Anda di halaman 1dari 15

Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa

Klas VII D SMP Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

NGUNDHAKAKE KATRAMPILAN NULIS TEKS PAWARTA LUMANTAR MEDHIA FOTO


SAWENEHE KAGIYATAN SISWA KLAS VII D SMPN SUKOMORO
TAUN PAMULANGAN 2015/ 2016

Suryani, Dr. Murdiyanto, M.Hum


Pendidikan Bahasa dan Sastra Daerah (Jawa)
Fakultas Bahasa dan Seni
Universitas Negeri Surabaya
sur.yani7684@gmail.com
Abstrak
Pawarta minangka salah sawijining perangan kanggo ngandharake informasi kang dumadi kanthi urutan
tartamtu. Pamulangan nulis mligine nulis teks pawarta nduweni kalungguhan kang penting sajrone kurikulum
pendidikan. kanthi mligi, tujuwan panliten iki, yaiku (1) ngandharake undhak-undhakan asil pasinaon siswa sajrone
pamulangan nulis teks pawarta kanthi medhia foto prastawa., (2) ngandharake undhak-undhakan aktivias siswa
sajrone pamulangan nulis teks pawarta kanthi medhia foto prastawa, lan (3) ngandharake undhak-undhakan aktivitas
guru sajrone pamulangan nulis teks pawarta kanthi medhia foto saweneh kagiyatan.
Asil observsai lan tes sajrone panliten iki, kaandharake kanthi asil pasinaon siswa ing prasiklus biji rata-rata
kang diolehake siswa, yaiku 57,3 kanthi 8 siswa saka 32 siswa kang tuntas. Sajrone siklus I, yaiku skor rata-rata
siswa dadi 64,95 kanthi 16 siswa (50%) kang kasil tuntas kanthi ngolehake skor >75. Sajrone siklus II siswa kasil
ngolehake skor rata-rata 77,86 kanthi cacah 26 siswa (81%) kang tuntas sajrone pasinaon nulis teks pawarta.
Aktivitas siswa sajrone pamulangan siklus I siswa kasil ngolehake skor total 25 kanthi rata-rata 3.12 kalebu ing
kategori “apik”. Sajrone siklus II aktivitas siswa kasil ngolehake skor 31 kanthi rata-rata 3,9. Tumrap aktivitas guru
sajrone siklus I aktivitas guru kasil ngolehake skor 36 kanthi skor rata-rata 3 lan kalebu ing kategori “cukup”.
Sajrone siklus II aktivitas guru ngasilake skor 47 kanthi rata-rata skor 3,92 lan kalebu ing kategori “apik”.
Dudutan panliten, pamulangan nulis teks pawarta kanthi medhia foto sawenehe kagiyatan siswa kelas VII D
SMPN 1 Sukomoro ngalami undhak-undhakan, saka siklus I menyang siklus II lan bisa diarani kasil amarga
indikator sajrone pamulangan wis kasil kagayuh.
PURWAKA pawarta siswa isih kurang. Kurange katrampilan nulis
Katrampilan basa arupa basa lisan utawa tulis teks pawarta siswa bisa katon saka durung bisane siswa
sajrone pasinaon basa lan sastra Jawa dumadi saka nemtokake unsur pawarta (apa kang dumadi, ana
ngrungokake, micara, maca, lan nulis. Saben ngendi kagiyatan kasebut kedadeyan, kapan kagiyatan
katrampilan iku raket banget lan nduweni sesambungan iku dumadi, sapa kang diwartakake, kena apa prastawa
antara siji lan liyane. Kagiyatan nulis minangka kasebut dumadi, lan kaya ngapa lumakune kagiyatan
kagiyatan kang ora bisa dipisahake sajrone proses kasebut). Siswa uga durung bisa ngembangake unsur-
pasinaon ing klas. Siswa asring diwulangake lan unsur pawarta dadi ukara-ukara kang laras karo maksud
diwenehi tugas kanggo nulis, mula siswa diarepake unsur pawartane, lan siswa durung bisa nyusun teks
bakal nduweni kawruh kang luwih amba lan jero sawise pawarta kanthi bener.
nindakake kagiyatan nulis. Nulis, kaya dene telung Kurange katrampilan nulis teks pawarta
katrampilan basa liyane, minangka proses kaprigelane disababake rong faktor yaiku faktor kang kapisan
Nulis dibutuhake anane pengalaman, wektu, amarga praktek nulis kanggo siswa kurang sajrone
kalodhangan, latihan, katrampilan-katrampilan kang materi nulis lan siswa mung nggarap LKS kanggo
wigati lan pasinaon kanthi langsung dadi panulis. latihan. Saliyane iku teknik kang digunakake uga
Miturut gagasan-gagasan kang wis disusun kanthi logis, kurang pas, yaiku isih nganggo metodhe ceramah. Guru
diwujudake kanthi nyata, lan ditata kanthi narik mung nerangake, guru menehi tugas siswa kanthi tema
kawigaten (Tarigan, 1994:9). kang wis ditemtokake, banjur asile dikumpulake lan
Sajrone KTSP taun 2006 ana kompetensi dasar dikoreksi guru dhewe tanpa anane andharan ngenani
pasinaon nulis teks pawarta kanggo siswa SMP kelas materi kang wis disinaoni. Metodhe iki njalari siswa
VII. Bab iki minangka bukti kawigaten pamrentah kurang bisa ngecakake unsur-unsur teks pawarta.
marang wigatine kompetensi utawa katrampilan siswa Faktor kapindho, siswa ora nggatekake nalika pasinaon
sajrone nulis teks pawarta.Pawarta tansah dadi bahan nulis teks pawarta diandharake. Siswa kurang nduweni
pacelathon saben dinane. Anane pawarta bisa nambah minat marang pasinaon nulis kang asipat pasif kasebut.
pangerten lan kawruh pawongan ngenani kedadeyan Kanggo ngowahi lan ngundhakake katrampilan
utawa prastawa tartamtu. Siswa SMP klas VII nulis siswa, panliti bakal ngecakake pasinaon nulis,
diarepake bisa nulis teks pawarta kanthi apik. Ing mligine nulis pawarta sarta nuwuhake motivasi lan
babagan iki siswa SMP klas VII wis nduweni pepenginan nulis pawarta nggunakake medhia foto.
katrampilan nggatekake lan mangerteni informasi kang Panggunane medhia foto sawenehe kagiyatan sajrone
ana sajrone pawarta. pasinaon nulis teks pawarta nduweni tujuwan supaya
Adhedhasar asil observasi pasinaon basa Jawa narik kawigaten lan motivasi siswa sajrone nyinaoni
klas VII D SMPN 1 Sukomoro, katrampilan nulis teks materi nulis pawarta. Saliyane iku, medhia foto

1
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

sawenehe kagiyatan bakal nggampangake siswa sajrone 2) Kanggo guru: nambah khasanah metodhe, teknik,
nggatekake kadadeyan kang dumadi lumantar foto strategi sarta modhel sajrone pasinaon basa Jawa,
kasebut. Sajrone panliten iki siswa nggatekake foto lan ngowahi metodhe, teknik, strategi lan modhel
diajab siswa bisa oleh idhe lan gagasan sajrone tulisan. pasinaon guru ing kelas, supaya narik kawigaten
Adhedhasar lelandhesane panliten kasebut, panliti siswa anggone sinau basa Jawa, mligine nulis teks
nindakake panliten kanthi irah-irahan “Ngundhakake pawarta.
Katrampilan Nulis Teks Pawarta lumantar Medhia 3) Kanggo sekolah: panliten iki diarepake bisa
Foto sawenehe kagiyatan Siswa Klas VII D SMPN 1 dimanfaatake minangka bahan wacan lan acuan
Sukomoro Taun Pamulangan 2015/2016”. sajrone nindakake pasinaon nulis teks pawarta ing
kelas.
Underaning Panliten lan Pamecahe Perkara
Underaning Panliten Wewatesaning Tetembungan
Adhedhasar lelandhesaning panliten ing Panliten kang nggunakake medhia foto
ndhuwur underaning panliten dirumusake yaiku: prastawa iki perlu dianakake wewatesaning
1) Kepriye undhak-undhakane kaaktivan siswa kelas tetembungan supaya ora nuwuhake maneka tafsiran.
VII D SMPN 1 Sukomoro sajroning pasinaon Ing bab iki bakal dijlentrehake saperangan tetembungan
nulis teks pawarta lumantar medhia foto ? kang asring digunakake sajroning nindakake panliten
2) Kepriye undhak-undhakane kaaktivan guru iki.
sajroning pasinaon nulis teks pawarta lumantar 1) Ngundhakake yaiku cara kang sengaja ditrapake
medhia foto? kanggo ndandani lan ndhuwurake kemampuan
3) Kepriye asil pasinaon siswa kelas VII D SMPN 1 tartamtu.
Sukomoro sawise nindakake pasinaon nulis teks 2) Katrampilanan yaiku kawasisan utawa kapinteran
pawarta lumantar medhia foto? kang sifate diduweni siswa.
Pamecahe Perkara 3) Pawarta yaiku minangka paparan informasi, kang
Sajrone panliten tujuwan milah lan milih isine ngenani bab-bab kang wigati banget. Teks
metodhe lan medhia pasinaon kang cocog supaya bisa pawarta diperang dadi loro yaiku saka keaktualane
ngundhakake asil kang digayuh sajrone pasinaon lan saka keakuratane (Haryadi, 2006:133-134).
kasebut. Tingkat undhake asil sajrone ngecakake 4) Medhia foto yaiku gambar kang isine ngemot
medhia foto cukup apik. Awit metodhe iku gampang gegambaran kagiyatan,kang bisa nggugah
dicakake ing pasinaon, lan bisa luwih nglatih imajinasi pamikire pamaos.
katrampilan siswa anggone maca teks pawarta. 5) Siswa klas VII D SMPN 1 Sukomoro yaiku klas
sing didadekake objek panliten.
Tujuwaning Panliten
Tujuwan kang kepingin digayuh sajrone TINTINGAN KAPUSTAKAN
panliten iki, yaiku: Hakikat Nulis
1) Ngandharake undhak-undhakane kaaktivan siswa Miturut Tarigan (1994:3-4) nulis minangka
kelas VII D SMPN 1 Sukomoro sajroning sawijine katrampilan basa kang migunani kanggo
pasinaon nulis teks pawarta lumantar medhia foto. komunikasi kanhti ora langsung, Nulis minangka
2) Ngandharake undhak-undhakane kaaktivan guru sawijine kagiyatan produktif lan ekspresif. Sajrone
sajroning pasinaon nulis teks pawarta lumantar kagiyatan nulis iki, pangripta kudu trampil manfaatake
medhia foto. grafologi, struktur basa lan kosa kata. Saliyane kuwi,
3) Ngandharake asil pasinaon siswa kelas VII D katrampilan nulis ora bakal bisa kanthi otomatis,
SMPN 1 Sukomoro sawise nindakake pasinaon nanging kudu lumantar latihan kang cukup lan ajeg.
nulis teks pawarta lumantar medhia foto. Miturut Yunus dkk (2008:129) nulis yaiku
kagiyatan komunikasi arupa andharan pesen kanthi
Paedahing panliten tinulis marang pihak liya. Aktivitas nulis sesambungan
Panliten ngenani undhak-undhakan karo unsure pangripta minangka kang ngandharake
katrampilan nulis teks pawarta lumantar medhia foto pesen utawa isi tulisan, saluran utawa medhia tulisan,
sawenehe kagiyatan siswa kelas VII D SMPN 1 lan pamaca kang nampa pesen.
Sukomoro iki nduweni rong paedah, yaiku teoritis lan Saka saperangan andharan ing ndhuwur, bisa
praktis. didudut yen nulis minangka kagiyatan ngandharake
Sacara teori, asil panliten nduweni guna pamawas nggunakake basa tulis minangka alat
kanggo menehi sumbangan ing pasinaon nulis mligine komunikasi ora langsung kanthi nggatekake kaidah
nulis teks pawarta. Sacara praktis, panliten iki nduweni basa tulis kasebut.
manfaat kanggo siswa, guru lan sekolah.
1) Kanggo siswa: ngundhakake katrampilan nulis Tujuwan Nulis
teks pawarta, nambah kabisan siswa sajrone Sawijining bab ditindakake mesthi nduweni
nyinau basa Jawa, nemokake bakuning gagasan tujuwan. Semono uga nulis, kagiatan nulis ditindakake
saka pawarta, ngundhakake kaaktivan lan mesthi nduweni tujuwan. Tujuwan nulis miturut Hartig
kekendelan siswa sajrone pasinaon. sajrone Tarigan (1994:25-26) yaiku: (1) tujuwan

2
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

penugasan (assignment purpose), (2) tujuwan altruistik dumadi ing masyarakat. Rata-rata pamaca golek
(altruistic purpose), (3) tujuwan persuasif (persuasive pawarta kang informasine jelas,
purpose), (4) tujuwan informasional, (informational menehi informasi kanthi lengkap lan bisa dipercaya lan
purpose), (5) tujuwan pernyataan dhiri (self-expressive narik simpati wong kang maca. Adhedhasar saperangan
purpose), (6) tujuwan kreatif (creative purpose), (7) pamawas ngenani pawarta kasebut ing ndhuwur, mula
tujuwan pamecahan masalah (problem –solving bisa didudut yen pawarta yaiku laporan ngenani
purpose). Mula bisa didudut yen tujuwan nulis yaiku kedadeyan kang aktual, kedadeyane ora dinuga, lan
kanggo ngandharake informasi marang pamaca, narik kawigaten wong akeh.
mbujuk pamaca supaya nindakake sawijining bab lan
menehi hiburan pamaca lumantar tuisan kang narik Jinis-jinis Pawarta
kawigaten. Jinis pawarta liyane yaiku pawarta kang
entheng, pawarta bab crita lan reportase. Jinis pawarta
Guna Nulis kasebut bisa dijlentrehake kaya ing ngisor iki.
Miturut Suriamiharja dkk. (1996:4-5) guna 1) Pawarta Langsung, yaiku pawarta kang panulisane
nulis ana wolu, yaiku : (1) mangerteni kawasisan lan lugas, langsung kaya lumrahe. Pawarta iki
potensi dhiri, (2) terlatih sajrone ngrembakakake disuguhake kanggo nuduhake kadadeyan kang kudu
maneka pamawas, (3) nyerep informasi kang dingerteni pamaca kanthi cepet.
sesambungan karo topik kang tinulis lan nambah 2) Pawarta kang Entheng: yaiku pawarta kang
wawasan kanthi teoritis, (4) terlatih sajrone ngutamakake wigatine kedadeyan, nanging luwih
ngorganisasi pamawas kanthi sistematis, (5) nggatekake nengenake bab kamanungsan. Kedadeyan kang
sarta mbiji pamawase kanthi objektif, (6) bakal luwih dikarepake yaiku kedadeyan kang bisa nrenyuhake
gampang sajrone medharake perkara kanthi cara pamaca, kedadeyan kang disuguhake ngenani
nganalisis sajrone konteks kang luwih konkrit, (7) manungsa biasa.
nduweni motivasi supaya sinau luwih aktif, (8) 3) Pawarta Bab Crita: yaiku pawarta kang
ngulinakne panulis mikir lan nggunakake basa kanthi ngutamakake crita latar balakang sawijining
tertib lan ajeg. prastawa kang dituturake migunakake basa kang
nrenyuhake kanthi basa kang narik kawigaten, lan
Titikan Tulisan kang Apik endah. Yen pawarta bab crita iki ora nengenake
Kanthi cekak, titikan tulisan kang apik kayata: teknik panyuguhan kaya brita langsung.
(1) blakasuta, ora malsokake idhe utawa gagasan 4) Reportase yaiku laporan saka kedadeyan kang
pangripta, (2) cetha, yaiku ora bingungake para didhasarake saka pangamatan lan sumber tulisan,
pamaca, (3) cekak, yaiku tulisan aja nganti mbuwang ngutamakake rasa penasaran pamaca. Reportase
wektu pamaca, (4) ana bab kang asipat maneka warna, diarepake bisa menehi informasi kanthi jangkep.
kayata dawa ukarane lan maneka warna (Mc Mahan lan Asale saka pengamatan, wawancara lan panliten
Day sajrone Tarigan, 1994:7) kang ditulis kanthi gaya panulisan kang luwes.

Pawarta Unsur-unsur Pawarta


Miturut Haryadi (2006:133-134) teks pawarta Unsur utama pawarta yaiku apa (what), kapan
minangka jlentrehan informasi, kang isine ngenani bab- (when), ana ngendi (where), kena apa (why) lan kepriye
bab wigati banget. Teks pawarta diperang dadi loro (how) utawa dikenal kanthi tetembungan 5W+1H. What
yaiku saka kaaktualane lan saka kaakuratane. Saka isine bab pokok pawarta. Who isine bab subyek
isine, pawarta biasane ngandharake informasi ngenani pawarta. Where isine yaiku ana ngendi kedadeyan iku
kagiyatan tartamtu. Informasi sajrone pawarta biasane dumadi. When yaiku kapan kadadeyan sajrone pawarta.
bisa ditemokake kang asale saka pitakonan apa (what), Why yaiku apa kang dadi latar belakang kadadeyan
kapan (when), ana ngendi (where), kena apa (why) lan kasebut. How yaiku kepriye proses kadadeyan iku.
kepriye (how) utawa sinebut kanthi tetembungan
5W+1H. Pawarta yaiku laporan kang paling cepet Basa Pawarta
ngenani fakta lan idhe kang paling anyar kang bener, Anwar (sajrone Semi 1995: 113) nyebutake
narik kawigaten utawa wigati kanggo saperangan wong, basa pawarta nduweni sifat khas yaiku: (1) cekak, (2)
lumantar medhia berkala kayata surat kabar, radio, TV, padhet, (3) prasaja, (4) lancar, (5) cetha, (6) narik
utawa medhia on line internet. kawigaten. Cekak tegese ukarane kudu cekak, gampang
Pawarta yaiku laporan ngenani fakta utawa dingerteni, lan ora nggunakake tembung-tembung kang
idhe anyar kang dipilih dening staf redhaksi sawijining ora perlu.
surat kabar kanggo disiarne, kang bisa narik kawigaten
pamaca. Apa kuwi merga ora lumrah, apa kuwi merga Medhia Pasinaon
wigati, utawa amarga ana sesambungane karo human Soeparno (1987:1) ngandharake medhia yaiku
interest kayata dhagelan, emosi, lan kategangan. sawijine alat kang bisa digunakake minangka saluran
Surat kabar utawa pawarta yaiku sawijining (channel) kanggo menehi sawijine warta ( massage)
medhia kang nuduhake sawijining fakta lan informasi utawa informasi saka sawijine sumber (resource)
sawijining kadadeyan kang arep, lagi utawa mungkur marang panampa (receiver). Sajrone donyane
pendhidhikan, umume pesen lan informasi kasebut

3
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

asale saka sumber informasi, yaiku guru, dene panampa supaya luwih ngrembakakake katrampilan basa lisan
informasine yaiku siswa. Pesen utawa informasi kang lan tulisan, (6) ngevaluasi kemajuan kelas lan
disampekake kasebut arupa cacahe katrampilan kang nggunakake foto apik kanthi umum utawa mligi.
perlu dikuwasani para siswa. Miturut Kustandi (2011:94-95) ana saperangan
Miturut Daryanto (2011:4) tembung medhia pangguna medhia foto kayata: (1) nyuguhake foto
mujudake bentuk jamak saka tembung medhium. kanthi prasaja, amarga gambar kang detail banget,
Medhium bisa ditegesi minangka prantara komunikasi angel diproses lan disinaoni, (2) visualisasi digunakake
saka pangirim marang panampa. Medhia minangka kanggo nengenake informasi sasaran, (3) njagani yen
salah sawijine komponen komukasi, yaiku kang ana visualisasi kang ora imbang, (4) unsur-unsur pesen
nggawa pesen lan komunikator tumuju marang kudu dituduhake lan gampang dibedakake saka unsure-
komunikan. Medhia pasinaon minangka sarana kang unsur latar belakang kanggo nggampangake pengolahan
bisa digunakake minangka alat lan bahan sajrone proses informasi, (5) nggunakake werna kang nyata.
pasinaon. Adhedhasar pamawas saka para ahli ing
Adhedhasar pamawas para ahli ing ndhuwur ndhuwur, mula bakal didudut yen prinsip sajrone
bisa didudut yen medhia pasinaon bisa ditegesi nggunakake medhia foto yaiku milih medhia fotografis
minangka sarana, alat utawa teknologi kang digunakake kang salaras karo materi pasinaon lanpenyajian medhia
kanggo ngandharake pesen saka pangirim marang fotografi kanthi prasaja supaya gampang dingerteni
panampa kang bisa nglancarake proses pasinaon. dening siswa.

Foto minangka Medhia Pasinaon Kautaman lan Kakurangan Medhia Foto


Miturut Kustandi (2011:45) medhia foto yaiku Daryanto (2011:100-101) nyebutake ana
medhia pasinaon kang asring digunakake. Medhia iki patang kautaman medhia foto. (1) yaiku gampang
minangka basa kang umum, bisa dingerteni lan digunakake sajrone kagiyatan pasinaon amarga praktis
dirasakake, dening sakabehe wong ing ngendi-endi. tanpa mbutuhake ubarampe apa-apa, (2) yaiku regane
Foto nduweni guna kanggo ngandharake pesen kang relatif luwih murah dibandhingake jinis-jinis
lumantar gambar kang sesambungan karo indra medhia liyane, (3) yaiku foto bisa digunakake ing
pandulu. Pesen kang dituduhake arupa simbol-simbol maneka bab, lan maneka jenjang pasinaon lan maneka
komunikasi visual dhisiplin ilmu, (4) yaiku foto bisa negesi konsep utawa
Saliyane iku, Daryanto (2011:100) gagasan kang abstrak dadi realistis. Kakurangan medhia
njlentrehake foto minangka salah sawijine medhia kang foto kang sepisan yaiku saperangan gambare wis cukup
kawentar banget sajrone proses pasinaon. Bab iki pantes, nanging ukurane kurang gedhe yen digunakake
dijalari amarga sifate kang prasaja, kanggo tujuwan pasinaon kelompok gedhe, kajaba yen
tanpa mbutuhake ubarampe, lan ora perlu diproyeksi nggunakake proyektor, kaloro yaiku foto
diproyeksekake kanggo digatekake. rong dhimensi saengga angel kanggo nggambarake
Miturut Sudjana (2009:70) medhia foto bentuk kang sanyatane kang nduweni telung dhimensi,
minangka medhia kang gampang ditemokake saka kajaba yen dijangkepi saperangan gambar kanggo objek
maneka sumber, kayata kalawarti, majalah, brosur lan kang padha utawa adegan kang dijupuk saka maneka
buku, gambar, lukisan, ilustrasi, lan foto kang sudhut pemotretan kang beda. Katelu, yaiku foto
digunakake guru kanthi efektif sajrone kegiatan pancen apik nanging ora obah ora kaya gambar kang
pasinaon. Fotografi bantu nuwuhake minat siswa urip.
sajrone proses pasinaon.
Adhedhasar pamawas saka para ahli ing METODHE PANALITEN
ndhuwur, bisa diwenehi dudutan yen medhia foto Ancangan Panliten
minangka medhia kang paling efektif lan gampang yen Ancangan sajrone panliten iki yaiku arupa
digunakake sajrone proses pasinaon. PTK kanthi desain siklus. Miturut Stephen (sajrone
Sukmadinata, 2012:145) ngandharake langkah-langkah
Prinsip Panggunane Medhia Foto PTK. Modhel PTK Kemmis yaiku pengamatan,
Sudjana (2009:76:77) ngandharake prinsip- perencanaan, tindakan pertama, monitoring, refleksi,
prinsip kang perlu digatekake sajrone nggunakake foto berpikir ulang lan evaluasi. Prosedur PTK bakal
minangka medhia visual saben kagiyatan pasinaon, didesain ing rong siklus, saben siklus diperang dadi:
kayata: (1) nggunakake gambar kanggo tujuwan- perencanaan, pelaksanaan, observasi, refleksi.
tujuwan pasinaon kang spesifik, yaiku kanthi cara milih
gambar tartamtu kang bakal nyethakake andharan inti Prosedur Panliten
pasinaon, (2) nggabungake gambar-gambar marang Rancangan Panliten
mata siswa, amarga efektifan panggunane foto sajrone Rancangan sajrone panliten iki yaiku arupa
proses pasinaon mbutuhake keterpaduan, (3) PTK kanthi desain siklus. Stephen (sajrone
nggunakake gambar kanthi jumlah kang cukup, cacahe Sukmadinata, 2012:145) ngandharake langkah-langkah
gambar kang cukup nanging selektif luwih becik PTK. Model PTK Kemmis yaiku pengamatan,
tinimbang cacah gambar kang akeh nanging tanpa perencanaan, tindakan pertama, monitoring, refleksi,
dipilih kang apik, (4) ngelongi panambahe tembung ing berpikir ulang lan evaluasi. Prosedur PTK bakal
gambar, (5) lumantar gambar siswa bakal dimotivasi

4
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

didesain ing rong siklus, saben siklus diperang dadi: Sukomoro amarga pasinaon nulis pawarta siswa isih
perencanaan, pelaksanaan, observasi, refleksi. Ing rendhah, mula perlu ditindakake owah-owahan sajrone
tataran iki ditindakake persiapan pasinaon nulis teks pasinaon.
pawarta. Langkah-langkahe yaiku: (1) koordinasi karo
guru, (2) nyusun RPP, (3) nyiapake teks pawarta, (4) Papan Panggonan
nyusun instrument tes lan nontes. Rencana Kang didadekake papan panggonan sajrone
pembelajaran minangka program kerja guru sajrone panliten iki yaiku SMPN 1 Sukomoro, kabupaten
nindakake proses belajara mengajar supaya bisa Nganjuk ing kelas VII D. Kanthi jumlah siswa yaiku 32
nggayuh tujuwan pasinaon. siswa, 14 wanita lan 18 priya.

Nindakake Panliten Wanci Panliten


Tahap pelaksanaan tindakan ing kene Jadwal Kagiyatan Panliten
ditindakake kanthi urutan kagiyatan awal, kagiyatan inti No. Wanci Kagiyatan Kagiyatan
lan kagiyatan akhir. 1. April – Mei 2015 Persiapan survei awal
(1) Kagiatan awal nganti penyusunan
Guru miwiti pasinaon kanthi ngucapake salam, proposal
banjur ndonga bebarengan miturut agamane dhewe- 2. Mei 2015 Ngumpulake dhata
dhewe, diterusake ngabsen siswa. Guru njlentrehake prasiklus
tujuwan pasinaon ing dina iki. 3. Agustus 2015 Nindakake Prasiklus
(2) Kagiyatan Inti 4. Oktober 2015 Nindakake siklus I
Guru njlentrehake bab nulis pawarta, apa kang 5. Oktober 2015 Nindakake siklus II
dimaksud teks pawarta, apa unsur-unsur lan jinise.
Guru menehi tuladha teks pawarta saka kalawarti basa 6. Agustus 2015 – Analisis Dhata
Jawa. Guru banjur ngajak siswa nggatekake teks kang Oktober 2015
diwenehake kang ana fotone. Siswa nggatekake 7. Oktober 2015 Panyusunan laporan
andharan saka guru. Siswa banjur dituntun kanggo nulis
pawarta manut tema kang wis ditemtokake adhedhasar
Dhata lan Sumber Dhata
foto prastawa kang ana. Siswa lan guru nindakake tanya
Dhata lan sumber dhata ing panliten iki yaiku
jawab kang gegayutan karo teks pawarta. Guru menehi
siswa, guru lan pamulangan materi nulis teks pawarta
soal evaluasi marang siswa.
lumantar medhia foto.
(3) Kagiyatan panutup
Siswa kang minangka subjek panliten yaiku
Guru nindakake evaluasi lan nindakake siswa kelas VII D SMP N I Sukomoro Tahun
refleksi. Kanthi anane siklus I guru bisa mangerteni
pamulangan 2015/2016 cacah 32 kang dumadi saka 18
kelemahan siswa, saengga pasinaon ing siklus II bisa
siswa pria lan 14 siswa wanita.
diundhakake.
Ing panliten iki Guru minangka mahasiswa
jurusan Basa Jawa. Sajrone nindakake panliten iki guru
Observasi kolaborasi karo guru Basa Jawa minangka observator.
Sajrone observasi, panliti nganakake Pamulangan Nulis teks pawarta ing panliten iki
pengamatan. Pengamatan wiwit awal nganti
duweni kewajiban mungguh guru nuntasake pasinaon
pungkasaning kagiyatan. Bab kang dinilai sajrone
para siswa utamane nulis teks pawarta kang durung bisa
pengamatan yaiku perilaku lan sikap siswa nalika
nggayuh biji kang ditemtokake KKM yaiku 75,00
nampa materi teks pawarta migunakake medhia foto
supaya siswa bisa nggayuh kriteria katuntasan minimal
prastawa, nindakake proses pasinaon lan nggatekake (KKM) lan pamulangan bisa luwih becik, trep,
katrangan saka guru. migunani lan nyenengake.
Refleksi
Instrumen Panliten
Sawise tindakan, panliti ninjau asil observasi,
Instrumen panliten, yaiku sarana utawa alat kang
asil wawancara lumantar tes lan non tes. Bab iki
digunakake kanggo ngumpulake dhata panliten.
kanggo mangerteni bab apa wae kang bisa kagayuh Instrumen kang digunakake ing sajroning panliten iki,
sajrone panliten iki lan bab apa wae kang durung bisa yaiku:
kagayuh sajrone panliten migunakake medhia
(1) Rencana Pelaksanaan Pembelajaran (RPP)
fotoprastawa iki. Sawise mangerteni bab kang wis bisa
(2) Soal Tes
digayuh lan kang durung bisa digayuh, panliti banjur
nemtokake tindak lanjut kanggo ngrancang siklus
Lembar Observasi Katrampilan Guru
sabanjure.
Skor
No. Aspek yang Diamati
Subjek 1 2 3 4 5
Subjek sajrone panliten iki yaiku siswa kelas 1. Mbukak pamulangan
VII D SMPN 1 Sukomoro taun ajaran 2015-2016 kang 2. Nindakake apersepsi
cacahe ana 32 siswa. 18 siswa priya lan 14 siswa 3. Medharake kompetensi
wanita. Panliten ditindakake ing kelas VII D SMPN 1

5
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

kang kudu digayuh pawarta lan nggatekake aspek kalengkapan unsure


4. Nguwasani kelas lan pawarta, keruntutan pemaparan (isi urut lan cetha
waktu saengga gampang dingerteni), ngandhut ukara (cekak
5. Penguasaan penyampaian lan cetha), kosakata kang digunakake pas karo irah-
materi irahan lan ejaane uga bener.
6. Menehi konsep dasar
materi kang disinaoni Rentan Skor Skor x
7. Menehi prentah/ instruksi No Aspek Penilaian Bobot
bobot
8. Mbimbing siswa kanggo 1 2 3 4
kerja kanthi individu 1 Kelengkapan unsur 6 30
9. Menehi pambiyantu pawarta
marang siswa kang 2 Keruntutan andharan 4 20
kangelan 3 Panggunane ukara 3 15
10. Menehi respon aktivitas 4 Panggunane tembung 3 15
siswa 5 Pamilihe irah-irahan 2 10
11. Nindakake refleksi 6 Panggunane ejaan 2 10
Katrangan: 1= kurang banget, 2= kurang, 3= cukup, 4= kang bener sajrone
apik, 5= apik banget pawarta
Jumlah 20 100
Lembar Observasi Aktivitas Siswa
Nilai akhir = skor yang diperoleh x 100%
No. Aspek yang Diamati Skor Skor maksimal

1 2 3 4 5 Kriteria Penilaian Nulis Teks Pawarta


1. Kasiyapan sajrone melu No. Aspek Penilaian Kriteria Skor
pamulangan 1 Kelengkapan a. Kabeh 6 unsure
2. Ngrungokake andharan unsure berita pawarta ana kanthi
saka guru (mengandung 6 jangkep 4
3. Nyathet informasi saka unsur) b. Ana 5 unsur
andharan guru pawarta 3
4. Nggatekake lan c. Ana 4 unsur 2
nindakake prentah saka pawarta 1
guru kanthi becik d. Ana 3 utawa
5. Takon lan ngandharake kurang saka kuwi
pamawas 2 Keruntutan a. Runtut lan cetha
6. Motivasi kanggo sinau andharan saengga gampang
7. Nggarap tugas individu dingerteni
4
kanthi mandiri b. Runtut, cetha lan
8. Siswa menehi umpan bisa dingerteni
3
balik c. Kurang runtut
2
9. Kasiyapan sajrone melu nanging bisa
pamulangan dingerteni
1
10. Ngrungokake andharan d. Kurang runtut lan
saka guru ora gampang
Katrangan: 1= kurang banget, 2= kurang, 3= cukup, 4= dingerteni
apik, 5= apik banget 3 Panggunane a. Ukara efektif lan
ukara cetha
4
Teknik Pangumpulan Dhata b. Ukara efektif
3
Tata Cara Tes c. Ukarane dawa lan
2
Tes kang ditindakake ing panliten iki kanggo ora komunikatif
mangerteni katrampilan siswa sajrone kompetensi nulis d. Ukarane endheg
1
teks pawarta kanthi cekak, aos lan cetha. Adhedhasar lan ora
tes iki bisa dingerteni asil kompetensi katrampilan komunikatif
siswa sajrone nulis teks pawarta sawise nindakake 4 Panggunane a. Bener lan gampang
pasinaon nggunakake medhia foto prastawa. Tes ing tembung dingerteni 4
panliten iki ditindakake sajrone rong siklus, yaiku b. Beer lan 3
siklus I lan siklus II. Tes kasebut diwenehake marang komunikatif 2
siswa ing pungkasane siklus I lan siklus II kanthi c. Ana tembung kang
menehi tugas marang siswa kanggo nulis pawarta. Tes ora lumrah 1
iki kanggo mangerteni katrampilan siswa nulis teks digunakake

6
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

d. Ana tembung kang piwulangan sadurunge diwenehi tindakan lan sawise


ora baku lan diwenehi tindakan. Banjur tes ngasilake dhata awujud
kurang bisa biji.
dingerteni Andharan ing ndhuwur salaras karo pamawase
5 Pamilihe irah- a. Selaras karo Arikunto (2006: 239) kang ngandharake menawa dhata
irahan informasi lan narik deskriptif sajrone panliten minangka dhata aktifitas
kawigaten kanggo siswa sasuwene proses piwulangan kang ditampilake
diwaca saka format pengamatan siswa. Tindakan guru sajrone
b. Selaras karo 4 piwulangan ditampilake saka alat pambiji kemampuan
informasi nanging guru sarta dhata ngenani asil pasinaon siswa kang
kurang narik 3 dituduhake saka biji kang digayuh siswa.
kawigaten Dhata asil pasinaon lan dhata asil pengamatan
c. Kurang selaras 2 tindakan guru, kaandharake kaya ngisor iki.
karo informasi
kang diandharake 1 Dhata Asil Pasinaonan Siswa
d. Ora selaras karo Nemtokake biji adhedhasar skor teoritis kang
informasi saengga diolehake siswa
ora narik Sajrone panliten iki nganggo pendhekatan
kawigaten PAP kanthi pambiji skala-100. Skala 100 asale saka
6 Panggunane a. Ora ana bab kang prosentase kang negesake skor siswa ing saka
ejaan kang luput sajrone ejaan lungguhangan tes kanthi wates minimal angka 0-100.
4
bener sajrone b. Jumlah kang kliru
pawarta 1-5
3 Katrangan:
c. Jumlah kang kliru
2 B: cacahe butir kang dijawab bener (sajrone wujud
6-10
1 pilihan gandha utawa skor jawaban bener)
d. Jumlah kang kliru
luwih saka 10 St: skor teoritis menawa siswa kasil mangsuli
sekabehane pitakonan kanthi bener. (Poerwanti, 2008:
Tata Cara Non Tes 6-15 – 6-16)
Tata cara non tes kaperang saka tata cara
observasi lan dokumentasi. Tata cara observasi Ngitung Biji Rerata
katindakake kanthi telung tahapan, yaiku (1) nyiapake Anggone ngitung biji rerata sajrone panliten
lembar observasi, (2) nindakake observasi sasuwene iki, kajlentrehake kanthi rumus ing ngisor iki.
piwulangan lumaku, lan (3) nata asil observasi.
Banjur dokumentasi katindakake kanthi
dokumen awujud foto pelaksanaan panliten tindakan (Indarti, 2008:26)
kelas kang kasusun lan didheskripsikake adhedhasar Katrangan: M= biji rata-rata (mean), Ʃfx=jumlah
kagiyatan kang dituduhake saka foto kasebut. Mula sakabehe bijine siswa, N= cacahe siswa
kang dibutuhake sajrone dokumentasi, yaiku pawongan Nemtokake prosentase ketuntasan pasinaon kelasikal
kang ndokumentasekake lan kamera kanggo
dokumentasi.
Katrangan: P= angka prosentase, F=: frekwensi/ skor
Panjlentrehe Asil Dhata mentah kang isih digoleki prosentasine, N= cacahe
Panjlentrehe asil dhata sajrone panliten iki responden. (Aqib, 2010:41)
ditindakake kanthi dheskriptif, yaiku nggolongake Adhedhasar etung-etungan asil pasinaon siswa
dhata sajrone panliten dadi rong klompok yaiku dhata ing dhuwur, banjur asile dikonsultasekake karo kriteria
kualitatif lan kuantitatif. ketuntasan minimal kang diklompokake sajrone rong
Dhata kualitatif diandharake kanthi wujud tembung kategori tuntas lan ora tuntas, kanthi kriteria kaya ing
utawa simbol, banjur dhata kuantitatif yaiku dhata ngisor iki:
awujud angka (Suharsimi, 2006). Dhata kualitatif KKM Mata Pelajaran Basa Jawa SMP Negeri 1
diolehake kanthi cara nyedherhanakake kanthi cara Sukomoro Taun Piwulangan 2015-2016
seleksi dhata, pemfokusan, lan ngabstrakake dhata Kriteria Ketutasan
mentah dadi informasi kang nduweni makna. Paparan
Kualifikasi
dhata yaiku sawijining proses njupuk intisari saka
Kelasikal Individu
sajiyan dhata ing wujud pranyatan ukara kang ringkes
lan padhet nanging ngandhut teges kang amba. Sajrone ≥ 80 ≥ 75 Tuntas
nindakake panjlentrehe asil dhata, sakabehane cathetan < 80 < 75 Ora Tuntas
didadekake lelandhesan. Isi catetan asale saka asil
observasi, sarta tes asil pengamatan, lan cathetan
lapangan kang nggambarake undhak-undhakan proses Dhata Asil Pengamatan Tindakan Guru lan Siswa

7
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

Indikator Keberhasilan 4 Ayu Triwulan Sari 18 60 √


Pembelajaran migunakake metodhe medhia 5 Danisa Dwi Fatmasari 22.5 75 √
6 Deni Pebriyan 13.5 45 √
foto sawenehe kagiyatan bisa ngundhakake 7 Deni Prasetyo 23 76.7 √
katrampilan nulis pawarta siswa klas VII D SMPN 1 8 Deny Dwi Prasetyo 12 40 √
Sukomoro taun pamulangan 2015/2016 kanthi 9 Endang Nur Hanifah 20 66.7 √
indhikator kaya mangkene: 10 Fitriana 12 40 √
a) Ketuntasan pasinaon siswa kanthi individu, 11 Ghina Ujianti Aresma 22.5 75 √
12 Gilang Pramono 15 50 √
kagayuh menawa siswa bisa ngancik biji 75 sajrone
13 Gogot Prasetyo 12 40 √
piwulangan nulis teks pawartakanthi medhia foto 14 Hendri Cahyono 20 66.7 √
sawenehe kagiyatan. Indikator ketuntasan kelas 15 Hendriana Sulis S. 12 40 √
(kelasikal) bisa ginayuh menawa 75% siswa 16 Imam Safi’i 15 50 √
ngancik biji 75 sajrone piwulangan nulis teks 17 Lastman Ariyanto 15 50 √
pawartakanthi medhia foto sawenehe kagiyatan. 18 Lutfan Indra Juliawan 17 56.7 √
19 Masud Bagus Nur F. 13.5 45 √
b) Indikator keberhasilan kagiyatan siswa lan guru 20 Maya Sari Tri N. 22.5 75 √
ginayuh menawa aktifitas guru lan siswa ngancik 21 Mochamad Lucky P S. 15 50 √
predikat apik nganti ≤ 80% sajrone piwulangan 22 Mochammad Adithio 20 66.7 √
nulis teks pawarta kanthi medhia foto sawenehe 23 Miko Qoirul Grivandi 22.5 75 √
kagiyatan. 24 Putri Mu’awanah A. 23 76.7 √
25 Riani 17 56.7 √
26 Rudi Gunawan 15 50 √
ASIL PANLITEN LAN ANDHARAN 27 Septian Danu Yoga P. 13.5 45 √
Kagiyatan Prasiklus 28 Sindi Nur Rahmawati 20 66.7 √
Asil tes prasiklus asale saka asil observasi guru 29 Siska Adilia 14 46.7 √
mata pelajaran basa daerah kelas VII D SMPN 1 30 Yudhistira Yogananda 15 50 √
Sukomoro kanthi cacah 32 siswa yaiku sadurunge 31 Yuni Marliana 14 46.7 √
32 Yusuf Oki Iswanto 23 76.7 √
ditindakake pasinaon nulis teks pawarta lumantar Jumlah 550 1833 24 8
medhia foto sawenehe kagiyatan. .7
Asil tes prasiklus gunane kanggo mangerteni Rata-rata 17.1 57.3
sapira kabisane siswa sajrone nulis teks pawarta. 9
Persentase 75% 25%
Prasiklus katindakake ing dina Selasa, 29 Agustus 2015
awit jam 07.00 nganti jam 08.30 WIB. Asil Panliten Siklus I
Kagiyatan kang katindakake kanthi proses Piwulangan siklus I katindakake tanggal 5
piwulangan konvensional. Guru nerangake materi Oktober 2015, jam 07.00-08.30 kanthi cacah siswa 32.
ngenani nulis pawarta marang siswa, banjur siswa Panliten katindakake kanthi 4 tahapan, yaiku ngrancang
supaya nggarap tugas nulis pawarta kanthi tema salaras piwulangan, nindakake piwulangan, observasi, lan
karo kapenginane siswa. Sasuwene kagiyatan iki refleksi. Ing kene panliti minangka guru lan proses
lumaku, guru ora weneh bimbingan utawa arahan piwulangane adhedhasar RPP kang disediyakake.
marang siswa nalika nggarap tes nulis pawarta. Kanggo luwih jangkepe diandharake ing ngisor iki.
Pungkasane ana saperangan babkang kurang apik kang
ditindakake dening siswa sasuwene kagiyatan prasiklus, Tahap Ngrancang Piwulangan
ing antarane yaiku: Siswa kurang tertib ing kelas. Akeh Bab kang perlu disiapake kanggo kagiyatan
siswa kang omong-omongan karo kanca liyane nalika piwulangan, yaiku: 1)Guru nggawe langkah-langkah
guru ana ing ngarep kelas. Saperangan siswa isih asik kang bakal ditindakake sajrone kagiyatan piwulangan
karo Hpne dhewe-dhewe, saengga kurang nggatekake adhedhasar RPP, 2) Guru nyusun pedhoman lembar
marang pelajaran kang diwulangake. Siswa luwih aktivitas guru sasuwene proses piwulangan lumaku, 3)
nggatekake kahanan ing sanjabane kelas. Siswa kurang Guru nyusun pedhoman lembar aktivitas siswa
minat marang pasinaon nulis pawarta, nalika guru sasuwene proses piwulangan lumaku, 4) Guru nyiapake
menehi pitakonan marang siswa, akeh siswa kang ora LKS kanggo ngerteni asil pasinaon siswa sajrone nulis
menehi respon, apa maneh mangsuli pitakonan guru. pawarta, 5) Guru nyiapake alat dokumentasi.
Siswa isih kurang bisa ngajeni pamawas saka kancane,
nalika ana siswa kang ngandharake pamawase, siswa Tahap Nindakake Piwulangan
liyane ora nggatekake. Banjur nalika guru weneh tugas Kagiyatan Piwulangan ing Siklus 1
nulis pawarta kanthi tema kang dipenginake siswa, Kagiyatan Kagiyatan piwulangan
akeh siswa kang oleh biji sangisore KKM yaiku 75.
Luwih jangkepe ngenani asil pasinaon siswa Pambuka Guru nyiyapake prangkat piwulangan lan
sajrone kagiyatan prasiklus, ing tabel ngisor iki. kahanan kelas.
Asil Pasinaon Siswa Prasiklus Guru menehi motivasi tumrap siswa
Katrangan supaya bisa sinau kanthi becik.
No. Jenenge siswa Skor Biji Ora Guru menehi pitakonan kanggo
Tuntas
Tuntas nggayutake pamawas siswa ngenani
1 Acha Levicha Ardila 22.5 75 √ pawarta.
2 Agus Setiawan 12 40 √
3 Angger Putri Andini 18 60 √ Guru ngandharake tujuwan pasinaon lan

8
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

kompetensi dhasar pasinaon 13 Gogot Prasetyo 12 40 √


Guru ngandharake teknik pasinaon kang 14 Hendri Cahyono 22.5 75 √
digunakake .
Inti Guru njlentrehake materi pawarta kayata 15 Hendriana Sulis S. 12 40 √
unsur-unsur pawarta lan tata cara 16 Imam Safi’i 22.5 75 √
panulisan pawarta.
17 Lastman Ariyanto 18 60 √
Guru menehi tuladha pawarta kang asale
saka majalah basa Jawa. 18 Lutfan Indra Juliawan 22.5 75

Siswa bebarengan ngidentifikasi unsur-
19 Masud Bagus Nur F. 13.5 45 √
unsur pawarta.
20 Maya Sari Tri N. 25 83.3 √
Guru menehi teks pawarta liyane marang 21 Mochamad Lucky P S. 21 70 √
siswa.
Siswa maca teks pawarta 22 Mochammad Adithio 23 76.7 √
Siswa ngidentifikasi teks pawarta kanthi 23 Miko Qoirul Grivandi 22.5 75 √
ngasilake unsur-unsur pawarta .
Guru menehi teks pawarta kang ana 24 Putri Mu’awanah A. 23 76.7 √
fotone. 25 Riani 22.5 75
Guru jlentrehake cara nggawe √
26 Rudi Gunawan 15 50 √
cengkorongan teks pawarta adhedhasar
unsur-unsur pawarta. 27 Septian Danu Yoga P. 13.5 45 √
Guru menehi foto kanthi tema “banjir”
28 Sindi Nur Rahmawati 20 66.7 √
Siswa ngembangake cengkorongan kang
wis disusun adhedhasar unsur-unsur 29 Siska Adilia 18 60 √
pawarta dadi sawijine teks pawarta.
30 Yudhistira Yogananda 20 66.7 √
Siswa biji asil kerja kanca liyane.
Siswa menehi tanggapan asil karya kanca 31 Yuni Marliana 17 56.7 √
liyane sajrone nulis teks pawarta. 32 Yusuf Oki Iswanto 27 90 √
Guru menehi penguwatan marang siswa
kang kasil nggarap kanthi apik. Jumlah 625. 2078 16 16
5 .6
Panutup Guru lan siswa ndudut materi kang wis Rata-rata 19.5 64.9
disinaoni. 4 5
Guru lan siswa nindakake refleksi lan Persentase 50% 50%
penugasan.
Tabel kasebut, nuduhake katrampilan nulis teks
Guru ngandharake pesen moral lan
pawarta lumantar medhia foto sawenehe kagiyatan
nutup piwulangan.
siklus I. tabel iki nuduhake yen asil tes katrampilan
nulis teks pawarta siswa nggayuh skor 2078,6 kategori
Asil Biji Siklus 1 Kelas VII D
kurang apik. Adhedhasar tabel ing ndhuwur bisa
Katrangan diweruhi yen ketuntasan klasikal kelas VII D durung
N
Jenenge siswa Skor Biji Ora
o. Tuntas tuntas, amarga cacah siswa kang tuntas ana 16 lan kang
Tuntas durung tuntas ana 16 siswa. Persentase katuntasan
1 Acha Levicha Ardila 23 76.7 √
klasikal yaiku 50%.
2 Agus Setiawan 15 50 √
Tahap Observasi
3 Angger Putri Andini 23 76.7 √
Observasi ditindakake dening observer, yaiku
4 Ayu Triwulan Sari 22.5 75 √ guru Bahasa Jawa kelas VII ing SMPN 1 Sukomoro.
5 Danisa Dwi Fatmasari 25 83.3 √
Saliyane iku, uga direwangi dening observer liya yaiku
Teguh Triyono minangka teman sejawat kang bakal
6 Deni Pebriyan 17 56.7 √ nindakake observasi tumrap aktivitas siswa lan guru.
7 Deni Prasetyo 23 76.7 √
Asil Observasi Aktivitas Siswa
Kegiatan Skala Penillaian
No Skor Ket.
8 Deny Dwi Prasetyo 12 40 √ Pembelajaran 1 2 3 4 5
1. Kasiyapan sajrone
9 Endang Nur Hanifah 23 76.7 √ √ 3 cukup
melu piwulangan
10 Fitriana 12 40 √ 2. Ngrungokake
√ 3 cukup
andharan saka guru
11 Ghina Ujianti Aresma 22.5 75 √ 3. Nyathet formasi
√ 3 cukup
12 Gilang Pramono 15 50 √ saka andharan guru
4. Nggatekake lan
√ 4 apik
nindakake prentah

9
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

saka guru kanthi Tahap Refleksi


becik Kakurangan kasebut ing antarane, yaiku :
5. Takon lan (1) Guru kurang anggone menehi motivasi
kuran
ngandharake √ 2 (2) Pengelolaan wektu lan pengondhisian kelas kudu
g
pamawas luwih digatekake
6. Motivasi kanggo
√ 3 cukup (3) Guru kurang nggatekake tingkat pamahaman siswa
sinau
7. Nggarap tugas
sajrone proses piwulangan
individu kanthi √ 4 apik (4) Guru kurang sareh sajrone nerangake materi
mandiri saengga akeh siswa kang isih during paham marang
8. Siswa menehi materi kang diandharake.
√ 3 cukup
umpan balik (5) Pengemasan materi kurang narik kawigaten siswa
Jumlah 2 15 8 25 saengga siswa kurang aktif lan rame dhewe. Siswa
Rata-rata 3.12 kurang nggatekake apa kang diandharake dening
Katrangan: 5= apik banget, 4= apik, 3= cukup, 2= guru.
kurang, 1= kurang banget Revisi kang bisa ditindakake ing siklus
Asil observasi kasebut nuduhake manawa sabanjure yaiku:
aktivitas siswa sajrone proses piwulangan ing siklus 1 (1) Guru kudu luwih trampil sajrone menehi motivasi
ana kang kurang, cukup lan wiwit apik. Kanthi rata-rata siswa. Sajrone proses piwulangan siswa dijak luwih
aktivitas siswa 62,5% kalebu ing kategori “kurang”. aktif, salah sijine ing proses apresepsi lan refleksi.
Bab iki dibuktekake saka anane pambiji 2 kanthi (2) Guru kudu luwih nggatekne lan ngrencanakake
kriteria “kurang” cacah 1 poin, yaiku 1) takon lan alokasi wektu kanthi luwih tliti, lan tumemen. Guru
medharake pamawas. Ing kene bisa diarani yen rong uga kudu bisa nguwasani kahanan kelas lan siswa.
poin kasebut minangka alangan sajrone siklus 1. (3) Guru kudu nggatekake tingkat pamahaman siswa,
luwih peka tumrap respon siswa sajrone proses
Asil Observasi Aktivitas Guru piwulangan.
N Kegiatan Skala Penilaian (4) Nalika ngandharake materi menyang siswa guru
Skor Ket.
o. Pembelajaran 1 2 3 4 5 kudu luwih tlaten lan tliti, aja kesusu supaya
1. Mbukak piwulangan √ 3 cukup
2. Nindakake apresepsi √ 4 apik
gampang dipahami dening siswa.
3. Medharake (5) Pengemasan materi kudu didandani supaya bisa
kompetensi kang kudu √ 3 cukup narik kawigaten siswa. Kanthi pengemasan kang
digayuh prasaja siswa diajab bisa luwih aktif lan nggatekake
4. Nguwasani kelas lan
√ 2 kurang andharan materi.
waktu
5. Penguasaan (6) Guru bisa nindakake pamulangan kang inovatif,
√ 3 cukup wiwit saka teknik, metodhe, utawa modhel kang
penyampaian materi
6. Menehi konsep dasar
√ 3 cukup disalarasake karo kahanan siswa lan lingkungan.
materi kang disinaoni
7. Menehi prentah/
√ 3 cukup Asil Panliten Siklus II
instruksi
8. Mbimbing siswa Piwulangan siklus II katindakake ing dina Senin
kanggo kerja kanthi √ 4 Apik tanggal 12 Oktober 2015, jam 07.00-08.30 kanthi cacah
individu siswa 32. Kayata panliten ing siklus I, panliten siklus II
9. Menehi pambiyantu iki katindakake kanthi 4 tahapan, yaiku ngrancang
marang siswa kang √ 3 cukup
kangelan piwulangan, nindakake piwulangan, observasi, lan
10 Memberikan respon refleksi. Sajrone panliten siklus II iki panliti minangka
√ 2 kurang
. aktivitas siswa guru lan proses piwulangane adhedhasar RPP kang
11 Nindakake refleksi disediyakake.
√ 3 cukup
.
12 Nutup piwulangan
√ 3 cukup Tahap Ngrancang Piwulangan
.
Jumlah 2 Bab kang perlu disiapake kanggo kagiyatan
4 8 36
4 piwulangan, yaiku:
Rata-rata 3 1) Guru nggawe langkah-langkah kang bakal
Katrangan: 5= apik banget, 4= apik, 3= cukup, 2= ditindakkae sajrone kagiyatan piwulangan
kurang, 1= kurang banget adhedhasar RPP.
Itungan kasebut nuduhake yen aktivitase guru 2) Guru nyusun pedhoman lembar aktivitas guru
ing siklus 1 kagolong kriteria “kurang” kanthi sasuwene proses piwulangan lumaku.
persentase 60%, yaiku ana ing rentang 60%-69%. 3) Guru nyusun pedhoman lembar aktivitas siswa
Diwiwiti saka mbuka pelajaran, ing bab iki observer sasuwene proses piwulangan lumaku.
maringi skor 3. Nalika mbuka pelajaran guru ora 4) Guru nyiapake LKS kanggo ngerteni asil pasinaon
nindakake presensi mula guru oleh skor 3 kanthi siswa sajrone nulis pawarta.
kriteria cukup. 5) Guru nyiapake alat dokumentasi.

10
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

Tahap Nindakake Piwulangan 2 Agus Setiawan 22.5 75 √


Kagiyatan Piwulangan ing Siklus II 3 Angger Putri Andini 28 93.3 √
Kagiyatan Kagiyatan piwulangan
4 Ayu Triwulan Sari 23 76.7 √
Pambuka Guru nyiyapake prangkat piwulangan lan 5 Danisa Dwi Fatmasari 28 93.3 √
kahanan kelas.
Guru menehi motivasi tumrap siswa 6 Deni Pebriyan 23.5 78.3
supaya bisa sinau kanthi becik. 7 Deni Prasetyo 27 90 √
Guru menehi pitakonan kanggo
nggayutake pamawas siswa ngenani 8 Deny Dwi Prasetyo 17 56.7 √
pawarta. 9 Endang Nur Hanifah 28 93.3 √
Guru ngandharake tujuwan pasinaon lan
10 Fitriana 15 50 √
kompetensi dhasar pasinaon
Guru ngandharake teknik pasinaon kang 11 Ghina Ujianti Aresma 26 86.7 √
digunakake .
12 Gilang Pramono 22.5 75 √
Guru menehi pitakonan ngenani kendhala
sajrone siklus I 13 Gogot Prasetyo 19 63.3 √
Guru ngumumake asil nulis teks pawarta 14 Hendri Cahyono 27 90 √
siklus I
Inti Guru menehi pitakonan ngenani topik ing 15 Hendriana Sulis S. 15 50 √
pertemuan siklus sadurunge lan 16 Imam Safi’i 26 86.7 √
nggayutake karo topik kang bakal
diandharake ing pertemuan iki. 17 Lastman Ariyanto 22.5 75

Guru menehi andharan ngenani ejaan kang 18 Lutfan Indra Juliawan 23 76.7
bener sajrone nulis teks pawarta. √
19 Masud Bagus Nur F. 22.5 75 √
Guru menehi teks pawarta kang ejaane ana
kang luput. 20 Maya Sari Tri N. 25 80 √
Siswa maca teks pawarta.
21 Mochamad Lucky P S. 22.5 75 √
Siswa ditugasi kanggo ngidentifikasi teks
pawarta kang salah. 22 Mochammad Adithio 28 93.3 √
Siswa banjur nindakake penyuntingan 23 Miko Qoirul Grivandi 26 86.7 √
marang bab kang luput banjur ngowahi
teks pawarta kasebut. 24 Putri Mu’awanah A. 27 90 √
Guru menehi teks pawarta kang ana 25 Riani 23 76.7
fotone. √
Guru jlentrehake cara nggawe 26 Rudi Gunawan 18 60 √
cengkorongan teks pawarta adhedhasar 27 Septian Danu Yoga P. 15 50 √
unsur-unsur pawarta.
Guru menehi foto kanthi tema “sosial” 28 Sindi Nur Rahmawati 25 80 √
Siswa ngembangake cengkorongan kang 29 Siska Adilia 23 76.7 √
wis disusun adhedhasar unsur-unsur
30 Yudhistira Yogananda 26 86.7 √
pawarta dadi sawijine teks pawarta.
Siswa biji asil kerja kanca liyane. 31 Yuni Marliana 22.5 75 √
Siswa menehi tanggapan asil karya kanca
32 Yusuf Oki Iswanto 28 93.3 √
liyane sajrone nulis teks pawarta.
Guru menehi penguwatan marang siswa Jumlah 749.5 2491 6 26
kang kasil nggarap kanthi apik. .7
Rata-rata 23.42 77.8
Panutup Guru lan siswa ndudut materi kang wis 6
disinaoni. Persentase 19% 81%
Guru lan siswa nindakake refleksi lan
penugasan. Adhedhasar tabel ing ndhuwur bisa diweruhi
Guru ngandharake pesen moral lan nutup yen ketuntasan klasikal kelas VII D wis tuntas, amarga
piwulangan. cacah siswa kang tuntas ana 26 lan kang durung tuntas
ana 6 siswa. Persentase katuntasan klasikal yaiku 81%.
Asil Pikolehan Biji Siklus II Kelas VII D
Tahap Observasi
Katrangan
No. Jenenge siswa Skor Biji Asil Observasi Aktivitas Siswa
Ora Tunt
Tuntas as Skala
N Kegiatan
1 Acha Levicha Ardila 25 83.3 √ Penillaian Skor Ket.
o Pembelajaran
1 2 3 4 5

11
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

1. Kasiyapan sajrone siswa


√ 4 apik 11. Nindakake refleksi √ 3 cukup
melu piwulangan
2. Ngrungokake 12. Nutup piwulangan √ 4 apik
andharan saka √ 4 apik Jumlah
9
2 1
47
guru 8 0
Rata-rata 3,92
3. Nyathet formasi
Katrangan: 5= apik banget, 4= apik, 3= cukup, 2=
saka andharan √ 4 apik
kurang, 1= kurang banget
guru
Itungan kasebut nuduhake yen aktivitase guru
4. Nggatekake lan
ing siklus 1 kagolong kriteria “apik” kanthi persentase
nindakake prentah
√ 4 apik 78,3%, yaiku ana ing rentang 75%-84%.
saka guru kanthi
becik
Tahap Refleksi
5. Takon lan
Saperangan kaluwihan lan kakurangan sajrone
ngandharake √ 3 apik
tindakan piwulangan siklus II gandheng karo kuwalitas
pamawas
aktivitas guru, aktivitas siswa, lan asil pasinaon siswa
6. Motivasi kanggo
√ 4 cukup kang kajlentrehake ing ngisor iki.
sinau 1. Pengelolaan komponen-komponen piwulangan kang
7. Nggarap tugas apik nuduhake anane undhak-undhakan.
individu kanthi √ 5 bange 2. Refleksi kagiyatan lan asil piwulangan perlu weneh
mandiri t saperangan maksa kanggo siswa.
8. Siswa menehi
√ 3 cukup 3. Siswa katon temenan nggatekake andharan guru.
umpan balik 4. Siswa semangat banget sajrone nggarap tugas saka
Jumlah 2 guru.
6 5 31
0 5. Siswa wani lan ora wedi nalika mangsuli pitakonan
Rata-rata 2,9 saka guru.
Katrangan: 5= apik banget, 4= apik, 3= cukup, 2= 6. Siswa wani kanggo ngandharake pamawase.
kurang,1= kurang banget 7. Siswa luwih aktif melu sajrone piwulangan,
Asil observasi kasebut nuduhake manawa utamane nalika nggatekake andharan saka guru,
aktivitas siswa sajrone proses piwulangan ing siklus 1 tekon marang guru, wani ngandharake pamawase,
ana kang apik. Kanthi rata-rata aktivitas siswa 77,5% lan macakake cakepan tembang ing ngarep kelas,
kalebu ing kategori “apik”, yaiku ing rentang 75%- sarta ngrefleksikake materi piwulangan.
84%. 8. Siswa katon seneng kanthi piwulangan nulis
pawarta kanthi media foto saweneh kagiyatan.
Asil Observasi Aktivitas Guru Kagiyatan piwulangan siklus II senajanta
Kegiatan Skala Penilaian nduweni saperangan kelemahan, piwulangan nulis
No. Skor Ket.
Pembelajaran 1 2 3 4 5 pawarta kanthi modhel piwulangan alam lumantar
1. Mbukak
√ 4 apik media foto sawenehe kagiyatan bisa diarani tuntas
piwulangan
sajrone tindakan piwulangan siklus II. Bab iki
2. Nindakake Apik
√ 5 didhasarake saka pencapaian indikator keberhasilan
apresepsi banget
3. Medharake panliten. Panggayuhe indikator keberhasilan panilten,
kompetensi kang √ 4 apik yaiku kuwalitas aktivitas guru lan siswa saka siklus I
kudu digayuh menyang siklus II mundhak sarta anane undhak-
4. Nguwasani kelas undhakan asil pasinaon siswa kang digayuh sajrone
√ 3 cukup
lan waktu piwulangan siklus II kanthi rata-rata biji siswa, yaiku
5. Penguasaan 77.86. Mula saka kuwi, kagiyatan nulis pawarta diarani
penyampaian √ 4 apik tuntas ana ing tindakan piwulangan siklus II lan modhel
materi piwulangan alam lumantar medhia foto sawenehe
6. Menehi konsep kagiyatan bisa ngundhakakae kabisan siswa sajrone
dasar materi kang √ 4 apik
nulis pawarta.
disinaoni
7. Menehi prentah/
√ 4 apik Rekapitulasi Dhata Siklus I lan Siklus II
instruksi
8. Mbimbing siswa Rekapitulasi Asil Pasinaon Nulis Pawarta Siswa
apik
kanggo kerja √ 5 N Uraian Pra Asil Asil
banget o. siklus Siklus I Siklus
kanthi individu
9. Menehi II
pambiyantu 1. Nilai rata-rata tes 57,3 64.95 77,86
√ 4 apik 2. Cacah siswa kang 8 16 26
marang siswa
kang kangelan tuntas
10. Memberikan 3. Cacah siswa kang 24 16 6
√ 3 cukup ora tuntas
respon aktivitas
4. Persentase 25% 50 % 81 %

12
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

ketuntasan 9. Menehi pambiyantu marang


klasikal 3 4
siswa kang kangelan
10. Memberikan respon aktivitas
2 3
siswa
90.00% 11. Nindakake refleksi 3 3
80.00%
70.00% 12. Nutup pamulangan 3 4
60.00% 81.00%
50.00%
Jumlah 36 47
40.00%
30.00%
50.00% Rata-rata 3 3,92
20.00%
10.00% 25.00%
0.00% Rekapitulasi Aktivitas Guru
Prasiklus Siklus I Siklus II

Rekapitulasi Aktivitas Siswa


50
No Kegiatan Pembelajaran Siklus I Siklus II 40
47
30 36
1. Kasiyapan sajrone melu 20
3 4
pamulangan 10
2. Ngrungokake andharan 0
3 4
saka guru Siklus I Siklus II
3. Nyathet formasi saka
3 4 Makna Asil Temuwan
andharan guru
4. Nggatekake lan Andharan Asil Pasinaon Siswa
nindakake prentah saka 4 4 Sajrone panliten iki, “Ngundhakake Kawasisan
guru kanthi becik Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto sawenehe
5. Takon lan ngandharake kagiyatan Siswa Klas VII D SMPN 1 Sukomoro Taun
pamawas
2 3 Pamulangan 2015-2016” asil pasinaon siswa sasuwene
6. Motivasi kanggo sinau 3 4 prasiklus lumaku ing siklus I lan siklus II ngalami
7. Nggarap tugas individu undhak-undhakan kang signifikan. Sajrone prasiklus
4 5 biji rata-rata kang diolehake siswa, yaiku 57,3 kanthi 8
kanthi mandiri
8. Siswa menehi umpan siswa saka 32 siswa kang tuntas. Adhedhasar asil
3 3 kasebut banjur katindakake pamulangan siklus I, kanthi
balik
Jumlah 25 31 ngecakake pamulangan nulis teks pawarta lumantar
medhia foto sawenehe kagiyatan. Asil kang diolehake
Rata-rata 3.12 2,9
ing siklus I, yaiku skor rata-rata siswa cacahe 64,95
kanthi 16 siswa (50%) kang kasil tuntas kanthi
ngolehake skor >75. Adhedhasar pamulangan ing siklus
I, banjur katindakake refleksi lan revisi. Sawise
katindakake revisi dienekake pamulangan siklus II,
minangka wujud panliten panyempurnaan saka siklus I.
sawise katindakake siklus II katon asil pasinaon siswa
ngalami undhak-undhakan. Sajrone siklus II siswa kasil
ngolehake skor rata-rata 77,86 kanthi cacah 26 siswa
(81%) kang tuntas sajrone pasinaon nulis teks pawarta.
Siswa sajrone siklus II kasil ngolehake prosentase
ketuntasan klasikal > 80%, yaiku 81% saengga panliten
Rekapitulasi Aktivitas Guru diendhegake ing siklus II.
Siklus Siklus Adhedhasar temuan saka tindakan pamulangan
No. Kegiatan Pembelajaran siklus I lan siklus II bisa dingerteni menawa
I II
pamulangan nulis teks pawarta lumantar medhia foto
1. Mbukak pamulangan 3 4
sawenehe kagiyatan bisa ngundhakake asil pasinaon
2. Nindakake apresepsi 4 5
siswa sajrone nulis teks pawarta
3. Medharake kompetensi kang
3 4
kudu digayuh
Andharan Asil Observasi Aktivitas Siswa
4. Nguwasani kelas lan waktu 2 3 Sajrone panliten iki, “Ngundhakake Katrampilan
5. Penguasaan penyampaian Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe
3 4
materi kagiyatan Siswa Klas VII D SMPN 1 Sukomoro Taun
6. Menehi konsep dasar materi Pamulangan 2015-2016” sasuwene panliten siklus I lan
3 4
kang disinaoni siklus II aktivitas siswa ngalami undhak-undhakan kang
7. Menehi prentah/ instruksi 3 4 signifikan.
8. Mbimbing siswa kanggo kerja
4 5
kanthi individu

13
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

Andharan Asil Observasi Aktivitas Guru siklus II kasil ngolehake prosentase ketuntsan klasikal >
Sajrone panliten iki, “Ngundhakake Katrampilan 80%, yaiku 81% saengga panliten diendhegake ing
Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe siklus II.
kagiyatan Siswa Klas VII D SMPN 1 Sukomoro Taun Medhia foto sawenehe kagiyatan sajrone
Pamulangan 2015-2016” sasuwene panliten siklus I lan pamulangan nulis teks pawarta bisa ngundhakake
siklus II aktivitas guru ngalami undhak-undhakan kang aktivitas siswa sajrone pamulangan. Sajrone siklus I
signifikan. siswa kasil ngolehake skor total 25 kanthi rata-rata 3.12
kalebu ing kategori “apik”. Sajrone siklus II aktivitas
Implikasi Panliten siswa kasil ngolehake skor 31 kanthi rata-rata 3,9.
Implikasi Teoritis Medhia foto sawenehe kagiyatan sajrone
Implikasi teoritis saka panliten iki, yaiku pamulangan nulis teks pawarta bisa ngundhakake
sesambungan antarane asil panliten karo teori-teori aktivitas guru sajrone pamulangan. Sajrone siklus I
kang dienggo panliti. Panliten iki nuduhake menawa aktivitas guru kasil ngolehake skor 36 kanthi skor rata-
anane kasalarasan antarane teori para ahli lumantar rata 3 lan kalebu ing kategori “cukup”. Sajrone siklus II
Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan sajrone pamulangan aktivitas guru ngasilake skor 47 kanthi rata-rata skor
nulis teks pawarta. Asil panliten kasebut nuduhake 3,92 lan kalebu ing kategori “apik”.
anane undhak-undhakan asil pasinaon siswa, aktivitas Mula saka kuwi pangetrapan medhia foto
siswa, lan aktivitas guru. sawenehe kagiyatan bisa ngundhakake katrampilan
guru, aktivitas siswa, lan asil pasinaon nulis teks
Implikasi Praktis pawarta siswa kelas VII D SMPN 1 Sukomoro.
Panliten iki weneh wawasan materi katrampilan
nulis teks pawarta. Panliten iki uga weneh gambaran Saran
ngenani panganggone Medhia Foto Sawenehe Adhedhasar dudutan kasebut, panliti weneh
kagiyatan sajrone pamulangan nulis teks pawarta. Guru saran ing ngisor iki.
bisa paham ngenani kebutuhan lan kahanan siswa a. Pamulangan kanthi medhia foto sawenehe kagiyatan
sajrone kahanan pamulangan, saengga nuwuhake bisa dicakake ing pamulangan mata pelajaran liyane
kahanan pamulangan kang bisa ngerteni kabutuhan ing supaya siswa luwih aktif lan wigati marang
saben siswa. Saengga pangetrapan Medhia Foto pamulangan.
Sawenehe Kagiyatan kang salaras bakal ngundhakake b. Sadurunge nggawe klompok, guru luwih becik
kahanan pasinaon siswa kang aktif lan kreatif. ndudohi tata aturan lan langkah-langkah
pamulangan sajrone nggunakake medhia foto
Implikasi Pedagogis sawenehe kagiyatan.
Panliten pedagogis minangka sesambungan asil
panliten karo pamulangan katrampilan nulis teks
c. Guru prelu weneh panghargaan arupa reward
amarga bab kasebut bisa nuwuhake motivasi siswa.
pawarta. Undhak-undhakan katrampilan kasebut
dipangaribawani dening maneka faktor, yaiku medhia
KAPUSTAKAN
pamulangan mligine Medhia Foto Sawenehe
Anitah, Sri. 2010. Media Pembelajaran. Surakarta:
Kagiyatan. Panliten iki nuduhake asil panganggone
Yuma Pressindo
modhel lan medhia kasebut bakal ngundhakake asil
Arikunto, Suharsimi. 2010. Prosedur Penelitian:Suatu
pasinaon siswa, aktivitas siswa, lan aktivitas guru
Pendekatan Praktik. Jakarta: Rineka Cipta
sajrone pamulangan nulis teks pawarta.
Arsyad, A. 2002. Media Pembelajaran. Jakarta: PT.
Raja Grafindo
PANUTUP Daryanto. 2011. Media Pembelajaran:Peranannya
Dudutan sangat Penting dalam Mencapai Tujuan
Adhedhasar jlentrehan lan andharan asil panliten Pembelajaran.Yogyakarta: Gava Media
kanthi irah-irahan “Ngundhakake Katrampilan Nulis Daryanto. 2011. PenelitianTindakan Kelas dan
Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Penelitian Tindakan Sekolah. Yogyakarta:
Kagiyatan Siswa Klas VII D SMPN 1 Sukomoro Taun Gava Media
Pamulangan 2015-2016” bisa kadudut, saperangan bab Depdiknas. 2004. Kualitas Pembelajaran. Jakarta:
ing ngisor iki. Depdiknas
Medhia foto sawenehe kagiyatan sajrone Djamarah, Syaiful Bahri. 2008: Psikologi Belajar.
pamulangan nulis teks pawarta bisa ngundhakake asil Jakarta: PT Rineka Cipta
pasinaon siswa nulis teks pawarta. Sajrone prasiklus Djamarah, Syaiful Bahri. 2010 .Guru dan Anak Didik
biji rata-rata kang diolehake siswa, yaiku 57,3 kanthi 8 dalam Interaksi Eduikatif. Jakarta : PT.
siswa saka 32 siswa kang tuntas. Asil pasinaon siswa Rineka Cipta
ing siklus I, yaiku skor rata-rata siswa dadi 64,95 kanthi Hamalik, Oemar. 2011. Proses Belajar Mengajar.
16 siswa (50%) kang kasil tuntas kanthi ngolehake skor Jakarta: Bumi Aksara
>75. Sajrone siklus II siswa kasil ngolehake skor rata- Hamdani. 2011. Strategi Belajar Mengajar. Bandung :
rata 77,86 kanthi cacah 26 siswa (81%) kang tuntas Pustaka Setia Hardini, Isriani. 2012. Strategi
sajrone pasinaon nulis teks pawarta. Siswa sajrone

14
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016

Pembelajaran Terpadu (Teori, Komsep dan


Implementasi). Yogyakarta : Familia
Haryadi. 2006. Penerapan Model Pembelajaran
Kooperatif Tipe Snowball Throwing untuk
Meningkatkan Hasil Belajar Struktur
Bumi. Jurnal Didaktika Dwija Karya.
Volume 1, No. 6,
(http://jurnal.fkip.uns.ac.id/
index.php/pgsdsolo/issue/view/216, diakses
21 Agustus 2015 pukul 14:05)
Hasibuan dan Mudjiono. 2010. Proses Belajar
Mengajar. Bandung: RosdaKarya
Khoiroh, Luluk Uswatun. 2006. Penerapan Metode
Short Card Dalam Model Kuis Untuk
Meningkatkan Motivasi Belajar Siswa
Terhadap Mata Pelajaran PAI Kelas I TKJ
SMK Islam Batu. Skripsi tidak diterbitkan.
Malang: Fakultas Tarbiyah UIN Malang
Kustandi, Cecep & Bambang Sutjipto. 2011. Media
Pembelajaran (Manual dan Digital). Bogor:
Penerbit Ghalia Indonesia Sudjana. 2009.
Dasar-dasar Proses Belajar Mengajar.
Bandung: Sinar Baru Algensindo
Moedjiono. 2009. Proses Belajar Mengajar.
Bandung: PT Remaja Rosdakarya
Mulyana. 2008. Bahasa dan Sastra Daerah dalam
Kerangka Budaya. Yogyakarta: Tiara
Wacana
Mulyasa, HE. 2011. Praktik Penelitian Tindakan Kelas.
Bandung : PT Remaja Rosdakarya
Poerwanti, Endang dkk. 2008. Asesmen Pembelajaran
SD. Jakarta: Dirjen Dikti Depdiknas
Poerwodarminto, W.J.S. 1976. Kamus Umum Bahasa
Indonesia. Jakarta: PN Balai Pustaka
Rusman. 2012. Model-Model Pembelajaran
Mengembangkan Profesionalisme Guru.
Jakarta: PT Rajagrafindo Persada.
Sadiman, Arief S dkk. 2010. Media Pendidikan:
Pengertian, Pengembangan, dan
Pemanfaatannya. Jakarta: Rajawali Pers
Semi, Atar. 1995. Dasar-dasar Keterampilan Menulis.
Bandung: Angkasa
Soeparno. (1987). Media Pengajaran Bahasa.
Yogyakarta: PT. Intan Pariwara
Sukmadinata, Nana Syaodih. 2003. Landasan Psikologi
Proses Pendidikan. Bandung: Rosda Karya.
Sukmadinata, Nana Syaodih. 2012. Metode Penelitian
Pendidikan. Bandung: Remaja Rosdakarya
Tarigan, Henry Guntur. 1994. Menulis Sebagai Suatu
Keterampilan Berbahasa. Bandung: Angkasa
Widyamartaya. 1990. Pembelajaran Bahasa Indonesia.
Jakarta: Depdiknas
Yunus, dkk. 2008. Keterampilan Dasar Menulis.
Jakarta: Universitas Terbuka Wiyanto
(2004:1

15

Anda mungkin juga menyukai