BAB 1
MALAYSIA: KESEPADUAN DALAM
KEPELBAGAIAN
Konsep perpaduan Dalam Kepelbagaian
1. Maksud ‘perpaduan dalam kepelbagaian’ (unity in
diversity) dari perspektif :
 Psikologi Sosial - rasa kesatuan’ yang
Konsep Kesepaduan Sosial
merentas pemisahan fizikal dan
psikologikal, yang meliputi juga konteks
metafizikal
 Antropologi-sosiologi - suatu rumusan yang
menyimpulkan dan mengartikulasikan
bagaimana manusia mengurus dan
menyusun, dari segi abstrak dan nyata,
perbezaan sosial yang sedia ada dalam
kalangan mereka
 Ontologikal - perlunya mengurus dan
menyusun perbezaan ini adalah, pada
umumnya, atas keinginan untuk
mewujudkan keadaan aman dan stabil
dalam sesebuah masyarakat yang rencam
keanggotaan kelompok sosialnya agar
dapat meraih kesenangan dan mungkin
juga kemewahan material.
Maksud Perpaduan: Proses yang
menyatupadukan seluruh masyarakat dan
negara supaya setiap anggota masyarakat
dapat membentuk satu identiti dan nilai
bersama serta memiliki perasaan cinta dan
bangga kepada tanah air.
 unity is uniformity atau 'perpaduan‘ ialah
keSAMAan atau keSATUan -- satu bangsa,
satu agama, satu bahasa, satu negara,
yang juga merupakan kata-kata slogan. Dinamika Hubungan Etnik di Malaysia
unity is uniformity hanyalah suatu
gambaran tentang suatu masyarakat yang Perbandingan: Malaysia & Sri Lanka
sempurna yang tidak boleh menjadi
1. Cerita Malaysia: umumnya aman dan stabil
kenyataan
tapi ranjau sepanjang jalan tetap ada
 Era Konflik 1945-1960
 Suatu fenomena sosial yang dipacu oleh
 Era ‘Tegang tapi Stabil 1961-1970
idaman mendalam terhadap perpaduan
yang seharusnya pula mempengaruhi para  Era Kesepaduan Sosial 1971- 2011
anggota masyarakat tersebut untuk
merungkai pelbagai ikhtiar dan kegiatan 2. Punca Kesepaduan Sosial
yang dianggap sebagai prasyarat mencapai
3. Rakyat yang matang
perpaduan.
 Memahami konsep ‘kesepaduan sosial’
menerusi pemahaman konsep ‘takrifan A | ERA KONFLIK (1945 – 60)
harian’ (everyday define), sebelum
perpaduan dapat dicapai.  Pasca Perang Dunia Kedua (PD2)
Rusuhan etnik - konflik etnik antara etnik
 'takrifan harian' lebih berkesan daripada 
Cina dengan Melayu yang tercetus
'takrifan autoriti', kerana setiap anggota
daripada tindakan Bintang Tiga selama 14
masyarakat majmuk adalah bebas untuk
hari selepas tamatnya penaklukan Jepun
bertindak dan berprilaku prokeamanan,
prokeharmonian dan antikeganasan demi
 Huru-hara Buruh - Pemimpin kesatuan
survival diri, keluarga dan kelompok
sekerja yang terlibat mengorganisasi
sosialnya.
rusuhan dan mogok ini telah ditangkap dan
pertubuhan mereka diharamkan dan
 sekiranya timbul sebarang konflik,
Penglibatan Bintang Tiga dengan
anggotanya akan segera mencari jalan
membunuh tiga orang pengurus ladang
penyelesaian melalui perundingan dalam
keturunan Eropah di Sungai Siput
pelbagai cara dan bentuk
1
 sehingga diisytiharkan darurat dan tamat
pada 1960.
 Tiang seri pembinaan semula
Keselamatan
Pembangunan Lima Tahun 1950-1955
Perundingan Etnik – penggubalan
perlembagaan
B | ERA TEGANG TAPI STABIL (1961 – 70)
Pembentukan Malaysia 1963: Perjanjian 20
perkara dengan Sabah dan Perjanjian 18 Perkara
dengan Sarawak
Konfrontasi 1963-66 – Malaysia-Indonesia (neo-
colony)
Konflik etnik terbuka 1964 & 1969
 Julai& September 1964, Singapura (dlm
Kesepaduan Sosial Melalui Akomodasi,
Malaysia)
Akulturasi, Amalgamasi dan Asimilasi
 13 Mei 1969, di Kuala Lumpur & 3 tempat
lain
 40 tahun keamanan dan kestabilan, kecuali
pada 2011 peristiwa Kg. Medan yang
mengingatkan bahawa faktor ekonomi
sangat penting untuk kesepaduan sosial.
 Harapan untuk ‘perpaduan’ tetap ada:
1Malaysia
 Apakah anak kunci kesepaduan sosial
Malaysia: Hubungan stabil, sama ada di
Peringkat Masyarakat, Negara, Pasaran =
M+N+P- meskipun sewaktu krisis global.
 Masyarakat Malaysia yang matang:
◦ Suka bertikam lidah tetapi tidak
berparangan
◦ Konflik wujud, namun masih hidup
dalam kesepaduan
 Dalam proses rundingan sosial, unsur-
menggunakan kekerasan terhadap isu-isu
yang ditimbulkan.
 Masyarakat Malaysia di peringkat awam
telah pun sedikit sebanyak terikat dengan
suatu bentuk kesepaduan sosial yang baik
dan organisasi sukarelawan masyarakat
dan individu daripada pelbagai etnik dan
agama
 takrifan yang diberikan oleh anggota
masyarakat dalam acuan besar bercirikan
Malaysia adalah merujuk kepada interaksi
dan hubungan sehari-hari yang berlaku
antara mereka melalui proses rundingan
sosial yang berterusan.
 Proses ini ditunjangi oleh unsur-unsur
akomodasi, akulturasi, amalgamasi dan
asimilasi yang merupakan inti pati penting
untuk memahami hubungan etnik di
Malaysia dari perspektif kesepaduan
sosial.

Singapura & Malaysia berpisah 9 Aug. 1965
Cara atasi
 Majlis Perundingan Rakyat
 Jabatan Perpaduan, Rukun Negara
 Dasar Ekonomi Baru
unsur seperti akomodasi, akulturasi,
amalgamasi dan asimilasi sentiasa berlaku
di peringkat yang berbeza sebagai
mekanisme untuk terus mengekalkan
toleransi etnik, penerimaan terhadap
perbezaan dan kesepaduan sosial yang
wujud pada hari ini.

C | ERA KESEPADUAN SOSIAL

 Rakyat Malaysia di peringkat masyarakat
(1971-2011)
awam tidak mudah terpengaruh untuk
bertindak secara melulu, emotif dan

2
BAB 2
POTRET HUBUNGAN ETNIK
ZAMAN GEMILANG MELAYU MELAKA
 Empayar Melaka dikenali sebagai ‘Venice
of the East’.
 Masyarakat plural – terbentuk secara
semulajadi dengan interaksi orang
tempatan dan pedagang-pedagang asing.
 Kemuncak pluraliti Empayar Melaka:
 Pelabuhan Melaka menjadi tempat
pertemuan para pedagang dari
seluruh dunia.
 Para pegawai istana bukan hanya
terdiri daripada orang Melayu
tempatan, tetapi juga orang India.
 Berlaku juga perkahwinan campur
antara pemerintah Melaka dengan
anak perempuan pemerintah Cina.
 Zaman ini bukan zaman negara
bangsa. Pedagang tidak perlu
pasport atau visa.
 Ringkasnya, zaman keagungan Melaka
boleh dilihat dari aspek:
 Pemerintahan
 Perdagangan
 Kependudukan
 Kebudayaan
ZAMAN KOLONIAL INGGERIS (1874 hingga
1957)
 Kedatangan British ke Alam Melayu
berlandaskan serampang tiga mata:
 Keagamaan.
 Kekayaan.
 Kemegahan.
Teori Kelas
 Kolonialisme membawa kepada penaklukan:
 Ruang fizikal.
 Ruang pemikiran/epistemologi.
Perubahan komposisi penduduk Tanah

Melayu:
Sebelum tahun 1848  hampir

kesemuanya orang Melayu.
 Kemasukan besar-besaran orang
Cina pada pertengahan abad ke-19
 berkerja di lombong bijih timah.
 Kemasukan besar-besaran orang
India pada awal abad ke-20 
bekerja di ladang-ladang getah.
 Menjelang tahun 1931, jumlah
penduduk bukan Melayu melebihi
penduduk Melayu.
 Kewujudan penduduk
pelbagai kaum.
 Mengekalkan budaya
masing-masing.
 Pengasingan dari segi
ruang fizikal dan ekonomi
 pengenalan kaum
berdasarkan kegiatan
ekonomi masing-masing.
 Hasilnya  masyarakat
majmuk (plural society).
 Cox (1948) mendapati masalah hubungan
ras dan etnik (di AS) berhubung rapat
dengan kelas dan sistem kasta yang
melibatkan golongan kapitalis berkulit
putih terhadap orang bukan kulit-putih
dan buruh.
 Rumusan Cox:
 keuntungan pihak kapitalis dalam
memperoleh sumber menindas
kaum buruh.
 Dalam hubungan yang tidak sama
rata ini, wujud sistem yang
mendukung ketidaksamarataan
dalam struktur masyarakat yang
memisahkan juga buruh kulit putih
daripada kulit hitam.
 Kategori ras seterusnya wujud
dalam kehidupan sosial
masyarakat kapitalis yang
menguntungkan kelas pemerintah
3
 dan pertembungan dengan kelas
buruh.
 Ia merupakan proses di mana
Teori Masyarakat Majmuk
 Masyarakat yang terdiri daripada
kumpulan status atau tuan tanah yang
boleh dibezakan dalam susunan ekonomi,
dan terikat dalam sektor politik pada
tahap yang berbeza,akan dikenali sebagai
masyarakat majmuk.
 Apabila konflik berlaku dalam masyarakat
 Di peringkat pemerintahan pusat,
majmuk, konflik berkenaan mengikut
garisan pemisah ras, bukan garisan kelas.
 Kategori ras dalam masyarakat majmuk
ditentukan oleh sejarah; dan kategori
berkenaan dibentuk oleh persaingan dan
 Switzerland adalah negara yang
konflik antara kumpulan.
SEGREGASI
 Ia merupakan hubungan yang
bersifat pemisahan di antara
etnik-etnik dalam sesebuah
negara.
 Pemisahan berlaku dalam
beberapa keadaan di antaranya
 Ia merupakan satu proses
dari segi kawasan tempat tinggal,
sistem persekolahan,
pengangkutan dan kemudahan
awam.
 Ia wujud sama ada didasari oleh
 Akulturasi terjadi apabila satu
undang-undang atau tidak seperti
Dasar Apatheid di Afrika Selatan.
AKOMODASI
etnik menyedari norma dan nilai
mereka antara satu sama lain,
namun mereka tetap
mempertahankan budaya hidup
masing-masing. Namun, mereka
hidup secara harmoni dan
menghormati antara satu sama
lain.
setiap etnik mempunyai wakil dan
dalam bidang ekonomi dan
pendidikan, mereka saling
bergantungan.
mempunyai hubungan etnik
bersifat akomodasi kerana etnik-
etnik Jerman, Perancis dan Itali,
saling membuat penyesuaian
antara mereka
AKULTURASI
penerimaan unsur kebudayaan di
kalangan individu atau kelompok
dari sesuatu kebudayaan lain yang
berlainan.
kelompok manusia dengan suatu
kebudayaan yang tertentu
dihadapkan unsur-unsur dari
suatu kebudayaan asing yang
berbeza sehingga unsur-unsur
kebudayaan asing itu akhirnya
diterima dan diolah ke dalam
kebudayaan sendiri.
 Berbeza dengan proses asimilasi,
proses akulturasi tidak
menyebabkan kehilangan identiti
asal masyarakat yang menerima.
ASIMILASI
 Ia merupakan satu proses
percantuman dan penyatuan di
antara etnik yang berlainan
budaya sehingga membentuk satu
kelompok dengan kebudayaan dan
identiti yang sama. Ia berkaitan
dengan penyerapan sehala individu
ke dalam etnik yang lain.
 Asimilasi yang sempurna
menyebabkan berlakunya
penghapusan penuh perbezaan
dari segi kebudayaan dan identiti.
 Di Malaysia, apa yang berlaku ke
atas masyarakat Jawa,
masyarakat Cina Kelantan, Baba
dan Nyonya, merupakan antara
contoh berlakunya proses
asimilasi
4
 i.Kurangnya pengetahuan
kebudayaan sehingga menimbulkan Tahap-tahap Hubungan
Proses asimilasi berlaku apabila
Etnik

perasaan takut terhadap budaya
terdapatnya:
lain.
Pemisahan antara etnik.
i.Etnik yang berbeza budaya. SEGREGASI
ii.Timbul perasaan bahawa budaya Dasar apateid
etnik lebih tinggi dari etnik lain.
ii.Individu di dalam atau di antara Sedar perbezaan budaya.
etnik sering berinteraksi. AKOMODASI Hidup dengan harmoni
iii.Adanya perbezaan kepentingan
antara etnik yang terlibat.
iii.Interaksi berlaku dalam tempoh Minoriti menerima budaya majoriti,
AKULTURASI tanpa ubah budaya asal
yang lama.

AMALGAMASI ASIMILASI Minoriti terima budaya dominan

 Kejayaan asimilasi bergantung kepada:

 Ia merupakan satu proses yang Percampuran membentuk kelompok baru.
AMALGAMASI Kahwin campur
i.Kesanggupan etnik minoriti terjadi apabila budaya atau ras
bercampur untuk membentuk
menghilangkan identiti mereka
jenis-jenis budaya dan ras yang
dan menerima identiti etnik lain.
baru.
ii.Kesanggupan etnik majoriti
 Cara utama dalam menentukan
menerima etnik lain.
proses amalgamasi terjadi ialah
iii.Perbezaan saiz kelompok perkahwinan campur antara etnik.
majoriti dan minoriti tidak besar
atau kelompok minoriti adalah
kecil.

iv.Terdapat banyak persamaan

budaya antara etnik.

v. Penguasaan dalam sesuatu

bidang khususnya etnik minoriti
akan menyukarkan proses asimilasi

 Faktor penghalang asimilasi ialah:

5
BAB 3
LIMPAHAN KEMAKMURAN MERENTASI ETNIK
PENJAJAH : Pecah & Perintah
PENGENALAN KAUM : Penempatan/Fungsi Ekonomi
KESAN : Jurang Ekonomi Ketara Antara
Kaum
IMPAK : Tidak Puas Hati Antara Kaum
Isu-isu kemiskinan dan ketidakseimbangan tersebut
boleh mengugat perpaduan masyarakat sekiranya ia
gagal ditangani oleh kerjaan termasuk:
-isu perbezaan pendapatan isi rumah
-isu jurang berbezaan golongan kaya dan miskin.
-isu jurang pendapatan golongan bandar dan luar
bandar.
Kajian dan data menunjukkan tahap kemiskinan
dikalangan etnik Melayu lebih menonjol pada tahun
1957-1970.
DEB telah diperkenalkan oleh Tun Abdul Razak pada
tahun 1971 hingga 1990.
• Usaha kerajaan bagi memperbaiki kedudukan
ekonomi selepas tragedi 13 Mei 1969 dan
strategi ke arah pembentukan perpaduan
nasional.
DEB mempunyai agenda “serampang dua mata”:
1. menyatupadukan pelbagai etnik.
2. permulaan baharu kepada etnik Melayu untuk
bergiat di dalam bidang perdagangan, perindustrian
dan perniagaan.
DEB berpegang kepada prinsip bahawa
ketidakseimbangan ekonomi perlu diperbaiki untuk
mengelakkan ketegangan dan konflik antara etnik dan
seterusnya mengukuhkan perpaduan di kalangan
masyarakat Malaysia.
 Falsafah yang menjadi panduan bagi
mencapai perpaduan masyarakat ialah
“pertumbuhan dengan agihan”.
 perpaduan dalam masyarakat Malaysia yang
berbilang etnik, budaya dan agama akan
dapat dicapai sekiranya perbezaan dan
ketidakseimbangan ekonomi antara etnik
dapat dihapuskan.
 Berpusat kepada dimensi agihan antara etnik.
MATLAMAT:
 membasmi kemiskinan dan menstruktur
masyarakat
STRATEGI MEMBASMI KEMISKINAN
1. meningkatkan kualiti hidup golongan miskin dengan
menyediakan perkhidmatan sosial.
2. meningkatkan pendapatan dan produktiviti golongan
miskin dengan pemberian bantuan modal,teknologi ,
pemasaran dan latihan.
3. membuka lebih banyak peluang pekerjaan bagi
membolehkan mobiliti golongan miskin untuk keluar
daripada sector produktiviti rendah kepada sektor
produktiviti tinggi.
(Shireen 1988)
• Pembangunan di luar bandar.
• TUJUAN: membantu golongan
bumiputra
• Lembaga Kemajuan Tanah
Persekutuan (FELDA),
• Majlis Amanah Rakyat (MARA),
• Lembaga Pemasaran Pertanian
Persekutuan (FAMA)
• Institut Pembangunan dan Penyelidikan
Pertanian Malaysia (MARDI)
6
 • TUJUAN: Meningkatkan
pendapatan dan produktiviti
golongan bumiputera
• Pihak Berkuasa Kemajuan Pekebun
Kecil Perusahaan Getah (RISDA),
• MAJUIKAN (Anak Syarikat
Lembaga Kemajuan Ikan Malaysia)
• MAJUTERNAK
• Projek Industri & Komersial
• TUJUAN: Mengalakkan &
membolehkan penyertaan
bumiputra dalam sektor ekonomi
moden.
• Perbadanan Pembangunan Bandar
(UDA)
• Perbadanan Kemajuan Ekonomi
Negeri
• Malaysian Industrial Development
Finance (MIDF)
• MARA
• Bank Bumiputera.
• TUJUAN: Meningkatkan penyertaan
& pemilikan bumiputra dalam
ekonomi.
• Perbadanan Nasional Berhad
(PERNAS)
STRATEGI PENYUSUNAN SEMULA
MASYARAKAT
Dilaksanakan melalui penyusunan semula:
1. corak guna tenaga;
2. pemilikan modal saham dalam sektor korporat
3. Pembentukan Masyarakat Perdagangan dan
Perindustrian Bumiputera (MPPB).
 kelas Melayu komersial yang boleh masuk
DASAR PEMBANGUNAN NASIONAL (DPN) 1991-
serta dalam sektor korporat;
2000
 selaras untuk meningkatkan pegangan ekuiti
bumiputera.
Tiga peringkat penyusunan semula masyarakat
1. meningkatkan bahagian bumiputera dalam
guna tenaga di sektor ekonomi moden.
2. meningkatkan bahagian bumiputera dalam
pemilikan saham korporat
3. meningkatkan bilangan usahawan
bumiputeradan penguasaan bumiputera dalam
pengurusan korporat
DASAR-DASAR PEMBANGUNAN NEGARA
• DASAR EKONOMI BARU ( 1971-1990)
• DASAR PEMBANGUNAN NASIONAL(1991-
2000)
• DASAR WAWASAN NASIONAL( 2001-
2010)
• MODEL EKONOMI BARU
DASAR -DASAR UTAMA PEMBANGUNAN NEGARA
DASAR EKONOMI BARU (DEB) 1971 -1990
 Matlamat utama adalah perpaduan nasional.
 menekankan kepentingan mencapai sasaran
sosio ekonomi seiring dengan mencapai
objektif perkembangan ekonomi sebagai satu
cara mewujudkan keharmonian dan
perpaduan di dalam negara yang mempunyai
pelbagai etnik.
 Meneruskan usaha DEB mengurangkan
ketidakseimbangan ekonomi bukan sahaja
dikalangan kumpulan etnik tetapi juga antara
golongan kaya dan miskin serta antara
wilayah
 Ketidakseimbangan ekonomi akan dapat
dikurangkan berasaskan prinsip pembangunan
seimbang dan pengagihan saksama untuk
mencapai keadilan sosial dan
memperkukuhkan perpaduan negara.
DASAR WAWASAN NASIONAL (DWN)
2001-2010
 Pelengkap kepada DEB dan DPN
 Capai perpaduan nasional Bangsa Malaysia
yang berdaya saing, berdaya tahan, bersatu-
padu, progresif, makmur dan saksama untuk
memastikan perpaduan dan kestabilan sosial
MODEL EKONOMI BARU (MEB) 2010
Matlamat MEB :
 menjadikan Malaysia negara maju
berpendapatan tinggi dengan ciri
7
 keterangkuman dan kebolehmampanan a) ketaksamarataan pendapatan yang
menjelang 2020. semakin melebar

 memupuk perasaan kekitaan di kalangan  isu pertumbuhan atau agihan

rakyat Malaysia. MEB mensasarkan
pertumbuhan yang menyokong golongan Menangani Isu & Cabaran

miskin dan akan memastikan bahawa tiada

Antara strategi menangani isu & cabaran:
kumpulan masyarakat yang dipinggirkan
serta keperluan asas rakyat akan dipenuhi.  Dasar penswastaan diperkenalkan pada 1983.

 komitmen terhadap penjanaan pertumbuhan  Model Ekonomi Baru (MEB).

yang mampan.
 Program Transformasi Ekonomi (PTE).
KEJAYAAN EKONOMI MALAYSIA

• Bank Dunia mengiktiraf kejayaan ekonomi

Malaysia sebagai salah sebuah negara
“keajaiban ekonomi Asia Timur” (World Bank
1993).

• Selain itu, kejayaan ini dapat dikategorikan

kepada tiga perspektif iaitu:

a)pertumbuhan dan perubahan struktur

ekonomi yang pesat

b)pembangunan manusia dan pengurangan

kadar kemiskinan

c)kualiti hidup yang meningkat

3.6 ISU DAN CABARAN

 Disebalik kejayaan ekonomi Malaysia yang

telah diperbincangkan, terdapat juga
beberapa isu dan cabaran yang harus
ditangani.

 Isu dan cabaran tersebut merangkumi:

8
BAB 4
PERLEMBAGAAN PERSEKUTUAN: TIANG
SERI HUBUNGAN ETNIK
Konsep Perlembagaan
Definisi
1)Undang-undang dasar yang menjadi teras panduan
pemerintahan negara.
2)Kerangka asas yang membentuk dan memandu
sistem pemerintahan sesebuah negara.
3)Undang-undang tertinggi dan asas kepada semua
undang-undang lain di dalam negara.
4)Rujukan tentang aspirasi dan pelan induk
pemerintahan negara.
5)Mengawal pemerintah dan yang diperintah dalam
mempertahankan kewujudan dan kesinambungan
negara.
Perlembagaan Persekutuan
 Bertulis
 Mengandungi 15 Bab, 183 Perkara dan 13
Jadual
 Menyentuh bidang kuasa perundangan,
kehakiman dan eksekutif
 Menyentuh juga aspek bahasa, agama,
kewarganegaraan, hak istimewa dan
sebagainya
Tujuan Perlembagaan
1)Sumber undang-undang tertinggi sesebuah negara
dan setiap individu perlu mematuhi keluhurannya.
2)Panduan mengatur dan menyelaras pemerintahan
sesebuah negara.
3)Panduan bagi pembentukan undang-undang sama ada
di pihak kerajaan atau rakyat atau sesiapa sahaja
Pindaan Perlembagaan (3)
Perkara 159 (4)-
~ memerlukan sokongan lebih 2/3 setiap dewan.
~ Contoh: sumpah dan ikrar taat setia, pemilihan dan
persaraan ahli-ahli Dewan Negara dan meliputi
perkara-perkara yang tidak disebut dalam perkara
lain.
Perkara 161 (E)
~ perlu mendapat sokongan 2/3 setiap dewan dan
dipersetujui oleh Yang dipertua Negeri Sabah dan
Sarawak bagi melibatkan kepentingan Sabah dan
Sarawak
~ CONTOH; bidang kuasa kerajaan negeri, kedudukan
istimewa bumiputera, imegresen.
Perkara 159 (5)
Perlu mendapat sokongan 2/3 setiap dewan dan
perkenan Majlis Raja-Raja.
Contoh: Kedaulatan raja-raja, kedudukan istimewa
orang Melayu, Bumiputera Sabah dan Sarawak,
bahasa kebangsaan dan agama persekutuan.
Konsep Ketertinggian Perlembagaan
Ketiga-tiga badan kerajaan iaitu perundangan,
kehakiman dan eksekutif mahupun Yang Di Pertuan
Agong adalah tertakluk kepada Perlembagaan
Contoh:
Kuasa kehakiman iaitu mahkamah hendaklah juga
dijalankan tertakluk kepada sekatan-sekatan yang
dikenakan oleh perlembagaan
Perkara 4(1) bahawa perlembagaan Malaysia adalah
undang-undang utama persekutuan dan apa-apa
undang-undang yang diluluskan yang berlawanan
dengan perlembagaan adalah setakat mana yang
berlawanan itu terbatal.
Sejarah Penggubalan
A) Hukum Kanun Melaka, Undang-Undang Laut Melaka,
Batu Bersurat Terengganu membuktikan telah wujud
sistem perlembagaan di Tanah Melayu
B) Diikuti Perlembagaan Johor dan Terengganu yang
memperuntukkan seorang Menteri mestilah Melayu,
rakyat sultan dan beragama Islam
C) Menjelaskan sistem perlembagaan itu telah wujud
sebelum kedatangan penjajah British
MALAYAN UNION. 10 OKT 1945.
Sebab-sebab Malayan Union diperkenalkan:
1.Menyatukan negeri-negeri dan meningkatkan
kecekapan pengurusan pentadbiran. Negeri-negeri
seperti Negeri-Negeri Melayu Bersekutu, Negeri-
Negeri Selat dan Negeri-Negeri Melayu Tidak
Bersekutu.
2.British menyimpan perasaan anti-Melayu kerana
orang Melayu bekerjasama dengan Jepun dan
pengenalan Malayan Union dapat melemahkan kuasa
Raja-Raja Melayu.
9
3.Menjadi asas kepada British untuk masyarakat
tempatan bagi memerintah negara sendiri.
Ciri-ciri Malayan Union.
 Semua negeri Melayu kecuali Singapura
disatukan di bawah pemerintahan Gabenor
British yang dibantu oleh Majlis Mesyuarat
Persekutuan dan Majlis Undangan.
 Singapura dijadikan tanah jajahan
berasingan.
 Kedaulatan raja-raja Melayu dihapuskan
kecuali dalam hal agama Islam dan adat
istiadat Melayu sahaja.
 Hak kerakyatan yang sama bagi semua orang
tanpa mengambil kira bangsa dan keturunan.
Pengenalan Malayan Union telah memberikan
hak warganegara kepada sesiapa sahaja yang
lahir di Tanah Melayu
Tentangan orang Melayu kerana:
 Kuasa Raja-Raja Melayu dilenyapkan.
 Singapura dipisahkan dari Malayan Union dan
ia kekal sebagai tanah jajahan Inggeris.
 Hak kerakyatan diberikan berdasarkan
prinsip jus soli iaitu penduduk asing yang
telah bermastautin lebih sepuluh tahun dan
lahir selepas Malayan Union, secara terus
menjadi warganegara.
 Hak sama rata kepada semua warganegara
tanpa mengira bangsa iaitu penduduk
peribumi tidak memiliki apa-apa
keistimewaan.
 Cara Harold MacMichael mendapatkan
tandatangan raja-raja Melayu yang
menggunakan cara paksaan dan ugutan
seperti Sultan Kedah telah diberi kata dua
iaitu menandatangani persetujuan Malayan
Union atau dilucutkan dari tahta
pemerintahan.
Persekutuan Tanah Melayu 1948
 British telah membatalkan cadangan
menubuhkan Malaya Union lalu menubuhkan
Jawatankuasa Kerja pada Julai 1946 yang
terdiri daripada empat wakil raja-raja
Melayu, dua wakil UMNO dan enam pegawai
British
 Jawatankuasa ini bertanggungjawab
merangka sebuah perlembagaan baru yang
boleh diterima oleh orang Melayu.
 British menubuhkan Jawatankuasa
Perundingan pada Disember 1947 yang
terdiri daripada orang Eropah, Cina dan
India dengan tujuan untuk mendapatkan
pandangan orang bukan Melayu mengenai
perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu.
Ciri-ciri penting dalam Perlembagaan Persekutuan
Tanah Melayu 1 Feb 1948:
 Sembilan negeri Melayu terlibat di dalam
persekutuan termasuk Pulau Pinang dan
Melaka. Singapura kekal menjadi tanah
jajahan yang berasingan.
 Kerajaan Persekutuan diketuai oleh
Pesuruhjaya Tinggi British dan dibantu oleh
Majlis Undangan Persekutuan dan Majlis
Mesyuarat Kerajaan Persekutuan.
 Majlis Mesyuarat Persekutuan akan
dianggotai oleh 17 ahli iaitu tujuh ahli rasmi,
tujuh ahli tidak rasmi dan tiga ahli ex-
officio.
 Sultan-sultan diberi hak dan kuasa
memerintah dengan nasihat Majlis
Mesyuarat Kerajaan Negeri dan Majlis
Undangan Negeri.
 Syarat kewarganegaraan diketatkan,
pemohon mesti lahir di Tanah Melayu dan
telah bermastautin selama 8 hingga 12 tahun.
Pemohon asing mestilah pemastautin selama
15 tahun. Umur minimum bagi kedua-dua
situasi tersebut adalah 18 tahun dan
mempunyai pengetahuan Bahasa Melayu yang
baik.
 Orang Melayu diberi hak istimewa sebagai
kaum bumiputera dan mempunyai perwakilan
terbesar dalam Kerajaan Persekutuan dan
Negeri.
Kerjasama antara etnik ke arah
kemerdekaan.
o Penubuhan Jawatankuasa
Perhubungan Masyarakat 1949 (CLC)
yang terdiri daripada pelbagai etnik
telah berusaha menyelesaikan
sesetengah masalah perlembagaan,
politik dan ekonomi.
o Jawatankuasa ini ditubuhkan bagi
membincangkan berbagai isu seperti
kewarganegaraan dan kedudukan
istimewa orang Melayu serta dasar
pendidikan.
o Tokoh-tokoh yang menganggotai
jawatankuasa ini: Dato’ Onn Jaafar,
Dato’ Abdul Wahab Abdul Aziz, Tan
Cheng Lock, C.C. Tan, E.E.C
Thuraisingham.
10
 Pilihanraya 1955 (pilihanraya umum pertama)
memberi implikasi yang cukup besar kepada
hubungan etnik di Malaysia.
Ini disebabkan telah berlaku kerjasama dan
toleransi yang cukup tinggi antara Melayu
dan bukan Melayu khususnya yang melibatkan
pembahagian kursi pilihanraya seperti dalam
Jadual
Pembahagian kerusi dan calon, UMNO telah
membuat pengorbanan dan kompromi kerana
meletakkan calon bukan Melayu di kawasan
majoriti pengundi Melayu dan walaupun
majoriti pengundi adalah Melayu (84.2%).
Tetapi demi perpaduan dan mengamalkan
konsep perkongsian kuasa, UMNO
diperuntukkan 35 kerusi sahaja, MCA 15
kerusi dan MCA sebanyak dua kerusi
Suruhanjaya Reid
 Perlembagaan Persekutuan Tanah
Melayu digubal oleh Suruhanjaya
Reid yang ditubuhkan pada 1956.
 Keahlian: Lord Reid (British), Sir
Ivor Jennings (British), Sir William
Mckell (Australia), B. Malik (India)
dan Hakim Abdul Hamid (Pakistan).
 Suruhanjaya menerima 131
memorandum bertulis dan telah
bersidang banyak kali dari bulan Jun
hingga Oktober 1956.
 Perjanjian London menetapkan perlembagaan
perlu mengambil kira:
 Pembentukan sebuah persekutuan
dengan kerajaan pusat yang kuat.
 Pemeliharaan kedudukan,
keistimewaan, kehormatan dan hak
Raja-raja Melayu.
 Pengwujudan jawatan ketua negara
yang bergelar Yang di Pertuan
Agong.
 Pemeliharaan hak-hak istimewa
orang Melayu serta hak-hak yang
sah milik kaum-kaum lain.
 Pembentukan sebuah sistem
kewarganegaraan yang seragam
untuk seluruh Persekutuan Tanah
Melayu.
 Suruhanjaya meminta cadangan dan
pandangan daripada parti-parti politik, orang
ramai, individu-individu dan Raja-raja Melayu.
 Ini menjelaskan Perlembagaan merupakan
kontrak sosial dan perjanjian perdamaian.
 Melalui permuafakatan sosial ini, orang
bukan Melayu diberikan hak
kewarganegaraan yang longgar berasaskan
prinsip jus soli. Kedudukan orang Melayu
dikekalkan dalam Perlembagaan dan begitu
juga tentang kedudukan agama Islam, Bahasa
Melayu dan kedudukan istimewa orang
Melayu serta kedudukan Raja-raja Melayu.
 Melalui kontrak sosial ini, orang bukan
Melayu telah diberikan hak kewarganegaraan
yang longgar berasaskan prinsip jus soli.
 Manakala orang Melayu diperuntukkan dalam
perlembagaan mengenai agama Islam, Bahasa
Melayu dan kedudukan istimewa orang
Melayu serta kedudukan Raja-raja Melayu
Jawatankuasa Kerja dan Perisytiharan
Perlembagaan
 mengumpulkan hasil semakan dan
penelitian yang dibuat berkenaan
dengan laporan yang disediakan oleh
Suruhanjaya Reid yang diserahkan
kepada Baginda Ratu dan Raja-raja
Melayu
 Jawatankuasa Kerja dipengerusikan
oleh MacGillivar dan Tunku Abdul
Rahman (UMNO), Datuk Abdul
Razak (UMNO), Ong Yoke Lin (MCA)
and V.T Sambathan (MIC),
Mustapha Albakri (Penyimpan
Mohor Besar Raja-raja), Shamsudin
Nain, Tunku Ismail Tunku Yahya dan
Neil Lawson. Ahli lain terdiri dari
Ketua Setiausaha Kerajaan, Sir
David Watherston, Peguam Negara,
T.V.A Brodie dan E.O Laird
bertindak sebagai Setiausaha.
 Perlembagaan Persekutuan telah
diterima dan diisytiharkan sebagai
Perlembagaan Tanah Melayu pada 31
Ogos 1957
Unsur-Unsur Tradisi
 Merujuk kepada sistem yang wujud sebelum
kedatangan zaman moden iaitu sebuah
sistem yang kesahannya bergantung kepada
agama dan nilai-nilai asal lainnya
Kontrak sosial meliputi:
 bahasa,
 agama,
11
  kedudukan istimewa orang Melayu
dan bumiputera (Sabah dan Sarawak)
dan
 pemerintahan beraja
 Unsur-unsur tradisi ini perlu kerana
 Telah wujud ratusan tahun sebelum
perlembagaan diwujudkan pada
tahun 1957.
 Berperanan menstabilkan sistem
politik negara dan laporan yang
dibuat oleh Suruhanjaya Reid
menekankan betapa pentingnya
perlembagaan mengambil kira
faktor-faktor sejarah, tradisi,
ekonomi dan sosial yang wujud
sebelum tahun 1957
 Dilindungi di bawah Akta Hasutan
dan dianggap sebagai isu-isu sensitif
yang dilarang daripada dijadikan isu
perbincangan awam.
 Ia juga merupakan satu pra-syarat
dan permuafakatan yang telah
dipersetujui dan diterima oleh
orang Melayu dan bukan Melayu. Ini
bermakna:
 Orang Melayu diberikan hak
istimewa,
 Islam menjadi agama persekutuan
dan
 Bahasa Melayu diterima sebagai
bahasa kebangsaan sebagai pra-
syarat penerimaan hak
kewarganegaraan oleh etnik bukan
Melayu.
 Pra-syarat ini menunjukkan bahawa
pemimpin terdahulu telah menerima
satu formula bagi menyelesaikan
masalah yang wujud tanpa
melibatkan konflik antara etnik di
Tanah Melayu pada ketika itu.
Unsur-Unsur Tradisi: Kesultanan
 Telah wujud dalam sistem sosial dan raja
berkuasa mutlak
 Selepas merdeka, berkonsepkan Raja
Berperlembagaan – bertindak atas nasihat
Kabinet
 Dilindungi di bawah Perkara 38(4)
 Yang di Pertuan Agong berperanan seperti:
 Pemerintah Tertinggi Angkatan
Tentera Persekutuan
 Mengampundan menangguhkan
sabitan kesalahan di mahkamah
tentera
 Berkuasa membuat perlantikan
menurut perlembagaan
 Lambang perpaduan
 Pemelihara kepentingan dan harapan
setiap etnik
 Ketua agama bagi negeri tidak
beraja
 Lambang keadilan
 Institusi perlembagaan bersifat
Melayu dan Islam
Unsur-Unsur Tradisi: Agama Islam
1. Perkara 160 memberi definisi Melayu
sebagai seorang beragama Islam, lazim
bercakap bahasa Melayu dan menurut adat
istiadat Melayu. Dalam hal ini, Melayu dan
Islam adalah unsur yang saling berkaitan dan
tidak boleh dipisahkan untuk tujuan undang-
undang dan Perlembagaan.
2. Yang di-Pertuan Agong dilantik daripada
kalangan raja-raja di negeri-negeri Melayu
dan di dalam setiap perlembagaan negeri
mensyaratkan seorang raja mestilah
berbangsa Melayu, beragama Islam dan
keturunan diraja.
3. Di dalam sumpah memegang jawatan Yang
di-Pertuan Agong, baginda mengangkat
sumpah dengan didahului oleh lafaz Wallahi,
Wabillahi, Watallahi yang merupakan lafaz
sumpah yang dikehendaki dalam agama Islam.
Sumpah ini dikaitkan dengan janji baginda
untuk memelihara tentang kesucian dan
kemuliaan agama Islam
4. Yang di-Pertuan Agong mengikut
peruntukan Perkara 3 (3) adalah ketua
agama Islam di negeri-negeri Melaka, Pulau
Pinang, Sabah, Sarawak dan juga Wilayah
Persekutuan yang tidak mempunyai raja.
5. Raja dan Sultan di negeri-negeri yang
beraja ialah ketua agama Islam bagi negeri
masing-masing. Dalam menjalankan tugas
sebagai ketua agama Islam mereka
mempunyai budi bicara dan tidak terikat
dengan nasihat Majlis Mesyuarat Negeri
(EXCO).
6. Adalah menjadi tanggungjawab Yang di-
Pertuan Agong untuk melindungi hak
istimewa orang-orang Melayu seperti yang
termaktub di dalam Perkara 153
12
 Perlembagaan Persekutuan. Oleh kerana
Melayu dan Islam ialah dua entiti yang tidak
boleh dipisahkan maka tugas menjaga hak-
hak istimewa orang-orang Melayu juga
termasuk menjaga dan melindungi agama
Is1am.
Unsur-Unsur Tradisi: Bahasa Melayu
Perkara 152
iaitu kedudukan bahasa Melayu sebagai
bahasa Kebangsaan tanpa menafikan hak-hak
bangsa lain menggunakan bahasa mereka.
Namun, perkara ini juga melindungi bahasa-
bahasa lain dan seterusnya memperuntukkan
bahawa tiada sesiapa pun boleh dilarang atau
ditahan daripada menggunakan (selain
daripada maksud rasmi) atau mengajar atau
belajar apa-apa bahasa lain.
Begitu juga kerajaan berhak mengekalkan
penggunaan dan pembelajaran bahasa lain
dalam persekutuan.
Dilindungi di bawah Perkara 150 (6A) dalam
keadaan darurat
Perkara 10(4) perkara sensitive
Perkara 160B, teks dalam bahasa kebangsaan
mengatasi teks dalam bahasa Inggeris
Isu-Isu: Kebebasan Beragama
 Merujuk kepada Perkara 11, Perkara 3,
Perkara 10, Perkara 8 dan Perkara 12
 Tertakluk kepada tidak mengganggu
ketenteraman awam
 Berhak menubuh institusi berkaitan agama
masing-masing
Isu-Isu: Kesamarataan
 Semua orang adalah sama di sisi undang-
undang
 Tidak dibenarkan sebarang bentuk
diskriminasi menurut agama, ras dan lain-lain
kecuali dibenarkan oleh perlembagaan
 Namun, perubahan politik dan ekonomi
menyebabkan sesetengah etnik ketinggalan
dan ini perlu dibantu
Isu-Isu: Diskriminasi Perlindungan
 Melalui diskriminasi perlindungan ini, undang-
undang memberi perlindungan dan hak yang
istimewa kepada golongan atau etnik di
dalam sesebuah negara dan dalam masa yang
sama tidak menafikan peluang terhadap
kumpulan atau etnik lain.
 Etnik yang ketinggalan dalam arus
pembangunan negara dapat dibantu dan
ditingkatkan taraf hidup mereka agar dapat
menyaingi etnik lain yang lebih terkehadapan.
 Perkara 46 Perlembagaan India menghendaki
kerajaan memberikan perlindungan yang
istimewa untuk kepentingan pelajaran dan
ekonomi sesuatu kumpulan yang mundur
Contohnya, keutamaan dalam lantikan dalam
perkhidmatan-perkhidmatan tertentu
seperti keretapi, pos, kastam dan
perkhidmatan telegraf
13
BAB 5
PERMUAFAKATAN POLITIK DALAM KONTEKS
HUBUNGAN ETNIK DI MALAYSIA
Pengenalan Sejarah Politik Malaysia
Pentadbiran feudalisme Kesultanan Melayu Melaka:
~ sultan dibantu oleh 4 pembesar Melayu
~ kerajaan Melayu Melaka memiliki undang-undang
kanun Melaka
~ sistem politik tidak membenarkan persaingan kuasa
secara bebas
~ sultan mempunyai kuasa mutlak dan kesetiaan
rakyat dan kedaulatan raja
Kemasukan penjajah ke Tanah Melayu:
~ pengenalan sistem residen melalui penjanjian
Pangkor 1874 dan negeri-negeri Melayu dipaksa
menerima residen
Implikasi pelaksanaan sistem residen menghakiskan
kuasa institusi kesultanan Melayu
~ kuasa memungut cukai terhakis
~ bertanggungjawab terhadap soal kedudukan agama
Islam dan hal ehwal berkaitan dengan adat resam
orang Melayu sahaja.
British meneruskan usaha menguasai negeri-negeri
Melayu dengan memperkenalkan unit pentadbiran
NNMB DAN NNMBTB
Kemuncak penguasaan British dengan
memperkenalkan Malayan Union
Pemupukan Hubungan Etnik Secara Formal dalam
Politik
~ Semasa pelaksanaan Malayan Union pada tahun
1946, secara tersirat memperlihatkan pihak British
ingin memperkenalkan corak pemerintahan unitary
yang berasaskan penguasaan majoriti oleh pihak
British dan rakyat pula ditadbir sebagai satu bangsa.
~ Sejak menjelang kemerdekaan lagi, Parti Perikatan
mengamalkan konsep perkongsian kuasa atau pakatan
politik.
~ Pada tahun 1960-an, satu lagi parti berbilang etnik
yang wujud ialah National Convention Party (NCP)
pimpinan Abdul Aziz Ishak.
~ Pada tahun 1972, Perikatan telah bertambah besar
dengan penyertaan Parti Islam Se-Malaysia (PAS)
dan Gerakan dari Semenanjung dan parti politik lain
dari Sabah dan Sarawak.
~ Pengabungan ini bagi kestabilan politik bagi
mengelak tragedi 13 mei berulang kembali.
~ Pada Julai 1963, Perjanjian Malaysia ditandatangani
sebagai tanda persetujuan antara pemimpin
Persekutuan Tanah Melayu, Sabah, Sarawak dan
Singapura.
Demografi dan Politik
Bilangan pengundi merupakan faktor penting dalam
politik dan pilihan raya.
- Peranan dan kedudukan etnik Melayu dalam
politik negara adalah jelas. Di Semenanjung, Sabah
dan Sarawak, etnik Melayu atau Bumiputera
mempunyai 125 kerusi, iaitu etnik Melayu merupakan
pengundi majoriti di kawasan parlimen berkenaan. Di
Sabah dan Sarawak pula terdapat 31 kerusi majoriti
peribumi. Secara keseluruhan, kerusi Melayu atau
bumiputera dalam politik negara adalah 156 atau
bersamaan 71.2 peratus kerusi. (Analisa Pilihan raya
1995, 1999 dan 2004)
Pakatan Politik di Sabah dan SarawakDi ~~ Sabah
dan Sarawak terdapat banyak parti politik yang
mewakili etnik masing-masing, terutamanya menjelang
pembentukan Persekutuan Malaysia.
~~ Politik Sabah dan Sarawak lebih kompleks
daripada di Semenanjung.
~~ Gabungan sedemikian penting untuk menjamin
kestabilan dan memastikan suara semua etnik diwakili.
Pakatan Politik di Sabah
~~Di Sabah, tidak terdapat kelompok dominan dari
segi saiz penduduk.
Perkembangan politik di Sabah dan Sarawak
memperlihatkan pola yang hampir sama.
~~ Dengan mengambil ilham daripada model
kerjasama UMNO-MCA-MIC, UNKO, USNO dan SCA
di Sabah bergabung untuk menubuhkan parti
Perikatan.
~~ Selepas pilihan raya negeri 1967, Perikatan Sabah
terdiri daripada USNO dan SCA setelah UPKO
dibubarkan dan majoriti ahlinya menyertai USNO.
Pakatan Politik di Sarawak
~~Di Sarawak, komposisi penduduk turut
memperlihatkan wujudnya pluraliti, malah lebih
kompleks daripada di Semenanjung dengan jumlah
sekitar 30 suku kaumnya.
~~Di Sarawak, pelbagai parti politik ditubuhkan
menjelang penubuhan Persekutuan Malaysia pada
tahun 1963.
~~Kewujudan SUPP menjadi inspirasi kepada etnik
bumiputera untuk turut menubuhkan parti masing-
masing yang dapat memperjuangkan kepentingan,
kebajikan dan aspirasi bumiputera.
~~Cadangan penubuhan Persekutuan Malaysia turut
menggerakkan penubuhan beberapa parti etnik
~~Bagi etnik Melayu dan Melanau, dua parti
ditubuhkan berasaskan etnik dan kawasan.
Tsunami Politik: Politik Perkauman
Semakin Mengendur
 Pilihan raya umum ke-12 pada 8 Mac 2008
disertai lebih daripada 20 parti politik yang
menyaksikan BN gagal mengekalkan majoriti
dua pertiga di Dewan Rakyat.
 Dalam pilihan raya tahun 2008, BN hanya
menguasai 140 atau memperoleh 63 peratus
kerusi termasuk lapan kerusi dimenangi
14
 tanpa dicabar, manakala pembangkang
memenangi 82 kerusi bersamaan 37 peratus
daripada 222 kerusi Parlimen yang
dipertandingkan.
 Dalam pilihan raya 2004, BN memperoleh 24
daripada 25 kerusi manakala di Sarawak 27
daripada 28 kerusi.

Perubahan Trend dan Corak Pengundian

 Keputusan pilihan raya 2008 memperlihatkan

trend dan corak pengundian yang berbeza
daripada pilihan raya sebelumnya, iaitu BN
menguasai majoriti kerusi tanpa banyak
cabaran, kecuali bagi pilihan raya 1969.
 Terdapat pemimpin dan parti politik yang
memanipulasi isu perkauman untuk meraih
undi kerana strategi sedemikian mudah
memancing emosi pengundi kaum terbabit,
apatah lagi jika yang disentuh itu
membabitkan hak dan kepentingan kaum
berkenaan seperti agama, bahasa, ekonomi
dan pendidikan.

Masyarakat Pelbagai Etnik Beralih Angin

 Dalam pilihan raya 2008, di luar daripada

jangkaan ramai, rakyat lebih memihak
kepada pembangkang dan menolak BN yang
disifatkan sebagai tsunami politik.
 Untuk pertama kali BN kehilangan sokongan
masyarakat pelbagai kaum.
 Persaingan sengit begitu ketara bagi
kawasan bercampur, yang satusatu etnik
bukan majoriti menyaksikan calon BN
mengalami kekalahan sedangkan sebelumnya
kawasan sedemikian merupakan kubu kuat
BN.

15
BAB 6
KEPELBAGAIAN AGAMA: MENCARI TITIK
PERTEMUAN
DEFINISI
AGAMA
• Hubungan antara manusia dengan
sesuatu kekuasaan luar biasa yang
dianggap dapat memberikan
perlindungan.
• Hubungan yang suci.
• Sistem keyakinan yang dianuti dan
diamalkan.
• Adanya konsep hidup selepas mati.
KEPERCAYAAN
• Kepercayaan bermaksud akuan akan
benarnya terhadap sesuatu perkara
misalnya amalan adat dan pantang larang.
• Tiada konsep dosa dan pahala.
• Amalan yang diwarisi secara turun
temurun.
AGAMA DARI ASPEK MAKNA DAN
TERMINOLOGI
• Terminologi agama diambil dari kata
akar ‘gam’ dalam bahasa sanskrit yang
bererti ‘pergi’. Setelah mendapat awalan
‘a’ dan akhiran ‘a’ ia berubah menjadi
‘jalan’. Iaitu jalan yang digariskan
Tuhan/pengasas agama tersebut.
• Dalam bahasa Inggeris dipanggil
‘Religion’ yang diambil dalam bahasa
Belanda dipanggil ‘Religic’. Ia dipanggil
‘Religion’ pula dalam bahasa Latin yang
berasal drp ‘re+leg+lo’. Leg bererti to
observe (mengamati), to gather
(berkumpul/bersama), to take up
(mengambil) dan to count (menghitung).
PENGGOLONGAN AGAMA
1. Agama Samawi
Agama yang bersumberkan wahyu tuhan
seperti agama Islam, Kristian dan
Yahudi.
2. Agama Ciptaan Manusia (Agama Alam)
Agama yang lahir dalam kebudayaan,
dibentuk oleh falsafah masyarakat dan
dirumuskan oleh ahli fikir masyarakat
seperti agama Primitif, Anamisme,
Buddha, Hindu, Sikh, Konfucius, Tao,
Shinto dan Mesir Kuno.
Agama Islam
Latar belakang
Dianuti lebih dari 60%
masyarakat Malaysia.
Asal Usul
 Seseorang yang beragama Islam
bermakna berserah diri dan mengikut
perintah Allah SWT serta mencontohi
Nabi Muhammada SAW.
Sumber
 Al-Quran, sunah rasullullah, ijtihad,
ijmak, qiyas, syura dan sebagainya.
Prinsip
 Mementingkan keharmonian dan
mengiktiraf perbezaan.
 Ciri-ciri sistem ekonomi Islam (menolak
monopoli, eksploitasi, menindas,
memeras dan sebagainya)
 Dari aspek politik islam mementingkan
musyawarah dan keadilan.
 Dari segi sosial islam mementingkan
kehormatan.
 Kebebasan beragama dalam Islam.
 Mementingkan ilmu pengetahuan.
 Konsep Halal
Perayaan
o Hari raya Aidilfitri
o Hari raya Aidiladha
Agama Buddha
Latar belakang
 Agama ke dua terbesar di Malaysia.
 Majoriti penganut dari etnik Cina.
 Ramai berpegang kepada mazhab
Buddha Mahayana.
 Ada juga yang berpegang kepada
mazhab Theravada terutama bagi
komuniti Thai.
Asal Usul
 Diasaskan oleh Siddharta Gautama.
 Mendapat ilham di bawah pokok Bodhi.
Sumber
 Lebih mementingkan aspek moral.
 Satu bentuk perjalanan kerohanian
melalui jalan 8 lapis.
 Objektif adalah untuk mencapai Nirvana.
Prinsip
o Ajaran terpentingnya adalah
menghormati kehidupan tidak kira
manusia, tumbuhan mahupun haiwan
Perayaan
 Hari wesak
Agama Hindu
16
Latar belakang  Pembaptisan – Anamisme adalah kepercayaan
 Dianuti oleh sebahagian besar  Eukaris yang melibatkan pemujaan roh
masyarakat India. Perayaan dan semangat alam semula jadi.
Asal usul Krismas – Penganutnya menyembah batu,
 Mengalami evolusi semasa zaman Easter pokok, sungai dan lain-lain
tamadun Lembah Indus. Good Friday • Asal usul
Sumber – Diperturunkan secara turun
 Kitab Veda, Upanishad, Mahayana dan Agama Sikh temurun dari generasi ke
Mahabrata membentuk Etika Hindu. generasi (agama nenek moyang).
 Objektif adalah untuk mencapai Moksha. Latar belakang • Sumber
Prinsip  Dianuti oleh masyarakat Punjabi. – Wujud dari sifat semula jadi
 Konsep trimutri (3 dewa utama): Dewa  Identiti mereka memakai serban, manusia yang mencari
Brahma (pencipta) , Dewa Vishnu berjanggut panjang. Tuhan/pencipta.
(memelihara) dan Dewa Siva (memusnah)  Nama bagi lelaki berakhir dengan Singh • Prinsip
 Sistem kasta bermakna singa. – Semua objek memiliki jiwa.
Perayaan  Nama wanita menggunakan Kaur – Percaya kepada kuasa makhluk
 Deepavali bermaksud puteri. halus.
 Thaipusam Asal usul • Perayaan
 Ponggal  Diasaskan oleh Guru Nanak pada 1469M. – Bergantung pada masyarakat
 Kemudian dikembangkan oleh orang yang berkenaan. Misalnya orang
Agama Kristian Guru lain. Melayu dulu menyambut
Sumber perayaan puja pantai.
Latar belakang  Kita dikenali Sri Guru Granth Sahib Ji.
 Agama Kristian menganggap Jesus  Tempat ibadat dipanggil Gurdwara. Ajaran Konfucius
sebagai jelmaan tuhan. Prinsip
 Penganut Kristian percaya kepada Penganut Sikh mengamalkan prinsip 5K: • Latar belakang
doktorin Triniti iaitu Tuhan, Anak Tuhan  Kesh (berambut panjang) – Confucianism diasaskan di China
dan Roh Kudus.  Kangha (sikat) pada 2500 tahun lepas oleh
Asal usul  Kara (gelang besi) seorang Guru falsafah
 Mazhab daripada kepercayaan orang  Kirpan (pedang kecil) – Konfucius lebih kepada etika
Yahudi yang menerima Jesus sebagai  Kachera (seluar pendek khas) dalam kehidupan.
kristus. Perayaan – Diamalkan oleh ramai etnik Cina
Sumber Vaisakhi di Malaysia.
 Bible: ada perjanjian lama dan baru. – Amalan yang disarankan adalah
prinsip Anamisme sifat-sifat baik
 Setiap manusia dikehendaki mengikut – Sering diamalkan bersama dalam
peraturan moral yang ditetapkan oleh • Latar belakang agama Buddha.
Tuhan. • Asal usul

17
 – Ajaran dibawa oleh tokoh • Sumber
bernama Kung Chiu dan – kitab Tao Te Ching dan kitab
kemudian dikenali dengan Kung Chuang Tzu
fu-tze. • Perayaan
– Beliau seorang yang minat – Adat minum teh, kematian,
belajar dan kemudian mempunyai perayaan kuih bulan + pesta
ramai pengikut. tanglung + tahun baru Cina +
• Sumber tarian naga/singa + Chop Goh
– Buku Analekta atau dipanggil Min
juga Lun Yu.
• Prinsip Kesan Gagal Menguruskan Agama yang
– Kod moral yang ditekankan Pelbagai
adalah beretika, kemanusiaan
dan kasih sayang. Konflik Agama
– Misalnya, perasaan – Cth di Bosnia, Syria, Rwanda dll
perikemanusiaan terhadap orang Implikasi Kita Di Malaysia:
lain. • Mencari Titik Pertemuan Melalui Agama
– Mementingkan harga diri dan
lain-lain. Cara Mengatasi Konflik Agama & Mencari
Titik Pertemuan
Ajaran Tao
• Dialog antara agama.
• Latar belakang • Mengharmonikan hubungan antara
– Dianuti oleh ramai orang Cina di pelbagai komuniti agama.
dunia dan di Malaysia. • Menangani ekstremisme agama.
• Asal usul
– Ajaran Tao diasaskan oleh Lao
Tze.
– Ajarannya bertentangan dengan
Confucius.
• Prinsip
– Ajarannya menyeru kepada
keharmonian keadaan semula
jadi dan menganggap manusia
adalah buruk.
– Wujud ajaran berkaitan Feng
Shui, Ying Yan, konsep Tian dan
konsep Di.

18
BAB 7
DARI SEGRAGASI KE INTEGRASI
Merupakan dua konsep yang berbeza
Segragasi
Pemisahan diantara etnik-etnik dalam sesebuah
negara. Ianya perlu dielakkan
Ianya kesan drpd dasar pecah dan perintah yang
diamalkan oleh pihak British
Integrasi antara kaum
 Penyatuan diantara etnik
 memerlukan usaha dan sokongan drpd
semua pihak sama ada secara top-down
atau bottom up
Langkah-langkah yang dilakukan oleh kerajaan
dalam memupuk dan membina integrasi
1) Dari Pengasingan ke Penyatuan
Dipupuk dari segi budaya,agama,sosial dan
kawasan penempatan
2) Cabaran dalam memupuk Integrasi di Malaysia
Terdapat beberapa faktor yg boleh mencetuskan
perpecahan dlm masyarakat 
Prasangka,perkauman,diskriminasi,streotaip,rasism
e dan etnosentrisme
Peranan Kerajaan
 Memupuk semangat hubungan etnik yg
harmoni menjadi agenda utama kerajaan
yg dilaksanakan menerusi perancangan dan
pelaksanaan dasar-dasar tertentu
 Usaha- memperkenalkan konsep 1 Malaysia
 Penubuhan Jabatan Perpaduan Negara dan
Integrasi Nasional (JPNIN)
- bertanggungjawab memupuk dan
memelihara perpaduan antara etnik
 Majlis Gerakan Negara (MAGERAN)
-Usaha untuk memulihkan
hubungan antara kaum kesan drpd
peristiwa 13 Mei 1969
Dasar-dasar Kerajaan
 Dasar Pendidikan Kebangsaan
 Dasar Kebudayaan Kebangsaan
 Dasar Ekonomi Baru
 Pengenalan Rukun Negara
 Dasar Pembangunan Negara
 Dasar Wawasan Negara
 Dasar Sosial Negara
Strategi Persefahaman Politik
i. Sistem Kerajaan persekutuan
ii. Demokrasi berparlimen
iii. Raja berperlembagaan
iv. Kedudukan raja-raja melayu
v. Bahasa Kebangsaan
vi. Hak mengamalkan agama masing-masing
vii. Hak asasi rakyat Malaysia
viii. Kedudukan istimewa kaum bumiputera dan
peribumi
Strategi Keseimbangan Ekonomi
 Dengan mengimbangkan kedudukan
sosioekonomi antara etnik dan antara
wilayah serta mengurangkan pengenalan
etnik berdasarkan kegiatan ekonomi.
 Dapat mengurangkan dan membasmi
kemiskinan tanpa mengira etnik dan
perbezaan wilayah perlu mendapat
sokongan daripada sektor swasta supaya
pengenalan aktiviti ekonomi dapat
dikurangkan
Strategi Sistem Pendidikan
 Meliputi aspek menyediakan persekitaran
serta kemudahan yang kondusi
 Menggunakan bahasa melayu sebagai
bahasa pengantara dan menyeragamkan
kurikulum,kokurikulum,peperiksaan serta
persijilan yang mempunyai pengiktirafan
yang sama
 Kerajaan juga membenarkan pengajaran
dan pembelajaran menggunakan bahasa
ibunda etnik tertentu
Strategi Penggunaan Bahasa Kebangsaan
 Salah satu alat yg paling berkesan untuk
memupuk perpaduan
Strategi Kepercayaan Agama
Pengembangan sesuatu agama dalam
kalangan penganut agama lain tertakluk
kpd peruntukan dlm perlembagaan dan
undang-undang
Sebarang aktiviti keagamaan perlu
dilakukan dgn berhati-hati supaya tidak
menyentuh sensitiviti penganut agama lain
Strategi Kebudayaan
 Kebudayaan Nasional dibentuk
berpandukan tiga prinsip dalam Dasar
Kebudayaan Kebangsaan iaitu Kebudayaan
Kebangsaan Malaysia berteraskan
kebudayaan rakyat asal rantau, unsur-
unsur kebudayaan lain yang sesuai dan
wajar dan Islam menjadi unsur penting
dalam pembentukan kebudayaan
kebangsaan
~~~~~~~
 Strategi Integrasi Wilayah
 Strategi Keselamatan
19
  Strategi Pembangunan kawasan
 Strategi Penggunaan tenaga manusia
 Strategi Media Massa
 Strategi Keselamatan
 Strategi Kesukanan
 Strategi Perpaduan dan pertubuhan
sukarela
 Strategi Penyelidikan dan penerbitan
bahan bacaan
 Strategi Pemantauan isu-isu semasa dan
konflik
 Strategi Penubuhan Panel Penasihat
Perpaduan Negara (PANEL) dan
Jawatankuasa Penasihat Perpaduan
Peringkat Negeri (JKPPN)
 Strategi Program dan Aktiviti Perpaduan
 Memperkenalkan Program Latihan Khidmat
Negara (PLKN)

Peranan Masyarakat dalam konteks HE

1) Rukun Tetangga
2) Rumah Terbuka
3) Penerimaan Budaya
4) Program di Institusi Pengajian Tinggi (IPT)

20
BAB 8
PEMERKASAAN PENDIDIKAN KE ARAH
KESEPADUAN SOSIAL
PENGENALAN
Malaysia - Dasar Pendidikan Kebangsaan dan Dasar
Bahasa Kebangsaan agak berbeza daripada sudut
praktiknya.
Sebab:
Sistem pendidikan adalah berorientasikan
komuniti etnik tertentu yang berkongsi
kurikulum sama.
Sistem dikenali sebagai Sistem Pendidikan
Vernakular (Sistem Pendidikan Jenis
Kebangsaan)
Kesan:
 Pengekalan sistem sedemikian akan
menggalakkan pemisahan kanak-kanak
daripada komuniti etnik berbeza.
 Sekira langkah bersepadu kurang mampu
dilaksanakan - kerajaan menghadapi
cabaran memupuk kesepaduan sosial
sepenuhnya menerusi sistem pendidikan
kebangsaan.
KOMUNITI MELAYU
 Komuniti Melayu dibentuk bersesuaian
dengan sistem nilai dan adat Melayu.
 Peringkat awal Dua bentuk sekolah di  Faktor-faktor yang menyebabkan
peringkat awal: penghijrahan komuniti Cina adalah
disebabkan aspek ekonomi (pencarian
 (1) Persekolahan secara tidak formal
harta, kesusuhan kehidupan), pergolakan
(sekolah pondok) – bahasa Melayu dan
politik, bencana alam dan populasi
bahasa (bahasa pengantar).
penduduk padat khususnya di Selatan
China (Lynn 1990; Purcell 1967).
 Sekolah ini membabitkan sekolah agama,
sekolah agama rakyat, sekolah pondok dan
 Berteraskan penerimaan sebahagian
madrasah.
ajaran Konfusius (menekankan pendidikan
peringkat rendah dan tinggi) – majoriti
 Sukatan pelajaran pengajaran lebih
komuniti Cina mendirikan sekolah di setiap
menekankan pembacaan al-Quran, al-Hadis
wilayah dan di negara baru yang diduduki
dan hal ehwal keagamaan yang dibiayai
mereka.
oleh individu tertentu.
 Kepercayaan Konfusius ~ hanya menerusi
 Sekolah ini bebas daripada pemantauan
pendidikan dan harta, mereka mampu
kerajaan British dan turut menyediakan
mengubah nasib dan status ke tahap lebih
pengajaran di peringkat rendah dan
baik (Wang, 1991).
menengah – pelajar cemerlang diberi
peluang untuk melanjutkan pelajaran ke
KOMUNITI INDIA
Indonesia, India dan Mesir.
 Kedatangan komuniti India ke Tanah
 Kedua - sekolah vernakular Melayu yang
Melayu – semakin meningkat sekitar tahun
didirikan oleh kerajaan British, bahasa
1880-1890 – memenuhi kehendak pasaran
Melayu dikekalkan sebagai bahasa
getah British ke Eropah Barat –
pengantar dan tumpuan lebih kepada
kebanyakan berasal dari Selatan India –
perkara asas seperti membaca, mengira,
terdiri daripada subetnik Benggali dan
menulis, ilmu pertukangan, anyaman dan
Tamil (Chai, 1964).
pertanian bagi memenuhi kehendak
kehidupan luar bandar (Chelliah 1940).  Komuniti India – tidak mempunyai dana
kewangan tertentu untuk menubuhkan
KOMUNITI CINA
sekolah.
 Penghijarahan komuniti Cina ke Tanah
 Kebanyakan komuniti India enggan
Melyu bermula sejak abad ke-3 Masihi.
memasuki sekolah nernakular Melayu
21
 walaupun telah disediakan oleh Kerajaan
British (Loh, 1975).
 Kesan: Sekolah vernakular Tamil
ditubuhkan oleh pihak pengurusan estet –
penerapan nilai-nilai ketamilan menjadi
keutamaan.
SEKOLAH VERNAKULAR INGGERIS
 Pendidikan Inggeris berkembang di Tanah
Melayu setelah penubuhan Penang Free
School (1816).
 Sekolah ini dikuasai oleh para mubaligh
Kristian dan bahasa Inggeris dijadikan
bahasa pengantar utama.
 Bagi menjamin kualiti sukatan pelajaran -
kerajaan British mengambil alih sekolah
dengan tujuan mengeluarkan pegawai
tadbir rendah bagi memenuhi keperluan
kuasa pentadbiran British.
 Komuniti Cina dan India - kebanyakan yang
menetap di bandar berpeluang memasuki
sekolah vernakular Inggeris.
 Komuniti Melayu – golongan kelas atasan
lebih diberikan keutamaan berbanding
kelas bawahan untuk memasuki sekolah
tersebut. (Chelliah, 1940)
DASAR PENDIDIKAN (1945-1970)
 Tempoh 1945 -1970 ~ peringkat ke arah
pemupukan semangat kesepaduan sosial
dalam bidang pendidikan.
 Namun usaha kurang berhasil kesan
daripada latar belakang budaya dan
warisan peradaban yang berbeza.
 Setiap pihak berusaha mempertahankan
sistem pendidikan dan bahasa ibunda
masing-masing.
DASAR PENDIDIKAN (1945-1970):
Dasar Cheeseman1946
Inti pati utama Dasar Cheeseman 1946
 (1) Peruntukan pendidikan peringkat
rendah secara percuma dan dibenarkan
penggunaan bahasa ibunda masing-masing.
Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum 1949
 (2)Pendidikan Inggeris akan didedahkan
pada peringkat rendah – yang
berkelayakan boleh meneruskan pelajaran
ke peringkat menengah.
 (3) Peluang pendidikan yang sama kepada
golongan wanita.
Jawatankuasa Car-Saunders 1947
 Jawatankuasa ini dibentuk oleh kerajaan
British untuk merangka pendidikan tahap
universiti di Tanah Melayu.
Kaedah Mencapai Perpaduan
 Matlamat penyatuan menerusi penggunaan
bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar
sukar dicapai kerana komuniti bukan
Melayu melihat langkah berkenaan dapat
menggugat kedudukan bahasa mereka.
 Komuniti Cina - berpendapat penekanan
kuat terhadap bahasa Melayu akan
menggugat kedudukan mereka di peringkat
pengajian tinggi.
 Komuniti India - lebih menekankan
kepentingan bahasa Hindi ataupun bahasa
Tamil untuk diketengahkan di Jabatan
Pengajian India.
 Kedua-dua komuniti berkenaan
mengusulkan agar bahasa dan sistem nilai
budaya mereka terus dilindungi (Fennell
1968).
 Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum
ditubuhkan pada Januari 1949, dengan
matlamat untuk memupuk penyatuan dalam
masyarakat majmuk bagi membina sebuah
negara bangsa baharu yang merdeka.
 Ahli jawatankuasa diwakili oleh etnik yang
berbeza iaitu Dato’ Onn bin Jaafar
(Melayu), Tan Cheng Lock (Cina) dan
Thuraisingham (India).
 (1) Bahasa Melayu dan bahasa Inggeris
wajib diajar di sekolah rendah.
22
  (2) Sekolah kebangsaan ditubuhkan bagi
menyatukan komuniti etnik yang berbeza.
Manakala bahasa Melayu dan bahasa
Inggeris
 digunakan sebagai bahasa perantaraan.
 (3) Bahasa ibunda masing-masing boleh
diajar.
 Walau bagaimanapun, penyatuan sukar
untuk dicapai - setiap komuniti etnik masih
mempertahankan sistem pendidikan
diwarisi.
Laporan Barnes 1951
 Bermula dengan pembentukan
Jawatankuasa Laporan Barnes - ciri-ciri ke
arah kesepaduan sosial telah dibentuk
oleh kerajaan.
 Pengerusi laporan - L.J. Barnes dari
Universiti Oxford.
 Matlamat - menyemak dan memperbaiki
bentuk pendidikan Melayu.
 Mencadangkan agar satu corak pendidikan
dirangka bagi memenuhi bentuk
masyarakat di Tanah Melayu.
 Hasilnya - penggunaan bahasa Inggeris dan
bahasa Melayu dicadangkan sebagai
bahasa perantaraan di sekolah rendah bagi
memupuk semangat perpaduan dan
integrasi antara etnik.
 Laporan menganjurkan sekolah vernakular
dimansuhkan - digantikan dengan sistem
pelajaran kebangsaan sekolah rendah dan
wajib menggunakan bahasa Melayu dan
bahasa Inggeris sebagai bahasa pengantar.
 Peringkat menengah, bahasa Inggeris
kekal digunakan sebagai bahasa pengantar
(Fennell 1968).
 Laporan dilihat kurang berupaya memupuk
kesepaduan sosial antara komuniti etnik
kerana wujud penentangan daripada
komuniti bukan Melayu, terutamanya etnik
Ordinan Pendidikan 1952
Cina.
Laporan Fenn-Wu 1951
 Pengerusi Jawatankuasa Laporan Fenn-
Wu 1951 - William P. Fenn, merupakan ahli
Lembaga Amanah Sekolah Tinggi Cina dan
Wu Teh-Yao, pakar daripada Pertubuhan
Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB).
 Tujuan - menyemak semula sistem
pendidikan komuniti Cina.
Tiga usul Laporan Fenn- Wu 1951:
 (1) Mempertahankan kedudukan sekolah
Cina dan mendesak pihak kerajaan
memberikan bantuan kewangan.
 Rasional - pendidikan vernakular mampu
memberi sumbangan ke arah pembentukan
bangsa Tanah Melayu yang bersatu dan
menggalakkan kesedaran kebangsaan.
 (2) Kedudukan bahasa Cina sebagai salah
satu bahasa terbesar dunia.
 Justeru- sekolah vernakular tidak boleh
dihapuskan sehinggalah komuniti Cina
merasakan pendidikan tersebut tidak
diperlukan.
 (3) Gesaan agar sekolah Cina tidak
memfokuskan bentuk, kaedah dan sukatan
pendidikan dari negara China kerana
mereka telah pun mendiami Tanah Melayu
(Thock 2005).
 Tujuan digubal untuk menggantikan
beberapa laporan sebelumnya dengan
menetapkan sama ada bahasa Melayu
ataupun bahasa Inggeris sebagai bahasa
perhubungan di sekolah rendah.
 Sekiranya jumlah pelajar bukan Melayu
melebihi 15 orang - kemudahan disediakan
untuk menggunakan bahasa Cina dan Tamil.
 Manakala bahasa Inggeris digunakan di
peringkat menengah.
 Tujuan menjadikan sistem pendidikan
sebagai teras penyatuan adalah sukar
kerana setiap etnik berusaha
memartabatkan warisan bahasa masing-
masing.
23
 Komuniti Melayu - penekanan terhadap
bahasa Inggeris dilihat akan menggugat
kedudukan mereka selaku penduduk asal -
mereka mahukan kerajaan mengangkat
kedudukan bahasa Melayu.
 Komuniti Cina dan India menolak usul
berkenaan - dilihat akan menggugat
bahasa dan budaya diwarisi (Simandjuntak
1969).
Laporan Razak 1956
 Laporan Razak 1956 dijadikan Dasar
Pendidikan pertama setelah Persekutuan
Tanah Melayu mencapai kemerdekaan.
 Dasar ini lebih berpengaruh dalam
memartabatkan peranan bahasa Melayu
dalam sistem pendidikan dan seterusnya
dalam pembinaan negara bangsa.
Laporan Razak 1956 mengusulkan:
 (1) Bahasa Melayu - bahasa pengantar di
sekolah rendah dan sekolah menengah.
PENDIDIKAN MENENGAH
 (2) Sekolah Jenis Kebangsaan akan
menggunakan bahasa Cina, bahasa Tamil
dan bahasa Inggeris sebagai bahasa
pengantar.
Sekolah Menengah Harian, Sekolah Menengah
Jenis Kebangsaan, Sekolah Berasrama Penuh (SBP),
 (3) Penggunaan sukatan pelajaran, sistem
peperiksaan, latihan perguruan dan sistem
nazir yang sama.
 (4) Bagi memupuk kesatuan dalam proses
pembinaan negara bangsa, bahasa Melayu
dijadikan sebagai kursus wajib untuk
semua pelajar.
 (5) Pendidikan dengan menggunakan
 (6) Penggunaan sukatan pelajaran, sistem
peperiksaan, latihan perguruan dan sistem
nazir yang sama.
 (7) Bagi memupuk kesatuan dalam proses
pembinaan negara bangsa, bahasa Melayu
dijadikan sebagai kursus wajib untuk
semua pelajar.
Dengan laporan ini, sekolah vernakular
beransur-ansur berubah kepada sekolah
kebangsaan yang akan menggunakan
bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar.
Walaupun timbul penolakan daripada
komuniti bukan Melayu, namun kerajaan
bertolak ansur untuk mengekalkan
penggunaan bahasa ibunda di sekolah
masing-masing (Fennell, 1968).
 Kategori Pendidikan Menengah
Kebangsaan
Sekolah Kluster, Sekolah Teknik dan Vokasional,
Sekolah Menengah Agama, Sekolah Seni dan Sukan.
SEKOLAH WAWASAN
 Sekolah Wawasan - sekolah rendah yang
berkonsepkan belajar bersama-sama
dalam satu kawasan yang sama tanpa
mengira kaum atau agama.
 Ciri sekolah - dua atau tiga buah sekolah
rendah berlainan aliran ditempatkan dalam
kawasan sama.
 Setiap sekolah mempunyai bangunan
sendiri yang boleh disambung antara satu
sama lain menggunakan jambatan
penghubung.
Matlamat Sekolah Wawasan
 (1) Mewujudkan perpaduan di kalangan
murid-murid pelbagai bangsa dan latar
belakang.
 (2) Memupuk semangat integrasi antara
murid-murid daripada pelbagai aliran.
 (3) Melahirkan generasi yang mempunyai
sifat toleransi dan persefahaman yang
tinggi demi mewujudkan sebuah negara
yang bersatu padu.
 (4) Menggalakkan interaksi yang
maksimum antara semua warga sekolah
melalui perkongsian kemudahan sekolah
dan pelaksanaan pelbagai aktiviti lain di
sekolah.
24
PENDIDIKAN PRAUNIVERSITI  berbanding dengan para pelajar Sekolah
Jenis Kebangsaan.
Pilihan pelajar selepas menduduki Sijil Pelajaran
Malaysia (SPM) adalah:

 (1) Tingkatan 6 ( tempoh dua tahun –

menduduki peperiksaan STPM)

 (2) Proram matrikulasi – 90% tempat

diperuntukkan bagi pelajar
Melayu/Bumiputera (satu atau dua tahun).

 (3) Pengajian di peringkat diploma di

pelbagai institut pendidikan (Contoh: Kolej
Politeknik)

CABARAN DALAM PENDIDIKAN DAN

BAHASA

 Isu sekolah vernakular dalam sistem

pendidikan di Malaysia tidak pernah
selesai dan kerap menjadi kontroversi.

 Majoriti orang Cina yang diwakili oleh

Dong Jiao Zong berkata sekolah
vernakular sejak berpuluh tahun lalu tidak
pernah mengakibatkan polarisasi kaum,
malah telah mempertingkatkan daya saing
negara di peringkat antarabangsa.

 Kewujudan sekolah vernakular ini juga

dikatakan tidak pernah menjejaskan
perpaduan kaum negara.

 Berdasarkan beberapa kajian, pelajar Cina

yang mendapat pendidikan Sekolah
Kebangsaan dan pendidikan Inggeris, lebih
mudah bergaul dengan orang Melayu

25
BAB 9 Ruang Awam sesuatu bentuk seni dihasilkan,
PENGALAMAN HARIAN: contoh : penghasilan filem Upin
• Tiada kaitan dengan acara agama/
MENJALIN KESEPADUAN DAN dan Ipin dll
kepercayaan
MELAHIRKAN KEHARMONIAN
• Kesepaduan sosial dalam produk
• Adakala berkaitan dengan acara
seni, contoh: karya filem Tan
agama/keraian keagamaan, contoh
Kepelbagaian Makanan Etnik Pemangkin Sri P. Ramlee dll
perayaan/kenduri yang boleh dikongsi
Perpaduan
bersama Media dan Kesepaduan Sosial
• Masyarakat majmuk
Ruang Bukan Awam Media perlu bekerja dengan dasar yang betul;
• Kepelbagaian makanan ketelusan, akauntabiliti, keadilan dan laporan
• Berkaitan dengan acara keagamaan atau
yang bertanggungjawab.
• Kesepaduan (makanan dikongsi bersama) kepercayaan – contoh makanan larangan
berkaitan dengan acara tertentu dalam Peranan Media, antaranya;
Makanan dan Ruang Sosial dalam Konteks
meraikan keagamaan
Hubungan Etnik  Membina kredibiliti negara
Peranan Makanan dalam Kesepaduan Sosial  Agen perubahan sosial – alat interaksi
Cara Makan sosial, politik dan ekonomi
 Melangkaui makanan yang berhubungkait  Menyampai maklumat dan mendidik
 Masa; pagi, tengahari dan malam – masyarakat
dengan larangan agama - melalui tahap
ditempat yang sama – “mamakteria”,
kefahaman, persefahaman dan hormat
kopitiam, warung dll
antara satu sama lain
 Penggunaan alat; tangan, chopstick, daun
 Menghayati nilai universal “boleh atau
pisang, sudu garfu – budaya sepunya.
tidak boleh” antara kaum

Fungsi Makanan dan Pembentukan Ruang

Kesenian Pelbagai Etnik dan Kesepaduan
Sosial
Sosial

o Ruang Awam
• Kesepaduan sosial menerusi himpunan

o Ruang Bukan seni; muzik, nyanyian, tarian, seni lukis,

dan lain-lain.
o Awam
• Kesepaduan berlaku dalam dua aspek;

• Kesepaduan sosial yang wujud

sewaktu proses penghasilan

26