Farmasetika, Preskripsi
Farmasetika, Preskripsi
(B. Latin)
Dr. Tedjo Yuwono, Apt
PENGANTAR
Penulisan resep, nama-nama bahan dan sediaan obat, bahan
kimia, nama tanaman, hewan, organ tubuh, jaringan tubuh
menggunakan Bahasa Latin, mengapa ?
1. Tiap kalimat Bahasa Latin hanya punya satu arti
2. Bahasa Latin, bahasa yang sudah mati
tidak
mengalami perubahan
3. Perubahan kata dari kata dasarnya
sangat
teratur
mudah dipelajari
JENIS KATA
Dalam Bahasa Latin spt dalam Bhs Indonesia,
dikenal a. l.:
1. Kata Benda (Substantiva)
2. Kata Sifat / Katakesdaan (Adiectiva)
3. Kata Kerja (Verba)
4. Kata Keterangan (Adverbia)
5. Kata Bilangan (Numeralia)
6. Kata Penghubung (Coniunctiones)
7. Kata Depan (Prepositiones)
JENIS KATA
I. Hanya ada 3 jenis kata yang dapat berubah bentuk: Kata
Benda, Kata Sifat dan Kata Kerja,
yang lain tidak dapat
berubah bentuk.
II. Kata Benda Bahasa Latin dikenal ada 3 jenis kelamin:
masculinum, femininun dan neutrum
III. Kata Benda berubah bentuk sesuai dengan jabatannya dalam
kalimat : Casus I, II, III, IV, V dan VI, bentuk tunggal dan jamak
IV.Bentuk Kata sifat dalam kalimat, selalu menyamakan diri
dengan bentuk Kata Benda yang diterangkan dalam hal: casus,
jenis kelamin, tunggal/jamak Kata Benda
PRISCRIPTIO
(Formula atau Resep)
I. Bagian-bagian dari isi Resep, adalah:
1. Superscriptio:
R/
2. Inscriptio: Semua nama bahan obat yang ditulis dalam
resep dengan takarannya,
3. Subscriptio: perintah untuk membuat bentuk sediaannya
4. Signatura: Aturan pemakaiannya.
II. R/ singkatan dari Recipe = ambillah,
suatu katakerja
bentuk perintah (Imperativus).
III. Kata benda yang dikenai kata kerja bentuk perintah, menjadi
objek penderita,
casusnya harus Accusativus
IV. Pada Subscriptio, biasanya ada kata fac: suatu Kata Kerja
bentuk perinhah ( fac = buatlah)
bentuk sediaan yang
terkena menjadi objek penderita (Accusativus), contoh:
m. f. l. a. pulv. dtd. No. XLV
225
paraf dokter
Pro
: Erni Hapsari Umur: 6 th
Alamat : Jl. Pramuka No. 17 Yogyakarta
CASUS GENETIVUS
1. Kata Benda Casus GENETIVUS,
sebagai PEMILIK
2. Kalau ada dua Kata Benda berdampingan, yang satu selalu
memiliki yang satunya, sehingga yang satu hrs Genetivus
3. Kalau ada sederet Kata Benda berjajar / berdampingan,
semua Genetivus kecuali satu yang bukan.
4. Dalam resep NAMA-NAMA BAHAN OBAT biasanya
Casusnya Genetivus, dan sebagian besar berakhiran i,
- Theophyllin
Theophyllin - i;
Aminophyllin
Amininophyllin - i ;
Parasetamol
Parasetamol - i
- Beberapa berakhiran - is : Pulvis
pulver - is
- Beberapa berakhiran - ae, misal: Cera
Cer - ae
Theophyllinum
Aminophyllin
Ampicillin
Amoxicillin
Prednison
Ambroxol
Phenobarbital
Unguentum Simplex
Extact. Belladon
Sulfadiazin
Sirupus Simplex
Sir. Thymi
HCl Codein
HCl Papaverin
CASUS ACCUCATIVUS
1. Casus IV (Accusativus), dlm kalimat
Obyek Penderita
2. Karena dikenai oleh Kata Kerja bentuk perintah,
misalnya: Recipe, fac, adde
3. Dalam resep: angka takaran bahan obat,
dibentuk dalam Casus Accusativus.
Contoh: mg 1 = milligramma unum (sing)
mg 75 = milligrammata septuaginta quinque (plur)
5. Dibelakang kata depan: ad, ante, durante, post, contra, per,
4. Akhiran Casus Accusativus:
Deklinasi I: - am (sing), misal: tabul-am unam, guttam unam
- as (plur), misal: tabul-as du-as, capsul-as du-as
Deklinasi II : - um (sing), misal: suppositori-um unum
Deklinasi III: - em (sing), dan es (plur)
Benda Neutrum : Casus IV = Casus I
Plural : - a atau -ia
1 mg; 1 g; 1 ml
2 mg; 3 mg
4 mg
7,5 mg
8 mg
10 mg
12 mg
16 mg
20 mg
25 mg; 25 ml
30 mg
45 ml
50 mg
14. 60 ml
15. 75 mg; 75 ml
16. 125 mg; 125 ml
17. 150 mg; 150 ml
18. 175 mg; 175 ml
19. 200 mg; 200 ml
20. 225 mg; 225 ml
21. 250 mg; 250 ml
22. 275 mg; 275 ml
23. 300 mg; 300 ml
24. 400 mg
25. 500 mg
CASUS VI : ABLATIVUS
1. Dalam Kalimat: menyatakan alat, tempat atau waktu
2. Dibelakang kata depan:
in
= dalam,
cum = dengan,
sine = tanpa,
pro = untuk,
e
=
berasal dari.
3. Contoh:
da in lagen - a, da in vtr-o, da in capsul-is, da cum formul - a
sine confection - e, pro injection - e,
DECLINASI
Kata Benda, berdasarkan bentuk perubahan kata
dikelompokkan menjadi 5 Deklisasi :
Deklinasi I : akhiran a, femininun ( f )
Deklinasi II : akhiran us, masculinum ( m )
akhiran um, neutrum ( n )
Deklinasi III : akhiran sangat variatif ( m, f, n )
Deklinasi IV : akhiran us ( m )
: akhiran u ( n )
Deklinasi V : akhiran ies ( m, f )
DEKLINASI I
Akhiran a, -ae ( f )
Contoh : Tabula, ae
CARA MENURUNKAN KE DALAM CASUS:
Singularis
Casus I (Nominativus)
Casus II (Genetivus)
Casus III (Dativus)
Casus IV (Accusativus)
Casus V (Vocativus)
Casus VI (Ablativus)
Turunkan : capsula
Tabul a
Tabul ae
Tabul ae
Tabul am
Tabul ae
Tabul a
Pluralis
Tabul ae
Tabul arum
Tabul is
Tabul as
Tabul ae
Tabul is
pulpa,ae
lana,ae
terra,ae
visica,ae
arteria,ae
= daging buah
= bulu domba
= tanah
= gelembung
= pembuluh arteri
DEKLINASI IIA
Akhiran us, i ( m ), - um, i ( n )
Contoh : sirupus, I
CARA MENURUNKAN KE DALAM CASUS:
Casus I (Nominativus)
Casus II (Genetivus)
Casus III (Dativus)
Casus IV (Accusativus)
Casus V (Vocativus)
Casus VI (Ablativus)
Turunkan : Occulus
Singularis
Pluralis
Sirup us
Sirup i
Sirup o
Sirup um
Sirup e
Sirup o
Sirup i
Sirup orum
Sirup is
Sirup os
Sirup i
Sirup is
anuus,i
arillus,i
bulbus,i
capillus.i
cervus,i
digitus,i
globulus,i
= tahun
= kulit biji
= umbi
= rambut
= rusa
= jari
= bulatan, pil besar
locus,i
modus,i
numerus,i
occulus,i
trochiscus,i
= tempat
= cara
= bilangan/
jumlah
= mata
= kue
DEKLINASI IIB
Akhiran um, -i ( n )
Contoh : Infusum, i
CARA MENURUNKAN KE DALAM CASUS:
Casus I (Nominativus)
Casus II (Genetivus)
Casus III (Dativus)
Casus IV (Accusativus)
Casus V (Vocativus)
Casus VI (Ablativus)
Singularis
Pluralis
Infus um
Infus i
Infus o
Infus um
Infus um
Infus o
Infus a
Infus orum
Infus is
Infus a
Infus a
Infus is
folium,i
= daun
involucrum,i = bungkus
bacillum,i
= batang
oleum,i
= munyak
unguentum,i = salep
DEKLINASI IIIA
Akhiran ?, is ( m, f, n )
Contoh : Pulvis, -eris (m)
CARA MENURUNKAN KE DALAM CASUS:
Singularis
Casus I (Nominativus)
Casus II (Genetivus)
Casus III (Dativus)
Casus IV (Accusativus)
Casus V (Vocativus)
Casus VI (Ablativus)
Pulvis
Pulver is
Pulver i
Pulver em
Pulvis
Pulver e
Pluralis
Pulver es
Pulver um
Pulver ibus
Pulver es
Pulver es
Pulver ibus
= alkohol
= panas
= warna
= gigi
= takaran
= anak
= demam
= bulan
= batuk
= bagian
= obat minum
= obat pencuci
= larutan
injectio,onis (f)
= obat suntik
evaporatio,onis (f) = penguapan
sterilisatio,onis (f) = penyeterilan
refrigeratio,onis (f) = pendinginan
fitratio,onis (f)
= penyaringan
maceratio,onis (f) = perendaman
praescriptio,onis (f) = resep
saturatio,onis (f) = penjenuhan
sapo,onis (f)
= sabun
hydrochloras,atis (m) = hidrokloras
suffas,atis (m)
= sulfas
radix,icis (m)
= akar
cortex,icis (m)
= kulit batang
DEKLINASI IIIB
Akhiran ? ( n )
Contoh : Cochlear, - aris
Cochlear
Cochlear is
Cochlear i
Cochlear
Cochlear
Cochlear i
Pluralis
Tabul ia
Tabul rum
Tabul ibus
Tabul ia
Tabul ia
Tabul ibus
DEKLINASI IIIB
Akhiran ? ( n )
Contoh : gramma, - atis
CARA MENURUNKAN KE DALAM CASUS:
Singularis
Casus I (Nominativus)
Casus II (Genetivus)
Casus III (Dativus)
Casus IV (Accusativus)
Casus V (Vocativus)
Casus VI (Ablativus)
gramma
gramma tis
gramma i
gramma
gramma
gramma te
Pluralis
gramma ta
gramma tum
gramma tis
gramma ta
gramma ta
gramma tis
DEKLINASI IVA
Akhiran us, -u ( m, n )
Contoh : Spiritus, us
(m)
CARA MENURUNKAN KE DALAM CASUS:
Casus I (Nominativus)
Casus II (Genetivus)
Casus III (Dativus)
Casus IV (Accusativus)
Casus V (Vocativus)
Casus VI (Ablativus)
Singularis
Pluralis
Spirit us
Spirit us
Spirit ui
Spirit um
Spirit us
Spirit u
Spirit us
Spirit uum
Spirit ibus
Spirit us
Spirit us
Spirit ibus
DEKLINASI IVB
Akhiran u ( n )
Contoh : Cornu, us
CARA MENURUNKAN KE DALAM CASUS:
Casus I (Nominativus)
Casus II (Genetivus)
Casus III (Dativus)
Casus IV (Accusativus)
Casus V (Vocativus)
Casus VI (Ablativus)
Cornu, us ( n ) = tanduk
Singularis
Pluralis
Corn u
Corn us
Corn ui
Corn u
Corn u
Corn u
Corn ua
Corn uum
Corn ibus
Corn ua
Corn ua
Corn ibus
DEKLINASI V
Akhiran ies, ( f, m )
Contoh : Facies, - ei (f)
Facies es
Faci ei
Faci ei
Faci em
Faci ies
Faci e
Pluralis
Faci es
Faci erum
Faci ebus
Faci es
Faci es
Faci ebus