Anda di halaman 1dari 49

GLIKOSIDA

M.RUSDI S.Si., Apt

Glikosida
Senyawa organik dalam tumbuhan
yang jika dihidrolisis akan
menghasilkan 1 macam gula atau
lebih (Glikon) & senyawa non gula
(Aglikon/Genin) dengan ikatan
tertentu.

Gula (Glikon)
Pada umumnya berupa glukosa,
fruktosa, laktosa, galaktosa dan
manosa
Dapat juga berupa gula khusus
seperti
- Olendrosa (Oleandrin)
- Rutinosa (Rutin)

Bukan gula (Aglikon/Genin)

Dapat berupa
- Antrasena (Derivat)
- Steroid/triterpen
- Senyawa2 yang mengandung gugus
alkohol, fenol, aldehid, keton dan
ester

Struktur Glikosida

Aglikon

Glikon

Bentuk Ikatan Glikosida


1. Glikosida O = Dioscin
2. Glikosida S = Sinigrin
3. Glikosida C = Barboloin
4. Glikosida N = Adenosin

Klasifikasi berdasarkan struktur


Aglikonnya
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Glikosida Kardioaktif
Glikosida Antrakinon
Glikosida Saponin
Glikosida Sianofor
Glikosida Tiosianat
Glikosida Flavonoid

7. Glikosida Alkohol
8. Glikosida Lakton
9. Glikosida Aldehid
10. Glikosida Fenol
11. Glikosida2 Lain

1. Glikosida Kardioaktif/Jantung
Atau Glikosida Steroid
Aksi Khas :
- Memperkuat Otot Jantung
- Memperkuat Tonus Jantung
- Menambah Kontraksi Jantung
Terdapat : - Apocinaceae
- Liliaceae
- Scrophulariaceae

1. Simplisia : Digitalis Folium


TA
: Digitalis purpurea
Fam
: Scropulariacae
Guna
: kardiotonikum
Jenis- Jenis Digitalis :
D. lanata, D. grandifolia, D. thapsi
D. lutea, D. mertonesis, D. obstura
D. ferrugiana, D. orientalis ,
cymandiana, D. siberia, D. cariensis

D.

2. Simplisia : Strophanti Semen


TA
: Strophantus kombe
S hispidus
S gratus
Fam
: Apocynaceae
Guna
: Kardiotonikumm
3. Scillae Bulbus (Umbi skila)
TA
: Urginea maritima
Fam
: Liliaceae
Guna
: kardiotonikum, Diuretik, Ekspektoran,

4. Simplisia : Convallariae Rhizoma


TA
: Comvallaria majalis
Fam
: Liliaceae
Guna : Kardiotonik, Emetik
5. Simplisia : Neri Folium
TA
: Nerium Oleander
Fam
: Apocynaceae
Guna : Kardiotonikum

2. Glikosida Antrakinon

Di alam kira-kira telah ditemukan 40


turunan antrakuinon yang berbeda,
30 macam diantaranya merupakan
famili dari rubiaceae

Simplisia : Aloe/ Jadam (Lidah Buaya)


TA
: Aloe Vera, A Ferax,
Famili
Khasiat

A Spirata, A africana, A perry

: Liliaceae
: Menguatkan rambut

Morinda Folium (Mengkudu)

Tanaman Asal : Morinda Citrifolia L.


Famili
: Rubiaceae
Kandungan
: asam askorbat, asam ursolat, thiamin, karoten,
glikosida antrakuinon
Kegunaan
: obat pencahar, menormalkan tekanan darah,
meningkatkan daya tahan tubuh.

Simplisia : Allium Bul-bus (Bawang Putih)


TA
: Allium Sativum L
Famili : Alliaceae
Kandungan : senyawa sulfur, anilin, senyawa sulfoksida
Khasiat : antibiotik, obat anti kutil, obat kolesterol.

Simplisia : Averrhoa Fructus (Belimbing Wuluh)


TA
: Averrhoa Bilimbi L
Famili : Oxalidaceae
Khasiat : anti radang, peluruh dahak, penurun panas,
peluruh kencing dan anti hipertensi.

Simplisia : Pandanus Folium (Pandan)


TA
: Pandanus Amaryllifolius
Famili : Pandanaceae
Khasiat : Odoris agent.

3. Glikosida Saponin

Sifat Umum :
- aglikonnya berupa sapogenin
- Membentuk Larutan Koloidal &
Membuih
jika Dikocok Serta Dapat Menghemolisis
Butir Darah Merah
- Dpt Menurunkan Tegangan Permukaan
- Toksis (Sapotoksin)

Simplisia : Dioscoreae Tuber


TA
: Dioscorea hispida
Fam
: Dioscoreaceae
Guna
: hormon steroid untuk
kontrasepsi
Simplisia : Glycyrrhizae radix
TA
: Glycyrrhiza glabra
Fam
: Leguminosae
Guna
: ekspektoransia, rematik,
pengisi dan pembalut pil

Simplisia : Senegae radix


TA
: Polygala senega
Fam
: Polygalaceae
Guna
: ekspektoransia

Centellae Herba (Herba Pegagan)


Tanaman Asal
: Centella asiatica L.
Famili
: Apiaceae
Kandungan : Campuran damar dan minyak atsiri
yang disebut velarin, zat mineral (alkali sulfat), zat
penyamak, glikosida saponin (asiatikosida,
centelosida)
Kegunaan : Diuretika,meningkatkan system imun,
antioksidan, amara, tonikum, astringensia, obat
sariawan

Simplisia : Jatropha Fructus (Jarak Pagar)


TA
: Jatropha Curcas
Famili : Euphorbiaceae
Khasiat : Mengatasi Sakit gigi, malaria, rematik dan
nyeri otot.

Nigellae Sativae Semen (Biji Jintan Hitam)


Tanaman Asal
: Nigella sativa L.
Famili
: Ranunculaceae
Kandungan : Minyak atsiri, minyak lemak, glikosida saponin
Kegunaan
: Stimulans, karminativa, diaforetika

Simplisia : Piper fructus


TA
: Piper Nigrum
Fam
: Piperaceae
Khasiat : mengatasi perut kembung, tekanan darah
tinggi, sesak nafas, peluruh haid, dan peluruh
keringat.

4. Glikosida Sianofor
1. Simplisia
TA
Fam
Guna

: Amigdalae Amarae Semen


: Prunus amygdalus
: Rosaceae
: Pencahar, Kosmetik

Simplisia : (Rebung)
TA
: Dendrocalamus Asper
Famili
: Euphorbiaceae
Khasiat
: Obat penyakit kuning

Simplisia : Amilum Manihot (ubi kayu)


TA
: Manihot Utilissima
Famili
: Euphorbiaceae
Khasiat : Anti Kanker

5. Glikosida Isotiosianat
1. Sinapis Nigrae Semen
TA
: Brassica nigra, B Juncea
Fam
: Cruciferae
Guna
: Iritansia Lokal, Anti Emetik
2. Sinapis Alba Semen
TA
: Brassica alba
Fam
: Cruciferae
Guna
: Iritansia Lokal, Anti Emetik

Simplisia : Fructus Coriandri (Ketumbar)


TA
: Coriandrum Sativum L
Famili
: Apiaceae
Khasiat : pelancar pencernaan, peluruh kentut (carminative),
peluruh ASI (lactago), dan penambah nafsu makan
(stomachica).

Simplisia : Gnemon Fructus (Melinjo)


TA
: Gnetum Gnemon L
Famili
: Gnetaceae
Khasiat : penambah nafsu makan

Simplisia : Fragraria Fructus (Stroberi)

TA
: Fragraria Vesca
Famili : Rosaceae
Khasiat : obat sariawan

6. Glikosida Flavonol/Flavanoid
Simplisia :Citri Fructus Cortex
TA
: Citrus Limon
Fam
: Rutaceae
Guna
: Amara, bahan pewangi

Tamarandi Folium (Daun Asam)


Tanaman Asal
: Tamarandus Indica L.
Famili
: Caesalpiniaceae
Kandungan : Flavanoid C-Glicosida, asam tatrat,
vitamin B

Simplisia: Abrus folium


TA
: Abrus Precatorius
Famili : Fabaceae
Khasiat : anti inflamasi (anti radang), diuretik, antitusif
(bekerja pada susunan saraf pusat)

Simplisia : Eleutrine Bulbus


(bawang dayak)
TA
: Eleutherine Palmifolia
Famili : Liliaceae
Khasiat : kanker payudara,
obat Hipertensi, penyakit
kencing manis
menurunkan kolesterol,
obat bisul, kanker usus
dan mencegah stroke

7. Glikosida Alkohol
1. Salix cortex
TA
: Salix Sp (S purpurea, S
fragilis)
Fam
: Salicaceae
Guna : Anti Rematik

Simplisia : Zedoaria Rhizoma (Temu putih)


TA
: Curcuma Zedoaria
Famili
: Zingiberaceae
Khasiat : Radang kulit, pencuci darah, perut kembung, dan
gangguan lain pada saluran pencernaan serta sebagai
obat pembersih dan penguat (tonik) sesudah nifas.

Simplisia: Aurantifolia fructus (Jeruk Nipis)


TA
: Citrus Aurantifolia
Famili
: rutacea
Khasiat : antitusif, penurun demam

Simplisia : Plucheacea Folium (Beluntas)


TA
: Pluchea indica L
Famili
: Asteracea
Kandungan : Glokosida, alkaloid, tannin, natrium, minyak atsiri,
Khasiat
: untuk meningkatkan nafsu makan, membantu
melancarkan pencernaan, meluruhkan keringat,
menghilangkan bau badan dan bau mulut, meredakan
demam, nyeri tulang, sakit pinggang, dan keputihan;

Simplisia
: Brucea fructus (Buah Makassar)
TA
: Brucea Javanica [L.] Merr.
Famili
: Simaroubaceae.
Kandungan : Alkaloid, glikosida, fenol, minyak lemak, tanin.
Khasiat : malaria, disentri amuba, diare kronis akibat
terinfeksi Trichomonas sp., keputihan, wasir
(hemoroid), cacingan (nematoda, taemia),

8. Glikosida Lakton (Kumarin)


1. Simplisia

TA
Fam
Guna
2. Simplisia
TA
Fam
Guna

: Tonca Semen
: Dipteryx oppositifolia)
: Leguminosae
: Flavoring Agent
: Cinae Flos (Mungsi arab)
: Artemisia cina, A maritima
: Compositae
: Obat Cacing

3.

Simplisia
TA
Fam
Guna

: Viburnum Cortex
: Viburnum pronifolium
: Caprifoliaceae
: Anti Spasmodik, Sedative

Simplisia : Myristicae Semen (Pala)


TA
: Myristicae fragrans
Famili
: Myristiceae
Khasiat
: karminatif

Simplisia : Syzygium aromaticum flos


(cengkeh)
TA
: Syzygium aromaticum
Famili
: Myrtales
Khasiat
: pernafasan, sakit gigi.

9. Glikosida Aldehid
1. Simplisia
TA
Fam
Guna

: vanillae fructus
: Vanilla planifolia
: Orchidaceae
: Parfum, industri makanan
dan minuman

10. Glikosida Fenolik


Simplisia
TA
Familia
Guna

: Uvae Ursi Folium


: Arctostaphylos uva ursi
: Ericaceae
: Diuretik, adstrigensia,
Anti septik Saluran Kemih

Simplisia : Orthosiphon folium (kumis kucing)


TA
: Orthosiphon Stamineus
Famili
: Lamiaceae
Khasiat : Mengobati asam urat, Mengatasi batu
ginjal dan infeksi kandung kemih,
Mengatasi hipertensi.

11.Glikosida2 Lain
1. Gentianae Radix
Glikosida zat pahit
TA
: Gentianae lutea
Familia
: Gentianaceae
Guna
: Amara
2. Veratri Rhizoma
Glikosida alkaloid steroid
TA
: Veratrum viride
Familia
: Liliaceae
Guna
: kondisi2 hipertensif yang berkaitan
dengan kehamilan

Anda mungkin juga menyukai