidak direkabentuk dan diselenggara dengan sempurna sebanyak 30.8% dan tidak mematuhi Peraturan 11 iaitu kegagalan

Perintah Larangan di bawah Peraturan 55, Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Udara Bersih) 1978

KAWALAN PENCEMARAN KE ATAS PREMIS YANG DITETAPKAN

Premis Yang Di Tetapkan(PYDT) seperti yang ditakrifkan mengikut keperluan Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974 bermaksud sesuatu premis yang ditetapkan oleh Menteri di bawah Seksyen 18, Akta yang sama. Premis yang ditetapkan hendaklah dilesenkan oleh Jabatan Alam Sekitar dan premis-premis ini merangkumi kilang kelapa sawit (minyak kelapa sawit mentah), kilang getah asli mentah dan kemudahan pengolahan dan pelupusan buangan terjadual.
LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

49

Kilang Kelapa Sawit Mentah

Terdapat sebanyak 21 premis kilang kelapa sawit mentah beroperasi di Negeri Selangor. Daripada jumlah tersebut, sebanyak 11 buah premis melepaskan efluen ke alur air, 9 buah premis melepaskan efluen ke atas tanah dan 1 premis melepaskan efluen ke dalam alur air dan atas tanah. Pada tahun 2010, sebanyak 50 pemeriksaan meliputi 21 premis telah dilaksanakan ke atas kilang kelapa sawit. Hasil daripada pemeriksaan tersebut, sebanyak 4 Notis Arahan dan 1 kompaun telah dikeluarkan
4

(Rajah 4.7). Berdasarkan pemeriksaan terkini dalam tahun 2010, peratus pematuhan keseluruhan kilang kelapa sawit adalah sebanyak 100.00 % seperti yang disasarkan.

Bagi meningkatkan kecekapan dan keberkesanan dalam memantau pelepasan pencemar dari cerobong kilang kelapa sawit, sistem pemantauan pelepasan secara jarak jauh atau Continuous Emission Monitoring System, CEMS telah dikuatkuasakan. Pada tahun 2010, sebanyak 16 kilang kelapa sawit telah memasang sistem ini bagi membolehkan pihak JAS membuat capaian atau memperolehi data pelepasan pencemar secara online. Rajah 4.7 : Jenis Tindakan Penguatkuasaan Ke Atas Premis Yang Ditetapkan (Minyak Kelapa Sawit Mentah) Bagi Tahun 2010

Bilangan
2 1 0

Surat Arahan

Notis Arahan

Jenis Tindakan Penguatkuasaan

Kompaun

Kertas Siasatan Gantung Lesen

50

JAS SELANGOR

LAPORAN TAHUNAN 2010

Kilang Getah Asli Mentah

Terdapat 2 kilang memproses getah asli mentah yang dilesenkan oleh Jabatan Alam Sekitar pada tahun 2010. Keduadua premis kilang getah asli mentah yang dilesenkan tersebut melepaskan efluen terolah ke alur air. Sepanjang tahun 2010, sebanyak 3 pemeriksaan telah dijalankan ke atas 2 premis kilang getah dengan peratus pematuhan keseluruhan kilang getah adalah sebanyak 100.00 % (Rajah 4.8) berdasarkan pemeriksaan terkini dalam tahun tersebut.

LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

51

Bilangan

3 2 1 0

Arahan

Notis Arahan

Jenis Tindakan Penguatkuasaan

Kompaun

Kertas Siasatan

Gantung Lesen

PENGURUSAN BUANGAN TERJADUAL

Rajah 4.8 : Jenis Tindakan Penguatkuasaan Ke Atas Premis Yang Ditetapkan (Getah Asli Mentah) Bagi Tahun 2010

Kemudahan Pengolahan Dan Pelupusan Buangan Terjadual

Pada tahun 2010, sebanyak 80 premis dilesenkan oleh Jabatan Alam Sekitar Negeri Selangor yang terdiri daripada kemudahan penstoran luar tapak, pemerolehan kembali luar tapak, guna semula, penunu buangan terjadual, pemerolehan kembali luar tapak (separa proses bagi buangan elektronik) dan pengangkutan buangan terjadual termasuk kontraktor pengangkut third party dan kontraktor pengangkut milik kemudahan pemerolehan kembali luar tapak (Rajah 4.9) Sebanyak 148 pemeriksaan telah dilaksanakan ke atas 77 premis yang ditetapkan bagi pengolahan dan pelupusan buangan terjadual. Dari jumlah tersebut, 72 premis didapati patuh dan 5 premis didapati tidak patuh. Kesalahan yang sering dilakukan oleh premis-premis ini adalah kegagalan mengendalikan
52 JAS SELANGOR
LAPORAN TAHUNAN 2010

kawasan penstoran sisa dari proses pemerolehan kembali dengan sempurna, pengendalian sisa yang tidak mematuhi Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan Terjadual) 2005 dan kegagalan mengendalikan alat kawalan pencemaran udara. Daripada 148 pemeriksaan yang telah dilaksanakan, sebanyak 10 Surat Arahan dan 25 Notis Arahan telah dikeluarkan, manakala sebanyak 12 kompaun telah dikeluarkan di atas pelbagai kesalahan serta 1 premis telah digantung sementara lesen beroperasi (Rajah 4.10). Peratus pematuhan keseluruhan Premis Yang Ditetapkan, Kemudahan Pengolahan dan Pelupusan Buangan Terjadual adalah sebanyak 93.51 %.

69

4 1

35

Rajah 4.9 : Pecahan Mengikut Aktiviti Yang Dilesenkan Oleh Jabatan Alam Sekitar Negeri Selangor Bagi Mengendalikan Buangan Terjadual Bagi Tahun 2010
25 25

Kemudahan Penstoran Luar Kemudahan Guna Semula Kemudahan Pemerolehan Kembali Separa (SW110)

Tapak Kemudahan Penunu BT Kemudahan Pemerolehan Kembali Pembawa Yang Ditetapkan

28

Bilangan

20 15 10 5 0

10

12 1

Surat Arahan

Notis Arahan

Jenis Tindakan Penguatkuasaan

Kompaun

Kertas Siasatan

Gantung Lesen

Rajah 4.10 : Jenis Tindakan Penguatkuasaan Ke Atas Premis Yang Ditetapkan (Kemudahan Pengolahan Dan Pelupusan Buangan Terjadual) Bagi Tahun 2010

Gambar menunjukkan operasi sebuah kemudahan pemerolehan kembali buangan terjadual.

LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

53

Inventori Buangan Terjadual

Berdasarkan borang notifikasi, inventori dan nota konsainan yang diterima oleh Jabatan Alam Sekitar Negeri Selangor, sejumlah 213,845.280 buangan terjadual dihasilkan
26,787.52 MT

daripada 1,276 premis yang beroperasi di negeri Selangor. Pecahan kepada buangan yang terhasil adalah seperti di Rajah 4.11.
Buangan Minyak Terpakai/ Hidrokarbon Buangan Elektronik Enapcemar Logam Dros/ Sanga/ Klinker

11,129.42 MT

30,928.18 MT

35,275.73 MT

Sebanyak 25.49% (58,506.435 MT) buangan terjadual yang terhasil daripada pengeluar-pengeluar buangan terjadual telah dilupuskan di Kemudahan Bersepadu Pengolahan dan Pelupusan Buangan Terjadual, Bukit Nanas, Port Dickson yang dikendalikan oleh Syarikat Kualiti Alam
18432.948 MT

Rajah 4.11 : Pecahan Buangan Terjadual Yang Terhasil (MT) Bagi Tahun 2010

Sdn. Bhd. (KASB) dan selebihnya iaitu 65.06% (149,350.641 MT) buangan telah dihantar ke kemudahan pemerolehan kembali buangan terjadual bagi tujuan pemerolehan kembali (rujuk Rajah 4.12).
58506.435 MT

3253.5 MT

149350.641 MT Penunu buangan terjadual (buangan klinikal) luar tapak Pelupusan luar tapak (Kualiti Alam Sdn Bhd) Penstoran dalam tapak Pemerolehan kembali buangan terjadual luar tapak

Rajah 4.12 : Kuantiti Buangan Terjadual Berdasarkan MT Mengikut Kaedah Pengendalian Bagi Tahun 2010
54 JAS SELANGOR
LAPORAN TAHUNAN 2010

KAWALAN TERHADAP PEMBAKARAN TERBUKA

Jabatan Alam Sekitar Negeri Selangor telah menjalankan pengawasan melalui udara dan operasi rondaan darat bagi mencegah aktiviti pembakaran terbuka di kawasan-kawasan yang dikenalpasti sebagai kawasan yang berpotensi berlakunya kebakaran seperti kawasan tanah gambut, tapak pelupusan sampah dan projek pembinaan. Pecahan kes pembakaran terbuka yang dikesan adalah seperti di Rajah 4.13. Dari kes-kes yang
450 400 350
436

telah disiasat, sebanyak 32 kompaun telah dikeluarkan dan 1 kes telah disyorkan untuk tindakan mahkamah manakala bagi kes-kes lain yang diluar bidang kuasa Jabatan seperti pembakaran terbuka sampah sarap di atas rezab jalan, di tepi jalan dan pembakaran sampah sarap di atas rezab sungai, ianya telah dirujuk kepada agensi-agensi yang berkaitan untuk tindakan selanjutnya.

Bilangan

300 250 200 150 100 50 0 Sampah Sarap Belukar

30 64

37

Pertanian

Tapak Perlupusan

19

23

Tapak Pembinaan

Rajah 4.13 : Jumlah Kes Pembakaran Terbuka Mengikut Aktiviti Yang Diterima Bagi Tahun 2010

LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

Hutan

55

PENGURUSAN KEBAKARAN DI KAWASAN TANAH GAMBUT

Kawasan tanah gambut merupakan kawasan yang telah dikenalpasti sebagai kawasan fire prone areas di Negeri Selangor yang kebanyakannya disebabkan oleh aktiviti pembakaran terbuka pada musim panas dan kering pada setiap tahun. Sehubungan dengan itu, bagi menangani masalah pembakaran di kawasan tanah gambut yang sering terbakar, satu pelan tindakan bersepadu di antara agensi-agensi di bawah Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar yang terdiri dari Jabatan Alam Sekitar, Jabatan Pengairan dan Saliran, Jabatan Mineral dan Geosains dan Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia telah dilaksanakan untuk kawasan tanah gambut di Johan Setia dan Pulau Kempas dengan mewujudkan konsep pengurusan air bagi tujuan mengekalkan kelembapan dan meninggikan paras air pada tanah gambut. Untuk tujuan tersebut, pembinaan telaga air tanah atau tube well dan sekatan saliran air dengan pembinaan check dam dan menara tinjau kebakaran bagi memantau kebakaran di atas tanah gambut telah dilaksanakan.

Pembinaan Check Dam 1 dan Check Dam 2, di Johan Setia Klang yang membekalkan dan mengekalkan air untuk melembabkan kawasan tanah gambut.

56

JAS SELANGOR

LAPORAN TAHUNAN 2010

ADUAN PENCEMARAN
Jabatan Alam Sekitar Negeri Selangor telah menerima sebanyak 1599 aduan berhubung pencemaran sepanjang tahun 2010. Pecahan aduan adalah seperti di Rajah 4.14:

Udara 1191 74%

Air 191 12%

Daripada 1191 kes aduan pencemaran udara yang diterima, aduan pembakaran terbuka mencatatkan bilangan aduan yang paling tinggi iaitu 646 kes (54.24%). Antaranya merupakan titik panas (hotspots) yang dikesan melalui satelit berpunca daripada pembakaran sampah sarap, kebakaran di tapak pelupusan sampah, tapak binaan, industri dan kebakaran ladang-ladang dan kebun-kebun pertanian. Aduan pencemaran bau yang berpunca daripada industri seperti kilang berasaskan getah, kimia, loji kumbahan dan bau busuk sampah sarap domestik juga mencatakan bilangan aduan yang tinggi iaitu sebanyak
Pembakaran Terbuka 646 54%

Udara Air Bunyi Bising Buangan Terjadual Lain - lain

Lain- lain 69 4%

Buangan Terjadual 60 4%

Bunyi Bising 88 6%

Rajah 4.14 : Aduan Pencemaran Yang Diterima Bagi Tahun 2010 269 kes diikuti aduan pelepasan habuk dari industri terutamanya dari kilang-kilang kayu sebanyak 95 kes dan aduan pelepasan asap hitam dan putih berlebihan daripada cerobong sebanyak 75 kes (Rajah 4.15). Pecahan aduan mengikut daerah adalah seperti di Rajah 4.16.

Asap Hitam Kenderaan 106 9%

Asap Kilang 75 6%

Pembakaran Terbuka Bau Habuk Asap Kilang Asap Hitam Kenderaan

Habuk 95 8%

Bau 269 23%

Rajah 4.15 : Aduan Pencemaran Udara Mengikut Aktiviti Yang Diterima Pada Tahun 2010

LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

57

Sabak Bernam

Hulu Selangor

19

Kuala Selangor Kuala Langat

Sepang

35

49

56

Gombak Klang

73

178

Petaling Jaya

Hulu Langat

272

387

Aduan
531

100

200

300

400

500

KES PELUPUSAN HARAM DAN IMPORT EKSPORT BUANGAN TERJADUAL

Pada tahun 2010 sebanyak 8 kes pelupusan haram buangan terjadual telah dapat dikesan dan disiasat oleh Jabatan Alam Sekitar Negeri Selangor. Kes pelupusan haram tersebut kebanyakannya melibatkan bahan sisa cat dan sisa bahan kimia hasil dari aktiviti/ proses di bahagian pengeluaran kilang. Pengimportan buangan terjadual yang dikategorikan sebagai buangan elektronik SW110 yang masuk melalui Pelabuhan Klang telah dilaporkan oleh pihak Kastam Diraja Malaysia pada tahun 2010 adalah sebanyak 9 kes. Daripada jumlah tersebut sebanyak 5 kes telah diarahkan oleh Jabatan Alam Sekitar untuk dihantar pulang ke negara asal kerana melibatkan kes kali pertama, 2 kes dilepaskan kerana bahan yang tidak tertakluk di bawah Guidelines For The Classification of Used Electronic and Electrical Equipment in Malaysia, manakala 2 kes lagi diambil tindakan undang-undang di bawah Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974.

Rajah 4.16 : Pecahan Aduan Pencemaran Mengikut Daerah tahun 2010

Pada tahun 2010 terdapat juga kes untuk mengeksport buangan terjadual SW110 secara haram di mana melibatkan 4 kes. Satu kes bahan yang diimport bukan buangan terjadual, 2 kes telah diambil tindakan kompaun manakala satu kes lagi dikenakan tindakan undang-undang di bawah Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974.

Pemeriksaan Kontena Mengandungi Buangan Terjadual SW110 Di Pelabuhan Klang Sedang Dijalankan

58

JAS SELANGOR

LAPORAN TAHUNAN 2010

Kerja Pembersihan Pelupusan Haram Yang Ditanam Dalam Premis Kilang Sedang Dijalankan

LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

59

PELAN TINDAKAN PEMBERSIHAN PANTAI

Satu bengkel latihan Table Top bagi Pelan Tindakan Pembersihan Pantai tahun 2010 telah diadakan pada 13 Disember 2010 bertempat di Pejabat Daerah/ Tanah Klang selama satu hari. Bengkel ini telah disertai 40 orang peserta daripada agensi yang berkaitan dan 22 orang peserta daripada Jabatan Alam Sekitar Ibu Pejabat, Jabatan Alam Sekitar Negeri Selangor dan Jabatan Alam Sekitar Negeri Sembilan. Bengkel latihan ini dimulakan dengan pembentangan oleh penceramah pada sesi pagi dan diteruskan dengan latihan Table Top yang dipengerusikan oleh Pejabat Daerah/ Tanah Klang pada sesi petang. Antara objektif Bengkel Latihan ini diadakan adalah untuk menguji pelaksanaan Pelan Tindakan Pembersihan Pantai Negeri Selangor yang telah dikemaskini dan bagi membantu pihak Kerajaan Negeri Selangor supaya sentiasa dalam keadaan siap sedia dan berupaya menyelaras operasi pembersihan sekiranya berlaku pencemaran pantai akibat daripada tumpahan minyak di kawasan berpantai.

Bengkel Latihan Table Top Pelan Tindakan Pembersihan Pantai 2010 Di Pejabat Daerah / Tanah Klang

KAWALAN PUNCA-PUNCA BERGERAK

Pelepasan asap kenderaan bermotor merupakan salah satu punca utama pencemaran udara terutamanya di pusatpusat bandar. Pelepasan asap hitam dan gasgas karbon monoksida (CO), hidrokarbon (HC), oksida-oksida nitrogen (NOx) dan
JAS SELANGOR

partikulat dari kenderaan berenjin diesel dan petrol dikawal di bawah PeraturanPeraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pelepasan Daripada Enjin Diesel) 1996 dan Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pelepasan Daripada Enjin Petrol) 1996.

60

LAPORAN TAHUNAN 2010

KAWALAN PELEPASAN DARI KENDERAAN BERENJIN DIESEL

Kawalan pelepasan dari kenderaan berenjin diesel dilaksanakan mengikut PeraturanPeraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pelepasan Daripada Enjin Diesel) 1996 melalui kaedah-kaedah berikut:-. i. Operasi Statik; ii. Operasi Visual (meliputi rakaman menggunakan kamera video, operasi catat dan program Area Watch And Sanction Inpection (AWASI). iii. Pemeriksaan terhadap Pengendali Berkumpulan (Fleet Operator); iv. Pemeriksaan terhadap Kemudahan Yang Diluluskan (KYDL); dan v. Penguatkuasaan terhadap Peraturan 16, Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pelepasan Daripada Enjin Diesel) 1996

OPERASI STATIK DAN OPERASI VISUAL

Pada tahun 2010, sebanyak 52 Operasi Statik dan 387 Operasi Visual telah dilaksanakan di lokasi-lokasi yang strategik di Negeri Selangor.

Melalui Operasi Statik, sebanyak 6,677 buah kenderaan telah ditahan untuk diperiksa, 897 kenderaan telah diuji dengan menggunakan meter asap dan 472 kenderaan telah diberikan Notis Arahan di bawah Seksyen 48A, Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974 untuk menghadiri ujian semula pelepasan asap. Bagi Operasi Visual pula, sebanyak 86,216 buah kenderaan berenjin diesel telah diperhatikan melepaskan asap hitam dan 1,311 buah kenderaan telah diberi Notis di bawah Seksyen 48A untuk hadir

ujian pelepasan asap. Selain itu, 55 Notis Arahan juga dikeluarkan kepada kenderaan yang diperhatikan melepaskan asap hitam berdasarkan aduan orang awam melalui Lembaga Pelesenan Kenderaan Perdagangan (LPKP). Pencapaian keseluruhan program kawalan pelepasan dari kenderaan berenjin diesel melalui Operasi Statik dan Operasi Visual bagi tahun 2008 hingga 2010 adalah seperti di Rajah 4.17 dan Rajah 4.18.

LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

61

Kompaun Uji Notis 48A Tahan/Visual

1192 1980 2322

409 335 293

1838 2721 3085

92893 40000 60000 80000 Bilangan Kenderaan Notis 48A 1838 2721 3085 Uji 1192 1980 2322 100000

2010 106413 108808 120000 2009 2008

20000 Tahan/Visual 92893 108808 106413

2010 2009 2008

Rajah 4.17 : Status Kawalan Pelepasan Dari Kenderaan Berenjin Diesel Bagi Tahun 2008-2010
35000 30000 25000 33763 32830

Kompaun 409 335 293

Bilangan

20000 15000 10000 5000 0 714 434 34 9904 4752 98 4751 20 198 12 18 1 0 0

G AN

IK

BA S

LO R

TR AK

Jenis Kenderaan Bil. Kenderaan yang dibuat pemerhatian Bil Kenderaan yang dikeluarkan Notis 48A untuk uji semula

62

JAS SELANGOR

Rajah 4.18 : Perbandingan Antara Bilangan Visual Dan Notis 48 A Mengikut Jenis Kenderaan Bagi Tahun 2010

LAPORAN TAHUNAN 2010

LA I

NLA IN

IL

LO R

VA N

BA S

EC

IN

TE

KS I

IN

Sebanyak 409 kompaun telah dikeluarkan ke atas kenderaan yang didapati melanggar had ketumpatan maksimum asap yang dibenarkan di bawah Peraturan 11(1), Peraturan-Peraturan bas, 9 bas, 9 trak ringan, 20 20 trak ringan,

van, van, 4 4

Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pelepasan Daripada Enjin Diesel) 1996. Bilangan kompaun yang telah dikeluarkan mengikut jenis kenderaan adalah seperti di Rajah 4.19. lain-lain, 8 lain-lain, 8

lori, 101

lori, 101

Bilangan kenderaan yang telah hadir ujian pelepasan asap susulan daripada 1,838 Notis Arahan di bawah Seksyen 48A yang dikeluarkan pada tahun 2010 adalah sebanyak 1,192 buah (rujuk Rajah 4.20).
3500 3000 2500 3085 (71%) 2322 2721 (72%) 1980 1838 (65%) 1192

Rajah 4.19 : Bilangan Kompaun Mengikut Jenis Kenderaan Bagi Tahun 2010.

lori kecil, 267 lori kecil, 267

Bil. Kenderaan

2000 1500 1000 500 0

2008 Notis 48A

2009 Hadir ujisemula ( )% Hadir ujisemula

2010

Rajah 4.20 : Perbandingan Kenderaan Yang Dikeluarkan Notis 48A Dan Hadir Ujisemula Bagi Tahun 2008 - 2010
LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

63

PENGENDALI BERKUMPULAN (FLEET OPERATOR)

JAS Selangor juga telah menjalankan audit ke atas Kemudahan Yang Diluluskan (KYDL) di bawah Peraturan 17, dan penguatkuasaan ke atas Pengendali Berkumpulan (Fleet Operator) di bawah Peraturan 18, Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pelepasan Daripada Enjin Diesel) 1996 sebagai langkah untuk mengawal pencemaran dari kenderaan berenjin diesel di peringkat punca. Sebanyak 54
140 120 100 30 80 Bilangan 60 40 20 0 14 14 35 3 25 2007 4 15 15 24 2008 Tahun Lawatan Notis Kompaun 2009 2010 72 54 5 4

siasatan penguatkuasaan ke atas KYDL dan Pengendali Berkumpulan (Fleet Operator) telah dijalankan bagi tahun 2010 (Rajah 4.21). Sepanjang tempoh tersebut, 4 kompaun telah dikeluarkan atas kesalahan melanggar Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling(Buangan Terjadual) 2005 dan Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling(Kawalan Pelepasan Daripada Enjin Diesel) 1996.
22

Rajah 4.21 : Program Penguatkuasaan KYDL & Fleet Operator Dari Tahun 2006 hingga 2010

2006

64

JAS SELANGOR

LAPORAN TAHUNAN 2010

KAWALAN PELEPASAN DARI KENDERAAN BERENJIN PETROL

Pada tahun 2010, sebanyak 20 operasi pelepasan dari kenderaan berenjin petrol telah dijalankan. Dari 368 buah kenderaan yang telah ditahan dan diuji, 60 buah telah dikompaun dan 54 Notis Arahan telah dikeluarkan. (Rajah 4.22)
2010 54 60 368

2009

91

39

406 Notis

Tahun

2008

4,

0,

30

Kompaun Uji

2007

0, 20,

100

200

300

400

500

600

Bilangan Kenderaan

KAWALAN BUNYI BISING MOTOSIKAL

Rajah 4.22 : Status Penguatkuasaan Petrol Bagi Tahun 2007-2010

Pada tahun 2010, sebanyak 5 program kawalan bunyi bising motorsikal telah dilaksanakan, di mana sebanyak 226 buah motorsikal telah ditahan dan diuji dengan menggunakan meter dan keputusan dari ujian mendapati semuanya mematuhi had pelepasan yang ditetapkan dan tiada kompaun dikeluarkan. Rajah 4.23.
0 Notis Arahan 7

Kompaun

0 0 2009 226 2010

16 Uji

403 Tahan/Visual 226

50

100

150

200

250

300

350

400

450

Bilangan Kenderaan

Rajah 4.23 : Status Penguatkuasaan Bunyi Bising Bagi Tahun 2009-2010

LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

65

KAWALAN PENGURUSAN REFRIGERAN

Pada tahun 2010 JAS Selangor telah melaksanakan penguatkuasaan ke atas premis yang terlibat dengan pengurusan refrigeran dari sistem penyejukan (aircond) kenderaan bermotor selaras dengan peruntukan undang-undang di bawah Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Pengurusan Refrigeran) 1999 yang mula berkuatkuasa pada 1 Januari 2000 bagi mengawal pelepasan gas-gas yang berpotensi menipiskan lapisan ozon serta meningkatkan paras suhu dunia. Sebanyak 11 pemeriksaan telah dijalankan terhadap simpanan refrigeran di tujuh buah bengkel dan lima buah kenderaan telah diuji menggunakan Refrigerant Identifier dan kesemuanya mematuhi peraturan di atas. Sebanyak 308 kes mahkamah telah selesai sepanjang tahun 2010 (Rajah 4.26) dengan jumlah kutipan denda sebanyak RM 1,346,100. Pecahan kutipan mengikut pertuduhan atau seksyen bagi kes-kes yang telah selesai adalah seperti di dalam Rajah 4.27 di mana kutipan tertinggi adalah daripada kesalahan mencemar pengairan daratan yang berjumlah sebanyak RM 918,000.

TINDAKAN MAHKAMAH DAN KOMPAUN

Sepanjang tahun 2010, sebanyak 255 kes di atas pelbagai kesalahan di bawah peruntukan Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 dan peraturan-peraturan di bawahnya telah didaftarkan di lima buah Mahkamah Sesyen di Negeri Selangor (Rajah 4.24). Kesalahan pelepasan asap hitam kenderaan adalah yang tertinggi berbanding dengan kesalahan-kesalahan lain yang telah didaftarkan oleh Unit Pendakwaan, Jabatan Alam Sekitar Negeri Selangor bagi tahun 2010 iaitu sebanyak 214 kes dan diikuti dengan kes pencemaran pengairan daratan sebanyak 22 kes. Jumlah pecahan kes yang didaftarkan mengikut jenis kesalahan dan bilangannya adalah seperti di Rajah 4.25.

Sepanjang tahun 2010, sebanyak 446 kompaun telah dikeluarkan bagi pelbagai kesalahan di bawah Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 dan peraturan-peraturan di bawahnya. Kompaun yang ditawarkan ini adalah bagi kesalahan yang melibatkan pencemaran udara bersih, pengurusan buangan terjadual, efluen perindustrian dan pembakaran terbuka. Pecahan kompaun mengikut kesalahan adalah seperti di dalam Rajah 4.28 dan Rajah 4.29

66

JAS SELANGOR

LAPORAN TAHUNAN 2010

Mahkamah Sesyen (Jenayah) Putrajaya Mahkamah Sesyen (Jenayah) Ampang 3 32

45

110

Mahkamah Sesyen (Jenayah) Klang

Mahkamah Sesyen (Jenayah) Petaling Jaya

65

Mahkamah Sesyen (Jenayah) Shah Alam

Rajah 4.24: Bilangan Kes Yang Telah Didaftarkan Mengikut Mahkamah Di Negeri Selangor Tahun 2010
Sek. 22 (1) 84%

214

4 1 3

22

5
Sek. 29 A 2%

Lain-Lain Sek. / Per. 2%

Sek. 34 B 1% Sek. 18 (1) 2%

Sek. 25 (1) 9%

Sek. 16 (1) 0%

Rajah 4.25 : Bilangan Kes Yang Didaftarkan Di Mahkamah Mengikut Seksyen Bagi Tahun 2010
LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

67

350 300

RM1,346,100

Bilangan Kes

250 200 150 100

RM2,797,500 RM666,100

RM1,969,500 RM1,495,100

188

308

50

130

68 2006 2007

126 2008 2009 2010

Rajah 4.26 : Bilangan Kes Pendakwaan Yang Selesai Dari Tahun 2006 Hingga Tahun 2010
250
R M 9 1 8 ,0 0 0

Tahun

1,000,000 900,000

200

194

800,000 700,000

B ilangan K es

150

600,000 500,000

100

400,000

70
50
R M 1 9 0 ,1 0 0 R M 3 9 ,0 0 0 RM

300,000 200,000
RM

8 8 ,0 0 0 11
RM

6
0

3 1 ,0 0 0

5 5 ,0 0 0 5

R M 6 ,0 0 0

R M 1 9 ,0 0 0

R M Tiada

100,000 0

P e n g u ru s a n L e s e n S e k. P e ra ira n P e m b a ka ra n As a p H ita m E IA S e k. 3 4 A S ya ra t L e s e n la in -L a in P e rm o h o n a n Buangan 1 8 (1 ) D a ra ta n S e k. Te rb u ka S e k. S e k. 2 2 (1 ) S e k.1 6 (1 ) P e ra tu ra n / P e lu p u s a n d i Te rja d u a l 2 5 (1 ) 29A S e ks ye n bawah S e k. S e ks ye n 4 0 7 , 3 4 B (1 )(a ) Kanun P ro s e d u r Je n a ya h P e rtu d u h an (S e ksye n )

Rajah 4.27 : Jumlah Kes Pendakwaan Yang Selesai Mengikut Kesalahan Bagi Tahun 2010
68 JAS SELANGOR

LAPORAN TAHUNAN 2010

Jum lah D enda (R M )

300 250 200 Kompaun 150 100

278

Bilangan Kompaun

50

50
Larangan Seksyen 29A Terbuka

71
Peraturan Peraturan (B uangan

Pembakaran

Peraturan Kualiti Alam Sekeliling 1978 (Udara Bersih)

Peraturan Kualiti Alam Sekeliling

Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Efluen

Peraturan -

47

Seksyen/Peraturan

Terjadual)2005

Perindustrian)

2009

Rajah 4.28 : Bilangan Kompaun Yang Telah Dikeluarkan Mengikut Perundangan Alam Sekitar Bagi Tahun 2010
600 500 507 549 420 461 446

Bilangan

400 300 200 100 0

n
2006

2007

Tahun

2008

2009

2010

Rajah 4.29 : Bilangan Kompaun Yang Telah Dikeluarkan Dari Tahun 2006 Hingga 2010
LAPORAN TAHUNAN 2010

JAS SELANGOR

69

70

JAS SELANGOR

LAPORAN TAHUNAN 2010