Bab 3 Kitaran Perakaunan PDF

Koleksi Bahan STPM Cg Narzuki Online
Bab 3 : Kitaran Perakaunan
BAB 3
KITARAN PERAKAUNAN
OBJEKTIF :
Selepas mempelajari tajuk ini, pelajar akan dapat :
 Menjelaskan keperluan dokumen dalam urusniaga.
 Menyediakan catatan jurnal dan lejar dengan baik.
 Membezakan ciri-ciri firma perkhidmatan dengan firma pembarangan.
 Mengenalpasti setiap urusniaga yang perlu direkodkan ke dalam Jurnal

Khas dan Jurnal Am serta merekodnya ke dalam Lejer Subsidiari dan
Akaun Kawalan.
 Mengimbangkan akaun dan menyediakan baki-baki akaun dan

seterusnya menghasilkan imbangan duga.
 Menyediakan penyata kewangan yang lengkap.
 Membuat catatan pelarasan bagi belanja terdahulu, belanja terakru, hasil

belum terperoleh (terdahulu), hasil terakru, susutnilai, belanja hutang
lapuk dan peruntukan hutang lapuk.
 Membuat pembetulan kesilapan.
 Menyediakan penyata kewangan selepas pelarasan termasuk lembaran

kerja.
29
3.1 PENGENALAN
Kitaran Perakaunan adalah turutan tatacara perakaunan yang berlaku dalam satu tempoh
perakaunan mulai dari dokumentasi, perekodan, pengkelasan dan meringkaskan maklumat
perakaunan. Kitaran bermula apabila urusniaga berlaku dan berakhir sehingga imbangan duga
selepas penutupan disediakan.
Berikut adalah turutan kitaran perakaunan:
1
ANALISIS URUSNIAGA
(DOKUMEN SUMBER)
10 2
IMBANGAN DUGA CATATAN JURNAL
SELEPAS PELARASAN
9 3
PINDAHCATAT CATATAN PINDAHCATAT KE LEJAR
PENUTUPAN
4
IMBANGAN DUGA
8
CATATAN PENUTUPAN
5
CATATAN PELARASAN
7 DAN PINDAHCATAT
PENYATA PENDAPATAN
DAN KUNCI KIRA-KIRA
6
IMBANGAN DUGA
TERLARAS
30
3.2 JENIS-JENIS DOKUMEN PERNIAGAAN
i) Dokumen perniagaan merupakan sumber maklumat yang membekalkan secara lengkap

sesuatu urusniaga dan ianya sebagai bukti untuk menunjukkan urusniaga telah berlaku.
ii) Segala maklumat yang terdapat di dalam sesuatu dokumen mestilah tepat, jelas dan
senang difahami.
iii) Dokumen perniagaan digunakan sebagai asas untuk melakukan catatan di dalam jurnal
atau buku catatan pertama.
iv) Seseorang peniaga perlulah memastikan semua maklumat yang berkaitan dengan aktiviti
perniagaannya perlu dicatatkan bagi memastikan perniagaan dijalankan dengan cekap.
v) Dokumen perniagaan berkaitan dengan prinsip “objektiviti” iaitu setiap angka harus ada
bukti yang sah bagi menyokong urusniaga berlaku seperti invois, resit, cek dan lain-lain.
3.2.1 Invois
Invois adalah dokumen mengenai belian atau jualan barang atau perkhidmatan yang dilakukan
secara kredit. Maklumat yang terkandung dalam invois termasuk kuantiti, harga, ciri barang dn
perkhidmatan, cara penghantaran barang atau perlaksanaan perkhidmatan dan syarat kredit. Ianya
digunakan sebagai asas catatan urusniaga belian atau jualan dalam rekod perakaunan. Invois
terdiri daripada ;
3.2.1.1 Invois Belian
Penyata barang atau perkhidmatan yang diterima oleh pembeli daripada penjual sebagai dokumen
tentang jumlah bayaran yang perlu dibuat terhadap barang atau perkhidmatan yang dibeli. Invois
belian digunakan sebagai asas catatan belian dalam rekod perakaunan pembeli.
Asal Rajah 1: Invois Belian No. 2222
Invois Belian
Syarikat FAZMA
4218 Jalan Kenari
Bandar Seri Aman
Tarikh : 10/10/20X1
Kepada : Pengurus
Syarikat Kirana Sdn. Bhd.
830 Jalan Tun Ali
14000 Bandar Seri Aman
Kuantiti Butiran Harga/Unit/RM Jumlah

10 dozen Bola tennis – Prince 5 sebiji 600
10 dezen Bola Tampar – Adidas 20 sebiji 2,400
3,000
Tolak diskaun niaga 15% 450
(Ringgit : Dua Ribu Lima Ratus Lima 2,550

Puluh)
Syarat : 10% - 1 minggu

Angkutan dibayar
K&KDK Pengurus
31
3.2.1.2 Invois Jualan
Penyata barang atau perkhidmatan yang disediakan oleh penjual untuk diberikan kepada pembeli
sebagai dokumen tentang jumlah bayaran yang dikenakan terhadap barang atau perkhidmatan
yang dijual. Ianya digunakan sebagai asas catatan jualan dalam rekod perakaunan penjual.
Rajah 2 : Invois Jualan
Salinan No 3456
Invois Jualan
Syarikat Kirana
830 Jalan Tun Ali
Tarikh : 15/10/20X1
Kepada : Syarifah Aleeya

Jalan Rajawali
267 Bandar Seri Desa
2 dozen Bola tennis – Prince 5 sebiji 120

1 dozen Bola Tampar – Adidas 20 sebiji 240
360
Tolak diskaun niaga 15% 36
(Ringgit : Tiga Ratus Dua Puluh Empat) 324
Syarat : 15% - 20 minggu

Angkutan dibayar
K&KDK Pengurus
3.2.2 Nota Serahan
Merupakan dokumen daripada pembekal yang diberikan kepada pembeli sebagai bukti
penyerahan barang atau perlaksanaan perkhidmatan oleh pembekal. Dokumen ini mengandungi
keterangan tentang barang yang dihantar dan kuantitinya atau perkhidmaatn yang dilaksanakan.
Ianya ditandatangani oleh pembeli barang atau perkhidmatan sebagai pengakuan penerimaan dan
satu salinan disimpan untuk rujukan.
3.2.3 Nota Debit
Nota debit adalah dokumen yang memaklumkan catatan debit yang telah dibuat pada sesuatu
akaun. Dokumen ini menyatakan jumlah yang di debit dan sebab catatan debit dibuat. Misalnya,
nota debit daripada bank kepada pelanggan yang memaklumkan simpanan pelanggan
dikurangkan kerana pembayaran tertentu seperti pembayaran balik hutang dan bayaran
perkhidmatan bank. Ia juga dikenali sebagai memorandum debit.
32
Rajah 3 : Nota Debit
Salinan No 0119
Invois Debit
Syarikat Kirana Sdn. Bhd.
830 Jalan Tun Ali
Tarikh : 29/10/20X1
Kepada : Syarifah Aleeya

Jalan Rajawali
267 Bandar Seri Desa

22 biji Bola tennis – Prince (tambahan harga) 2 sebiji 44.00
10 biji Bola Tampar – (tambahan harga) 5 sebiji 50.00
94.00
Tolak diskaun niaga 15% 14.10
(Ringgit : Tujuh Puluh Sembilan dan Sembilan Puluh Sen) 79.90
K&KDK Pengurus
3.2.4 Nota Kredit
Merupakan dokumen yang memaklumkan catatan kredit yang telah dibuat pada sesuatu akaun.
Dokumen ini menyatakan tentang jumlah yang dikreditkan dan sebab catatan kredit dibuat.
Misalnya, nota kredit daripada pembekal kepada pembeli yang memaklumkan hutangnya
berkurangan disebabkan oleh pemulangan barang atau pemberian diskaun. Ia juga dikenali
sebagai memorandum kredit.
Rajah 4 : Nota Kredit

Asal No 0321
Invois Kredit
Syarikat FAZMA
4218 Jalan Kenari
Bandar Seri Aman
Tarikh : 23/10/20X1
Kepada : Syarikat Kirana Sdn. Bhd.

830 Jalan Tun Ali

2 biji Bola tennis – Prince (rosak) 5 sebiji 10.00
2 biji Bola Tampar – (bukan saiz dipesan) 20 sebiji 60.00
70.00
Tolak diskaun niaga 15% 10.50
(Ringgit : Lima Puluh Sembilan dan Lima Puluh Sen) 59.50
K&KDK Pengurus
33
3.2.5 Pesanan Belian
Dokumen yang disediakan oleh pembeli untuk membuat pesanan belian. Ia memberi kuasa
kepada penjual untuk menghantar barang atau menyediakan perkhidmatan pada kuantiti dan
harga tentu. Ianya merupakan kontrak antara pembeli dengan pemjual.
3.2.6 Resit
Merupakan dokumen pengesahan bertulis tentang penerimaan wang tunai. Resit digunakan
sebagai bukti bahawa segala wang tunai dan cek yang dibayar oleh pelanggan yang diterima.
Manakala perniagaan yang menggunakan mesin pendaftaran tunai, rujukan akan dibuat ke atas
salinan slip pendaftaran tunai untuk melihat jumlah wang tunai yang diterima. Selain itu, bil tunai
juga digunakan untuk melihat maklumat ang berkaitan dengan jualan tunai.
Rajah 5 : Contoh Resit Rasmi
SALINAN RESIT RASMI No: 112
Syarikat Unik Jaya Sdn. Bhd Tarikh: 3/10/20X1

26, Jalan Timur
Kuala Lumpur
Diterima daripada : Fahmi Nasi Kandar Sdn. Bhd

Ringgit : Dua Ribu dan Lima Ratus sahaja
Untuk Bayaran : Untuk bayaran Invois No. 1013
Tunai/No. Cek : 5221
Pengurus
3.2.7 Baucer Pembayaran
Merupakan dokumen yang membuktikan pembayaran telah dibuat samada dengan tunai atau cek.
Ia merupakan pengesahan bertulis untuk merekodkan urusniaga atau membuat pembayaran
urusniaga. Borang ini mengandungi maklumat terperinci tentang bayaran tersebut seperti penerima
bayaran, kuantiti dan harga barangan yang dibeli, serta maklumat lain yang berkaitan. Ia
dilampirkan bersama dokumen sokongan bayaran itu.
3.2.8 Nota Makluman
Adalah dokumen yang dihantar oleh penjual kepada pembeli sebagai pemberitahuan bahawa
bornag yang dipesan sudah dihantar. Nota makluman mengandungi maklumat tentang barang
tersebut dan jenis pengangkutan yang digunakan. Dokumen ini biasanya dihantar secara
berasingan daripada penghantaran barang tersebut.
3.2.9 Penyata Bank
Dokumen yang dikeluarkan oleh pihak bank kepada penyimpan-peyimpan akaun semasa setiap
bulan. Ia mengandungi maklumat berkenaan semua penerima dan pengeluaran tunai ke dalam
akaun serta bakinya.
34
3.3 PROSES PENJURNALAN
Selepas dokumen sumber dikenalpasti dan dianalisa, langkah seterusnya ialah proses perekodan
urusniaga. Apabila berlakunya sesuatu urusniaga ia perlu direkod dengan menggunakan peraturan
tertentu iaitu mengikut peraturan debit dan kredit. Proses perekodan terdiri daripada tiga tahap
utama iaitu:
JURNAL LEJAR IMBANGAN DUGA
Jurnal juga dikenali sebagai buku catatan pertama yang digunakan untuk merekod urusniaga
bermula daripada dokumen sumber. Prosedur ini memudahkan semua data dikumpulkan dan
kemudiannya dikelaskan ke dalam lejar yang sesuai. Ia meringkaskan urusniaga ke dalam bentuk
catatan debit dan kredit. Semua urusniaga yang dicatatkan dalam jurnal adalah mengikut kronologi
iaitu mengikut tarikh berlakunya urusniaga.
Kepentingan Jurnal :
a. Urusniaga dapat dicatatkan dengan terperinci dalam jurnal. Oleh itu semua data asal dapat
disusun, dikelaskan dan dirumuskan dalam jurnal sebagai buku catatan pertama dan
kemudiannya dapat dipindahkan ke dalam lejar tanpa ada ketinggalan dan dapat
mengelakkan butiran yang tidak penting turut dicatatkan dalam lejar.
b. Jurnal memudahkan kerja-kerja mengesan dan menyemak dilakukan kerana semua

urusniaga dicatatkan dalam jurnal dahulu sebelum dicatatkan dalam lejar. Dengan itu tidak
perlu lagi merujuk kepada dokumen. Ini dapat mengelakkan berlakunya penyelewengan.
c. Jurnal membolehkan analisis dibuat tanpa perlu menyemak dengan dokumen sebab jurnal
memberikan keterangan yang lengkap terhadap setiap urusniaga.
3.3.1 Jurnal Khas, Jurnal Am dan Lejer Subsidiari
3.3.1.1 Jurnal Khas
Jurnal khas adalah jurnal perakaunan yang direkabentuk untuk merekod urusniaga-urusniaga yang
tertentu dan kerap berlaku seperti urusniaga belian dan jualan secara kredit, penerimaan tunai
daripada pelanggan dan sebagainya. Jenis-jenis jurnal khas yang digunakan bergantung kepada
jenis-jenis urusniaga yang sering berlaku dalam sesebuah perniagaan. Jurnal-jurnal khas yang
biasa digunakan ialah :
a. Jurnal Jualan
b. Jurnal Belian
c. Jurnal Penerimaan Tunai
d. Jurnal Pembayaran Tunai
Jurnal Jualan
Jurnal jualan hanya digunakan untuk merekod jualan barangan secara kredit. Jualan barangan
secara tunai akan direkodkan ke dalam jurnal penerimaan tunai. Jualan asset-aset lain secara
kredit akan direkodkan ke dalam Jurnal Am.
35
Format jurnal jualan seperti berikut :
Jurnal Jualan
Tarikh Akaun Didebitkan No. Invois Dt. ABT
Kt. Jualan
Jurnal Belian
Kesemua belian barangniaga secara kredit akan direkodkan ke dalam Jurnal Belian. Untuk belian
item-item lain (bekalan, peralatan, dll) secara kredit akan direkodkan ke dalam jurnal am. Setiap
catatan dalam jurnal ini akan menghasilkan catatan debit kepada akaun belian dan catatan kredit
kepada Akaun Belum Bayar dalam lejar am.
Format jurnal belian seperti berikut :
Jurnal Belian
Tarikh Akaun Dikreditkan Syarat Ruj. Dt. Belian
Kt. ABB
Jurnal Penerimaan Tunai
Jurnal penerimaan tunai digunakan untuk merekod semua penerimaan tunai. Sumber utama tunai
adalah kutipan jualan kredit dan jualan tunai. Selain daripada itu, jurnal penerimaan tunai juga
mengandungi kolum akaun belum terima, jualan dan diskaun jualan. Lain-lain sumber tunai direkod
dalam kolum lain-lain akaun. Nama pelanggan individu juga disenaraikan dalam kolum ini.
Kolum jumlah (kecuali kolum lain-lain akaun) dipindah setiap bulan. Akaun yang wujud dalam lain-
lain akaun akan dipindah ke lejar am secara individu setiap bulan. Pengutan atau kutipan akaun
belum terima mesti dipindahkan ke lejar subsidiari setiap hari.
Contoh penerimaan tunai yang biasa berlaku ialah jualan barangan secara tunai dan kutipan
daripada penghutang. Lain-lain bentuk penerimaan tunai adalah seperti penerimaan tunai daripada
pinjaman bank, tambahan modal tunai, tunai daripada jualan aset dan lain-lain lagi.
Format jurnal penerimaan tunai seperti berikut:

Tarikh Akaun Dikreditkan Tunai Diskaun ABT Jualan Kt. Lain Akaun
Dt. Jualan Dt. Kt. Kt.
36
Jurnal Pembayaran Tunai
Jurnal pembayaran tunai digunakan untuk merekod kesemua pembayaran tunai. Oleh kerana
pembayaran tunai dibuat untuk berbagai tujuan maka jurnal pembayaran tunai mempunyai banyak
kolum.
Contoh Pembayaran Tunai yang biasa berlaku ialah belian tunai, bayaran kepada pemiutang,
menjelaskan belanja-belanja operasi dan sebagainya.
Format jurnal pembayaran tunai adalah seperti berikut:

Tarikh No. Cek Akaun Ruj. Lain ABB Diskaun Tunai
Didebitkan Akaun Dt. Belian Kt.
Dt. Kt.
3.3.1.2 Jurnal Am
Urusniaga-urusniaga yang tidak dapat direkodkan kedalam keempat-empat jurnal khas di atas
akan direkodkan ke dalam Jurnal Am. Contohnya, elaun dan pulangan jualan, elaun dan pulangan
belian, catatan pembetulan, catatan pelarasan dan catatan penutupan.
3.3.1.3 Lejar Subsidiari
Perniagaan yang mempunyai ramai pelanggan dan pembekal, adalah tidak praktikal untuk
merekod kesemua urusniaga berkenaan pelanggan ke dalam Akaun Belum Terima yang sama,
manakala semua urusniaga dengan pembekal direkodkan ke Akaun Belum Bayar yang sama.
Oleh itu penggunaan lejar subsidiari adalah diperlukan.
Lejar subsidiari adalah buku akaun yang menyediakan maklumat terperinci yang menyokong baki
Akaun Belum Terima atau baki Akaun Belum Bayar.
Lejar subsidiari ialah satu kumpulan akaun-akaun yang mempunyai ciri-ciri yang sama. Contohnya,
kesemua akaun penghutang dikumpulkan dalam lejar subsidiari yang dikenali sebagai Lejar
Subsidiari Akaun Belum Terima. Manakala bagi semua akaun pemiutang pula akan dikumpulkan
dalam lejar subsidiari yang dikenali sebagai Lejar Subsidiari Akaun Belum Bayar. Segala perincian
tentang urusniaga penghutang akan direkodkan dalam lejar subsidiari. Oleh itu lejar am tidak lagi
mengandungi perincian tersebut.
Dua jenis lejar subsidiari yang biasa digunakan iaitu lejar Subsidiari Akaun Belum Terima dan lejar
Subsidiari Akaun Belum Bayar.
Lejar Subsidiari Akaun Belum Terima
Lejar subsidiari Akaun Belum Terima akan merekodkan kesemua urusniaga berkenaan dengan
penghutang secara individu beserta dengan bakinya. Akaun Belum Terima di dalam lejar am
dikenali sebagai akaun kawalan kepada lejar subsidiari Akaun Belum Terima. Ini bermaksud,
jumlah baki bagi semua lejar subsidiari akaun belum terima mestilah sama dengan baki di dalam
Akaun belum Terima.
37
Lejar Subsidiari Akaun Belum Bayar
Lejar subsidiari Akaun Belum Bayar akan merekodkan kesemua urusniaga berkenaan dengan
pemiutang beserta dengan bakinya. Lejar subsidiary ini akan diringkaskan ke dalam Lejar Am
dengan menggunakan Akaun Kawalan Akaun Belum Terima.
Kedua-dua lejar subsidiari ini akan diringkaskan ke dalam lejar am dengan mengunakan akaun
kawalan iaitu Akaun Belum Terima dan Akaun Belum Bayar. Jumlah baki kesemua akaun yang
ada dalam lejar subsidiari akaun belum terima mestilah sama dengan baki akaun kawalan Akaun
Belum terima dalam lejar am pada akhir sesuatu tempoh perakaunan. Begitu juga kaitan antara
lejar subsidiari akaun belum bayar dengan akaun kawalannya
3.3.2 Merekod Belian dan Jualan
Tatacara merekod urusniaga belian dan jualan inventori adalah bergantung kepada sistem
perakaunan inventori yang digunakan. Terdapat dua sistem yang boleh digunakan untuk merekod
inventori iaitu :
 Sistem Inventori Berkala
 Sistem Inventori Berterusan
Pada peringkat ini, perbincangan adalah hanya berdasarkan sistem inventori berkala sahaja.
Sistem inventori berkala adalah sistem yang tidak menyediakan rekod inventori yang dikemaskini
setiap kali berlaku urusniaga belian dan jualan. Akaun inventori hanya direkod pada akhir tempoh
perakaunan apabila pengiraan fizikal ke atas inventori dilakukan pada masa tersebut.
3.3.2.1 Merekod Belian (Recording Purchases)
Belian barang niaga boleh berlaku samada secara tunai atau kredit. Setiap belian haruslah
disokong dengan dokumen sumber sebagai bukti bertulis perniagaan. Bagi belian tunai ia harus
disokong oleh resit tunai atau pun resit daftar tunai manakala bagi belian kredit ianya akan
disokong oleh invois seperti yang ditunjukkan dalam ilustrasi 1. Belian biasanya direkod apabila
barang diterima dari penjual, yang membezakan catatan pembelian tersebut hanyalah dibahagian
kredit pada catatan jurnal.
Contoh :
1/1/2000 Membeli barang niaga bernilai RM 2,000 secara tunai.

3/1/2000 Membeli barang niaga bernilai RM 5,000 secara kredit.
Catatan Jurnal
Tarikh Butiran Debit Kredit

1/1/2000 Dt. Belian RM 2,000
Kt. Tunai RM 2,000
(merekod belian Tunai)
3/1/2000 Dt. Belian RM 5,000
Kt. ABB RM 5,000
(merekod belian Kredit)
Belian
Jan 1 Tunai 2,000

Jan 5 ABB 5,000
7,000
38
Tunai Akaun Belum Bayar
Jan 1 Belian 2000 Jan 5 Belian 5,000
3.3.2.2 Merekod Jualan (Recording Sales)
Seperti mana belian, aktiviti jualan juga boleh berlaku samada secara tunai ataupun kredit. Yang
membezakan catatan jualan tersebut hanyalah dibahagian debit pada catatan jurnal.
Contoh :
1/1/2000 Menjual barang niaga bernilai RM 3,000 secara tunai.
3/1/2000 Menjual barang niaga bernilai RM 6,000 secara kredit.
Catatan Jurnal

1/1/2000 Dt. Tunai RM 3,000
Kt. Jualan RM 3,000
(merekod jualan tunai)
3/1/2000 Dt. ABT RM 6,000
Kt. Jualan RM 6,000
(merekod jualan Kredit)
Jualan
Jan 1 Tunai 3,000

Jan 5 ABT 6,000
9,000
Tunai Akaun Belum Bayar
Jan 1 Jualan 3,000 Jan 5 Jualan 5,000
3.3.3 Kos Pengangkutan, Pulangan dan Diskaun
3.3.3.1 Kos Angkutan (Recording Freight Cost)
Dalam proses jualbeli satu elemen yang agak penting ialah kos angkutan yang dilibatkan bagi
membawa barangniaga yang dibeli ke destinasi yang dikehendaki oleh sipembeli.
Akaun yang digunakan untuk merekod kos angkutan lebih dikenali sebagai angkutan masuk dan
angkutan keluar.
 Angkutan Masuk (Freight-in)

Jika belanja pengangkutan ditanggung oleh si pembeli ia akan dikenali sebagai angkutan
masuk.
Angkutan masuk akan menambahkan kos belian barangniaga.
39
Contoh catatan jurnal bagi merekod angkutan masuk.
Dt. Angkutan masuk xxx

Kt. Tunai/ABB xxx
 Angkutan Keluar (belanja pengangkutan) (Freight-out)

Jika belanja pengangkutan ditanggung oleh sipenjual ia akan dikenali angkutan keluar
(belanja pengangkutan).
Contoh catatan jurnal bagi merekod angkutan keluar

Dt. Angkutan Keluar xxx
Kt. Tunai/ABB xxx
3.3.3.2 Syarat Serahan
Samada pembeli atau penjual yang bertanggungjawab ke atas kos angkutan bergantung kepada
syarat serahan yang dipersetujui semasa urusniaga dilakukan.
Jenis-Jenis Syarat Serahan/Hantaran

1. FOB Destinasi
2. FOB Titik Perkapalan/Titik Hantaran
FOB diambil dari singkatan bahasa Inggeris yang bermaksud “Free On Board”
1. FOB Destinasi. (FOB Destination)

FOB Destinasi bermaksud penjual akan menghantar barangniaga secara percuma dari
syarikatnya sehinggalah barangniaga sampai ke destinasi pembeli. Antara ciri-ciri FOB
destinasi adalah seperti berikut :
 Kos angkutan ditanggung oleh penjual.
 Hak milik barangniaga hanya akan bertukar tangan kepada pembeli apabila barangniaga
sampai ke destinasi yang dipersetujui.
 Keselamatan barangniaga semasa dalam perjalanan adalah tanggungjawab penjual.
2. FOB Titik Perkapalan (FOB Shipping Point)

FOB Titik Perkapalan bermaksud penjual akan menghantar barangniaga secara percuma
sehingga ke titik perkapalan atau ke kenderaan pengangkutan sipembeli. Selepas itu
pembeli akan menanggung kos angkutan ke atas barangniaga tersebut sehinggalah
barangniaga sampai ke tempatnya. Antara ciri-ciri FOB Titik Perkapalan adalah seperti
berikut :
 Kos angkutan ditanggung oleh pembeli.
 Hak milik barangniaga bertukar tangan kepada pembeli apabila barangniaga keluar dari
gudang penjual.
 Keselamatan barangniaga semasa dalam perjalanan adalah tanggungjawab pembeli
Contoh merekod kos angkutan di dalam jurnal am :
1/1/2000 Membeli barangniaga RM 2,000 FOB titik perkapalan. Kos pengangkutan yang
terlibat berjumlah RM 150. Semua urusniaga secara tunai.
3/1/2000 Menjual barangniaga RM 3,000 FOB destinasi. Kos pengangkutan berjumlah
RM 200. semua urusniaga secara tunai.
40
Catatan Jurnal
1/1/2000 Dt. Belian RM 2,000
Kt. Tunai RM 2,000
Dt. Angkutan Masuk RM 150

Kt. Tunai RM 150
3/1/2000 Dt. Tunai RM 3,000

Kt. Jualan RM 3,000
Dt. Angkutan Keluar RM 200

Kt. Tunai RM 200
3.3.3.3 Elaun Dan Pulangan (Returns and Allowances)
Adakalanya barangniaga yang diterima mengalami kerosakan atau tidak memenuhi spesifikasi
yang dikehendaki. Dalam situasi begini pembeli biasanya akan memulangkan semua barang
tersebut atau meminta pengurangan ke atas harga barang tersebut.
 Pulangan - merujuk kepada barangniaga yang dipulangkan semula
 Elaun - merujuk kepada pengurangan ke atas harga barangan yang dibeli/dijual.
Selalunya akaun yang digunakan untuk merekod pulangan dan elaun akan digabungkan dan
dikenali seperti berikut :
 Elaun Dan Pulangan Belian - bagi pihak pembeli

 Elaun Dan Pulangan Jualan - bagi pihak penjual.
“Elaun dan Pulangan Belian” akan mengurangkan kos belian manakala “Elaun dan
Pulangan Jualan” akan mengurangkan hasil jualan.
Contoh :
1/1/2000 Membeli barangniaga secara kredit RM 2,000

3/1/2000 Memulangkan barangniaga bernilai RM 200 kerana di dapati rosak.
Catatan Jurnal AKAUN PEMBELI

1/1/2000 Dt. Belian RM 2,000
Kt. ABB RM 2,000
3/1/2000 Dt. ABB RM 200

Kt. Elaun & Pulangan Belian
RM 200
41
Catatan Jurnal AKAUN PENJUAL

1/1/2000 Dt. ABT RM 2,000
Kt. Jualan RM 2,000
3/1/2000 Dt. Elaun & Pulangan Jualan RM 200

Kt. ABT RM 200
3.3.3.4 Diskaun (Discounts)
Dalam urusniaga belian dan jualan adakalanya berlaku pengurangan ke atas harga barang yang
dibeli atau dijual atas alasan-alasan tertentu. Secara umumnya diskaun dikenali dengan nama :
Bagi barang yang dibeli ia dikenali sebagai Diskaun Belian (diskaun diterima)
Bagi barang yang dijual ia dikenali sebagai Diskaun Jualan (diskaun diberi)
Diskaun belian akan mengurangkan kos belian manakala diskaun jualan pula akan
mengurangkan hasil jualan.
Terdapat dua jenis diskaun ;

1. Diskaun Niaga @ Perdagangan @ Kuantiti.
2. Diskaun Tunai.
1. Diskaun Niaga (Trade Discounts)
Potongan harga ke atas barangan yang dibeli atau dijual.

 Tujuan : Menggalakkan pembelian secara pukal.
 Perekodan : Diskaun tidak direkodkan dalam buku akaun.
Contoh : Hassan membeli dari Abu barang niaga bernilai RM 1,000 dengan mendapat potongan
10% dari nilai tersebut.
Harga Asal 1,000

Diskaun (10% x 1000) 100
Harga belian 900
Catatan Buku Hassan (Pembeli) Catatan Buku Abu (Penjual)

Butiran Debit Kredit Butiran Debit Kredit
Dt. Belian 900 Dt. Tunai 900
Kt. Tunai 900 Kt. Jualan 900
2. Diskaun Tunai (Bagi Urusniaga Kredit)- (Cash Discounts)
Potongan harga ke atas sesuatu barangan hanya akan diberikan jika bayaran dilakukan dalam
tempoh yang ditetapkan sepertimana yang dinyatakan dalam syarat diskaun.
 Tujuan : Menggalakkan pembeli menjelaskan hutang dengan cepat.
 Perekodan : Direkodkan di dalam buku akaun apabila pembayaran dilakukan
dalam tempoh diskaun.
Urusniaga yang melibatkan diskaun tunai akan disertakan dengan syarat atau terma diskaun tunai
tersebut. Sebagai contohnya :
42
Syarat/Terma diskaun tunai (Credit Term)
10/20, n/30
Tempoh bayaran perlu dijelaskan

Peratus Diskaun (tempoh matang kredit)
Tempoh Diskaun
Peratus Diskaun
Peratus diskaun yang diberikan seperti contoh terma di atas ialah sebanyak 10% daripada jumlah
bayaran tunai yang dibuat.
Jumlah Diskaun = % Diskaun x Jumlah Bayaran
Tempoh Diskaun (Discount Period)
Tempoh diskaun merujuk kepada tempoh masa bayaran yang sepatutnya dilakukan oleh
seseorang pembeli jika ia ingin mendapatkan potongan diskaun tersebut. Berdasarkan contoh
pada rajah 1, tempoh diskaun yang diberikan ialah selama 20 hari, dari tarikh invois. Sebagai
contoh jika tarikh invois ialah pada 1/1/2000 dimana tempoh diskaun ialah selama 10 hari, maka
tempoh diskaun dikira bermula 2/1/2000 – 11/1/2000.
Contoh : Bayaran dijelaskan dalam tempoh diskaun
1/1/2000 Membeli barangniaga bernilai RM1,000 dengan syarat diskaun 10/15, n/30
10/1/2000 Menjelaskan bayaran bagi belian yang dilakukan pada 1/1/2000
Catatan jurnal PEMBELI

1/1/2000 Dt. Belian RM 1,000
Kt. ABB RM 1,000
10/1/2000 Dt. ABB RM 1,000

Kt. Tunai RM 900
Kt. Diskaun Belian RM 100
Catatan jurnal PENJUAL

1/1/2000 Dt. ABT RM 1,000
Kt. Jualan RM 1,000
10/1/2000 Dt. Tunai RM 900

Kt. Diskaun Jualan RM 100
Kt. ABT RM 1,000
43
Tempoh Matang (Credit Period)
Tempoh matang merujuk kepada tempoh masa bayaran sepatutnya dijelaskan oleh seseorang
pembeli. Berdasarkan contoh pada rajah 1, tempoh matang yang diberi ialah selama 30 hari yang
di kira dari tarikh invois.
Contoh : Bayaran dijelaskan diluar tempoh diskaun
1/1/2000 Membeli barangniaga bernilai RM1,000 dengan syarat diskaun 10/15, n/30
30/1/2000 Menjelaskan bayaran bagi belian yang dilakukan pada 1/1/2000
Catatan jurnal PEMBELI

1/1/2000 Dt. Belian RM 1,000
Kt. ABB RM 1,000
30/1/2000 Dt. ABB RM 1,000

Kt. Tunai RM 1,000
Catatan jurnal PENJUAL

1/1/2000 Dt. ABT RM 1,000
Kt. Jualan RM 1,000
30/1/2000 Dt. Tunai RM 1,000

Kt. ABT RM 1,000
3.3.4 Jurnal Khas
Contoh soalan :
Syarikat Amar Syamil menjalankan urusniaga berkaitan dengan perniagaan jual beli barangniaga
secara kredit. Urusniaga di sepanjang bulan Oktober 2004 yang dilibatkan oleh Syarikat Amar
Syamil adalah seperti berikut:
Okt. 1 Membayar sewa bulan Oktober bernilai RM 2,000

2 Membeli peralatan secara kredit daripada Man Co. RM 7,500
7 Menerima tunai daripada Owy Co. RM 2,475 bagi pembayaran invois bernilai RM 2,500
ditolak diskaun 1%
7 Membayar tunai belanja penyelenggaraan jualan bernilai RM 190.
9 Membayar tunai kepada Frank Co. bernilai RM 9,310 untuk pembayaran invois bernilai
RM 9,500 kurang 2% diskaun.
9 Menerima tunai daripada Bakar Co. bernilai RM 7,425 untuk pembayaran invois bernilai
RM 7,500 kurang 1% diskaun.
10 Membayar tunai kepada Daud Enterprise untuk pembayaran invois bernilai RM 3,100
tiada diskaun diterima
12 Menjual barangniaga (invois 834) kepada Owy Co. bernilai RM 3,500, syarat 1/15,n/30
14 Mengeluarkan memorandum kredit kepada Owy Co. untuk barangniaga yang rosak
bernilai RM 500.
15 Membeli barangniaga secara tunai bernilai RM 2,250
15 Jualan tunai bagi 1 Oktober sehingga 15 Oktober berjumlah RM 23,750
18 Membeli barangniaga secara kredit daripada Daud Enterprise bernilai RM 6,420, syarat
2/15,n/30.
44
19 Menerima tunai untuk barangniaga yang dipulangkan bernilai RM 90. Barangniaga

tersebut dibeli secara tunai.
20 Menerima memorandum kredit daripada Daud Enterprise untuk pulangan barang niaga
bernilai RM 720
22 Membayar belanja pengiklanan bernilai RM 945
23 Menjual barangniaga ( invois 835) kepada Bakar Co. bernilai RM 1,950,syarat 1/15,
n/30
24 Membeli barangniaga bernilai RM 4,170 dan bekalan setor RM 130 secara kredit
daripada Frank Co.
25 Mengeluarkan invois bernombor 836 kepada Jacky Co. bernilai RM 3,290
25 Menerima tunai daripada Owy Co untuk menyelesaikan invois bernilai RM 3,000
29 Mengeluarkan tunai kepada Man Co. bernilai RM 7,500 bagi menyelesaikan invois 2
Oktober, tiada diskaun diterima.
30 En. Amar Syamil mengambil tunai RM 3,000 untuk kegunaan peribadi
31 Mengeluarkan tunai untuk gaji bulanan : gaji jurujual RM 11,100; gaji pengurus
RM 4,500
31 Jualan tunai bagi tempoh 16 Oktober hingga 31 Oktober berjumlah RM 26,150
31 Membayar tunai bagi pembayaran caj pengangkutan bagi barangniaga yang dijual di
sepanjang bulan Oktober RM 465.
Maklumat Tambahan:
Baki pada 1 Oktober 2004 bagi lejar Am adalah seperti berikut:
Nama Akaun Baki

(RM)
Tunai 9,850
Akaun Belum Terima 12,975
- Owy Co. 2,500
- Bakar Co. 7,500
- Jacky Co. 2,975
Kenderaan 35,500
Bekalan Setor 2,645
Bekalan Pejabat 360
Peralatan 47,250
Susutnilai terkumpul 22,250
Akaun Belum Bayar 13,530
- Daud Enterprise 3,100
- Frank Co. 9,500
- Rosy Co. 930
Modal, Amar 72,800
Ambilan, Amar -
Jualan -
Elaun dan pulangan Jualan -
Diskaun Jualan -
Belian -
Elaun dan pulangan belian -
Diskaun belian -
Angkutan masuk -
Gaji jurujual -
Belanja pengiklanan -
Belanja gaji pengurus -
Belanja sewa -
Belanja penyelenggaraan tunai -
45
Dikehendaki :
a) Rekodkan urusniaga-urusniaga di atas ke dalam jurnal-jurnal bersesuaian.

b) Pindahcatat urusniaga dalam lejar subsidiari ABT dan ABB
c) Pindahcatat urusniaga ke dalam lejar Am.
Penyelesaian:
a) Jurnal Khas dan Jurnal Am
Jurnal Jualan
Tarikh Akaun Didebitkan No. Invois Ruj Dt. ABT

Kt. Jualan
RM
Okt. 12 Owy Co. 834 3,500
23 Bakar Co. 835 1,950
25 Jacky Co. 836 3,290
8,740
Jurnal Belian
Tarikh Akaun Dikreditkan Syarat Ruj Dt. Belian

Kt. ABB
RM
Okt. 18 Daud Enterprise 2/15, n/30 6,420
24 Frank Co. 4,170
10,590
Tarikh Akaun Dikreditkan Ruj Tunai Diskaun ABT Jualan Lain-

Jualan lain
Akaun
Dt. Dt. Kt. Kt. Kt.
RM RM RM RM RM
Okt. 7 Owy Co. 2,475 25 2,500
9 Bakar Co. 7,425 75 7,500
15 Jualan 23,750 23,750
19 Elaun dan Pul belian 90 90
25 Owy Co. 2,970 30 3,000
31 Jualan 26,150 26,150
31 62,860 130 13,000 49,900 90
46
Tarikh Akaun Didebitkan Ruj Tunai Diskaun ABB Belian Lain-

Belian lain
Akaun
Kt. Kt. Dt. Dt. Dt.
RM RM RM RM RM
Okt. 1 Belanja sewa 2,000 2,000
7 Belanja penyelenggaraan 190 190
jualan
9 Frank Co. 9,310 190 9,500
10 Daud Enterprise 3,100 3,100
15 Belian 2,250 2,250
22 Belanja iklan 945 945
29 Man Co. 7,500 7,500
30 Ambilan 3,000 3,000
31 Gaji jurujual 11,100 11,100
Gaji pengurus 4,500 4,500
31 Angkutan masuk 465 465
31 44,360 190 20,100 2,250 22,200
Jurnal Am
Tarikh Penerangan Ruj. Debit Kredit

Okt. 2 Dt Akaun Peralatan 7,500
Kt ABB – Man Co. 7,500
14 Dt Elaun dan Pulangan Jualan 500

Kt. ABT – Owy Co. 500
20 Dt ABB – Daud Enterprise 720

Kt Elaun dan Pulangan Belian 720
24 Dt Bekalan Setor 130

Kt ABB – Frank Co. 130
3.4 PINDAH CATAT KE LEJAR AM
Lejar adalah terdiri daripada seluruh kumpulan akaun yang disediakan oleh perniagaan. Dua jenis
lejar utama iaitu lejar am dan lejar subsidiari. Lejar membolehkan semua maklumat tentang
perubahan baki akaun tertentu dikumpulkan. Oleh itu ianya menunjukkan pengurangan dan
penambahan akaun.
47
Lejar
Lejar Am
Lejar Subsidiari
(untuk catatan akaun
bukan perorangan
seperti belanaja, hasil,
aset, liabiliti, modal dan
ambilan
Akaun Belum Terima Akaun Belum Bayar
(Penghutang) (Pemiutang)
Merekod Kesemua Merekod kesemua

urusniaga berkenaan urusniaga berkenaan
dengan Penghutang dengan pemiutang
beserta dengan bakinya beserta dengan bakinya
Terdapat dua bentuk akaun dalam lejar iaitu bentuk akaun T dan bentuk ruangan. Contoh bentuk
akaun dalam lejar am adalah seperti berikut :
Bentuk T
Tajuk Akaun
Tarikh Butir Amaun Tarikh Butir Amaun
Bentuk Ruangan
Tajuk Akaun
Tarikh Rujukan Debit Kredit Baki
Langkah-langkah pengiraan baki dalam akaun lejar adalah seperti berikut :
Langkah 1 Jumlahkan bahagian debit

Langkah 2 Jumlah bahagian kredit
Langkah 3 Tolakkan bahagian yang besar daripada bahagian yang kecil
Langkah 4 Baki normal akan berada di bahagian yang nilainya lebih besar
48
b. Pindahcatat Ke Lejar Am
Akaun Tunai
Tarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004
Okt 1 Baki 9,850 00
31 62,860 00 72,710 00
31 44,360 00 28,350 00
Akaun Belum Terima

2004
Okt 1 Baki 12,975 00
14 500 00 12,475 00
31 8,740 00 21,215 00
31 13,000 00 8,215 00
Akaun Kenderaan

2004
Okt 1 Baki 35,500 00
Akaun Bekalan Setor

2004
Okt 1 Baki 2,645 00
24 130 00 2,775 00
Akaun Bekalan Pejabat

2004
Okt 1 Baki 360 00
Akaun Peralatan

2004
Okt 1 Baki 47,250 00
2 7,500 00 54,750 00
Akaun Susutnilai Terkumpul

2004
Okt 1 Baki 22,250 00
49
Akaun Belum Bayar

2004
Okt 1 Baki 13,530 00
2 7,500 00 21,030 00
20 720 00 20,310 00
24 130 00 20,440 00
31 10,590 00 31,030 00
31 20,100 00 10,930 00
Akaun Modal

2004
Okt 1 Baki 72,800 00
Akaun Ambilan

2004
Okt 1 3,000 00 3,000 00
Akaun Jualan

2004
Okt 31 8,740 00 8,740 00
31 49,900 00 58,640 00
Akaun Elaun dan Pulangan Jualan

2004
Okt 14 500 00 500 00
Akaun Diskaun Jualan

2004
Okt 31 130 00 130 00
Akaun Belian

2004
Okt 31 10,590 00 10,590 00
31 2,250 00 12,840 00
50
Akaun Elaun dan Pulangan Belian

2004
Okt 19 90 00 90 00
20 720 00 810 00
Akaun Diskaun Belian

2004
Okt 31 190 00 190 00
Angkutan Masuk

2004
Okt 31 465 00 465 00
Akaun Gaji Jurujual

2004
Okt 31 11,100 00 11,100 00
Akaun Belanja Pengiklanan

2004
Okt 22 945 00 945 00
Akaun Belanja Penyelengaraan Jualan

2004
Okt 7 190 00 190 00
Akaun Gaji Pengurus

2004
Okt 31 4,500 00 4,500 00
Akaun Belanja Sewa

2004
Okt 1 2,000 00 2,000 00
51
c) Lejar Subsidiari Akaun Belum Terima
Akaun Owy Co.

2004
Okt 1 Baki 2,500 00
7 2,500 00 0 00
12 3,500 00 3,500 00
14 500 00 3,000 00
25 3,000 00 0 00
Akaun Bakar Co.

2004
Okt 1 Baki 7,500 00
9 7,500 00 0 00
23 1,950 00 1,950 00
Akaun Jacky Co.

2004
Okt 1 Baki 2,975 00
25 3,290 00 6,265 00
Lejar Subsidiari Akaun Belum Bayar
Akaun Daud Enterprise

2004
Okt 1 Baki 3,100 00
10 3,100 00 0 00
18 6,420 00 6,420 00
20 720 00 5,700 00
Akaun Frank Co.

2004
Okt 1 Baki 9,500 00 9,500 00
9 9,500 00 0 00
24 4,170 00 4,170 00
24 130 00 4,300 00
Akaun Rosy Co.

2004
Okt 1 Baki 930 00
52
Akaun Man Co.

2004
Okt 2 7,500 00 7,500 00
29 7,500 0 00
Pengesahan lejar bagi urusniaga-urusniaga belian kredit di atas adalah seperti berikut:
Pindahcatat ke Lejar Am Pindahcatat Debit ke Lejar Subsidiari Akaun

Belum Bayar
Lejar Am Lejar Subsidiari
Baki Akaun Belum Daud Enterpris RM 5,700

Bayar dalam akaun Frank Co. 4,300
kawalan lejar am Rosy Co. 930
(Kredit) RM 10,930 10,930
Pengesahan lejar bagi urusniaga-urusniaga jualan kredit di atas adalah seperti berikut:
Pindahcatat ke Lejar Am Pindahcatat Debit ke Lejar Subsidiari Akaun

Belum Terima
Lejar Am Lejar Subsidiari
Baki Akaun Belum Bakar Co. RM 1,950

Terima dalam akaun Jacky Co. 6,265
kawalan lejar am
(Debit) RM 8,215 8,215
3.5 PENYEDIAAN IMBANGAN DUGA
Imbangan Duga adalah jadual dua ruangan yang menunjukkan senarai semua akaun dengan baki
debit atau kredit bagi setiap akaun daripada lejar am. Jumlah semua baki debit mesti sama dengan
jumlah semua baki kredit.
Imbangan duga disediakan untuk mengesahkan keseimbangan jumlah baki debit dan jumlah baki
kredit pada akhir sesuatu tempoh perakaunan.
53
Syarikat Amar Syamil

Imbangan Duga pada 31 Oktober 2004
Debit (RM) Kredit (RM)

Tunai 28,350
Kenderaan 35,500
Bekalan Setor 2,775
Bekalan Pejabat 360
Peralatan 54,750
Susutnilai terkumpul 22,250
Modal, Amar 72,800
Ambilan, Amar 3,000
Jualan 58,640
Elaun dan Pulangan Jualan 500
Diskaun Jualan 130
Belian 12,840
Elaun dan Pulangan Belian 810
Diskaun Belian 190
Angkutan Masuk 465
Gaji Jurujual 11,100
Belanja Pengiklanan 945
Gaji Pengurus 4,500
Belanja Sewa 2,000
Belanja Penyelenggaraan Jualan 190
165,620 165,620
3.6 PENYEDIAAN PENYATA KEWANGAN UNTUK PERNIAGAAN PEMBARANGAN
3.6.1 Definisi Perniagaan Pembarangan
Firma pembarangan atau adakalanya dikenali sebagai “firma perdagangan” merupakan entiti
perniagaan yang beroperasi dengan cara membeli barangniaga daripada pihak pembekal dan
seterusnya menjual semula barangniaga tersebut kepada pengguna. Perniagaan seperti ini pada
kebiasaannya berbentuk “pemborongan” (membeli dari pengeluar dan menjual kepada peruncit)
atau “peruncitan” (membeli dari pemborong dan menjualnya kepada pengguna)
Barangniaga bagi firma pembarangan lebih dikenali sebagai “inventori”. Selagi inventori tersebut
belum dijual, ianya akan diklasifikasikan sebagai “aset” kepada syarikat dan apabila ianya dijual ia
akan dikenali sebagai ‘kos barang dijual”.
3.6.2 Perbezaan Firma Pembarangan Berbanding Firma Perkhidmatan
a. Aktiviti Perniagaan
Aktiviti utama firma pembarangan berbanding firma perkhidmatan adalah berbeza. Ianya
dapat diringkaskan seperti dibawah.
i. Firma Perkhidmataan - Berasaskan kepada perkhidmatan yang diberi.
ii. Firma Pembarangan - Berasaskan kepada jualan inventori
54
b. Penyata Pendapatan
Penyata pendapatan samada bagi firma perkhidmatan atau pembarangan adalah
bertujuan untuk mengira untung rugi sesebuah perniagaan. Bagaimanapun kandungan
maklumat penyata pendapatan di antara keduanya mempunyai perbezaan disebabkan
aktiviti perniagaannya yang berbeza.
Sebagaimana yang telah dibincangkan dalam tajuk sebelum ini, untung bersih bagi
perniagaan perkhidmatan ialah hasil perkhidmatan tolak dengan belanja-belanja. Contoh
penyata pendapatan bagi perniagaan perkhidmatan adalah seperti berikut :
Firma Perunding Percukaian Cekap

Penyata Pendapatan
Bagi Tahun Berakhir 31 Disember 2002
Hasil Perkhidmatan RM 600, 000

Tolak : Belanja Operasi RM 350,000
Untung Bersih RM 250,000
Penyata pendapatan bagi firma pembarangan berbeza daripada perkhidmatan kerana ia

mengandungi maklumat berkaitan belian dan jualan inventori. Secara ringkasnya penyata
pendapatan bagi firma pembarangan terdiri daripada tiga bahagian utama iaitu hasil jualan, kos
barang dijual dan belanja operasi.
Pengukuran untung akan dikelaskan kepada untung kasar dan untung bersih. Contoh penyata
pendapatan ringkas bagi firma pembarangan adalah seperti berikut.
Perniagaan Pakaian Nilam

Penyata Pendapatan
Hasil Jualan RM 450,000

Tolak : Kos Barang Dijual RM 150,000
Untung Kasar RM 300,000
Tolak : Belanja Operasi RM 100,000
Untung Bersih RM 200,000
3.6.3 Pengiraan Item-Item Di Dalam Penyata Pendapatan.
3.6.3.1 Hasil Jualan Bersih. (Net Sales)
Hasil jualan adalah sumber utama hasil bagi perniagaan pembarangan. Dalam mengiktiraf hasil
jualan, prinsip pengiktirafan hasil perlu dipatuhi di mana hasil diiktiraf bila inventori berpindah
tangan dari penjual kepada pembeli tanpa mengambilkira samada pembeli telah membayarnya
atau belum.
Jualan xxxx
Tolak: Diskaun Jualan xx
Elaun & Pulangan Jualan xx xx
Jualan Bersih xxxx
55
3.6.3.2 Kos Barang Dijual (KBDJ) – (Cost Of Goods Sold)
Kos barang dijual adalah kos inventori yang telah dijual. Pengiraan kos barang dijual berkait rapat
dengan harga inventori itu semasa ianya dibeli serta meliputi semua kos-kos yang berkaitan
semasa membeli seperti diskaun belian, elaun dan pulangan belian, angkutan masuk dan
sebagainya.
Elemen-elemen penting dalam pengiraan KBDJ ialah :
i. Belian Bersih (Net Purchase)

Merujuk kepada jumlah belian setelah ditolak dengan diskaun yang diterima, elaun dan
pulangan belian inventori.
Belian xxxx
Tolak : Diskaun Belian xx
Elaun & pulangan Belian xx xx
Belian Bersih xxxx
ii. Kos Belian

Merujuk kepada jumlah keseluruhan kos yang dilibatkan bagi membeli inventori iaitu harga
inventori, kos angkutan, cukai atas belian,upah atas belian dan sebagainya.
Belian bersih xxxx

Campur : Angkutan masuk xx
Cukai atas Belian xx xx
Kos Belian xxxx
iii. Kos Barang Sedia Dijual

Merujuk kepada jumlah inventori yang dimiliki oleh perniagaan bagi tujuan jualan.
Kos Inventori awal xxxx

Campur : Kos Belian xxxx
Kos barang sedia dijual xxxx
iv. Kos Barang Dijual (KBDJ)

Dalam perekodan menggunakan sistem inventori berkala, kos inventori yang dijual tidak
direkod. Untuk mengetahui KBDJ kaedah yang digunakan ialah dengan cara membuat
pengiraan secara fizikal ke atas baki inventori yang tinggal. Baki yang tinggal ini dikenali
sebagai inventori akhir. Dengan menolak baki inventori yang tinggal daripada jumlah
inventori yang dimiliki kita akan mengetahui jumlah inventori yang telah dijual atau kita
kenali sebagai kos barang dijual.
Kos Barang Sedia Dijual xxx

Tolak: Inventori akhir xxxx
Kos barang dijual xxxx
56
3.6.3.3 Untung Kasar (Gross Profit)
Untung kasar merupakan lebihan jualan bersih berbanding kos barang dijual bagi suatu tempoh
perakaunan. Rugi kasar pula akan berlaku jika nilai jualan bersih lebih kecil berbanding dengan
kos barang dijual. Pengiraan untung kasar adalah seperti berikut :
Jualan bersih xxxx

Tolak : Kos Barang Dijual xx
Untung Kasar xxxx
3.6.3.4 Untung Bersih (Net Income)
Untung bersih adalah lebihan untung kasar berbanding dengan jumlah belanja. Belanja terdiri
daripada belanja operasi dan belanja bukan operasi.
Belanja operasi ialah semua belanja yang berkaitan dengan operasi perniagaan seperti belanja
pentadbiran dan belanja jualan. Bagi belanja bukan operasi pula ia merupakan belanja-belanja
yang tidak berkait dengan operasi utama perniagaan tetapi perlu ditanggung oleh syarikat. Contoh
seperti belanja faedah bank, kerugian atas jualan asst dan sebagainya. Sekiranya jumlah
perbelanjaan melebihi untung kasar maka perniagaan tersebut akan mengalami kerugian bersih.
Pengiraan untung bersih adalah seperti berikut :
Untung Kasar xxx

Tolak : Belanja Operasi xx
Untung Bersih Operasi xxxx
Tolak : Belanja Bukan Operasi xx
Untung Bersih xxxx
3.6.4 Penyediaan Penyata Kewangan
Sebelum penyediaan penyata kewangan dilakukan di akhir tempoh perakaunan, pelarasan dan
penutupan akaun-akaun nominal dan akaun inventori awal perlu dilakukan terlebih dahulu.
Langkah ini pada keseluruhannya adalah hampir sama dengan proses yang dilakukan bagi firma
perkhidmatan.
Bagi memudahkan kefahaman bagaimana penyata kewangan dilakukan, dibawah diberi satu
contoh maklumat perniagaan firma pembarangan.
Contoh :
Amar Azam mempunyai sebuah kedai yang menjual barangan elektrik yang bernama Perniagaan
Elektrik Jaya. Berikut adalah imbangan duga bagi tahun kewangan berakhir pada 31 Disember
2005.
57
Perniagaan Elektrik Jaya

Imbangan Duga
31 Disember 2005
Debit Kredit
RM RM
Tunai 12,000
Bekalan Pejabat 1,200
Inventori pada 1/1/2005 5,000
Bangunan Kedai 60,000
Susutnilai Terkumpul Bangunan Kedai 18,000
Van 35,000
Susutnilai Terkumpul Van 7,000
Pinjaman Bank 25,000
Modal – Amar Azam 29,600
Ambilan – Amar Azam 3,000
Jualan 65,000
Belian 30,000
Elaun dan Pulangan Jualan 1,500
Elaun dan Pulangan Belian 2,000
Diskaun Jualan 800
Diskaun Belian 1,500
Angkutan Masuk 1,300
Angkutan Keluar 1,100
Belanja Utiliti 800
Belanja Faedah 300
Hasil Faedah 400
Belanja Am 1,500
161,500 161,500
Maklumat tambahan :
1. Inventori pada 31 Disember 2005 adalah RM 6,300
Dikehendaki sediakan :
a. Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Disember 2005
b. Penyata Ekuiti Pemilik bagi tahun berakhir 31 Disember 2005
c. Kunci Kira-kira pada 31 Disember 2005
58
a. Penyediaan Penyata Pendapatan (Preparing Income Statement)

Penyata Pendapatan
Jualan 65,000
- Elaun dan Pulangan Jualan 1,500
- Diskaun Jualan 800 (2,300)
Jualan Bersih 62,700
Tolak : Kos Barang Dijual
Inventori Awal 5,000
+ Kos Belian
Belian 30,000
- Elaun dan Pulangan Belian (2,000)
- Diskaun Belian (1,500)
Belian Bersih 26,500
+ Angkutan Masuk 1,300
Kos Belian 27,800
Kos Barang Sedia Dijual 32,800
- Inventori Akhir (6,300)
Kos Barang Dijual 26,500
Untung Kasar 36,200
Tolak : Belanja Operasi
Angkutan Keluar 1,100
Belanja Utiliti 800
Belanja Am 1,500
Jumlah Belanja Operasi (3,400)

Untung Bersih Operasi 32,800
Campur: Lain-Lain Hasil
Hasil Faedah 400
Tolak : Lain-Lain Belanja
Belanja Faedah (300)
Untung Bersih 32,900
b. Penyata Ekuiti Pemilik

Penyata Ekuiti Pemilik
RM RM
Modal pada 1/1/2005 29,600
+ Untung Bersih 32,900
62,500
- Ambilan (3,000)
Modal pada 31/12/2005 59,500
59
c. Kunci Kira-Kira (Balance Sheet)

Kunci Kira-Kira
31 Disember 2005
RM RM
Aset Semasa
Tunai 12,000
Bekalan Pejabat 1,200
Inventori 6,300
Jumlah Aset Semasa 27,500
Aset Tetap
Bangunan Kedai 60,000
Susutnilai Terkumpul Bangunan Kedai (18,000) 42,000
Van 35,000
Susutnilai Terkumpul Van (7,000) 28,000
Jumlah Aset Tetap 70,000
Jumlah Aset 97,500
Liabiliti
Pinjaman Bank 25,000
Jumlah Liabiliti 38,000
Ekuiti Pemilik
Modal Akhir 59,500
Jumlah Liabiliti & Ekuiti Pemilik 97,500
60
3.7 PELARASAN PADA AKHIR TEMPOH PERAKAUNAN
3.7.1 Asas Perakaunan
Terdapat dua asas perakaunan yang boleh digunakan dalam mengiktiraf hasil dan belanja iaitu
asas tunai dan asas akruan.
3.7.1.1 Asas Tunai
Ia merupakan satu sistem yang digunakan untuk merekod maklumat kewangan di mana mengikut
asas ini, hasil direkodkan dalam tempoh wang tunai diterima dan belanja direkodkan dalam
tempoh wang tunai dibayar. Asas seperti ini diamalkan oleh firma kecil atau firma yang memberi
perkhidmatan, contohnya pusat tuisyen dan klinik perubatan.
Perlu diingatkan bahawa pengiraan untung rugi berasaskan kepada konsep tunai tidak mematuhi
prinsip-prinsip perakaunan diterima umum (GAAP).
3.7.1.2 Asas Akruan
Asas akruan merupakan kaedah untuk mengenal pasti hasil dan belanja mengikut tempoh tertentu.
Mengikut konsep ini, untuk menentukan untung dan rugi bagi sesuatu perakaunan, hasil diiktiraf
berdasarkan prinsip realisasi manakala belanja diiktiraf mengikut prinsip pemadanan. Ini bererti
perniagaan perlu mengambil kira semua hasil yang patut diterima bagi tempoh tertentu dan semua
belanja yang dikenakan bagi tempoh yang sama, walaupun penerimaan dan pembayaran masih
belum dilakukan.
3.7.2 Definisi Hasil dan Belanja
3.7.2.1 Hasil
Hasil adalah perolehan dari perniagaan yang menambahkan nilai aset melalui penjualan barang
atau perkhidmatan. Hasil mestilah diiktiraf dalam tahun kewangan di mana ianya berlaku mengikut
prinsip realisasi. Biasanya hasil berlaku dalam dua bentuk iaitu secara tunai atau secara kredit.
Terdapat dua jenis hasil :
a. Hasil jualan dan perkhidmatan
Hasil daripada penjualan barangniaga atau perkhidmatan yang ditawarkan. Ianya
merupakan sumber utama daripada operasi.
b. Hasil-hasil lain
Hasil dari sumber lain selain daripada jualan barangniaga atau perkhidmatan.
Ianya juga dikenali sebagai pendapatan bukan dari operasi. Contohnya: faedah
diterima, dividen diperolehi dan sewa diterima.
Hasil direkodkan dalam penyata pendapatan dan merupakan item yang meningkatkan ekuiti
pemilik.
3.7.2.2 Belanja
Belanja ialah kos perkhidmatan atau barang yang digunakan untuk mendapatkan hasil. Kos yang
dikeluarkan akan direkod sebagai belanja dalam tahun semasa apabila manfaat daripada kos
tersebut telah diperolehi. Sebaliknya kos yang memberikan manfaat yang akan diterima pada
masa depan tidak dikira sebagai belanja tetapi dianggap sebagai aset.
Penggunaan aset tetap akan dianggap sebagai belanja kerana penggunaan itu memberikan
manfaat kepada perniagaan dalam memperolehi hasil. Ia juga dikenali sebagai kos aset yang telah
dihapuskira atau kos hangus. Belanja perlu direkodkan mengikut prinsip pemadanan.
Belanja boleh dikelaskan kepada :
61
a. Belanja Operasi
Belanja operasi ialah belanja yang dilibatkan oleh organisasi untuk menjalankan
aktiviti utama perniagaan. Ianya juga dikenali sebagai belanja kendalian. Belanja
ini terbahagi kepada belanja pentadbiran dan belanja penjualan.
i. Belanja Pentadbiran : Belanja untuk menguruskan sebuah organisasi

secara am. Misalnya gaji pekerja pentadbiran, sewa pejabat, bayaran pos
dan telefon.
ii. Belanja Penjualan : Belanja untuk menjual atau memasarkan barang
niaga atau perkhidmatan. Misalnya gaji jurujual, kos pengiklanan dan kos
barang contoh yang diberi percuma kepada pelanggan.
b. Belanja Bukan Operasi

Belanja bukan operasi ialah belanja yang dilibatkan oleh organisasi untuk
menjalankan aktiviti yang bukan merupakan aktiviti utama organisasi. Misalnya
rugi daripada jualan aset tetap dan belanja faedah atas pinjaman.
Dalam penyata pendapatan, belanja ini ditunjukkan selepas untung operasi.
Belanja adalah item yang mengurangkan ekuiti pemilik. Perbezaan hasil dan belanja akan
menghasilkan untung bersih atau rugi bersih.
3.7.3 Merekod Hasil dan Belanja
Catatan jurnal untuk merekodkan hasil adalah seperti berikut :
a. Hasil diperolehi secara tunai.
Butiran Debit Kredit

Dt. Tunai XX
Kt. Akaun Hasil XX
b. Hasil telah diperolehi tetapi bayaran belum diterima.

Dt. Akaun Belum Terima XX
Kt. Akaun Hasil XX
Catatan jurnal untuk merekod belanja adalah seperti berikut :

Dt. Akaun Belanja XX
Kt. Tunai / Akaun Belum Bayar XX
3.7.4 Belanja Hasil dan Belanja Modal
3.7.4.1 Belanja Hasil
Belanja hasil ialah perbelanjaan yang dilibatkan dalam pengendalian perniagaan harian
umpamanya penyelenggaraan aset-aset tetap, belian barang-barang untuk dijual semula, upah
dan sebagainya. Belanja hasil akan ditunjukkan dalam penyata pendapatan dalam tempoh
semasa.
62
Perekodan dalam jurnal adalah seperti berikut :

Dt. Akaun Belanja XX
3.7.4.2 Belanja Modal
Belanja modal adalah perbelanjaan yang dilibatkan dalam pembelian aset-aset tetap yang
diperlukan untuk kegunaan dalam perniagaan dan bukan untuk dijual semula atau pun
perbelanjaan yang menambahkan nilai aset-aset tetap. Contoh: kos pembelian kenderaan
perniagaan, kos pemasangan mesin baru.
Belanja modal bukan sahaja memberikan manfaat dalam tempoh perakaunan semasa tetapi juga
untuk tempoh masa depan.
Perekodan dalam jurnal adalah seperti berikut :

Dt. Akaun Aset XX
Contoh :
Kelaskan item-item di bawah kepada belanja hasil dan belanja modal.
a) Membeli sebuah van untuk perniagaan (belanja modal)

b) Kos petrol untuk van (belanja hasil)
c) Kos membaiki van (belanja hasil)
d) Memasang lampu tambahan pada van (belanja modal)
e) Membeli sebuah mesin (belanja modal)
f) Kos elektrik kerana menggunakan mesin (belanja hasil)
g) Membelanjakan sejumlah RM 1,500 ke atas mesin di mana RM 1,000 adalah untuk item
yang ditambah kepada mesin dan RM 500 untuk pembaikan mesin. (RM 1,000 – belanja
modal dan RM 500 – belanja hasil)
h) Kos mengecat dinding bangunan baru (belanja modal)
i) Tiga tahun kemudian, bangunan (h) telah dicatkan semula. (belanja hasil)
3.7.5 Pelaporan Hasil dan Belanja
Perekodan hasil dan belanja perlu mematuhi konsep pemadanan hasil dan belanja serta konsep
realisasi dan seterusnya ianya juga memenuhi konsep konservatisma. Perbezaan kedua-kedua
item ini menghasilkan keuntungan atau kerugian perniagaan. Sekiranya hasil melebihi daripada
belanja untung bersih akan diperolehi, manakala jika belanja melebihi hasil, perniagaan akan
mengalami rugi bersih.
Oleh yang demikian, penyata pendapatan perlu disediakan setiap akhir tempoh perakaunan bagi
melaporkan semua hasil dan belanja yang diiktiraf dalam tempoh berkenaan.
63
Berikut adalah contoh penyata pendapatan yang menunjukkan item-item hasil dan belanja
mengikut kelasnya :
Tati Enterprise
Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Disember 2005
RM RM
Hasil :
Hasil Perkhidmatan 20,000
Hasil Komisen 2,805 22,805
Belanja :
Belanja Pengiklanan 1,000
Belanja Sewa 2,960
Belanja Susutnilai – Peralatan 4,070
Belanja Elektrik & Air 850
Belanja Insurans 1,050
Belanja Faedah 500
Jumlah Belanja (10,430)
Untung Bersih 12,375
3.7.6 Tujuan Pelarasan
Pelarasan diperlukan untuk menunjukkan kesan perakaunan asas akruan dan memastikan
ketepatan penyata kewangan. Catatan pelarasan hanya perlu dibuat pada akhir tempoh
perakaunan untuk mengemaskini akaun-akaun hasil, belanja, aset dan liabiliti bagi mengambilkira
hasil dan belanja yang masih belum diiktiraf dalam tempoh tersebut.
Terdapat sebahagian urusniaga yang tidak selesai pada akhir sesuatu tempoh perakaunan dan
ada juga urusniaga yang tidak direkodkan dalam akaun. Oleh itu pelarasan diperlukan untuk
mengiktiraf hasil dan belanja yang berlaku dalam tempoh perakaunan yang berkenaan. Di dalam
penyata pendapatan, semua hasil dan belanja untuk satu tempoh perakaunan perlu ditunjukkan.
Kesan ke atas penyata pendapatan sekiranya catatan pelarasan tidak dibuat ialah untung bersih
akan terlebih atau terkurang nyata, manakala kesannya ke atas kunci kira-kira pula ialah aset,
liabiliti dan ekuiti pemilik akan terlebih atau terkurang nyata.
3.7.7 Prinsip Realisasi, Pemadanan dan Tempoh Perakaunan
Asas akruan melibatkan tiga prinsip perakaunan iaiti prinsip tempoh perakaunan, prinsip realisasi
dan prinsip pemadanan.
3.7.7.1 Prinsip Tempoh Perakaunan
Prinsip tempoh perakaunan mengandaikan aktiviti organisasi boleh dibahagikan kepada tempoh
tertentu seperti sebulan atau setahun. Berdasarkan tempoh tersebut maka untung bersih
ditentukan. Ini memerlukan hasil dan belanja dikenalpasti untuk tempoh tersebut. Dalam asas
akruan, pengiktirafan hasil dan belanja untuk sesuatu tempoh perakaunan perlu mematuhi prinsip
realisasi dan prinsip pemadanan. Ianya diperlukan bagi aktiviti perniagaan yang tidak selesai
dalam satu tempoh perakaunan atau melibatkan beberapa tempoh perakaunan.
64
3.7.7.2 Prinsip Realisasi
Prinsip realisasi mengkehendaki hasil diiktiraf dalam tempoh ianya diperolehi. Hasil perlu diiktiraf
apabila barangniaga atau perkhidmatan telah diberikan kepada pelanggan walaupun bayaran atas
jualan barangniaga atau perkhidmatan tersebut masih belum diterima.
3.7.7.3 Prinsip Pemadanan
Prinsip pemadanan mengkehendaki belanja diiktiraf dalam tempoh yang sama di mana hasil yang
berkaitan diperolehi tanpa mengira sama ada tunai sudah dibayar atau belum. Ini bermaksud
belanja hendaklah dipadankan dengan hasil yang diperolehi dalam tempoh tersebut. Pengiktirafan
belanja mengikut prinsip pemadanan merupakan bahagian yang terpenting dalam pelarasan.
3.7.8 Jenis-jenis Catatan Pelarasan
Terdapat 3 keadaan yang memerlukan catatan pelarasan iaitu prabayar, akruan dan anggaran
seperti hutang lapuk dan susutnilai. Keadaan prabayar dan terakru boleh wujud untuk hasil dan
belanja.
3.7.8.1 Hasil Terdahulu (Hasil Belum Terperoleh) (unearned revenues)
Berlaku apabila tunai diterima dalam tempoh perakaunan semasa tetapi perkhidmatan masih
belum diberikan kepada pelanggan. Penerimaan tunai ini tidak dianggap sebagai hasil kepada
syarikat tetapi dianggap sebagai liabiliti sehingga perkhidmatan tersebut diberikan. Hasil terdahulu
juga dikenali sebagai hasil tertunda atau hasil belum terperoleh.
Contoh:
Pada 1 Disember 2005, En. Ali telah menyewakan rumahnya kepada sekumpulan pejabat UITM
Arau dengan kadar sewa RM 500 sebulan dengan meminta mereka membayar sewa untuk tiga
bulan pertama. Tempoh perakaunan En. Ali berakhir pada 31 Disember.
Catatan jurnal pada 1 Disember 2005:

RM RM
Dis. 1 Dt. Tunai 1,500
Kt. Hasil Sewa Terdahulu 1,500
(merekod hasil sewa terdahulu)
Pada akhir tempoh perakaunan, 31 Disember 2005, catatan pelarasan perlu dibuat untuk
menyelaraskan hasil tersebut seperti berikut:
Catatan pelarasan pada 31 Dis. adalah seperti berikut:

RM RM
Dis. 31 Dt. Hasil Sewa Terdahulu 500
Kt. Hasil Sewa 500
(merekod pelarasan hasil sewa)
Hasil Sewa Terdahulu

2005
Dis 1 Tunai 1,500 00 1,500 00
31 Hasil Sewa 500 00 1,000 00
65
Hasil Sewa
2005
Dis 31 Hasil Sewa Terdahulu 500 00 500 00
3.7.8.2 Hasil Belum Terima (Accured Revenues)
Berlaku apabila perkhidmatan telah diberikan tetapi pelanggan masih belum menjelaskan
bayarannya. Sewaktu perkhidmatan diberikan hasil telah diperolehi dan boleh diiktiraf tetapi oleh
kerana tunai belum diterima maka sejenis akaun aset iaitu akaun hasil terakru atau hasil belum
terima diwujudkan. Oleh sebab itu pada akhir tempoh perakaunan satu catatan pelarasan perlu
dibuat untuk mengiktiraf hasil tersebut walaupun tunai belum diterima.
Contoh: Pada 31 Disember 2005 syarikat telah memberikan khidmat runding cara kepada seorang
pelanggan dengan bayaran dikenakan sebanyak RM 500. Sehingga 31 Disember 2005 pelanggan
tersebut belum menjelaskan bayarannya dan syarikat belum merekodkan urusniaga ini. Tempoh
perakaunan syarikat berakhir pada 31 Disember 2005.
Pada 31 Disember 2001 catatan pelarasan perlu dibuat bagi mengiktiraf hasil tersebut seperti
berikut:

RM RM
Dis. 31 Dt. Akaun Belum Terima 500
Kt. Hasil Perkhidmatan 500
(merekod pelarasan hasil perkhidmatan)
Akaun Belum Terima

2005
Dis 31 Hasil Perkhidmatan 500 00 500 00
Hasil Perkhidmatan
2005
Dis 31 Akaun Belum Terima 500 00 500 00
3.7.8.3 Belanja Prabayar (Prepaid Expenses)
Wujud apabila tunai dibayar dalam tempoh perakaunan semasa untuk manfaat yang akan
dinikmati pada masa hadapan. Pembayaran ini dianggap sebagai aset dan ia merupakan kos bagi
penghasilan hasil untuk tempoh akan datang dan dikategorikan juga sebagai kos belum luput. Ia
akan diiktiraf sebagai belanja pada tempoh akan datang apabila manfaat daripadanya diperolehi.
66
Contoh:
Pada 1 September 2005, syarikat telah membeli polisi insurans bernilai RM 1,200 untuk
perlindungan selama setahun. Tempoh perakaunan syarikat berakhir pada 31 Disember 2005.
Catatan jurnal pada 1 September 2005:

RM RM
Sept 1 Dt. Insuran Prabayar 1,200
Kt. Tunai 1,200
(merekod pembelian polisi insuran)
Catatan jurnal pelarasan pada 31 Disember 2005: Mengambilkira belanja yang perlu diiktiraf untuk
tempoh tersebut berjumlah RM 400 (RM1,200 x 4/12 bln)

RM RM
Dis. 31 Dt. Belanja Insuran 400
Kt. Insuran Prabayar 400
(merekod pelarasan belanja insuran)
Insuran Prabayar
2005
Sept 1 Tunai 1,200 00 1,200 00
Dis 31 Belanja Sewa 400 00 800 00
Belanja Sewa
2005
Dis 31 Insuran Prabayar 400 00 400 00
3.7.8.4 Belanja Terakru (belum bayar) (Accured Revenues)
Adalah belanja yang telah berlaku (manafatnya telah diperolehi) tetapi masih belum direkodkan
kerana bayaran atas belanja tersebut masih belum dijelaskan. Bayaran yang belum dijelaskan itu
perlu direkodkan sebagai liabiliti dan pelarasan dibuat untuk mengiktiraf belanja tersebut.
Contoh: Pada 1 Julai 2005 syarikat telah membuat pinjaman sebanyak RM 10,000 dengan kadar
faedah 10% setahun. Faedah atas pinjaman akan dibayar pada 31 Jun 2006 semasa pinjaman
tersebut dijelaskan sepenuhnya.
Catatan jurnal pada 1 Julai 2005:

RM RM
Julai 1 Dt. Tunai 10,000
Kt. Pinjaman 10,000
(merekod pinjaman dengan kadar
faedah 10% setahun)
67
Pada 31 Disember 2005, syarikat perlu mengiktiraf belanja faedah atas pinjaman tersebut untuk
tempoh 6 bulan yang berjumlah RM 500 (RM10,000 x 10% x 6/12)
Catatan pelarasan pada 31 Dis.2005 adalah seperti berikut:

RM RM
Dis. 31 Dt. Belanja faedah 500
Kt. Faedah Belum Bayar 500
(merekod pelarasan belanja faedah)
Belanja Faedah
2005
Dis 31 Faedah Belum Bayar 500 00 400 00
Faedah Belum Bayar

2005
Dis 31 Belanja Faedah 500 00 500 00
3.7.8.5 Belanja Susutnilai (Depreciation Expense)
Susutnilai ialah proses mengagihkan kos aset atas anggaran jangkahayat penggunaannya untuk
direkodkan sebagai belanja. (Terdapat beberapa kaedah dalam mengira susutnilai iaitu kaedah
garis lurus, kaedah baki berkurangan, kaedah jumlah angka tahunan dan kaedah unit
pengeluaran). Kos aset tetap akan diiktiraf sebagai belanja apabila menfaat daripadanya
diperolehi.
Dalam kaedah garis lurus, susutnilai dikira secara sama rata sepanjang anggaran usiaguna aset
tetap. Pengiraan belanja susutnilai adalah seperti berikut:
Belanja susutnilai = Kos aset - Nilai sisa

Usia guna aset
Catatan jurnal pelarasan untuk merekodkan belanja susutnilai adalah seperti berikut:
Contoh:
Kenderaan yang mempunyai nilai kos RM 80,000 dibeli pada 1 Jan 2005. Anggaran usiaguna
kenderaan tersebut adalah 10 tahun dan tiada nilai sisa.
Catatan jurnal pelarasan bagi pelarasan bagi belanja susutnilai adalah seperti berikut:

31 Dis. 2005 Dt. Belanja susutnilai RM 8,000
Kt. Susutnilai terkumpul-kenderaan RM 8,000
Akaun susutnilai terkumpul adalah akaun kontra kepada aset tetap dan ia akan ditunjukkan
sebagai pengurangan kepada aset tersebut di dalam kunci kira-kira. Kedudukan akaun Susutnilai
Terkumpul Kenderaan dalam kunci kira-kira adalah seperti berikut:
Kunci Kira-Kira
Pada 31 Disember 2005
(sebahagian Kunci Kira-Kira)
Aset Tetap
Kenderaan 80,000
SNT – Kenderaan 68 (8,000)
Nilai bersih 72,000
3.7.8.6 Hutang lapuk (bad debt)
Apabila syarikat membuat jualan atau perkhidmatan secara kredit, syarikat akan menanggung
risiko atau kerugian akibat dari pelanggan yang tidak menjelaskan hutangnya. Jika sesuatu amaun
itu dipastikan tidak akan dapat dipungut, contohnya dalam kes penghutang muflis, maka amaun
tersebut hendaklah dihapuskira sebaagi hutang lapuk.
Akaun Hutang Lapuk hendaklah di debitkan dan Akaun Penghutang di kreditkan.
Hutang lapuk merupakan sejenis belanja perniagaan dan perlu dipindahkan ke akaun Untung Rugi
pada akhir tahun kewangan sebagai belanja tahun kewangan berkenaan.
Contoh:
Syarikat telah membuat jualan kredit sebanyak RM 20,000. Pada hujung tahun syarikat mendapati
seorang penghutang yang berhutang sebanyak RM 5,000 telah muflis.
Catatan pelarasan:

31 Dis. 2005 Dt. Belanja Hutang Lapuk 5,000
Kt. Penghutang 5,000
i. Peruntukan Hutang Ragu / Lapuk (provision for bad debts)
Peruntukan hutang ragu merupakan anggaran hutang yang mungkin akan menjadi lapuk. Biasanya
ia dikira berdasarkan satu peratusan daripada jumlah penghutang. Akaun Peruntukan Hutang
Ragu merekodkan anggaran tersebut yang akan dikurangkan daripada penghutang. Maka akaun
Peruntukan Hutang Ragu sentiasa mempunyai baki kredit.
Akaun Hutang lapuk hendaklah di debitkan dan Akaun Peruntukan Hutang Ragu di kreditkan.
Contoh 1 :
Jumlah penghutang Syarikat XYX pada 31 Disember 2003 ialah RM10,000. Adalah dianggarkan
bahawa 2 % dari jumlah tersebut akan menjadi lapuk.
Catatan pelarasan:

31 Dis. 2003 Dt. Belanja Hutang Lapuk 200
Kt. Peruntukan hutang Ragu 200
(2% x RM 10,000 = RM 200)
Peruntukan Hutang Ragu

2003
Dis 31 Belanja Hutang Lapuk 200 00 200 00
Belanja Hutang Lapuk

2003
Dis 31 Peruntukan Hutang Ragu 200 00 200 00
69
Contoh 2 : Penambahan Peruntukan
Jumlah penghutang Syarikat XYX pada hujung tahun 2004 telah naik kepada RM12,000 dan
peruntukan hutang lapuk dikekalkan pada 2% setahun.

2004
Jan 1 Baki 200 00
Dis 31 Belanja Hutang Lapuk 40 00 240 00
(2% x RM12,000 = RM 240)
Belanja Hutang Lapuk

2004
Dis 31 Peruntukan Hutang Ragu 40 00 40 00
Contoh 3: Pengurangan Peruntukan
Jumlah Penghutang Syarikat XYX pada hujung tahun 2005 ialah RM 11,000 dan peruntukan
hutang lapuk dikekalkan pada 2% setahun.

2005
Jan 1 Baki 240 00
Dis 31 Hutang Lapuk Pulih 20 00 220 00
(2% x RM 11,000 = RM 220)
Contoh 4
Berikut adalah petikan Kunci Kira-kira Syarikat Arora pada 31 Disember 2004.
Kunci Kira-kira Syarikat Arora pada 31 Disember 2004
Aset semasa RM RM
Akaun Belum Terima 6 000

- Peruntukan Hutang Ragu (300) 5 700
Maklumat tambahan:
Pada 31 Disember 2005, Imbangan Duga Syarikat Arora menunjukkan jumlah akaun belum terima
sebanyak RM 8,500. Maklumat lain yang didapati adalah,
a) Seorang penghutangnya diistiharkan muflis dan tidak mampu membayar hutangnya

sebanyak RM 400
b) Peruntukan Hutang Ragu pada tahun ini diselaraskan kepada 5% atas Akaun belum
terima.
70
Anda dikehendaki menunjukkan petikan Kunci Kira-kira yang baru dan petikan Penyata Untung
Rugi bagi tahun 2005.
Jawapan:
Petikan Kunci Kira-Kira
Kunci Kira-kira Syarikat Arora pada 31 Disember 5
Aset semasa RM RM
Akaun belum terima (RM 8,500- RM 400) 8,100

- Peruntukan Hutang Ragu *(405) 7 695
* 5% x (RM 8,500 – RM 400)
Petikan Penyata Untung Rugi
RM
Belanja hutang lapuk 400
Penambahan peruntukan hutang Ragu (RM 405 – RM 300) 105
3.8 PEMBETULAN KESILAPAN
Kesilapan semasa mencatat urusniaga di dalam jurnal dan memindah catat ke dalam akaun-akaun
di dalam lejar, kadangkala berlaku terutamanya di dalam sistem perakaunan secara manual.
Kesilapan mencatat dan memindah catat ini akan menyebabkan akaun-akaun penamat dan
penyata kewangan yang disediakan tidak menggambarkan keadaan yang sebenarnya telah
berlaku. Oleh itu, setiap rekod perakaunan mestilah disemak dari semasa ke semasa agar semua
bentuk kesilapan yang berlaku semasa merekod dapat dikesan dan dibetulkan sebelum akaun
penamat dan penyata kewangan disediakan.
Matlamat utama penyediaan imbangan duga adalah untuk mengesan kesilapan di dalam rekod
perakaunan. Sekiranya imbangan duga yang disediakan tidak seimbang, jelaslah terdapat
kesilapan sama ada di dalam imbangan duga itu sendiri, di dalam lejar atau di dalam jurnal dan
rekod asal. Kesilapan tersebut hendaklah dicari dan dibetulkan dan imbangan duga terselaras
yang baru disediakan. Bagi menjimatkan masa dan tenaga, semakan dan pembetulan secara
berterusan ke atas semua rekod-rekod perakaunan yang dilakukan. Jika tidak, kerja menyemak
rekod pada akhir tahun akan menjadi terlalu rumit kerana banyaknya urusniaga yang telah
direkodkan di dalam sistem perakaunan sepanjang tahun berkenaan.
Sekiranya semakan keseluruhan rekod perakaunan gagal menemui sebarang bentuk kesilapan
sedangkan imbangan duga tidak seimbang. Akaun tergantung boleh digunakan buat sementara
waktu untuk mengimbangkan imbangan duga bagi membolehkan penyediaan draf akaun penamat.
Sekiranya kesilapan tersebut ditemui, pelarasan perlu dibuat kepada akaun tergantung berkenaan
dan tidak semua kesilapam dapat dikesan melalui imbangan duga. Kadangkala, imbangan duga
akan seimbang walaupun terdapat kesilapan di dalam rekod perakaunan.
71
3.8.1 Kesilapan yang menjejaskan Imbangan duga
Kebiasaannya, kesilapan yang menyebabkan imbangan duga tidak seimbang adalah kesilapan
sebelah, iaitu kesilapan yang membabitkan hanya salah satu daripada di dalam akaun-akaun yang
terlibat seperti:
1. Kesilapan mencatat nilai urusniaga

Urusniaga mungkin dicatat dengan nilai yang lain di dalam satu akaun tetapi dengan nilai
yang lain di dalam akaun yang lain.
2. Kesilapan Catatan Bergu

Urusniaga dicatat di bahagian yang salah di dalam salah satu akaun.
3. Kesilapan Operasi Matematik

Kesilapan mencampur atau menolak di dalam salah satu atau kedua-dua akaun, ataupun
di dalam imbangan duga.
4. Kesilapan Ketinggalan Pengeposan

Urusniaga telah dicatatpindah dengan betul ke dalam satu akaun tetapi tidak diposkan ke
akaun yang lain.
5. Kesilapan Penyusunan baki-baki Akaun

Baki akaun sepatutnya disenaraikan di sebelah debit telah tersalah senarai kredit atau
sebaliknya di dalam imbangan duga.
3.8.2 Kesilapan yang tidak menjejaskan Imbangan duga
Terdapat juga kesilapan yang tidak ketara, iaitu imbangan duga seimbang walaupun telah berlaku
kesilapan mencatat urusniaga di dalam rekod-rekod perakaunan. Kesilapan seperti ini biasanya
melibatkan kesilapan mencatat di dalam kedua-dua akaun yang terlibat atau kesilapan kedua-dia
belah.
Antara Kesilapan yang menyebabkan imbangan duga seimbang adalah seperti berikut:
1. Kesilapan Ketinggalan
Kesilapan ini biasanya satu urusniaga yang tidak langsung dicatat di dalam mana-mana
rekod kewangan sedangkan dokumen sokongan menunjukkan urusniaga telah berlaku.
2. Kesilapan Akaun
Amaun debit dan kredit adalah betul tetapi akaun yang direkod salah tetapi mematuhi
prinsip catatan bergu.
3. Kesilapan Seimbang
Kesilapan bahagian sebit telah diseimbangkan dengan kesilapan bahagian kredit dengan
amaun yang sama.
4. Kesilapan terbalik catat sepenuhnya

Kesilapan ini melibatkan sesuatu urusniaga dicatat dengan terbalik, catatan yang
sepatutnya dikredit telah didebitkan dan sebaliknya di dalam kedua-dua akaun yang
terlibat.
72
3.8.3 Jurnal Pembetulan
Jika kesilapan pada jurnal hanya dapat dikesan selepas imbangan duga disediakan samada
kesalahan menyebabkan imbangan duga seimbang ataupun tidak seimbang, ianya perlu
diperbetulkan dengan menggunakan catatan jurnal pembetulan yang dilakukan di dalam jurnal am.
Pembetulan menggunakan jurnal am ini kemudiannya akan diselaraskan di dalam akaun-akaun
yang berkaitan. Setelah semua pembetulan yang ditemui dibetulkan, imbangan duga yang baru
disediakan untuk melihat kesan pembetulan tersebut.
Bagi kes kesilapan tetapi Imbangan duga adalah seimbang, catatan jurnal pembetulan dapat
dilakukan sebagaimana yang ditunjukkan di bawah.
Contoh kes 1 : Kesilapan Ketinggalan
Bayaran belanja iklan yang sepatutnya direkod sebagai RM 200 telah tidak direkod.
Analisa kes :
Di dalam kes ini belanja iklan dan tunai keluar yang sepatutnya direkod telah tidak direkod.
Catatan pembetulan
Dt. Belanja iklan 200

Kt. Tunai 200
Contoh kes 2 : Kesilapan Seimbang
Bayaran belanja iklan yang sepatutnya direkod sebagai RM 252 telah direkod sebagai RM 525.
Kesilapan merekod yang dibuat
Dt. Belanja iklan 525

Kt. Tunai 525
Analisa kes :
Di dalam kes ini berlaku terlebih catat pada akaun belanja iklan dan akaun tunai keluar sebanyak
(RM 525 – RM 252) RM 273.
Catatan pembetulan yang perlu dibuat adalah seperti berikut:
Dt. Tunai 273

Kt. Belanja iklan 273
73
Contoh kes 3 : Kesilapan Merekod Akaun.
Belanja sewa berjumlah RM 400 yang telah pun dibayar telah direkod sebagai belum bayar.
Dt. Belanja sewa 400

Kt. Akaun Belum Bayar 400
Analisa kes :
Di dalam kes ini berlaku terlebih catat pada Akaun Belum Bayar sebanyak RM 400 dan tertinggal
catatan bagi akaun tunai keluar sebanyak RM 400
Catatan pembetulan yang perlu dibuat adalah seperti berikut :
Dt. Akaun Belum Bayar 400

Kt. Tunai 400
Contoh kes 4 : Kesilapan Terbalik Catatan
Belanja sewa berjumlah RM 400 yang telah pun dibayar telah direkod sebagai debit tunai dan
kredit belanja sewa.
Dt. Tunai 400

Kt. Belanja Sewa 400
Analisa kes :
Di dalam kes ini catatan yang dibuat adalah terbalik. Catatan terbalik akan memberi kesan
berganda kepada amaun yang hendak diperbetulkan.
Catatan pembetulan yang perlu dibuat adalah seperti beriku :
Dt. Belanja sewa 800

Kt. Tunai 800
3.9 PENYEDIAAN IMBANGAN DUGA TERSELARAS
Imbangan duga terselaras disediakan selepas catatan pelarasan dibuat dan semua akaun yang
terlibat dengan pelarasan telah dikemaskini. Imbangan duga terselaras akan menyenaraikan
semua akaun dengan baki yang telah dikemaskini. Jumlah debit dan jumlah kredit imbangan duga
terselaras mestilah seimbang. Imbangan duga terselaras akan dijadikan asas dalam menyediakan
penyata kewangan.
74
Soalan contoh :
Perniagaan Yusuf
Imbangan Duga Sebelum Pelarasan
Pada 30 September 2005
RM RM
Jualan 413,870
Belian 250,500
Modal, Yusuf 206,200
Tunai 27,220
Inventori 40,300
Bekalan 4,200
Kenderaan 76,000
Bangunan Pejabat 120,000
Tanah 54,000
Insurans Prabayar 3,600
Ambilan, Yusuf 15,000
Diskaun Jualan 6,700
Susutnilai Terkumpul – Bangunan Pejabat 24,000
Susutnilai Terkumpul – Kenderaan 7,600
Peruntukan Hutang Ragu 850
Pulangan Belian 18,100
Pulangan Jualan 21,000
Belanja Pengangkutan 8,250
Nota Belum Bayar 30,000
Belanja Gaji 73,850
Belanja Utiliti 4,950
Belanja Iklan 5,000
Belanja Faedah 1,350
743,320 743,320
Maklumat Tambahan :
(i) Polisi insurans yang diambil adalah untuk tempoh setahun mulai 1 Disember 2004.
(ii) Kenderaan disusutnilai atas kaedah garis lurus. Usiaguna kenderaan ini dianggarkan
selama 10 tahun tanpa nilai skrap / bakian.
(iii) Bangunan pejabat disusutnilaikan pada kadar 2% setahun ke atas kos.
(iv) Belanja utiliti yang direkodkan termasuk bayaran bagi penggunaan elektrik di rumah Encik
Yusuf berjumlah RM 500.
(v) Gaji pekerja yang belum dibayar bagi bulan September 2005 berjumlah RM 2,500.
(vi) Baki inventori bekalan yang masih belum digunakan bernilai RM 900.
(vii) Nota Belum Bayar telah dibuat pada 1 April 2003 dengan sebuah syarikat kewangan di
atas kadar faedah 9%. Nota ini perlu dibayar apabila sampai tempoh matangnya iaitu pada
31 Mac 2007. Belanja faedah perlu dibayar setiap 6 bulan iaitu pada 1 Oktober dan 1 April.
75
(viii) Syarikat menganggarkan sebanyak 5% daripada baki Akaun Belum Terima tidak dapat
dikutip.
(ix) Pengiraan inventori menunjukkan baki pada 30 September 2005 bernilai RM 48,200.
DIKEHENDAKI :
(a) Sediakan catatan pelarasan pada 30 September 2005 berdasarkan maklumat tambahan.
(b) Sediakan Imbangan Duga Terselaras pada 30 September 2005
Jawapan:
Catatan pelarasan dalam jurnal am
Debit Kredit
Tarikh Butir (RM) (RM)
30 Sept. 2005
Belanja insurans (RM 3,600 x 10/12) 3,000
Insurans prabayar 3,000
Belanja susutnilai kenderaan 7,600

Susut nilai terkumpul – kenderaan 7,600
(RM 76,000 – 0) / 10 tahun
Belanja susutnilai bangunan (RM 120,000 x 2%) 2,400

Susut nilai terkumpul – bangunan pejabat 2,400
Ambilan 500
Belanja Utiliti 500
Belanja gaji 2,500

Gaji belum bayar 2,500
Belanja bekalan (RM 4,200 – RM 900) 3,300

Bekalan 3,300
Belanja faedah (RM 30,000 x 9% x 6/12) 1,350

Faedah terakru 1,350
Belanja hutang lapuk 430

Peruntukan hutang ragu 430
(RM 25,600 x 5% = RM 1,280) – RM 850
76
Perniagaan Yusuf
Imbangan Duga Terselaras
RM RM
Jualan 413,870
Belian 250,500
Modal, Yusuf 206,200
Tunai 27,220
Inventori 40,300
Bekalan 900
Kenderaan 76,000
Tanah 54,000
Insurans Prabayar 600
Ambilan, Yusuf 15,500
Diskaun Jualan 6,700
Susutnilai Terkumpul – Bangunan Pejabat 26,400
Susutnilai Terkumpul – Kenderaan 15,200
Peruntukan Hutang Ragu 1,280
Elaun & Pulangan Belian 18,100
Elaun & Pulangan Jualan 21,000
Belanja Gaji 76,350
Gaji Belum Bayar 2,500
Belanja Iklan 5,000
Faedah Terakru 1,350
Belanja Susutnilai Kenderaan 7,600
Belanja Susutnilai Bangunan 2,400
Belanja Bekalan 3,300
Belanja Hutang Lapuk 430
757,600 757,600
Pengiraan inventori menunjukkan baki pada 30 September 2005 bernilai RM 48,200.
3.10 PENYEDIAAN PENYATA KEWANGAN SELEPAS PELARASAN
Daripada imbangan duga terselaras, kita dapat menyediakan penyata kewangan. Untuk
memudahkan penyediaan penyata kewangan, lembaran kerja boleh digunakan. Lembaran kerja
bukanlah jurnal atau lejar. Ia hanya satu format iaitu suatu jadual yang mempunyai banyak
ruangan yang digunakan untuk membantu membuat pelarasan dan memudahkan penyediaan
penyata kewangan.
Format menyediakan lembaran kerja ditunjukkan seperti di bawah.
77
Rajah 3.10 – Format Lembaran Kerja
Tajuk Imbangan Pelarasan Imb. / Duga Penyata Lembaran

Akaun Duga Terlaras Pendapatan Imbangan
Dt Kt Dt Kt Dt Kt Dt Kt Dt Kt
3.10.1 Penyediaan Lembaran Kerja
Terdapat 5 langkah utama di dalam menyediakan lembaran kerja. Untuk memudahkan kita
memahami bagaimana menyediakan lembaran kerja kita akan gunakan satu ilustrasi bagi
Perniagaan Yusof pada 30 Sept. 2005.
Langkah 1
Sediakan Imbangan duga dengan memasukkan semua maklumat yang diberi ke dalam ruangan
Imbangan Duga.
Langkah 2
Masukkan semua item pelarasan ke bahagian pelarasan di dalam lembaran kerja. Setiap
pelarasan perlu ditandakan untuk memudahkan proses menjurnal dan memindah catat kelak.
Selalunya tanda yang digunakan adalah (a), (b) ….. atau (i), (ii),…. Jika terdapat mana-mana
akaun pelarasan yang belum ada dalam imbangan duga asal, ianya perlu diwujudkan di bawah
item akaun imbangan duga yang asal.
Langkah 3
Masukkan semua baki-baki terlaras ke bahagian Imbangan duga terlaras di dalam lembaran kerja.
Pengiraan baki boleh dibuat dengan mengambil baki dari imbangan duga yang dicampur atau tolak
item pelarasan. Jika kedudukan amaun di bahagian imbangan duga adalah debit maka ia perlu
dicampur jika item pelarasan juga berada di ruangan debit. Tetapi jika item pelarasan berada
diruangan kredit maka ia harus ditolak. Bagi item dimana kedudukan asalnya di bahagian kredit ia
perlu dicampur jika item pelarasannya berada pada ruangan kredit dan sebaliknya perlu ditolak jika
item pelarasannya berada pada ruangan yang bertentangan (debit).
Langkah 4
Pada peringkat ini anda perlu mengelaskan dulu antara akaun-akaun yang akan dimasukkan ke
dalam penyata pendapatan dan lembaran imbangan. Di dalam ruangan penyata pendapatan
hanya akaun hasil dan belanja yang diambil dari imbangan duga terlaras sahaja yang di
masukkan. Jumlahkan dibahagian debit dan kredit ruangan penyata pendapatan. Jika ruangan
debit lebih kecil dari ruangan kredit itu menandakan syarikat memperolehi keuntungan. Jika
keadaan sebaliknya berlaku bermakna syarikat mengalami kerugian. Amaun untung atau rugi
diletakkan bagi tujuan mengimbangkan amaun dikedua-dua bahagian debit dan kredit.
78
Langkah 5
Masukkan semua baki-baki akaun aset, liabiliti dan ekuiti pemilik yang diambil dari imbangan duga
terlaras ke bahagian ke bahagian lembaran imbangan di dalam lembaran kerja. Perlu diingat selain
akaun yang disebutkan di atas akaun ambilan dan akaun untung rugi juga perlu dimasukkan
kerana kedua-dua item ini akan mempengaruhi jumlah akaun ekuiti pemilik. Jika untung yang
diperolehi maka ianya harus diletakkan diruangan kredit di dalam lembaran imbangan dan
sebaliknya jika rugi ia harus diletakkan diruangan debit lembaran imbangan. Ini kerana modal
mempunyai baki normal kredit dan jika perniagaan untung ia akan meningkatkan modal dan begitu
juga sebaliknya.
3.10.2 Penyediaan Penyata Kewangan
Selepas lembaran kerja dilengkapkan, ruangan penyata pendapatan dan ruangan lembaran
imbangan mempunyai data yang diperlukan untuk menyediakan penyata kewangan. Penyata
pendapatan disediakan menggunakan data yang diambil dari ruangan penyata pendapatan
manakala lembaran imbangan pula disediakan dengan mengambil data dari ruangan lembaran
imbangan.
Dengan menggunakan maklumat yang diambil dari Perniagaan Yusof , ditunjukkan penyata
kewangan bagi perniagaan tersebut bagi tahun kewangan berakhir pada 30 September 2005.
Perniagaan Yusof
Penyata Pendapatan
Bagi tahun berakhir 30 September 2005
RM RM RM
Jualan 413,870
- Elaun & Pulangan Jualan 21,000
- Diskaun Jualan 6,700 (27,700)
Jualan bersih 386,170
tolak : KBDJ :
Inventori awal 40,300
+ Belian 250,500
- Elaun & Pulangan Belian (18,100)
- Diskaun Belian (14,400)
Belian Bersih 218,000
+ Angkutan Masuk 5,800
Kos Belian 223,800
Kos Barang Sedia Dijual 264,100
- Inventori Akhir (48,200)
KOS BARANG DIJUAL (215,900)
Untung Kasar 170,270
- Belanja-belanja :
Belanja Gaji 76,350
Belanja Iklan 5,000
Belanja Susutnilai Kenderaan 7,600
Belanja Susutnilai Bangunan 2,400
Belanja Bekalan 3,300
Belanja Hutang Lapuk 430
Jumlah Belanja (113,480)
Pendapatan Bersih 56,790
79
Perniagaan Yusof
Penyata Ekuiti Pemilik
Bagi tahun berakhir 30 September 2005
RM RM
Modal, Yusof Awal 206,200
+ Pendapatan Bersih 56,790
262,990
- Ambilan,Yusof (15,500)
Modal, Yusof Akhir 247,490
Perniagaan Yusof
Lembaran Imbangan
RM RM
ASET
Aset Semasa
Tunai 27,220
- PeruntukanHutang Ragu (1,280) 24,320
Inventori 48,200
Bekalan 900
Insurans Prabayar 600
Jumlah Aset Semasa 101,240
Aset Tetap
Tanah 54,000
Kenderaan 76,000
- Susutnilai Terkumpul – Kenderaan (26,400) 49,600
- Susutnilai Terkumpul – Bangunan Pejabat (15,200) 104,800 208,400
Jumlah Aset 309,640
LIABILITI & EKUITI PEMILIK
Liabiliti
Gaji Belum Bayar 2,500
Faedah Terakru 1,350
Jumlah Liabiliti 62,150
Ekuiti Pemilik
Modal Akhir 247,490
Jumlah Liabiliti & Ekuiti Pemilik 309,640
80
Bab3 : Kitaran Perakaunan
Perniagaan Yusof
Lembaran Kerja Bagi tahun Berakhir 30 September 2005
I/Duga Pelarasan I/Duga Terlaras P/Pendapatan Kunci Kira-Kira
Akaun Debit Kredit Debit Kredit Debit Kredit Debit Kredit Debit Kredit
Tunai 27,220 27,220 27,220
Akaun Belum Terima 25,600 25,600 25,600
Peruntukan Hutang Ragu 850 (h) 430 1,280 1,280
Inventori 40,300 40,300 40,300 48,200 48,200
Bekalan 4,200 (f) 3,300 900 900
Insurans Prabayar 3,600 (a) 3,000 600 600
Tanah 54,000 54,000 54,000
Kenderaan 76,000 76,000 76,000
Susutnilai Terkumpul – Bangunan 24,000 (c) 2,400 26,400 26,400
Bangunan Pejabat 120,000 120,000 120,000
Susutnilai Terkumpul – Kenderaan 7,600 (b) 7,600 15,200 15,200
Akaun Belum Bayar 28,300 28,300 28,300
Nota Belum Bayar 30,000 30,000 30,000
Modal, Yusuf 206,200 206,200 206,200
Ambilan 15,000 (d) 500 15,500 15,500
Jualan 413,870 413,870 413,870
Elaun & Pulangan Jualan 21,000 21,000 21,000
Diskaun Jualan 6,700 6,700 6,700
Belian 250,500 250,500 250,500
Elaun & Pulangan Belian 18,100 18,100 18,100
Diskaun Belian 14,400 14,400 14,400
Angkutan Masuk 5,800 5,800 5,800
Belanja Pengangkutan 8,250 8,250 8,250
Belanja Gaji 73,850 (e) 2,500 76,350 76,350
Belanja Utiliti 4,950 (d) 500 4,450 4,450
Belanja Iklan 5,000 5,000 5,000
Belanja Faedah 1,350 (g) 1,350 2,700 2,700
JUMLAH 743,320 743,320
Belanja Insurans (a) 3,000 3,000 3,000
Belanja Susutnilai Kenderaan (b) 7,600 7,600 7,600
Belanja Susutnilai Bangunan (c) 2,400 2,400 2,400
Belanja Bekalan (f) 3,300 3,300 3,300
Belanja Hutang Lapuk (h) 430 430 430
Gaji Belum Bayar (e) 2,500 2,500 2,500
Faedah Terakru (g) 1,350 1,350 1,350
21,080 21,080 757,600 757,600 437,780 494,570 368,020 311,230
PENDAPATAN BERSIH 56,790 56,790
368,020 368,020
81
Bab3 : Kitaran Perakaunan
3.11 BATASAN KUNCI KIRA-KIRA
i. Aset semasa dinyatakan pada kos semasanya. Aset tetap biasanya disebut pada kos tolak
susutnilai terkumpul, sedangkan aset tak nyata adalah dicatat pada nilai buku yang tidak
mempunyai hubungan terhadap nilai pasaran. Penilaian aset dalam berbagai cara ini
adalah menunjukkan kunci kira-kira itu disebut sebagai “gril campuran”.
ii. Faktor-faktor tertentu seperti kemahiran dan kesetiaan kakitangan, kedudukan kredit dan
kualiti pengurusan tidak dapat diukur dalam bentuk unit kewangan dan dengan demikian,
hendaklah digugurkan dari kunci kira-kira tersebut.
iii. Unit kewangan di mana semua butir-butir disebut dalam satu unit yang turun-naik
disebabkan kesan inflasi haga.
82

Bab 3 Kitaran Perakaunan PDF

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Bab 3 Kitaran Perakaunan PDF

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

Koleksi Bahan STPM Cg Narzuki Online

Bab 3 : Kitaran Perakaunan

Selepas mempelajari tajuk ini, pelajar akan dapat :

 Menjelaskan keperluan dokumen dalam urusniaga.

 Menyediakan catatan jurnal dan lejar dengan baik.

 Membezakan ciri-ciri firma perkhidmatan dengan firma pembarangan.

 Mengenalpasti setiap urusniaga yang perlu direkodkan ke dalam Jurnal

 Mengimbangkan akaun dan menyediakan baki-baki akaun dan

 Menyediakan penyata kewangan yang lengkap.

 Membuat catatan pelarasan bagi belanja terdahulu, belanja terakru, hasil

 Membuat pembetulan kesilapan.

 Menyediakan penyata kewangan selepas pelarasan termasuk lembaran

Berikut adalah turutan kitaran perakaunan:

3.2 JENIS-JENIS DOKUMEN PERNIAGAAN

i) Dokumen perniagaan merupakan sumber maklumat yang membekalkan secara lengkap

3.2.1.1 Invois Belian

Asal Rajah 1: Invois Belian No. 2222

Kuantiti Butiran Harga/Unit/RM Jumlah

(Ringgit : Dua Ribu Lima Ratus Lima 2,550

Syarat : 10% - 1 minggu

3.2.1.2 Invois Jualan

Rajah 2 : Invois Jualan

Kepada : Syarifah Aleeya

Kuantiti Butiran Harga/Unit/RM Jumlah

2 dozen Bola tennis – Prince 5 sebiji 120

(Ringgit : Tiga Ratus Dua Puluh Empat) 324

Syarat : 15% - 20 minggu

3.2.2 Nota Serahan

3.2.3 Nota Debit

Rajah 3 : Nota Debit

Kepada : Syarifah Aleeya

Kuantiti Butiran Harga/Unit/RM Jumlah

3.2.4 Nota Kredit

Rajah 4 : Nota Kredit

Kepada : Syarikat Kirana Sdn. Bhd.

Kuantiti Butiran Harga/Unit/RM Jumlah

3.2.5 Pesanan Belian

Rajah 5 : Contoh Resit Rasmi

SALINAN RESIT RASMI No: 112

Syarikat Unik Jaya Sdn. Bhd Tarikh: 3/10/20X1

Diterima daripada : Fahmi Nasi Kandar Sdn. Bhd

Tunai/No. Cek : 5221

3.2.7 Baucer Pembayaran

3.2.8 Nota Makluman

3.2.9 Penyata Bank

3.3 PROSES PENJURNALAN

JURNAL LEJAR IMBANGAN DUGA

b. Jurnal memudahkan kerja-kerja mengesan dan menyemak dilakukan kerana semua

3.3.1 Jurnal Khas, Jurnal Am dan Lejer Subsidiari

3.3.1.1 Jurnal Khas

Format jurnal jualan seperti berikut :

Format jurnal belian seperti berikut :

Jurnal Penerimaan Tunai

Format jurnal penerimaan tunai seperti berikut:

Jurnal Penerimaan Tunai

Jurnal Pembayaran Tunai

Format jurnal pembayaran tunai adalah seperti berikut:

Jurnal Pembayaran Tunai

3.3.1.3 Lejar Subsidiari

Lejar Subsidiari Akaun Belum Terima

Lejar Subsidiari Akaun Belum Bayar

3.3.2 Merekod Belian dan Jualan

3.3.2.1 Merekod Belian (Recording Purchases)