Anda di halaman 1dari 4

NYANYIAN RAKYAT

Nyanyian rakyat yaiku salah sawijine bentuk folklore sing kasusun saka ukara lan lagu, sing
kasebar secara lisan ng tengah-tengahe masarakat tertamtu lan awujud tradisional, uga akeh
duweni variasi. Miturut Brunvand, penggolongan nyanyian rakyat bisa dibedakake dadi 3
jinis, yaiku:

1. Nyanyian rakyat sing duweni fungsi


2. Nyanyian rakyat sing asipat liris. Umume nyanyian asipat liris iki digunakake dadi
pencetus rasa haru penggarange. Tuladhane, Pok Ame-ame, Saya Mau Kawin saka
Betawi.
3. Nyanyian rakyat sing asipat kisah. Kayata epos utawa kepahlawanan. Tuladhane,
Epos Ramayana.

Nyanyian rakyat duweni fungsi dadi:

a. Sarana kreatif, yaiku kanggo ngilangne kabosenan, dadi iringan dolanane bocah cilik,
lan kanggo ngehibur dhiri.
b. Pembangkit rasa bungah, yaiku kanggo ngiringi yen wayah kerja. Tuladhane : lagu
Holobis Kuntul Baris saka Jawa Timur.
c. Protes social, yaitu protes ngenani ketidakadilan masarakat, Negara utawa dunya.

Saka dhaerah Blitar dhewe duweni nyanyian rakyat sing judule “ Blitar Kutha Cilik sing
Kawenta”. Isi lagu saka lagu kasebut yaiku cerminan ngenani Blitar. Ing ngisor iki lirik lagu
saka “ Blitar Kutha Cilik sing Kawenta”.

Blitar Kutha Cilik sing Kawentar

Edi Peni Gunung Kelud sing Ngayomi

Blitar jaman Jepang nate gempar

Peta berontak sing dipimpin Supriyadi

Blitar nyimpen awune sang nata

Majapahit ning candi Penataran

Blitar nyimpen layone Bung Karno


Proklamasi lan presiden kang kapisan

Reff:

Ana crita jare Patih Gajah Mada

Ingkang bisa nyawijikne nuswantara

Lan uga Bung Karno sing kondang kalaka

Ning tlatah Blitar lair cilik mulya

Ora mokal Blitar dadi kembang lambe

Ora mokal akeh sing padha nyatakne

Yen to geni ngurupake semangate

Yen to banyu nukulake patriote

Apa teges saka “Blitar Kutha Cilik sing Kawentar”? tegese yaiku Blitar kutha cilik sing
masyur. Kuwi jenenge kutha Blitar uga dadi lagu dhaerah Blitar. Ing Blitar aku dilairne. Ing
Blitar aku di gedhene ing bumi Bung Karno. Ing Blitar iki akeh tokoh nasional sing
digedhene utawa dilairne. Salah sawijini yaiku bapa proklamator, Bung Karno sing saiki
dimakamne ing kutha Blitar. Ing syair lagu Blitar Kutha Cilik sing Kawentar nyritakake
ngenani sejarah perlawanan rakyat kabupaten Blitar ing jaman jajahane Jepang sing
kegabung ing tentara PETA.

http://yafihelmi.student.umm.ac.id/?p=6

PITAKONAN TRADISIONAL

Pitakonan tradisional utawa sing luwih dikenal teka-teki yaiku pitakonan sing asipat
tradisional lan duweni jawapan tradisional uga. Pitakonan rakyat iki jinis budaya rakyat kuna
sing duweni macem-macem informasi lan nilai sing bedha-bedha, kudu focus mikir, uga
duweni kemampuan kanggo mbedakake tembung-tembung sing kuwalik, kuwalik karakter
ing ukara utawa teka-teki tunggal. Teka-teki uga bisa awujud wacana dialog, puisi, tembang
utawa gambar. Miturut Robert A. Georges lan Alan Dundes teka teki yaiku Ungkapan lisan
tradisional yang mengandung satu atau lebih unsur pelukisan (descriptive), sepasang
daripadanya dapat saling bertentangan dan jawabannya (referent) harus diterka.

Fungsi Teka-teki Rakyat

Ana saperangan fungsi teka-teki miturut Alan Dundes yaiku

1. Nguji kapinterane wong


Fungsi kapisan yaiku kanggo nguji “ kapinteran”. Wong sing paling akeh ngerti
ngenani teka-teki bakal ngenthokake kapuasan dhewe, amarga bakal dikenal dadi
wong sing duweni pengetahuan luas ngenani folklor. Lan dadi luwih wigati maneh
yen wong kasebut ana ing jerone masarakat.
2. Kanggo ngeramal
Fungsi kapindho yaiku kanggo meramal (divination). Ing saperangan negara teka-teki
uga duweni fungsi kanggo meramalkan suatu hal. Kayata ing Spanyol lan Cina. Ing
Indonesia dhewe kanggo tuladhane yaiku ramalan Jayabaya sing hakikate yaiku teka-
teki sing kudu di terka.
3. Sebagai bagian dari upacara perkawinan
Fungsi sabanjure yaiku teka-teki salah sawijine babaganing upacara perkawinan. Ing
Indonesia dhewe tuladhane yaiku saka Betawi teka-teki tertentu di ajukne saka pihak
sing wadon menyang pihak sing lanang. Calon manten lanang oleh njupuk calon
bojone umpama saka pihak lanang bisa jawab pitakonan kasebut.

Ing Indonesia, teka-teki dhewe wis berkembang saka jaman biyen ing saben wilayah
nuswantara. Teka-teki ing Nusantara duweni macem-macem bentuk. Ing jJawa, ana teka-teki
Cangriman, Wangsalan, dan Tembang.

a. Cangkriman yaiku pitakonan tradisional sing butuhkake terkaan. Cangkriman iki bisa
gawe mbuka wawasan pikiran. Tuladhane :
 Abang-abang dudu kidang, pesegi dudu pipisan. (Batu bata)
 Lampu apa yen dipecah metu wonge? (lampu took sing lagi tutup)
 Ana tulisan Arab. Macane saka ngendi? (saka alas)
b. Wangsalan yaiku sejenise “cangkriman” sing teka-tekine ana ing anak ukara utawa
ing ukara kapisan, banjur wangsulane ana ing kalimat kapindho. Tuladhane:
 Jenang sela, wader kalensesondheran. Apuranta, yen wonten lepat kawula.
 Sekar aren, sampun dangu-dangu.
 Kendhil dawa, enggal ditandangi.
c. Tembang pucung yaiku salah sawijine 12 tembang macapat sing paling ringkes lan
penak di mengerti amarga saka tembang iki merujuk ing bab kang lucu utawa parikan
utawa bedhekan. tuladhane :  Bapak pucung, Dudu watu dudu gunung, Sabamu ing
alas, Ngon-ingone Sang Bupati, Prapteng marga, Si pucung lembehan grana (Gajah)

http://yafihelmi.student.umm.ac.id/?p=6

Anda mungkin juga menyukai