Anda di halaman 1dari 14

TAKHRIJ HADIS TENTANG HARAMNYA DARAH SEORANG

MUSLIM

Oleh: Ahmad Nafiul Ulum

I. Pendahuluan








1





Dan barangsiapa yang mentaati Allah (al-Qurn) dan Rasul
(sunnah) (Nya), mereka itu akan bersama-sama dengan orang-
orang yang dianugerahi nikmat oleh Allah, yaitu: Nabi-nabi, para
shiddiqin, orang-orang yang mati syahid, dan orang-orang saleh.
Dan mereka itulah teman yang sebaik-baiknya.
Seorang Nabi atau Rasul pasti memiliki kemukjizatan sebagai bukti
nubuwwah-nya dalam menyeru manusia ke dalam kebaikan dunia akhirat.
Rasulullah Muhammad alla Allah `Alaihy wa allam sebagai pembawa risalah
terakhir diutus untuk menyeru kepada seluruh umat manusia hingga hari akhir
kelak. Salah satu mukjizat miliknya dan merupakan mukjizat teragung adalah
kitab suci al-Qur'an yang memuat pedoman hidup manusia dia dunia dan akhirat.

Selain itu, Rasulullah juga mempunyai suatu bentuk kemukjizatan lain


selain al-Qur'an yakni Jawmi al-Kalim yang berarti kalimat pendek namun
memiliki intisari makna yang luas dan banyak. Perkataan, tingkah laku dan sifat
beliau kemudian dicatat oleh para sahabat Raiya
Allah `Anhum yang selalu setia
mengikutinya saman wa aan
untuk lalu disebarluaskan kepada generasi
selanjutnya.

Namun, sejak masa para sahabat, tabiin, dan tabiin-tabiin hingga


sekarang terdapat hadis palsu maupun hadis yang oif yang beredar luas di
kalangan masyarakat pada umumnya. Sehingga banyak menimbulkan
pemahaman-pemahaman yang tidak sesuai dengan syariat Islam, serta banyak
orang-orang islam yang tidak mampu membedakan dan menetukan antara hadis

1 Al-Qurn
s ah h , h asan, maupun aif. Seringkali terdapat orang yang menggunakan sebuah
hadis tidak diperhatikan sanadnya dan hanya menggunakan matannya saja,
sehihingga hadis seperti itu tidak dapat dijadikan dasar kuat.

Dalam hal seperti ini, maka mengetahui sanad dan kedudukan sebuah
hadis itu penting, guna sebagai pengukuh atau penguat hukum seperti yang telah
disebutkan oleh Allah ubh nahu wa Ta`l dalam al-Qurn bahwa al-Quran
dan hadis menjadi sumber yang saling melengkapi dan menyempurnakan. Oleh
karena itu, penulis ingin menganalisa tentang hadis-hadis yang terdapat dalam
kuub al-siah.

II. Takhrij Hadis


A. Riwayat Imam al-Bukhr

Imam bukhari dalam sah


h -nya meriwayatkan hanya dari satu jalur, yakni
dari Umar bin afs dari bapaknya (afs ) dari al-Amash dari Abdullah bin
Murrah dari Masrq dari Abdullah sambung kepada Rasulullah alla Allah
`Alaihy wa allam.






:
:






:
2
.
B. Riwayat Imam Muslim bin al-Hajjj

Dalam kitabnya, Imam Muslim hanya menyebutkan satu riwayat yakni


dari jalur Abu Bakar bin Ab Shaibah dari afs bin Ghiyth dari Ab Muwiyah
dari Wak dari Abdullah bin Murrah dari Masrq dari Abdullah sambung kepada
Rasulullah alla Allah `Alaihy wa allam.

2 Muhammad bin Ismail bin Ab Abdullah al-Bukhr, ah h al-Bukhr,


(ttp: Dr al-auq al-Najh, 1422 ), 9:5.







: :



:

3
.
C. Riwayat Imam Ab Dwud

jalur, dua dari ini hadis meriwayatkan juga Dwud Ab


ahmn bin Ibrhm dari al-Bhil Sinn bin Muhammad dari yakni
ishah dari Umair bin Ubaid dari Rufai bin al-Azz Abdi dari
alla Allah `Alaihy wa Sallam. Rasulullah kepada sambung





:
:




:








4
.

3 Muslim bin al-ajjj Ab al-asan al-Qushair al-Naisabr, ah h


Muslim, (Beirut: Dr Ih y` al-urath al-Arab, tth), 3:1302.

4 Ab Dwud Sulaimn bin al-Ashath bin Ishaq al-Sijistn, unan Ab


Dwu, (Beirut: al-Maktabah al-As riyyah, tth), 4:126.
Kemudian hadis selanjutnya meriwayatkan dari jalur
Sulaimn bin arb dari ammd bin Zaid dari Yay bin sad dari
Ab Ummah bin Sahl.

D. Riwayat Imam al-Tirmidh

Imam tirmidzi meriwayatkan dari dua jalur yang pertama;


dari Hannd Ab Muwiyyah dari al-Amash dari Abdullah bin
Murrah dari Masrq dari Abdullah bin Masd sambung kepada
Rasulullah alla Allah `Alaihy wa Sallam, menurut Imam al-
Tirmidh hadis dari jalur ibnu masd adalah hadis hasan a.


:



:
:





:

5
.
Kedua; Ahmad bin Abdah al-abb dari aammd bin Zaid
dari Yahy bin Sad dari Ab Immah bin Sahl bin unaif dari
Uthmn bin Afn sambung kepada Rasulullah alla Allah
`Alaihy wa Sallam, Imam Tirmidh menyatakan bahwa hadis ini
adalah asan.

E. Riwayat Imam al-Nas`

Dalam al-Sunan al-ughr, Imam al-Nas` cukup banyak


meriwayatkan hadis ini dengan beragam rantai sanad yang
berbeda, salah satunya sebagai berikut:

:









5 Muhammad bin Isa bin Srah al-irmidh, unan al-Tirmih, (Mesir:


Mus t f al-Bb al-alab, 1975), 3:71.

:
" :




:

"


:

.
6

Sedangkan pada riwayat selanjutnya hanya menyebutkan
nama-nama perawinya saja yang semuanya mengerucut kepada
Yah y bin Sad. Para perawi dari Imam Muslim di antaranya:

1. Amr bin Al dari Yahy dari Sufyn dari Ab Ish q dari Amr bin Ghlib
dari ishah sambung kepada Rasulullah alla Allah `Alaihy wa allam.
ukum al-Bn menyatakan bahwa hadis ini ah h lighairihi.
2. ilal bin Al dari usain dari Zuhair dari Ab Ish q dari Amr bin Ghlib
dari ishah.
3. Ibrhm bin Yaqb dari Muhammad bin s dari ammd bin Zaid dari
Yahya bin Said dari Ab Ummah bin Sahl dan Abdullah bin mir bin
Rabah sambung kepada Rasulullah alla Allah `Alaihy wa allam.
4. Abbs bin Muhammad al-Dr dari Ab mr al-Aqad dari Ibrhm bin
amn dari Abdi al-Azz bin Rufai dari Ubaid bin Umair dari Aishah
sampai kepada Rasulullah alla Allah `Alaihy wa allam.
5. Ab al-Azhar Ahmad bin al-Azhar al-Naisbr dari ish q bin Sulaimn
al-Rz dari al-Mughirah bin Muslim dari Mat ar al-Warq dari Nfi dari
Ibnu Umar dari Uthmn sampai kepada Rasulullah alla Allah `Alaihy
wa allam.

6 Ab Abdurrahman Ahmad bin Syuaib bin Ali al-Khursan al-Nas`,


al-Mujab min al-unan,(alab: Maktabah al-Mat bt al-Islmiyyah, 1986),
7:9.
6. Muammal bin Ihb dari Abdu al-Razzq dari ibnu Juraij dari Ab al-Nad r
dari Busri bin Sad dari Uthmn bin Affn sambung kepada Rasulullah
alla Allah `Alaihy wa allam.7
7. Bishri bin Khlid dari Muhammad bin Jafar dari Shubah dari Sulaimn
dari Abdullah bin Murrah dari Masrq dari Abdullah bin Masd
sambung kepada Rasulullah alla Allah `Alaihy wa allam.8
F. Riwayat Imam Ibnu Mjjah

Riwayat yang dimiliki oleh Imam Ibnu Mjjah hanyalah dua jalur saja
dengan berbunyi sebagai berikut;





:


:
" :



:



Perama, Al bin Muhammad dan Ab Bakar bin Khild al-Bhil dari Wak dari
al-Amash dari Abdullah bin Murrah bin Masrq dari Abdullah bin Masud
bersambung kepada Rasulullah alla Allah `Alaihy wa allam. Keua, Ahmad bin
Abdah dari ammd bin Zaid dari Yahy bin Sad dari Ab Ummah bin Sahl
bin unaf dari Uthmn bin Affn sambung kepada Rasulullah alla Allah
`Alaihy wa allam.9

G. Perawi Imam Ahmad bin Hanbal

7 ibid., 7:90-103.

8 Ibid., 8-13.

9 Ibnu Mjah Ab Abdullah Muhammad bin Yazd al-Qazwn, unan Ibn


Mjah, (ttp: Dr Ih y` al-Kutub al-Islmiyyah, tth),
Imam Ahmad mencantumkan paling banyak meriwayatkan hadis ini
dengan jumlah 10 jalur periwayatan, namun penulis hanya mencantumkan satu
riwayat yang lengkap dengan matannya, yakni:

:

:



:
: : . :


: .
)(1
: "
:



)(2 "

10

1. Sulaimn bin arb dan Affn dari ammd bin Zaid dari Yahy bin
Sad dari Ab Ummah bin Sahl dari Uthmn sampai kepada
Rasulullah alla Allah `Alaihy wa allam.11
2. Ish q bin Sulaimn dari Mughrah bin Muslim Ab Salamah dari Mat ar
dari Nfi dari Ibnu Umar dari Utsmn sampai kepada Rasulullah alla
Allah `Alaihy wa allam.12

10 Ab Abdullah Ahmad bin Muhammad bin anbal al-Shaibn, Musna


al-Imm Ah m bin Hanbal, (ttp: Muassasah al-Rislah, 2001), 1:491.

11 Ibid., 1:502.

12 Ibid., 1:512.
3. Affn dari Jarr bin zim dari Muhammad bin Abdullah bin Ab
Yaqb dari Rabh.13
4. Sulaimn bin rb dari ammd bin Zaid dari Yahy bin Sad dari Ab
Ummah bin Sahl bin unaif dari Utsman sampai kepada Rasulullah
alla Allah `Alaihy wa allam.14
5. Ab Muwiyah dari al-Amash dari Abdullah bin Murrah dari Masruq
dari Abdullah bin Masd sampai kepada Rasulullah alla Allah `Alaihy
wa allam.15
6. Wak dari al-Amash dari Abdullah bin Murrah dari Masrq dari
Abdullah bin Masd sampai kepada Rasulullah alla Allah `Alaihy wa
allam.16
7. Muhammad bin Jafar dari Shubah dari Sulaimn dari Abdullah bin
Murraah dari Masrq dari Abdullah bin Masd sampai kepada
Rasulullah alla Allah `Alaihy wa allam.17
8. Ibnu Numair dari Ynus bin Ab Ish q dari Amr bin Ghlib.18?
9. Wak dari Sufyn dan Isrl dari Ab Ish q dari Amr bin Ghlib.19 ?
10. Wak dari Sufyn dari Ab Ish q dari Amr bin Ghlib dari ishah
sampai kepada Rasulullah alla Allah `Alaihy wa allam.20
H. Biografi Perawi

13 Ibid., 1:534.

14 Ibid., 1:120.

15 Ibid., 6:120

16 Ibid., 7:277.

17 Ibid., 7:431.

18 Ibid., 40:350.

19 Ibid., 42:463.

20 Ibid., 42:520.
Biografi perawi hadis tentang dosa besar hanya akan mengambil latar
belakang perawi dari hadis Imam al-Nas yang telah disebutkan di atas yakni
riwayat Ishq bin Mans r, Abdurrah man, Sufyn, al-Amash, Abdullah bin
Murrah, Masrq, Abdullah.

1. Ishq bin mans r

Al-imm al-Faqh al-h fi al-h ujjah Ab Yaqb Ishq bin Mans r bin
Bahrm al-Marwaziy lahir pada tahun setelah 170-an dan wafat di daerah
Naisbri pada hari kamis pada bulan jumal al-la. Imam Muslim, Imam al-
Nas mengakui bahwa ab Yaqb hiqqh dan dapat dipercaya. Imam al-
Bukhri berkata ketika meriwayatkan dari ish aq tidak menisbatkan namanya, jadi
bisa menyerupai dengan ibnu rhwaih. Yang meriwayatkan hadis dari Ab Yaqb
Ishq adalah Ab urairh, Imam Muslim, Imam al-irmidh, al-Nas, dan ibnu
Mjjah.21

Guru-guru Ab Yaqb Ishq adalah sufyn bin Uyainah, Waq bin h arj,
al-Nad r bin Shumail, Yahy bin Sad al-Qat n, Mu'z bin ishm, Ab Usmah,
Abdullah bin Numair, Muuhammad bin Bakr al-Bursniy, Abd al-Raz z q,
Muhammad bin Ysuf al-Firybiy, Affn, dll. Murid-murid Ab Yaqb Ishq
adalah Ab Dwud, Ab Zurah al-Rz iy, Ab Bakrbin Khuz aimah, Ab Abbs
al-Sarrj, Muammal bin asan al-Nsarjisiy, Ahmad bin amdn al-Amashiy,
dll.22

2. Abdurrah man

Abdurrah man bin mahd bin h assn bin Abdurrah man al-Anbar lahir
pada tahun 153 hijriyyah. Abdurrahman adalah seorang hiqqh, h fi, rif dan

21 Shamsuddn Ab Abdullah Muhammad bin Ah mad bin Uthmn bin


Qaimz al-Dhahab, iyaru Alm al-Nubal, (Beirut: Muassasah al-Rislah,
1985), 12: 258.

22 Ibid., 286.
merupakan golongan tabiin yang ke 9, dan meriwayatkan darinya adalah Imam
al-Bukhr, Imam Muslim, Ab Dwud, al-irmidhi, al-Nasi, ibnu Mjjah.23

Guru-gurunya antara lain adalah Aiman bin Nbil, Umar bin Ab Zidah,
Muwiyyah bin S lih al-h ad rami, is m bin Ab Abdillah al-Dastuwiy,
isml bin Muslim al-Abdiy Qad Jazrah qais dll. Dan yang menjadi muridnya
Abdurrah man antara lain adalah ibnu al-Mubrak, ibnu Wahb, Al, Yahy,
Ahmad, Ish q, ibnu Abi Saibah. Bundr, Abu Khaithamah, Ahmad bin Sinn,
Qawrr, Abu Ubaid, Abu haur, Abdullah bin s im, dll. Abdurrah man
adalah seorang imam hujjah, panutan ilmu dan prakteknya. Al-Khall dan al-
Shafi berkomentar bahwa saya tidak pernah melihat Abdurrah man berangan-
angan maksudnya banget siqqah nya hingga tidak untuk melakukan angan-
angan. Dan Ahmad bin anbal juga berkomentar Abdurrah man lebih Alim
daripada Yahy al-Qattn. Dan ketika Abdurrah man dan wak terdapat
pertentangan terhadap keduanya, maka dimenangkan oleh Abdurrah man karena
dia lebih dekat dengan kitabnya, keduanya juga berbeda pendapat sekitar lima
puluh hadis al-thaur.24

3. Sufyn

Sufyn bin Uyainah bin Ab Imrn Maimn al-illi, dia merupakan


mantan budaknya Muhammad bin Muzhim saudaranya Adhak bin Muzhim
(seorang imam besar dan juga seorang hafiz dimasanya dan dijuluki yaikh al-
Islam), Ab Muhammad al-illi al-Kfi kemudian al-Makki. Dia lahir di Kufah
pada tahun 107 dan wafat pada tahun 198 di Mekkah. Dia sudah mempelajari
hadis sejak kecil dan berguru kepada ulama-ulama besar.25 Komentar: (Abdullah
bin Wahb), Saya tidak mengetahui seseorang yang lebih alim tentang tafsir al-
Quran dari pada Sufyn bin Uyainah. Menurut Ahmad bin Abdullah Al-Ijl,

23 Ibid., 9:193

24 Ibid., 9:194

25 Ibid., 8:454-455.
Sufyn bin Uyainah adalah orang yang hiqqah dan memiliki keteguhan didalam
hadis.26

4. Sulaimn bin mihrn

Sulaimn bin mihrn al-Khil merupakan seorang ahli hadis dan qri
dinegara kfa, akan tetapi al-kurbs, al-Nas, al-Druqutn dan lainnya itu
menyembunyikan statusnya Sulaimn bin mihrn.27 Lahir di daerah ibunya pada
tahun 61 di kota kfah. Gurunya Sulaimn bin mihrn antara lain adalah Ab
Wil, Zaid bin Wahb, Ab Amr al-Shaibn, Abdullah bin Murrah al-amdn,
Dhar bin Abdillah, dll. Muridnya adalah Abu h anifah Sad bin Ab Arbah,
Ibnu Ish q, Shubah, Mamar, Sufyn bin Uyainah, Shaibn dll. Adapun
komentar Sufyn binUyainah afiz , dan menghafalkan semua hadis yang
diriwayatkan, dan Alim tentang ilmu faraid.28

5. Abdullah bin Murrah

Bernama lengkap Abdullah bin Murrah al-amdn al-Khrif al-Kf,


Khrif adalah Mlik bin Abdullah bin Kathr bin Malk bin Jashim, h shid bin
Jashim Khaiwn bin Nauf bin amdn. Guru-gurunya antara lain adalah al-Bar
bin zib, al-arith bin Abdullah al-amdn al-Awar, Abdullah bin Umar bin
Khattb, Ab al-Ah was Auf bin Malk bin Nadhlah al-Jishm, Masrq bin al-
Ajda, Ab Kanaf. Dan murid-muridnya Abdullah bin Murrah antara lain adalah
Sulaimn al-Amash, Mans r bin al-Mutamar. Ish q bin Mans r berkata dari
Yah ya bin Man. Dan Abu Zurah, dan al-Nas bahwa Abdullah bin Murrah

26 Ysuf bin Abdurrahman bin Ysuf Ab al-ajjj al-Muzzi, Tahhbu


al-Kaml, (Beirut: Muassasah al-Rislah, 1980), 189.

27 Ab al-Fadhlu Ahmad bin Al bin Muhammad bin Ahmad bin h ajar


al-Asqaln, Tarif Ahli al-Tuqais bimuribi almausfn
bi al-alis, (Oman:
Maktabah al-Manr, 1983), 1:33.

28 al-Dhahab, iyaru Alm al-Nubal, 6:226.


Thiqqah. Abdullah bin Murrah wafat pada masa Khulfah Umar bin Abdul
Azz pada tahun 100 .29

6. Masrq

Masrq bin al-Ajda bin Mlik bin Umayyah bin Abdullah bin Murri bin
Salmn bin Mamar bin al-arith bin Sad bin Abdullah bin Wdiah bin mir
bin Nshir bin Dfi bin Mlik bin Jusham bin shid bin Jusham bin Khaiwan
bin Nauf bin amdn. Dia merupakan seorang imam, sangat Alim. Masrq sejak
kecil pernah hilang tetapi ketemu, oleh karena itu dinamakan Masrqn, julukan
lain yaitu Aslam Ab al-Ajda. Dia adalah anak dari saudari Umar bin Madkarib
yang merupakan orang persia tulen di Yaman.30

Guru-gurunya adalah Ubay bin Kaab, Umar, Ab Bakar al-S iddq, Ummi
Rmn, Mudh bin Jabal, Khabbb ishah, Ibnu Masd, Uthmn, Al,
Abdullah bin Umar, Ibnu Umar, Subaiah, Maqil bin Sinn, al-Mughrah bin
Shubah, Zaid. Murid-muridnya antara lain adalah al-Shab, Ibrhm al-Nakha,
Yahya bin Wathab, Abdullah bin Murrah, Ab Wil, Yahya bin al-Jazzr, Ab al-
Dhuh , Abdurrahman bin Abdullah bin Masd, dll.31

7. Abdullah bin Masd

Abdullah bin Masd bin Ghfil bin abb al-udhal ibn Shamkhi bin
Fri bin Makhzm bin S hilah bin Khil bin al-arith bin amm bin Saad bin
udhaili bin Mudrakah bin Ilys bin Mud ar bin Nizr. Dia merupakan seorang
imam besar yang sangat Alim orang makkah termasuk golongan Muhajirin.32 Dia
juga termasuk dari golongan al-sbiquna al-awwl n, dan menjadi sahabat dekat
nabi Muhammad alla Allah `Alaihy wa allam di kalangan Ahli Makkah.

29 Ysuf bin Abdurrahman, Tahhbu al-Kaml, , 16:114-115.

30 al-Dhahab, iyaru Alm al-Nubal, 4:63.

31 Ibid., 4:64-65

32 Ibid., 1:461-162.
Pertama yang membaca al-Qurn di Makkah dengan suara keras, dan menjadi
pelayan Rasulullah alla Allah `Alaihy wa allam.33

III.Kesimpulan

adis tentang haramnya darah seorang muslim telah dianalisa terdapat tiga
puluh buah hadis yang mana penulis telah teliti sanadnya hanya satu hadis yakni
dalam periwayatan Imam Nas terdapat hadis sah
h semua perawinya bertemu,
mempunyai sifat hiqqah dan hadis yang telah dianalisa biografi sanad di atas
merupakan sanad yang banyak terdapat dalam kuub al-siah mengenai hadis
tentang haramnya darah seorang muslim.

33 Khoiruddin bin Mah md bin Muhammad bin Al bin Fris al-zarkl


al-Dimasq, al-Alm, (ttp: Dr al-Ilmi 2002), 4:137
Daftar Pustaka

Asqaln (al), Ab al-Fadhlu Ahmad bin Al bin Muhammad bin Ahmad bin
ajar. Tarif Ahli al-Tuqais bimuribi almausfn
bi al-alis, Oman:
Maktabah al-Manr, 1983.

Bukhr (al), Muhammad bin Ismail bin Ab Abdullah. ah h al-Bukhr. ttp:


Dr al-auq al-Najh, 1422.

Dhahab (al), Shamsuddn Ab Abdullah Muhammad bin Ah mad bin Uthmn


bin Qaimz. iyaru Alm al-Nubal. (Beirut: Muassasah al-Rislah,
1985

Dimasq (al), Khoiruddin bin Mah md bin Muhammad bin Al bin Fris al-
zarkl. al-Alm, ttp: Dr al-Ilmi 2002.

Muzzi (al), Ysuf bin Abdurrahman bin Ysuf Ab al-ajjj. Tahhbu al-
Kaml. Beirut: Muassasah al-Rislah, 1980.

Naisabr (al), Muslim bin al-ajjj Ab al-asan al-Qushair. ah h Muslim.


Beirut: Dr Ih y` al-urath al-Arab, tth.

Nas` (al), Ab Abdurrahman Ahmad bin Syuaib bin Ali al-Khursan. al-
Mujab min al-unan, alab: Maktabah al-Mat bt al-Islmiyyah,
1986.

Qazwn (al), Ibnu Mjah Ab Abdullah Muhammad bin Yazd. unan Ibn
Mjah. ttp: Dr Ih y` al-Kutub al-Islmiyyah, tth.

Shaibn (al), Ab Abdullah Ahmad bin Muhammad bin anbal. Musna al-
Imm Ah m bin Hanbal. ttp: Muassasah al-Rislah, 2001.

Sijistn (al), Ab Dwud Sulaimn bin al-Ashath bin Ishaq. unan Ab


Dwu. Beirut: al-Maktabah al-As riyyah, tth.

irmidh (al), Muhammad bin Isa bin Srah. unan al-Tirmih. Mesir:
Mus t f al-Bb al-alab, 1975.

Anda mungkin juga menyukai