B. Tujuan Pembelajaran
KI 3 : Setelah mendiskusikan Pawarta siswa dapat :
a. Siswa dapat menyebutkan struktur dan kaidah pawarta
b. Siswa mampu menemukan pokok-pokok isi yang terkandung dalam pawarta
KI 4 : Setelah mendiskusikan Pawarta siswa dapat :
a. Siswa dapat membuat Pawarta sesuai dengan struktur dan kaidah
b. Siswa dapat membacakan Teks Pawarta karya sendiri dengan lafal, jeda, dan
intonasi
C. Materi Pembelajaran
1. Pengertian Pawarta
2. Ciri-ciri Pawarta yang baik
3. Perangan Pawarta
4. Sifat Pawarta
5. Etika nulis Pawarta
6. Teknik nulis Pawarta
D. Metode Pembelajaran
Pendekatan : saintifik
Model : inquiry, discovery learning
Metode : Diskusi, Tugas pribadi, Unjuk diri
F. Langkah-Langkah Pembelajaran
Pertemuan I
b. Menanya
i. Siswa diberi kesempatan bertanya mengenai unsur-unsur
pembangun teks pawarta
ii. Siswa membuat pertanyaan berhubungan dengan isi teks
pawarta.
Pertemuan 2
Pertemuan 3
2 Kegiatan Inti
Mengasosiasi 70 Menit
i. Siswa menulis teks pawarta dengan bahasa sendiri dengan
berbekal informasi unsur pembangun yang telah didapatkan
ii. Siswa menyunting teks pawarta yang ditulis.
Pertemuan 4
2 Kegiatan Inti
70 Menit
Mengkomunikasikan
Membacakan teks pawarta hasil tulisannya (wujudipun menapa)
3 Kegiatan Akhir 10 Menit
a. Umpan balik antar Siswa, antara Siswa dengan guru tentang
kesimpulan struktur dan kaidah pawarta.
b. Penilaian performen, lisan, tulisan, pengamatan, sikap dilakukan
dalam dan selama proses kegiatan inti.
b. Penilaian Pengetahuan
1. Teknik : tes tertulis dan lisan
2. Bentuk : teks pawarta
3. Instrumen :
Cermatilah Pawarta “ ”
1. Sasampunipun maos pawarta “Kesenian Wayang Kedah Diuri-uri” punika, sebutna
struktur dan kaidah pawarta
2. Apa wos suarasane pawara “Kesenian Wayang Kedah Diuri-uri”?
c. Penilaian Keterampilan
1. Teknik : Kinerja
2. Bentuk : Praktik dan tes tulis ketrampilan
3. Instrumen :
Critakna maneh isi saka pawarta iku kanthi runtut lan jumbuh kaliyan unggah-ungguh
mawi basa kang trep.
MATERI AJAR
1. Pawarta yaiku informasi anyar utawa informasi ngenani sawijining prastawa kang
dumadi, diwartakake lumantar wujud cetak, siaran, utawa saka pirembagan marang wong
liya utawa pamireng.
2. Titenan Pawarta
a. Tinemu ing akal ( penalaran logis)
b. Informasi pepak kang jumbuh karo rumus 5W + 1 H
c. Struktur basa trep
d. Diksi trep ora ambigu
e. Narik kawigaten
f. Basa kang nengsemake
3. Perangan Pawarta
a. Headline ( judul utawa irah-irahan)
b. Deadline ( batas wektu )
c. Lead ( teras pawarta)
d. Body Language ( Surasane pawarta, bahasa
tubuh)
4. Sifat pawarta
a. Aktual yaiku bab-bab kang anyar luwih becik
tinimbang pawarta lawas
b. Jarak (adoh/cedhak). Pamaos luwih nggatekake tumrap prastawa kang dumadi
ing sakiwa tengene tinimbang pawarta.
c. Penting. Sawijining bab bakal dadi pawarta yen dianggap perangan kang
penting amarga bisa ngendhaleni panguripan ing bebrayan agung
d. Akibat. Sawijining bab bakal pawarta yen
ndadekake ngowahi kahanan.
e. Congkrah/ konflik. Pamaos luwih seneng nyeritakake pawarta kang surasane
cecongkrahan.
f. Tintrim (ketegangan) . tuladhane : nalika nulungi
wong ing kacilakaan.
g. Kemajuawane inovasi utawa owah-owahan teknologi. Pawarta kang kekinian
luwih narik kawigaten pamaose.
h. Emosi. Sawenehe pawarta yen diwartakake bisa ndadekake nesu, susah, tangis,
gela, tuladha: nemokake bayi ing pawuhan.
i. Humor, gawe sengsem, mesem, lan guyu.
5. Etika nulis pawarta
a. Objektif, ing babagan iki panulis ora kena martakake dikantheni kepentingan
pribadi lan sponsor. Pawarta kang tinulis kudu adhedasar fakta utawa data kang
sanyatane dumadi.
b. Cover both side, pawarta iku kudu tinimbang aja abot sisih, luwih-luwih
nyebutake pihak-pihak kang ana sesambungan langsung karo pawarta kasebut.
6. Teknik nulis pawarta
a. Pengorganisasian/ngumpulake fakta utawa data. Data ing kene bisa awujud
wawancara (wawan rembug), kedadeyan langsung. Utawa data-data tinulis.
b. Nemtokake teras berita (lead)
c. Milih tembung-tembung kang jumbuh karo pawarta pawarta, nggunakake alur
kang runtut aja molak-malik utawa dienjah-enjah/dilompati supaya ora
mbingungake pamiyarsane.
d. Ngawiti nulis kanthi jenjem lan temenan
LAMPIRAN II
Ing piwulangan Pawarta “Kesenian Wayang Kedah Diuri-uri” siswa bakal bisa menyebutake
struktur dan kaidah pawarta
1. Wenehana tandha centang pratelan ngisor iki kalebu unsur pambangun crita sing endi !
Unsur Kaidah
No Pratelan Keterangan
pawarta pawarta
1. Sapa
2. Kapan
3. Ana ngendi
4. Menapa
5. Apa
6. Kepiye
7. Aktual
8. Jarak
9. Penting
10. Akibat
11. Congkrah/konflik
3. Bijinen pamacane saka kanca liya manut paugeran ing ngisor iki!
Penggunaan
No Nama siswa Keruntutan Isi Suara kelancaran Total
bahasa
1 Alifian
2 Husna
3 Rindiyani
LAMPIRAN III
MEDIA AJAR
1. Power point
2. rekaman pawarta
3. Contoh teks Pawarta
Kaya dening Festival Dalang Cilik ing pengetan HUT Kemerdekaan RI kaping 70
sing digelar neng Pendopo Kabupaten Semarang, neng Ungaran, tlatah Provinsi Jawa tengah,
anyak Rebu (12/8/2015) iki. Miturut Hernowo, saakeh 19 dalang enom sing makili 19
kecamatan sing ana neng daerah iki melu dadi peserta ana Festival iki
Senajan isih enom, para pamawa iki wajib nampilke lakon-lakon 'abot' sing biyasa
ditampilke para dalang senior utawa profesional. "Babagan iki kanggo mbiyasakne lan
ngupayake kanggo nglestarekne seni budaya lan regenerasi dalang," turen Hernowo.
Dheweke uga nggamblangna, ana lima lakon pilehan sing kudu dimainke para dalang cilik
iki. Pilihan iku yaiku 'Kumbokarno ceblok', 'Sintha Obong', 'Wiroto Parwo', 'Karno Tanding'
lan 'Abimanyu Ranjab'. Nah ana Festival iku para dalang kudu milih ameh nampilke crita
wayang sing endi. Pihak juri yaiku Widodo SKar saka UNNES, Bambang Sulanjari SKar
saka IKIP PGRI mawa Sudomo (pamari). Pangajen para juri iki dideleng nang cara pentase,
vokal utawa suwara, lan sanggit lakon, sanggit gending, pamentasan klebu dodokan lan
kesusastraane.
Dheweke uga ngujar, para dalang ing festival iki bakal mbisakne prioritas kanggo saben
pagelaran wayang kulit sing dianakne saka Pemkab Semarang. "Kanthi ngono, regenerasi
dalang iki bakal tambah optimal kanggo bisa mainke lakon- lakon gedhe,"tambahe.
http://pawartawayangbahasajawa.blogspot.com/2015/08/pawarta-bahasa-jawa-
kesenian-wayang-kulit.html
LAMPIRAN IV
a. Instrumen Penilaian pengetahuan
Teknik
No. KD Materi Indikator Instrumen
Penilaian
1. Memahami Teks Pawarta 1. Siswa dapat Tulis 1. Sasampunipun
teks Pawarta. menyebutkan maos pawarta
struktur dan “Kesenian
kaidah pawarta Wayang Kedah
2. Siswa mampu Diuri-uri” punika,
menemukan sebutna struktur
pokok-pokok isi dan kaidah
yang pawarta
terkandung 2. Apa wos
dalam pawarta suarasane
pawara
“Kesenian
Wayang
Kedah
Diuri-uri”?
Jumlah 25
Keterangan :
1. Siswa mempraktikan isi pawarta secara lengkap unsur-unsur pawarta =5
2. Siswa mempraktikan isi pawarta kurang lengkap unsur-unsur pawarta =3
3. Siswa mempraktikan isi pawarta dengan menggunakan bahasa krama =5
4. Siswa mempraktikan isi pawarta dengan menggunakan bahasa ngoko =3
5. Siswa mempraktikan isi pawarta terdengar di seluruh ruangan kelas =5
6. Siswa mempraktikan isi pawarta kurang terdengar di seluruh ruangan kelas =4
7. Siswa mempraktikan isi pawarta tidak terdengar di seluruh ruangan kelas =3
8. Siswa mempraktikan isi pawarta dengan runtut =5
9. Siswa mempraktikan isi pawarta dengan kurang runtut =4
10. Siswa mempraktikan isi pawarta dengan tidak runtut =3
11. Siswa mempraktikan isi pawarta dengan lancar =5
12. Siswa mempraktikan isi pawarta dengan kurang lancar =4
13. Siswa mempraktikan isi pawarta dengan tidak lancar =3
Kunci Jawaban
1. Unsur wonten ing teks pawarta “Kesenian Wayang Kedah Diuri-uri”inggih punika :
2. Isi ingkang kamot ing teks pawarta “Kesenian Wayang Kedah Diuri-uri “ inggih punika
Pedoman Peskoran: