Uling ija kadn tekan, Embok Darmi maid liman tiang sada nyebeng, krama an
lnan pada kisi-kisi ningalin tingkah embokn I Ged buka kto, ajaka tiang ka paon apang
johan tekn krama an matulungan.
Tiang bingung, Aduh D, lacur sajan jani Mn Mantra anak jlema sing nawang lek,
apa nyelapang apa tusing, ia ngaba cawet. Cawetn nyemplung di mber tongos
pangumbahan prabot, liu anak nepukin, knkn n? munyinn cara mimis sing
kapegatang, bangras nyetang suba gedeg sajan.
Anak knkn kadn masan ken ngaba tingkah an solh-solh, nglantur ia
mamunyi.
Tiang sing pesu munyi nang abesik, nadak sara sirah tiang pengeng. Tumbn jani
ada anak ngaba cawet matulungan. Biasann, an tawang tiang, cawet ento benda rahasia
paling silib, sing dadi dngang, tongosn setata di tebn. Nyemuh dogn anak lakar
ngalih tongos an silib apang tusing yn ada tamui, lek saget tepukina. Yn sagt tepukina
nyemuh, kasindir i raga kn kraman kasengguh cem. Kaling k anak ln, somah padidi yn
ba masalah urusan panganggo dalam, anak tusing juari. Yn kal tawang lakar matulungan
to ngudiang aba, sing dadi mkn manjus ka danun mulih malu jemak, aduh.
Ortan an uling abulan di dsan nyambatang indik kaangoban karya mapragatan I
Ged tekn Luh Swandwi masalin akijapan mata tekn satua cawet Mn Mantra an
nyemplung di pangumbahan prabot.
Liu matampahan, Pak Ged mula mapenga liu apang makejang krama dsan maan
ngrasayang ajengan an kaga, sakwala makejang masisa sinah suba liu krama dsan
tusing bani ngidih, sawirh cem krana unduk an busan. Kraman tusing ada nyak
nyambatang unduk ento. Lawar pasil, nasi mabyayagan masisa, makejang nu liu. Sebeng
keluargann suba tusing gar cara ibi puan makejang mirib makeneh-keneh pada jejeh,
sing k ken sing k kto?
Keluarga makejang sing ngidang bes nyangetang unduk ento sawirh Mn Mantra
ada hubungan ipah tekn Buk Ged, adinn Buk Ged masomahan ajak Mn Mantra.
Unduk ento mula dadi kenehan makejang krama dsan, pokokn tusing maan jawaban,
nga pegeng dogn.
Petengn tiang meled masih matakon kn Embok Darmi, tingalin tiang ia suba
tenangan a bedik.
Embok knkn unduk adi cawet Mn Mantra bisa ulung, nak dija kejang? Sada
adng munyin tiang apang tusing dingeha tekn muani-muanin an maceki.
Di anduk an lakar abana manjus, seleta di bangkiangn, sangkel Embok sangsi
ngudiang matulungan tengai tepet, barang ento suba aba, kadn yn manjus nyaluk sanja.
Cawet orahanga barang, mh ngeng Embok Darmi ngadanin, mula solh dingeha
kn kupingn.
Suud unduk ento Luh Swandwi setata nyel ati, dugas mabakti ka Bal Agung
mapayas suba sakadi raja lan ratu, kwala sengkala, ia pingsan sing ada angin sing ada
ujan. Makejang acaran an kasusun rapi dadi rambug, payu acara mapragatan dadi
acara ngurus anak gelem sing tawang sakitn. Dokter pusksmas di dsan tiang sibuk
ngurus I Luh. An paling nyebetang keneh, tamiun liu teka, sakwala pangantn sing
ngidang nyambut. An nyambut payu reramann maka dadua. Nyn an nganten, panakn
apa reramann? Brayan makejang pada pakrimik apa k sakitn I Luh, ada hubungann
tekn cawet ento.
Acara konsr lagu pop Balin batal, makejang ngrenggeng, kraman tusing payu
maan hiburan gratis, sing karoan telung tiban cepok ada hiburan. Ph, kn penadinn.
Dadong tiang an masih dadong I Ged, sawirh tiang mula mamisan ajak Ged,
ngeling sigsigan sawirh nepukin cucunn kena sengkala buka kto. Keneh tiang dadi
engsek.
D, da orahanga nah! Bapakn I Ged anak mamitra ajak Mn Mantra, I Dadong
nyangetang ngeling sambilanga maseselan.
Rasa makecos batun matan tiang ningeh unduk buka kto. Bh, cara
sesonggan, ipah ipuh, mhan kenehn nganggo panangkeb apang makejang keluargan
Pak Ged jerih tekn ia.
View 4 Comments
satua bawak Bali
Abulan sampun liwat, tiang marasa awak tiang malnan. Basang tiang ngancan ngednang. Inget
tiang tekn solah tiang san ten nawang tata krama. Mawak luh tusing bisa makta raga. Ngetl
malih yh paningalan tiang ngenehang ukudan tiang san makutang. Ngentas di keneh tiang
pacang magedi uli grian Ida Bagus Raka. Sadurung pacang magedi, Dayu Wila sampun uning ring
awak tiang san malianan.
Ketut nak knkn sujatinn, dadi Ketut lmpas ngantos knten. Men sira san ajak Ketut knten.
Sampunang nika bakta sedih padidi. Sira geglan Ketut, nah orahang jak tiang. Nak pantes masi
geglan Ketut nawang. N nak Ketut jak geglan Ketut san malaksana dadinn jak dadua nak
ningting kweh niki, knten raos Dayu Wila ngednang bayun tiang.
Yakti geglan tiang nak mula sajan nyadia nyuang dwk tiang san sampun misi. Nanging tiang
ten mrasidayang nrima tetimbangan geglan tiang krana tiang ker dadianga madu utawi somah
cenikan.
Sanget pajalan magedi uling grian Ida Bagus Raka, pajalan tiang katambakin sareng I Ged
Sanjaya. I Ged puniki wantah timpal geglan tiang san paling uning solah tiang sareng geglan
tiang.
Ketut, nang ja keneh-kenehang malu pajalan. Nyoman Putra nak sampun nyadia nyuang ragan
Ketut. Ulian Ketut, Nyoman Putra katulungin ngelah keturunan. Ketut pun nawang, somahn
Nyoman tusing myidayang ngelah pianak. Nah jani Ketut ker nulungin. Lautang jani tresnan jak
Nyoman. Somah Nyoman Putra pun nyadia ngelah madu laut ngelah pianak uling ragan Ketute,
asapunika I Ged Sanjaya nuturin dwk tiang.
Mula saja somahn Bli Nyoman nrima pesan dwk tiang. Nanging tiang dereng nyadia dadi madu.
Tiang marasa pelih pesan kanti nyuang somah timpal. Nika mawinan tiang ten nyadia mamadu.
Bangayang pun tiang san ngednang pianak tiang padidi. Mula saja tiang nnten mapineh nyemak
solah sakadi puniki.
Ketut sampunan nuutin keneh san nnten becik. Yn Ketut meled ker ngednang pianak padidi
san lakar lacur tuah anak cenik buin pidan. Panak Ketut tusing lakar ngelah bapa an anggon
tetua yadiapin suba ngelah Ketut an madan mm. Nang melahang nyemak pajalan idup.
Ngednang pianak tusing aluh cara i raga nga. Suud sub monto dogn mapineh boya-boya, jani
lautang gednang pianak sareng geglan Ketut bareng-bareng, asapunika raos Dayu Wila nuturin
dewk tiang an mula ukudan tiang cenikan buin duang tiban.
Drng uningina unduk puniki sareng Ida Bagus Raka, san uning wantah Dayu Wila manten ring
gria.
Tutur Dayu Wila sareng I Ged Sanjaya ngulungan keneh tiang ker ngalahin geglan tiang.
Malipetan tiang ka kamar samping pawaregan grian. Tongos an tis icnina ring ajin Dayu Wilan.
Desiran angin an nuut peteng masinaran bulan purnama nimpalin keneh tiang an tusing karuan.
Tusing pegat-pegat tiang ngusud-usud basang tiang.
Ngetl yh paningalan tiang ngenehang tutur Dayu Wila marep ring pianak tiang benjang pungkur.
Mula saja anak cenik an tusing ngelah nak tua tusing ja melah idupn. Ada dogn unduk an
rasayanga kirangan. Tiang san sampun ngrasayang dados anak ubuh kagednang nak tua, I Pekak
Lanang. Karasayang kuangan idup tiang nnten masanding sareng anak tua san dadi rupakan
tiang, san nglekadang tiang. Yan mangkin tiang meled ker ngalahin Bli Nyoman Putra bapan
pianak tiang. Yakti tiang ganang pianak tiang sengsara. Cening tusing ker nawang bapa. Cening
ker ngrasayang sengsara lebihan kn idup tiang kalahin rupaka makakalih.
Angin peteng makta dwk tiang katengah maya ngantos tiang ten inget malih ring raga. Pajalan
tiang maidehan, rurung an ten tan entasin tiang mangkin tuut tiang. Ten ada rasa jejeh di keneh
tiang. Ring bucun rurung san entasin tiang sagt tepukin tiang Pekak Lanang negak ngilut rotan.
Pekak, adi pekak driki ngoyong? Anggn napi rotan nika? knten tiang nyapatin pekak tiang.
Cening, n ba ganang pekak ayunan bang kumpin pekak. Melahang nyen miara, ngednang
kumpin pekak! Melah-melah masi cening dadi mm lan kurenan. Da ja kanti ngalahin panak apabuin
ngalahin somah. Nak ged dosann dadi mm an ngutang panak jak somah. Resepang cening,
resepang cening, resepang cening! raos pekak ngancan makelo ngancan nyaruang
kaampehang angin peteng.
Masalin masih baan munyin jagkrik, ilutan rotan pekak nga ayunan.
Makleteg bayun tiang mirengang munyin pekak punika. Mulih pajalan tiang uli rurung an kaentasin
nika. Mulih masi bayun tiang uli tengahing maya inget malih ring raga. Inget masih tiang ngusud
basang tiang. Bukak tiang jelanan kamar, nyingak sampun matan ain di muncuk kangin langit.
Tiang ngentegang bayu, tiang marasa matepuk pekak. Nika wantah ipian. Pekak sampun mabesen
ring dwk tiang napi k sujatinn anak makulawarga.
Dayu Wila mamargi gegson ka kamar tiang.
Ketut, mara bangun? knten ragan nyapatin tiang.
Ngih, Dayu. Wnten napi semengan pun mriki? nggal tiang nyagjangin Dayu. Ajak tiang negak.
Nah ada raosang bedik. Mu k kayeh malu, di mukak antosanga jak aji, baos Dayu Wila nganang
bayun tiang usak.
nggalang tiang masalin, masugi dogn, kadirasa manjus tusing nyidayang ngentegang bayun
tiang. Ten tan atu Aji ngaukin tiang semengan kadi puniki.
Ngiring Dayu. Dados tumbn Atu semengan pun ngaukin tiang?
Nah, bin jebos Ketut ker nawang, Dayu Wila ten kayun ngortain tiang.
Pun nampek ring bal daja, tiang nyingakin ram pesan anak marembugan drika. Nampekan malih
pedas tiang nyingakin Atu Aji sareng biang marembung sareng Bli Nyoman Putra. Batis tiang ten
ngidang majalan. Laut Dayu Wila ngedeng liman tiang. Bli Nyoman Putra katimpalin somahn ngidih
ukudan tiang. Alus Bli Nyoman ngraos sareng Atu Aji.
Knkn Tut, n Nyoman nak seken ker ngidih Ketut. Tuah Ketut n jani ker ngidaang nulungin
Nyoman. Sing pelih yn Ketut nyak nulungin. Somahn Nyoman masi suba nyadia lakar manyama
jak Ketut. Nah jani knkn keneh Ketut, Aji tusing ngidang maksa, kwala ada melahn Ketut nyak
nulungin Nyoman?
Nrawang keneh tiang nyautin raos Atu Aji. Paling keneh tiang. Inget malih tiang tekn besen pekak
di ipian tiang. Nylieb bedik lawat anak cenik n ker lekadang tiang.
Ketut, mbok ngidih tulung jak Ketut. Apa ja keneh Ketut lakar mbok tuutin pang Ketut nyadia dadi
manyama jak mbok ngayahin Bli Nyoman. Jumah ker ram yn Ketut nyak bareng mbok mulih.
Kenken? Mara mesu munyin somahn Bli Nyoman seken tiang nimpalin baan alus.
Ngih Mbok, tiang ngidih pelih yn tiang ngamalunin Mbok. Tiang ngidih tulung masi jak Mbok pang
ngajahin tiang caran dadi somah an melah, an mabakti jak kluarga!
Tiang mapamit sareng Atu Aji, Biang, miwah Dayu Wila. Sami mekelin tiang antuk besen san becikbecik.
Komentar
Lacur. Telung tiban Mad Loka ngarap gumi, tusing tan mupu. Pamulan-mulann makejang
ngresgesang. Apa an pulana tusing tan masuang asil, setata mati. Tan mula jagung, telah amah
uled. Tan mula sla, onya rejeng tumisi. Tan namem ubi, telah rusuhina tekn jro ketut. Ulian
ento, tegaln Mad Loka jani galang ngluntang tusing misi entik-entikan.
Sadina-dina Mad Loka tuah mapengenan. Ngenehang undukn an tepukina buka kn.
An sanget kenehanga utangn nyumingkin numpuk. Sekat ento Mad Loka kapah-kapah masuk.
Tan opaka tekn kepala sekolahn wirh Mad Loka arang ngajahin murid-murid. Mad Loka jani
dadi reraosan di sekolah lan di banjarann. Ulian kenehn nagih naku pasih, ngandong bulan. Mad
Loka mara ngeh tekn apa an tan oranga ngajak mmnn.
Uli dija busan D? Adi peteng kn Mad mara teka? M Jepun matakon ngajak pianakn.
Uli Bullng, M.
Nak ngudiang luas ka Dn Bukit?
Ngalih jogd M. Anggo mayah sangi. Jani mara tiang maselselan tusing rungu tekn tutur
mm apang inget mayah sasangi. Jani tiang lakar mayah munyin an simalu lakar ngupah jogd
telung barung yaning lulus ts PNS. Apang tusing buin nandang kasengsaran. Minabang ulian tiang
lali mayah sangi, tiang mangkin setata tengi nyalanin idup, kto Mad Loka masaut.
Apa D? Sangin Madn ngupah jogd telung barung? Aidupan mm tumbn ningeh ada
jogd telung barung. Dong ambat ya liun jogd, M Jepun kitak-kituk, ngon ningehang sasangin
Mad Loka.
Mad Loka lakar ngupah jogd telung barung suba maorta midehan. Anak mas angob
mirengang ada jogd telung barung. Tumbn jani ada sasangi tawah buka kto di dsann. Tukang
ibing suba pada genit limann tusing sabar lakar ngigelin jogd. Buina jogd en gratis tusing
tuyuh meli kupon, nanging nganggo sistem tepekan. Nyn aget maan tepekan kepet jogd ento
lakar maan gilihan ngibing.
Gambelan jogd mamunyi renyah nyibakang peteng. Munyin gambelann macihna pesan
nyiriang tetabuhan jogd Bullng. Umahn Mad Loka ramia pesan. Cerik kelih tua bajang teka
mabalih maekin wantilan jogd. Duga madongsok-dongsokan, mapetpet, maseksek di sisin
kalangan apang nawang an knkn madan jogd telung barung. Uli tengah rangkin saget pesu
jogd jegg ngontl. Pangadegn langsir lanjar, pipinn sujnan mimbuh gingsul. Ditu lantas an
muani-muani masuryak girang. Makoplok saling suitin.
Nanging makelo-kelo jogd tusing katingalin dueg ngigel, nanging dueg katejang-katejing
dogn. Dueg nyingcingang kamben lantas bani ngamalunin nyelegang pangibing. Anak luh-luh n
mabalih lantas masuryak lek ningalin igelan jogd kto. Lantas saka besik magedi maid panakn
an nu cerik-cerik. Jogd ngansan panes ngigel sada bani ngelsang panganggo pangibing.
Sujatinn cai masangi jogd apa, D? M Jepun nakonin Mad Loka.
Ampura M, tiang nyangiang jogd buang!
Komentar
satua bawak Bali
Dugas Nipong ngncakang gumi Balin, tiang dadi tukang igel kasub. Mataksu anak nyambat.
Tiang gumanti demen ngigel. Ngelah tiang sekaa ngigel. Di pasekaan tiang pinih jegga. Tusing
ngajumang awak. Kulit tiang lumlum gading. Bok tiang lantang kanti ka betekan batis. Pipin tiang
misi sujnan anh. Sabilang tiang makenyem, kon macepol keneh anak an nyledtin tiang.
Sabilang lakar ada tentara Jepang teka, tiang suba orahina ngigel. Lemuh gati kon igeligelan tiang.
Tentara Nipong an ngaku leleh ngromushiang nyama Balin. Lantas tiang ngibur. Nyama
Balin orahanga lengit maga. Yn tusing caraanga sampi matekap, tusing lakar nggal pragat
gegan. Diknkn kanti makuah-kuah ia ngorahin nyama Balin. Caraanga sepur awak nyama
Balin. Yn Jepang kon mara jemet-jemet maga. Jemet ngalih pipis.
Jalann an ngilehin bukit ento apang nggal pragat. Paras an tebel apang dadi datar baana. Alatalat an anggona apa lnan tekn linggis ajak pancong. Apang nggal asat, orahina nyama Balin
dadi sampi lantas ngedeng tanah.
Bapan tiang dugas ento dadi gunjing tentara Jepang. Tiang pepes katekain baan jlema Jepang.
Ngaku matimpal tekn bapan tiang. Baan liun, kanti sapin tekn adan. An muani-muani saja
bagus-bagus. Ada masi kleteg keneh tiang tekn tentara Jepang. Kwala tiang suba masemaya di
keneh lakar tusing ngantn-ngantn. Tiang lakar dadi pragina dogn. Meleg tiang ngrastitiang awak
baan igel-igelan.
Tiang uli cerik suba malajah ngigel. Gurun tiang Jero Taman. Jero Taman dadi rabi Gusti Aji Smara.
Jero Taman mula dueg ngurukang. Yn tusing kanti andel tekn muridn tusing lakar suud ngorahin.
Tiang ping kuda kadn kena lidin sampat. Balan rasan batis tiang. Yn lakar malajah tusing dadi
kasp. Lamun kaspan tusing baanga ngigel bareng-bareng ajak timpal tiang. Tiang apang padidi
ngigel. Dong suba tiang dadi kakedkan timpal. Peluh ngrbs. Jengah pesu. Pabalih timpal.
Kanti tiang buka jani bisa ngigel. Demen atin. Bapan tiang demen. Panyaman tiang demen.
Bapan tiang ngorahin lantas tiang apang ngigel di tekan tentara Nipong. Tiang tusing bani tungkas.
Nyanan bapan tiang maan sengkala. Suba tan i pidan, Mbok Rupi tusing nyak ngigel, bapann
kayang buin telun tusing ada ortana. Kanti abnanga nyuasta tekn panyamaan. Padalem masi
Bapa Regig, bapann Mbok Rupi, mati apa nu idup?
Bapa Regig jatin balian totos di dsan tiang. Kon bisa makeber di peteng. Mbok Rupi orahin
tiang apang bapann nglawan baan aji kapetengan. Maan adokanga, sakwala tusing mintulin.
Tusing dadi anggon nglawan teknan nyama padidi. Tiang dugas nika kedk masi di keneh. Tusing
dadi adokang Bapa Regig. Kadnang saja kasub buka ortan. Bisa nyabut urip. Urip penjajah tusing
nyidaang kajabut.
Mbok Rupi masi kaliwat wann, suba tawanga, Balin kakuasaang tekn Jepang masi bani nglawan.
Yn suba katindes, eda suba wann nglawan. Tuutin dogn suba kenehn.
Uli sukat ento tusing pesan tiang bani tempal tekn pangidih bapan tiang. Sabilang ada tentara
Nipong teka, tiang nggal-nggal suba mapayas. lag-log tiang di arepan tentara Nipong.
Diknkn tundikina bangkiang tiang. Tiang kedk, sakwala keneh tiang ngeling. Tiang kadung
suba masemaya di keneh lakar tusing baang tiang awak tiang usudin anak muani. Apa buin suba
tawang tiang di kenehn an tuara-tuara ada. Sinah suba tiang kadnanga anak luh dadi ajak mai
kema.
Bapan tiang ngelidang mua mara tiang tundikina. Tawang tiang di keneh bapan tiang jatin ngeling.
Bes buah basang padidi lantas colka, gigis gedeg basang. Baan bapan tiang dadi gunjing lantas
mendep dogn. Yn bani nglawan, patuh tekn mati.
Tiang adanina Luh Gisha, tekn tentara Nipong. Kon apang mirip cara gaisha. Orahanga, gaisha
ento anak luh jegg-jegg. Saja apa tusing? Tiang tusing nawang seken. Krana tiang bajang Bali
kaukina Luh Gisha. Tiang mendep dogn. Adan tiang gumantin Luh Sujani. Meled bapan tiang
ngelah sentana apang dueg dadi sujana. Tiang mautsaha ngisinin pangidih bapan tiang. Ulian ngigel
anggon tiang.
Peteng dugas ento bapan tiang tumbn negakang tiang. Luh, mai malu! Tiang ngamelahang
tegak. Bapa buin mani lakar ka Sulawesi. Ditu bapa tugasanga tekn Nipong.
Apa gegan ditu, Pa?
Bapa tusing nawang. Kon ada pemberontakan ditu. Bapa jani maan tugas nglawan pemberontak
ditu.
Pa, an merontak ento anak nyama padidi. Ngujang dadi bapa nyak nglawan nyama padidi. Tusing
ada keneh prabla tekn wangsa padidi?
Mendep dogn Luh. Bapa nawang suba isin keneh Luh. Bapa bisa nongosang awak. Manian
tingalin. Nanging kto melahang Luh ngaba awak.
Bapan tiang luas. Tiang padidian jumah. Sabilang peteng tiang orahina ngigel tekn tentara
Nipong. Sabilang peteng tiang mapayas. Makejang nyambat tiang jegg ngolt. Suud ngajum tiang
lantas nagih ngelut. Tiang makelid. Ada an sedek nginem sak nagih ngelut. Jengah gati tiang.
Bapan tiang am-am tiang. Tongos tiang nuruhang isin sebet tiang.
Orta an dingeh tiang. Bapan tiang ketara dadi telik tanem. Ketara nyemak mimis ajak bedil Jepang.
Bapan tiang entunganga ka pasih. Kwala tiang tusing sebet. tiang bangga ngelah bapa prabla
tekn wangsa padidi. Diastun, dugas di Bali tiang ngadn saja-saja dadi tentara Jepang. Antesan
sabilang peteng mimis di jumah tiang nggal gati telah. Mara tiang nawang di suban kalebuang ka
pasih.
Uli sekat ento sayan nyangetang ngndah pelag bikas Jepang tekn tiang. Ada tentara Jepang yn
sing pelih Kimura kaukina tekn timpal-timpaln. Tiang ngaukin I Mura apang aluhan. Suba ada
petang dasa umurn. Ngaku tondn ngelah somah di Jepang. Tiang lemesina gati apang nyak tekn
ia. Tiang inget tekn semaya. Tusing lakar ngantn kanti tua. Diastun suba kalain rerama. Kanggoang
tiang pisagan lakar gelantingin keneh tiang.
Sawatara sandikala ajak tatelu teka tentara Jepang. Maksa tiang apang nyak ja ka umahn Kimura.
Tiang majalan sada makawal. Cara jlema ged tiang. Munyin pangawal makejang rengas.
Patuhanga cara nemprak pejuang an katawan. Tiang nggal-nggal nyemak payasan. Tiang
penkanga ka montor jip. Tiang di malu di samping supir an nganggo baju tentara Jepang. Di duri
ajaka dadua ngisi bedil. Cara lakar nmbak dogn. Sakwala tiang tusing ada ngelah keneh jejeh
anang abedik. Apa takutin? Rerama suba tusing ada. Yn gantin mati, depang apang mati.
Umahn Kimura saja luung. Di kamarn liu pesan keramik kuna. Keramik uli Cina. Tiang orahina ka
tengah. Ditu tepukin tiang, poton bapan tiang dugas lebuanga. Tiang ngeling. Kimura kedk.
Orahanga reraman tiang kaliwat wann. Tiang ngednang bayu. Lakar lawan tiang yn suba
ngndah-ngndah. Ia buin nyesed keneh tiang apang nyak ajak ia. Tiang nagih parikosana.
Tiang malaid ka paonn. Ia ngepung. Ngelut tiang uli duri. Tusing tawanga di liman tiang suba ada
tiuk belati.
Komentar
satua bawak Bali
Jaya Mantri tuun uli sdan anyar. Nganggo jas kedas, masepatu pantopel
selem nglelam. Sopir lantas markir montor ento di betn punyan sengepur atub.
Jaya Mantri lantas macelep ka pakarangan umah an ada di malun bal banjar.
Kto mas pengawaln ngintilin uli dori. Jaya Mantri lantas makaukan wirh umah
an celepina suung mungmung tusing ada jadma manyagjagin.
M, Mm dija? N raga, Ketut mulih. Adi suung kn jumah, M? Jaya
Mantri gelur-gelur makaukan. Negak di bal sakanem, paliatn paling cara puuh
rengas. Nanging an kaukina tusing mas ada teka manyagjagin.
Ngar, coba tengok ibuk ka belakang! Mungkin lagi di dapur, Jaya Mantri
nundn Pak Sangar, ajudann, apang nurksain di paon. Nanging kondn atindakan
Pak Sangar majalan saget nengok anak tua uli korin umah si kaja. Kulitn suba
kisut, bokn lantang ubanan. Nanging nu rencang nyidayang majalan maekin Jaya
Mantri. Laut negak di sisin Jaya Mantri.
Knkn M, suba keneh-kenehang pangidih raga an dibi? Nyak jani Mm
bareng ngajak tiang ka kota. Suud Mm ngoyong di dsa. Pedalem Mm dini
tusing ada ngrunguang. Jaya Mantri nyumunin mamunyi.
M Santri mendep tusing nyautin patakon pianakn. Paliatn joh sawat cara
togog madrk di Batubulan. Nanging lima kanawann tusing nengil-nengil
nyigsigang mako selem di giginn mawarna barak.
Yn Mm nyak ngoyong di kota, sinah lakar teduh idup. Ngoyongin umah
ged. Ditu Mm bareng-bareng ngoyong ngajak mantun Mmn, ngajak cucun
Mmn mas. Suba ada pangayah liu. Ditu nyidayang ngajeng an jaen-jaen.
Apang tusing ngajeng jukut liklik angus lan nasi sela dogn. Buina yn Mm makita
malali, suba ada sopir an lakar ngatehin Mm ideh-ideh. Mm tinggal
nyambatang dogn pangidih Mmn. Knkn M, nyak ngoyong ditu? Sapetekan
raga mulih mai gumanti lakar magpagin mm, kto Jaya Mantri ngrumrum M
Santri.
Legaang mm tusing nyidayang ngisinin keneh Ketut apang mm nyak
ngoyong di kota. Luungan suba mm ngoyong dini. Mm tusing bisa nongos di
kota. Buina pedalem umah dini yn kalahin, sinah lakar mulu tusing ada ngentasin.
Umah an tongosin Ketut di kota tuah umah baan nyilih. Sinah akejep Ketut
ngoyong ditu. Yn Ketut suud dadi pejabat, sinah buin lakar mawali ka karang ged
en.
Nah M, yn kto pangidih Mm, raga tusing mamaksa. Jani raga lakar
mapamit. nggal-nggal wirh bin jebos ada meeting.
Jaya Mantri bangun ngalahin mmnn. Kto mas Pak Sangar nugtugin uli
dori. Pak Sangar mukakang pintu sdan, Jaya Mantri macelep. Sedan lantas
nambrng ngungkabang buk rurung. M Santri bengong mecukang gidat ningalin
pianakn magedi buka kto.
Bh, malnan jani I Ketut sekat dadi pejabat. Tusing buin mamolong cara
pidan. Jani suba dadi jadma penting, dadinn liu anak ngantiang. I Ketut jani suba
gelahang ajak liu, tusing mm dogn, kto M Santri ngamikmik padidiana.
Ulian demn berpolitik, Jaya Mantri jani dadi orang nomor satu. Dugas ento
makejang anak dot dadi gubernur. Jaya Mantri liu anak nyumbungang, liu anak
ngajumang. I pidan satondn dadi pajabat, Jaya Mantri bintit ngikut mai ngikut kemu.
Minab suba titah, Jaya Mantri lakar maan galah ngamel jagat. Nanging ulian
pajalan ento, kudang tandingan gumi kadn suba telah madep, anggona bekel
kampanye. Aget mas jani Jaya Mantri seken-seken dadi pejabat. Idupn tenang,
ngelah umah dinas, ngelah mobil liu, ngelah panjak, ngelah sopir, ngelah pis liu.
Nanging ada mas kuangn, wirh mmnn tusing nyak marengin nongos di kota.
Telung tiban tengah suba liwat. Jaya Mantri tusing tan mulih ka dsa
nengokin mmnn. Ulian bes kaliwat sibuk dadi pejabat tusing maan ngitungang
rerama. Aget, M Santri sadina-dina katimpalin olih Luh Latri, ponakann an nyak
anteng nengokin ka umahn. Luh Latri anggona ubad sepi ngajak M Santri.
Buka galah jani, M Santri dot malali ka Peken Tenten Tebu. Yadiapin suba
tau M Santri nu nyidayang malali ka peken. Peken en ada di kota Karang
Sumedah. M Santri kemu menkin bmo mawarna gadang. Mayah telung tali
rupiah jeg suba neked di malun peken. M Santri tusing lakar mablanja dogn,
nanging gumanti lakar masliahan anggona ngilangang ibuk bayunn. Di tengah
peken Me Santri milu masuuk ngajak anak mablanja. Makejang soroh dagang di
peken delokina ngajak M Santri.
Y saja mara inget buin telun nak dina otonann I Ketut. Mm lakar
nganang banten. Nyn nawang ia nyak mulih lakar motonan.
M Santri lantas nyluksuk mablanja ngalinang dagang th-th banten. Jaja
apem, gegina, biu susu, apel barak, pir belina ngajak M Santri. M Santri lantas
ngojog dagang canang. Ia dot meli bunga cempaka lan samsam. Nanging dagang
suba mikn magimpes matutup nu liu canang lan bungan tondn madep.
Dados gegson knten Buk, tiang ukanan numbas sekar!
Ngih M, nanging ldagang M, tiang nggal-nggal jagi matutup. Tiang
ningeh orta saking kepala pasar malih jebos lakar wnten peninjauan pasar olih
Bapak Gubernur. Tiang dot matemu Pak Gubernur disagt dan tan ngliwatin
dagangan tiang. Dot masalaman. Kto ortan dagang.
Saja buka munyin dagang canang. Saget ada rombongan teka ka tengah
peken. Makejang mabaju dinas tur kawala tekn petugas. Ditu lantas dagang
magrudugan maekin rombongan pejabat an mara teka. Malnan ngajak M Santri
jeg prajani makenyem bungah ri kala ningalin pejabat an teka. Ia lantas bareng
nyruak kalangan dagang lantas makaukan.
Tut, Tut, Ketut Jaya, ngudiang cai sing tan mulih ka dsa? Mai mulih
dengokin mm kapah-kapah. N mm suba meliang cai th-th banten. Buin
telun kadn ganti otonan cain? Kto M Santri kauk-kauk cara anak buduh.
Makejang dagang kedk ningalin munyi lan solahn M Santri buka kto.
M Santri mabalik bingung ningalin makejang dagang ngadkin buka kto. Dagang
canang lantas maekin M Santri.
M, nika boya ja pianak mmn! Nika wantah Pak Gubernur.
Nika Ketut Jaya pianak tiang, M Santri nungkasin.
Ten M, nika sampun madan Bapak Gubernur an tuturang tiang i wawu.
Nika pianak tiang, I Ketut Jaya Mantri an tusing tan buin mulih ka dsa, M Santri buin negesin.
View 2 Comments
satua bawak Bali
Men apa ladn maan ajenga ajak Bapa? tiang malih matakon jejeh.
Sing ja maan ngajeng apa, tuah nasi sla ajak jukut jepang dogn. Saut ragan malih.
Nah, nah ajak ka bidan jani dajan. Kto munyin tiang saha malaib ka umah ba delod.
Neked delod dapetang bapan tiang sampun lemet tan sida naanang sakit.
Ngidang Bapa majalan? tiang matakon.
Aduh, bapa sing ngidang makrisikan Tu, saut ragan adng.
Yn kto, mai Pa tiang ngandong. Ajaka ka bidan. Tiang nyemak bapan tiang laut ajak ka
bidan. Peteng dedet nganang tiang ten ngidang nggal majalan. Suba uling tuni listrik mati. Anak
samian sampun madamar sentir. Mmn tiang nutugin uling duri ngaba brokbok.
Tu, cai ngelah pipis? Mm nak sing ngelah pipis nang aktng. Knten raos mmn tiang
di suban paek ngajak puskesmas.
Mm da ngitungang kto malu, n penting jani bapa maan ubad. Kanggoang malu jani
ngidih tulungan ajak Bu Yani pang banga nganggeh, punika tiang nyautin.
Di suban di aep puskesmas tiang ngetok pintu.
Bu Bu Yani, tiang kauk-kauk sambilang ngetok jelan.
Enggih sira drika? saut ragan sambilanga ngampakang jelan.
Yh Bli Putu, ngkn nika bapak? ragan matakon nyingakin tiang ngandong bapan
tiang.
Knten Bu, bapan tiang nyakitang basang kanti nglinterin uli tunian, tiang masaut.
Oh, mriki bakta ka kamar prksa dumun! ragan nandanin tiang ngalih ruang prksa.
Ampun uli jam kuda ragana sakit? ragan matakon sambilanga ngukur tnsi.
Kocap ampun uli jam tengah sia wawu Bu. Tiang nyautin.
An encn sanget sakitang Pak? ragan matakon nyekenang kn bapan tiang.
Niki Bu, bapan tiang nujuang sakitn.
Enggih, mangkin cobak Bapak penekang batis nganti di duur sirah! bu bidan nundn
bapa sambilanga ningting batisn bapa.
Aduh aduh, Bu tiang tan ngidang naanang, bapan tiang nuuh sambilanga ngeling.
Pak Putu, niki bapak kena pinyungkan usus buntu, arus aba ka rumah sakit. Mangkin! Mrika
ngrereh montor dumun tiang prasida nyarengin. Yn ten knten tiang jejeh nyanan bapa nyangetang
laut tan katulung. Raos bidan seken pesan.
Runtag bayun tiang ningehang raos ento. Tiang inguh uli dija tiang kar ngamolihang jinah.
Yn sampin adep, ngelah tuah abesik ban ngadas ento kar anggo mayah turunan. Budi nyilih, dija
lakun. Nanging jani suba sing ada jalan ln yan sing sampin adep. Baat asan batis matindakan
nanging ulian kapepet neked masi tiang di umag Pak Ged an ngelah montor.
Pak Ged Pak Ged, tiang kauk-kauk uli natahn.
Nyn? ragan masaut uli tengah sambilanga ngampakang jelan.
ngkn Tu adi ba peteng nogdog jelan? knten ragan matakon. Sebengn suba
ngarwanang gedeg kn tiang.
Ldangang Pak Ged, tiang ba peteng mriki, tiang jagi ngidih tulungan mangkin sareng Pak
Ged. Bapan tiang sakit sangt mangkin arus ka rumah sakit. Pak Ged kayun nganter ka rumah
sakit? knten tiang ngesor ngidih tulungan.
Ngelah pipis cai kar anggon mayah? saut ragan malih.
Pak, mangkin tiang drng ngelah jinah, nanging benjang tiang kar ngadep sampi.
Kanggoang benjang wawu bayah tiang. Tiang masaut seken.
Nah, ba ya kto. Men jani dija bapan cain? ragan matakon sambilanga nguasang jemak
sereg montor.
Bapan tiang di puskesmas Pak, tiang nyautin.
Pak Ged mesuang montor kijangn uli garasin. Di suban tiang menk montor masert
ka puskesmas. Neked di aep puskesmas lantas marrn.
Bu Bu montor suba teka. Tiang ngaukin ibu bidan uli natah puskesmas.
Ibu bidan ngajak bapan tiang pesu tur menk montor tur ngorahin tiang negak di duri
ngisangin bapan tiang.
Montor majalan becat, sawatara jam solas neked di rumah sakit umum. Ibu bidan langsung
tuun ngalih tongos informasin. Uli montor cingak tiang sampun teka perawat makta tandu san
maroda.
Turunkan Pak, pelan-pelan baringkan di sini, knten raos ragan sasampun neked di
samping montor.
Tiang nuunang bapa, lantas sareng macelep ka kamar rawat kelas III konomi. Di samping
suba ada pasin ln. Sawatara wnten tengah jam tiang ngantosang, wnten dokter san mrksa
bapa.
Bapak saking napi? dokter matakon.
Tiang saking Banjar Batu, Pak, tiang nyautin
Men niki an sakit siran, sira wastan?
Niki bapan tiang, wastan Wayan Srija. Tiang san nanggungjawabang, Putu Sida, saut
tiang.
Knkn Bapan tiang niki, Pak? tiang matakon nyekenang.
Puniki Pak, bapak kena pinyungkan usus buntu san ampun parah, arus dioperasi
secepatn niki. Mangkin unduk biaya san arus sediang Bapak petang juta, nika sampun polih
potongan sawirh Bapak nganggo kartu miskin. Punika raos dokter nyelasang.
Rasa runtag bayun buin teka. Asanenga telah peluh matah pesu tiis. Ri kala bingung, tiang
inget ajak sampin. Yn adep paling liu maan piakan duang juta. Men dija aliang kakuangan?
Itungann tuah pragat di otak ten polih pabeneh.
Usahakan ampun dumun Pak, yn benjang ampun polih langsung hubungin petugas
administrasin, pasti langsung operasin. Kentel raosn malih sambilanga nguasang.
Pak, Pak ten dados prasi dumun, nanging biayan tiang mutang? Tulungin ja tiang Pak,
bapan tiang ampun ten ngidang naanang. Tiang ngenduk ngidih tulung.
Kanggang dumun Pak, taler ampura banget yn ten wnten jinah ten dados. Saut dokter
laut magedi.
Semengan pesan tiang ampun numpang bis mulih ka dsa. Sadurung mulih tiang mabesen
kn mm mangda becik-becik nongosin bapa dini.
Neked di dsa, tiang ka LPD nyelang jinah nganggo wala surat tanah. Tiang polih jinah
limang juta. Mulih uli LPD, tiang malih ka rumah sakit makta jinah ka pegawai administrasi. Nanging
sadurung mrika tiang nengokin bapa ka kamar. Ring kamar dapetang tiang mm suba bengong.
Angkian tiang sarasa nyat nyingakin bapan tiang suba makudung kekeh sing maangkian.
Bapa!!!
Undiksha
Komentar
satua bawak Bali
Wirh i dwk sing ngelah umah, knknang abet ngambar? Uli mara lakar ngawitin ngambar ada
pang duang dasa ia ngraos di keneh buka kto. Sing asna paliatn nrawang sawang. Sing asna
masi marawat di kenehn unduk an ngranaang ia kanti sing ngelah umah.
Pecakn ia sugih. Umahn linggah tur melah gati. Mobil an celap-celep sig umahn, tur an
tumpangina nyabran masekolah liunn tetelu. Mobil ento makejang gelah bapann. Sakwala lacur.
Uli sekat ia ngenjek kelas dua SD bapann mamotoh. Sakancan plalian, sakancan togl ubera. An
pinih nyakitin kenehn, bapann bebotoh luh. Yn pang kuda kadn suba bapann ngantn-palas.
Sagt ajak anak uli Badung. Sagt ajak anak uli Tabanan. Sagt ajak anak uli Jember. Sagt ajak
anak uli Sasak. Cutet, ajak anak uli ideh-ideh. Kondn buin ngelah mitra dini-ditu.
Mirib sing sida naanang sakit ati, atiban an liwat, mmnn nuturin bapann apang suud ja ngantnpalas, mamitra miwah mamotoh. Dugas ento Ged Wiradana sedek di pasarann. Gelem.
Bapann brangti tuturina baan mmnn. Mabukti, dingeha bapann matbat mmnn aji munyi sing
dadi dingehang baan koping. Suud matbat, memenn tundunga apang magedi jani ja. Mmnn
macelep ka kamar tongosn Ged Wiradana masar matamped-tamped.
Mm lakar kija? Ged Wiradana matakon.
Mm lakar magedi, mmnn masaut sambilanga ngeling.
Tiang milu M.
Mmnn sing masaut.
Naanang gelem Ged Wiradana majalan nututin mmnn. Naanang gelem ia negak di samping
mmnn di tengah bis an lakar luas ka Batubulan. Ged Wiradana sing bani matakon, ngudiang
sing menk sig bis an luas ka Bullng. Tongos palekadan mmnn.
Teked di Batubulan, tuun uli bis, ia nututin mmnn majalan ngojog mobil angkot an luas ka
Kreneng.
Dugas mobil angkot teked di Kesiman, mmnn ngorahin supir marrn. Sambil nandan liman,
mmnn ngajakin Ged Wiradana tuun.
Nututin mmnn majalan ngajanang, Ged Wiradana maniang dwk matakon.
Lakar kija, M?
Ka Puri Kesiman dajan, adeng mmnn masaut.
Sig nyn?
Sig Sagung Dwipayanin.
Ged Wiradana sing matakon buin. Parab an orahanga tekn mmnn ento tawanga. Uli
kelas telu SD, nyabran satondn masar, mmnn nuturang Sagung Dwipayani. Timpal mmnn
uli SD kanti SMA. Sakwala disubann tamat SMA Sagung Dwipayani mawali ka Puri Kesiman.
Dning ajin idan an dadi polisi suba pnsiun. Sagung Dwipayani kuliah ring Universitas Udayana.
Memenn kuliah di IKIP Singaraja, nanging sing lantur. An ngranaang, ngantn dugas mara
ngenjek semster telu.
Kapin makelo sing kacunduk, Sagung Dwipayani tetep ngirim swala patra tekn mmnn.
Mmnn masi tetep ngirim surat. Di kapah-kapah, Ged Wiradana orahina maca swala patran
Sagung Dwipayani.
Biangn Sagung Dwipayani tengkejut nyingakin sapatekan mmnn. Ida raris nandan
mmnn tur ngaukin dwkn ka purian. Sayan tengkejut biangn Sagung Dwipayani mirengang
unduk an nepn mmnn.
Gerungan mobil di garasan megat atur mmnn.
To Sagung Dwipa rauh, biangn Sagung Dwipayani ngandika.
Kangn kenehn Ged Wiradana nepukin mmnn magelut ajak Sagung Dwipayani. Sayan
kangn kenehn nepukin Sagung Dwipayani nangis dugas mmnn ngaturang unduk an nepn
tur ngaturang sing lakar mabalik buin ka Klungkung.
Men, knkn putusan Astutin, jani? Sagung Dwipayani matakn sambil ngusap toya
panon.
Wantah dados tunas, icnin titiang ngayah driki sareng pianak titiang.
Kanggo biang tiang, Sagung Dwipayani masaur, sapunapi biang, icn ipun ngayah driki?
Antiang malu i aji, alon masaur biangn Sagung Dwipayani.
Sanjan, kaputusang, kicn ngayah. Sakwala, Ged Wiradana kandikain nutugang
sekolahan di SD an nampek tekn Puri Kesiman.
Munyi tegakan ulung uli duri, ngranaang Ged Wiradana inget tekn dwk. Ngranaang ia
inget masi: dwkn akorkan tondn ngambar.
Ged Wiradana ngunjal angkihan. Sing asna, munyi maclepeh uli kenehn. Knknang
abet ngambar. Yn gambar cara umah di Klungkung suba sing gelah. Yn gambar cara puri
tongos ngayah, masi tusing gelah. Laut ia nyledtin Wayan Darmawan an negak di sampingn.
Tingalina suba suud ngambar. Ditu ia mutusang ulah ngambar.
Mara liman lakar ngorkang potlot sig buku gambar, sagt Pak Guru Gusti Sukadana
ngranjing ka kelas.
Alit-alit, sampun usan ngambar? Pak Guru Gusti Sukadana matakn di suban malinggih.
Ampun! murid-murid, sajaba Ged Wiradana, sibarengan masaut.
Yn sampun bakta mriki!
Pagrudug murid-murid an suba suud ngambar ngojog genahn Pak Guru Gusti Sukadana
malinggih. Ged Wiradana nu negak di tongosn. Bengong. Sing asna, potlot an gisina uli tuni,
ulung ka bataran kelas.
Komentar
satua bawak Bali
Uli mara depak waton kanti jani suba makumpi tur bok mawarna dadua, tumbn
jani pekak ningeh, tur muktiang ada bom makeplug di gumi Balin, kto Pekak
Landung makaengan ngajak truna-trunan sambil negak di batan jineng. Pekak
landung biasa maortan-ortan ditu sambilanga magambel rindik, masliahan suud
maga uli carik.
Pekak Landung kaloktah kaukina Pekak Vteran di banjarn, mapan mula ia
pejuang dugas jaman penjajah i pidan. Yadiastun suba mayusa ulung dasa tiban,
Pekak Vteran enu ceteng, enu nyidaang ka carik tur rncang majalan, sakwala
tusing bisa masandal, tusing bisa manjus di WC, tusing bisa ngajeng capcay lan
sekancan dedaaran an modren.
Kaucap Pekak Vteran sawirh semangat pejuangn tusing tan luntur. Yn ada
anak nyambatang merdka ngormat nyingkir prajani Pekak Vteran nglejit bangun
uli pasaran, tur malaib menkang lima ngormat padidi, ento awinan di banjarn liu
anak nyambatang Pekak Vteran kadwan-dwan dadi pejuang.
Ri sedek sakit ngebus dingin ragann, jag prajani ilang tur seger yan ningeh anak
nyambatang merdka. Tan bina cara babotoh, yn tusing ada tajn, prajani ngaku
sakit awak sabuku-buku, batis lemet, tusing jaen madaar, sakwala suba ningeh ada
tajn jag prajani ngljat bangun tur seger tusing perlu maubad ka dokter.
Cucunn an di pisaga madan Mad Lanus masih milu di jineng ngorta tur
matakon.
Kak i pidan ngidang majalan neked ka margan, yn majalan apan an kenyel?
Ningeh patakon cucunn buka kto Pekak Vteran ngadbras bangun tur masaut,
Gumi Balin langah an tusing tan bakat entasin pekak, turin pekak entasin baan
majalan batis, tusing cara cerik-cerik jani mara majalan apanimpug suba ngaku
kenyel. Pekak i maluan nyingkir idih-idih, di knknn basang tusing kena apa-apa,
ujan panesan, kto pekak nasarin gumi apang ada puponin buka jani. Seken sajan
ortann Pekak Vteran.
Ada truna-truna an lnan bnjul nyautin.
Dong Pekak ngelah pengalaman luas, luas kema-mai?
Pekak mula mapengalaman luas, gumi Balin makejang suba bakat entasin, sajaba
gumi Indonsian tusing nawang, kto buin Pekak Vteran negesin, sada ajum.
Ningeh munyin Pekak Vteran kto, makejang truna-trunan kedk katundun, tusing
bani sanget mesuang kedk apang Pekak Vteran tusing tersinggung utamann
pedih.
Yan anak tua-tua i pidan, yaning suba luas ngliwatin pasih sinah suba kasengguh
bani, liwatan gumi janin an madan Berno, Selebes, miwah Sasak, mapan gumi
merdka cara jani madan gumi Indonsia, nglantur Pekak Vteran nuturang
paundukan i maluan. Pekak Vteran ngritayang duges ragann nglawan serdadu
Nica, Nipon, miwah Belanda. Pekak tan kon maplalian bom di pasisi Sanur
sakwala bom tusing dadi makeplug mapan gumi Balin madasar baan besi
wresani turmaning manusan tetep beneng papinehn tekn Ida Sanghyang Widi.
Dugas jaman penjajah i maluan, granat, bom, peluru kon maura dini ditu, sakwala
tusing dadi makeplug. Ento an ngranayang Pekak Landung marasa nek, sesek
tangkahn mara ningeh cucunn an madan Mad Yasa, cucu marep mara ngelah
pianak aukud kena musibah bom Bali II di Jimbaran.
Tuah aget tusing dadi kepung, lacur tusing dadi kelidin, jel melah, aget lacur
mula sing dadi palasang di gumin. Mirib suba ada duang tiban makelon makuli
dadi satpam di Jimbaran. Uli sekat ento sakabedik ngidaang menahin paon, ngridit
Honda tur menahin sanggah kamulann an suba tuduh. Cucunn anak mula tusing
madasar apa.
Kak benahin sanggah kemulan kto uug, mapan sanggah kaucap sirah utawi duur,
yan duur tusing melah sinah i raga paling, kto abetn Mad Yasa dugas enu idup
ngajakin pekakn menahin sanggah. Di subann sanggahn pragat, jani cara
matingtingan ortann, krana Mad Yasa jani kena musibah buka kto, kene bom uli
troris.
Pekak Vteran tusing ngidaang ngebang sebet kenehn, sabilang inget tekn
cucunn an tusing ngelah bapa sawirh maluan suba ngalahin mati. Sakwala
Mad Yasa ninggalin pretisentana aukud muani suba mayusa atiban. Ento an
ngranayang rena kenehn Pekak Vteran. Apa buin mantun cucunn nyak ngidep
munyi ngyasang pianak miwah kurenann an tusing enu.
Tuah saja buka tutur, pajalan matin tusing kena baan masaurin, tusing tawang
buin mani buin puan, anak urip baan nyilih, kto anak nyambatang. I pidan Pekak
Vteran tusing kena bom penjajah, nanging jani cucunn kena bom troris di
subann gumin merdka.
Ln dedalu ln tetani, ln n malu ln n jani, yan i malu idup kajajah baan
wangsa Belanda miwah Nipon, kwala jani patuh masih kajajah, nanging adann
ln. Ada anak ngorang kajajah baan agama, ada anak nyambat baan kaliangan
gumi. Liu anak dueg ngraos agama, liu anak makenta nglaksanayang puasa, liu
anak apal isin sastra, nanging ieg ngancan nglalang. Maling dini ditu, perampok
lemah bolong, hlm beten sadel masih bakat baana nyemak, mirib en madan
gumi kali yuga, gumi suba wayah, clebingkah batan biu, gumi linggah ajak liu, ajak
liu marebut amah, liu anak ngaku paling dueg, paling bagusa. An solh dingeh di
kuping troris kon ngaku akuanga suargan yan suba maan ngamatiang jlema
lnan. Papineh manusan jani saja suba mabading, kangin orahanga kauh masih
guguna, anak bajang ganteng, n muani anak tua ubanan suba biasa yaning suba
ada pipis. Truna-trunan jani yan baang pis bolong rejuna, mabalik adepa tekn
toris tukaranga aji dolar, orahanga barang antik. Yan suba maan dolar mara ngalih
tunangan, lantang sajan Pekak Vteran ngamigmig.
Truna-trunan an ningeh, ada kedk, ada masih an madalem Pekak Vteran an
setata nutur di jineng.
Yan i pidan Pekak Vteran ningeh anak nyambatang merdeka nglejit bangun, jani
yan ada anak nuturang ada bom, ada troris Pekak Vteran ngamikmik padidi
nemah pastu troris.
Dumadak troris numitis dadi lelintah dadi iis-iisan poh, kalablab di kawah,
dumadak enggal kuskusa!
Tusing ja kuskusa, kwala ksekusina, truna-trunan nyautin.
Guru SMKN Kubu, Bangli
Komentar
Cerpen Bahasa Bali
Ratu Betara, dumadak wnten damuh Ratun madu kapiolasan, kto ia ngajap-ajap di
arep sanggah pangijeng karang umah an celupina. Ulian sesai kakto, sada resep kraman
ngenjuhang dedaaran sabilang teka anak buduh ento ka mulihn.
An paling pepes dingeh, kanti makejang kraman bisa nuutang, ia matatembangan
gremeng-gremeng.
Yn keneh-kenehang tiang
Anak buduh liu jani
Tusing karuan n makada
Miriban ulian paling
Paling kanggo paling ririh
Makejang ia nagih gugu
Kwala sing ada apa
Makejang tuah di munyi
Yning ruruh
Ulian ulap di mata
Laut kedk nglanturang pajalan sambilanga kecuh-kecuh.
An madan anak buduh, buduh! An buduh apa makejang buduh? kto lanturan omongn
setata suud nembang. Suud kto ia ngigel. Sing karuan apa kadn an igelanga. Kraman an
nepukin sing bani ngedkin. Boya sangkaning nyeh. Nanging sangkaning madalem.
Yn I Luh, bani Bapa ngorahin. Keneh an polos, eda pesan adukin momo. Kenehang apa
an aptiang, tusing macager, ditu I Luh lakar kesiabang bagia, kto tutur anak buduh ento tekn
Luh Wangi, pitung dina satondn Luh Wangi lulus tsting pegawai negeri. Dugas ento iseng Luh
Wangi ngidih piteket tekn anak buduh totonan.
Ditu mara ketara buduhn sing ja seken paling. Sakwala dugas Gd Putu nanjnang apang
shina bajun kumel an sesai anggona, pesu galakn.
Jelk-jelk kn panganggo gelah. Maan ulian mesuang peluh. Tusing ulian natak,
panganggo luung baan maling, baan nglamit, apa gunann. Satmaka nyaluk entipan kawah!
Bengong Gd Putu. Agetan anak buduh ento magedi uli natahn.
Kondn ilang ketug bayunn Gd Putu, dingeha ada anak ngakak di malun umahn Pak
Rodi. Mara sledtina, sagt anak buduh ento ditu matungked bancang kakak-kakak nungadah, cara
kedkann Patih Agung di drama gong. Pak Rodi bengong tan pasaut.
Ada pamacek gumi, ngadep gumi, meli kijang anggona ngalih sengsara. Tumbn-tumbn
jani mulih. Mulih ngalap karma. Bhbhbh! Lacur idupn! Lacur idupn!
Sambilanga ngakak, ia majalan makirig sarwi nuding Pak Rodi! Makejang an nepukin saling
kipekin.
Sing karasa galah majalan. Abulan suba liwat.
Ujan tusing rrnan uli ibi sanja. Buka tngkobang uli langit. Mabok tan katambakin.
Kilap masambung-tumpuk ngaditdat. Keplag-keplug. Kerug-ngadubrug. Tatit ngulapin. Empengulap, kenyap-kesior tepukin prajani. Matakes-takes angkihan, daap-daap bayun. Idup asanin
ngincil pesan.
Natah kancaban. Anyar pesan sarin tanah paid yh nyluksuk mulih-mulihan ka umahumah. Carik dadi danu. Padin mara embudan makerem. Tukad Daapdaap puek-puek yhn
matampias ka carik. Tusing ada an bani pesu, apa buin ka carik, jejeh yn uyak blabar, sander
tatit. Mhmhan tepn embid uli Bukit Glajih an ada duur Tukad Daapdaap. Suba dadi pabalihan
sai-sai, yn ujan-ujan Bukit Glajih lakar embid. Apa buin ujan bales cara jani.
Sedek banget ujan, sagt ngropod-kepuak bingin pempatan sander kilap. Misi dingeh anak
gelur-gelur katulung-tulung.
Bli, ibi sanja tiang ngipi nyuun kukusan, nadak Mm Rarud ngorain kurenn an sedek iju
menain kamben lakar ngojog munyi katulung-tulung an dingeha uli bal banjar.
Nyanan buin tuturang, Man, pasautn Bapa Rarud sada gsonan ngampigang capil an
magantung di bedg umahn laut malaib nuuk ujan.
I Bapa kija, M? Nengah Watri matakon kn mmnn.
Tusing pesu munyi Mm Rarud mlekut panakn laut ngajak ka tengah.
Teked di bal banjar, dapetanga kraman liu. Bengong. Tepukina punyan bingin pungkat
nyungklingang Pura Penyarikan. Anak buduh maguyang di bongkol bingin sambilanga
masesambatan.
Ged puyung! Ged puyung! Das-dasan cai nepn awak. Kadn cai nyn awak?
anak buduh nuding-nuding punyan bingin.
Pedas baan kai, di jit cain misi taji! Di jit cain misi taji!
Bangun anak buduh ento laut malaib ka rurung ged. Jerit-jerit ngaukin bapann. Cara
anak cerik suud mawlang di pisaga, nyaduang tekn bapann jumah.
Bapa! Bapaaa!
Kraman nutugin, jejeh yn anak buduh ento ngentungang awak ka Tukad Daapdaap an
nedeng blabar ged. Kondn joh malaib, sagt gumin magejeran. Miribang linuh. Makejang
majadeng. Saling kipekin, laut ram-ram ka bongkol Bukit Glajih an embid ged numpel rurung
duur Tukad Daapdaap.
Pak Rodi! Pak Rodi! ngelur kraman an teked ditu wireh nepukin tenggek mobil kijang
ngenah di betn tanah embidan ento. Makeneh matulung, sakwala batisn buka pacek paku
makejang. Kaling nyidaang matindakan, makiselan sing nyidaang.
Nadak sara buin embid Bukit Glagih. Pati purug kraman nylametang dwk. Atenga ilang di
betn tanah!
Pajerit kraman an slamet. Anak buduh masi slamet. Nanging ia sing nyerit. Ia kedk ngakak
nuding mobil kijang.
View 1 Comment
satua bawak Bali