Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawar Cef76bc3
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawar Cef76bc3
1
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
sawenehe kagiyatan bakal nggampangake siswa sajrone 2) Kanggo guru: nambah khasanah metodhe, teknik,
nggatekake kadadeyan kang dumadi lumantar foto strategi sarta modhel sajrone pasinaon basa Jawa,
kasebut. Sajrone panliten iki siswa nggatekake foto lan ngowahi metodhe, teknik, strategi lan modhel
diajab siswa bisa oleh idhe lan gagasan sajrone tulisan. pasinaon guru ing kelas, supaya narik kawigaten
Adhedhasar lelandhesane panliten kasebut, panliti siswa anggone sinau basa Jawa, mligine nulis teks
nindakake panliten kanthi irah-irahan “Ngundhakake pawarta.
Katrampilan Nulis Teks Pawarta lumantar Medhia 3) Kanggo sekolah: panliten iki diarepake bisa
Foto sawenehe kagiyatan Siswa Klas VII D SMPN 1 dimanfaatake minangka bahan wacan lan acuan
Sukomoro Taun Pamulangan 2015/2016”. sajrone nindakake pasinaon nulis teks pawarta ing
kelas.
Underaning Panliten lan Pamecahe Perkara
Underaning Panliten Wewatesaning Tetembungan
Adhedhasar lelandhesaning panliten ing Panliten kang nggunakake medhia foto
ndhuwur underaning panliten dirumusake yaiku: prastawa iki perlu dianakake wewatesaning
1) Kepriye undhak-undhakane kaaktivan siswa kelas tetembungan supaya ora nuwuhake maneka tafsiran.
VII D SMPN 1 Sukomoro sajroning pasinaon Ing bab iki bakal dijlentrehake saperangan tetembungan
nulis teks pawarta lumantar medhia foto ? kang asring digunakake sajroning nindakake panliten
2) Kepriye undhak-undhakane kaaktivan guru iki.
sajroning pasinaon nulis teks pawarta lumantar 1) Ngundhakake yaiku cara kang sengaja ditrapake
medhia foto? kanggo ndandani lan ndhuwurake kemampuan
3) Kepriye asil pasinaon siswa kelas VII D SMPN 1 tartamtu.
Sukomoro sawise nindakake pasinaon nulis teks 2) Katrampilanan yaiku kawasisan utawa kapinteran
pawarta lumantar medhia foto? kang sifate diduweni siswa.
Pamecahe Perkara 3) Pawarta yaiku minangka paparan informasi, kang
Sajrone panliten tujuwan milah lan milih isine ngenani bab-bab kang wigati banget. Teks
metodhe lan medhia pasinaon kang cocog supaya bisa pawarta diperang dadi loro yaiku saka keaktualane
ngundhakake asil kang digayuh sajrone pasinaon lan saka keakuratane (Haryadi, 2006:133-134).
kasebut. Tingkat undhake asil sajrone ngecakake 4) Medhia foto yaiku gambar kang isine ngemot
medhia foto cukup apik. Awit metodhe iku gampang gegambaran kagiyatan,kang bisa nggugah
dicakake ing pasinaon, lan bisa luwih nglatih imajinasi pamikire pamaos.
katrampilan siswa anggone maca teks pawarta. 5) Siswa klas VII D SMPN 1 Sukomoro yaiku klas
sing didadekake objek panliten.
Tujuwaning Panliten
Tujuwan kang kepingin digayuh sajrone TINTINGAN KAPUSTAKAN
panliten iki, yaiku: Hakikat Nulis
1) Ngandharake undhak-undhakane kaaktivan siswa Miturut Tarigan (1994:3-4) nulis minangka
kelas VII D SMPN 1 Sukomoro sajroning sawijine katrampilan basa kang migunani kanggo
pasinaon nulis teks pawarta lumantar medhia foto. komunikasi kanhti ora langsung, Nulis minangka
2) Ngandharake undhak-undhakane kaaktivan guru sawijine kagiyatan produktif lan ekspresif. Sajrone
sajroning pasinaon nulis teks pawarta lumantar kagiyatan nulis iki, pangripta kudu trampil manfaatake
medhia foto. grafologi, struktur basa lan kosa kata. Saliyane kuwi,
3) Ngandharake asil pasinaon siswa kelas VII D katrampilan nulis ora bakal bisa kanthi otomatis,
SMPN 1 Sukomoro sawise nindakake pasinaon nanging kudu lumantar latihan kang cukup lan ajeg.
nulis teks pawarta lumantar medhia foto. Miturut Yunus dkk (2008:129) nulis yaiku
kagiyatan komunikasi arupa andharan pesen kanthi
Paedahing panliten tinulis marang pihak liya. Aktivitas nulis sesambungan
Panliten ngenani undhak-undhakan karo unsure pangripta minangka kang ngandharake
katrampilan nulis teks pawarta lumantar medhia foto pesen utawa isi tulisan, saluran utawa medhia tulisan,
sawenehe kagiyatan siswa kelas VII D SMPN 1 lan pamaca kang nampa pesen.
Sukomoro iki nduweni rong paedah, yaiku teoritis lan Saka saperangan andharan ing ndhuwur, bisa
praktis. didudut yen nulis minangka kagiyatan ngandharake
Sacara teori, asil panliten nduweni guna pamawas nggunakake basa tulis minangka alat
kanggo menehi sumbangan ing pasinaon nulis mligine komunikasi ora langsung kanthi nggatekake kaidah
nulis teks pawarta. Sacara praktis, panliten iki nduweni basa tulis kasebut.
manfaat kanggo siswa, guru lan sekolah.
1) Kanggo siswa: ngundhakake katrampilan nulis Tujuwan Nulis
teks pawarta, nambah kabisan siswa sajrone Sawijining bab ditindakake mesthi nduweni
nyinau basa Jawa, nemokake bakuning gagasan tujuwan. Semono uga nulis, kagiatan nulis ditindakake
saka pawarta, ngundhakake kaaktivan lan mesthi nduweni tujuwan. Tujuwan nulis miturut Hartig
kekendelan siswa sajrone pasinaon. sajrone Tarigan (1994:25-26) yaiku: (1) tujuwan
2
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
penugasan (assignment purpose), (2) tujuwan altruistik dumadi ing masyarakat. Rata-rata pamaca golek
(altruistic purpose), (3) tujuwan persuasif (persuasive pawarta kang informasine jelas,
purpose), (4) tujuwan informasional, (informational menehi informasi kanthi lengkap lan bisa dipercaya lan
purpose), (5) tujuwan pernyataan dhiri (self-expressive narik simpati wong kang maca. Adhedhasar saperangan
purpose), (6) tujuwan kreatif (creative purpose), (7) pamawas ngenani pawarta kasebut ing ndhuwur, mula
tujuwan pamecahan masalah (problem –solving bisa didudut yen pawarta yaiku laporan ngenani
purpose). Mula bisa didudut yen tujuwan nulis yaiku kedadeyan kang aktual, kedadeyane ora dinuga, lan
kanggo ngandharake informasi marang pamaca, narik kawigaten wong akeh.
mbujuk pamaca supaya nindakake sawijining bab lan
menehi hiburan pamaca lumantar tuisan kang narik Jinis-jinis Pawarta
kawigaten. Jinis pawarta liyane yaiku pawarta kang
entheng, pawarta bab crita lan reportase. Jinis pawarta
Guna Nulis kasebut bisa dijlentrehake kaya ing ngisor iki.
Miturut Suriamiharja dkk. (1996:4-5) guna 1) Pawarta Langsung, yaiku pawarta kang panulisane
nulis ana wolu, yaiku : (1) mangerteni kawasisan lan lugas, langsung kaya lumrahe. Pawarta iki
potensi dhiri, (2) terlatih sajrone ngrembakakake disuguhake kanggo nuduhake kadadeyan kang kudu
maneka pamawas, (3) nyerep informasi kang dingerteni pamaca kanthi cepet.
sesambungan karo topik kang tinulis lan nambah 2) Pawarta kang Entheng: yaiku pawarta kang
wawasan kanthi teoritis, (4) terlatih sajrone ngutamakake wigatine kedadeyan, nanging luwih
ngorganisasi pamawas kanthi sistematis, (5) nggatekake nengenake bab kamanungsan. Kedadeyan kang
sarta mbiji pamawase kanthi objektif, (6) bakal luwih dikarepake yaiku kedadeyan kang bisa nrenyuhake
gampang sajrone medharake perkara kanthi cara pamaca, kedadeyan kang disuguhake ngenani
nganalisis sajrone konteks kang luwih konkrit, (7) manungsa biasa.
nduweni motivasi supaya sinau luwih aktif, (8) 3) Pawarta Bab Crita: yaiku pawarta kang
ngulinakne panulis mikir lan nggunakake basa kanthi ngutamakake crita latar balakang sawijining
tertib lan ajeg. prastawa kang dituturake migunakake basa kang
nrenyuhake kanthi basa kang narik kawigaten, lan
Titikan Tulisan kang Apik endah. Yen pawarta bab crita iki ora nengenake
Kanthi cekak, titikan tulisan kang apik kayata: teknik panyuguhan kaya brita langsung.
(1) blakasuta, ora malsokake idhe utawa gagasan 4) Reportase yaiku laporan saka kedadeyan kang
pangripta, (2) cetha, yaiku ora bingungake para didhasarake saka pangamatan lan sumber tulisan,
pamaca, (3) cekak, yaiku tulisan aja nganti mbuwang ngutamakake rasa penasaran pamaca. Reportase
wektu pamaca, (4) ana bab kang asipat maneka warna, diarepake bisa menehi informasi kanthi jangkep.
kayata dawa ukarane lan maneka warna (Mc Mahan lan Asale saka pengamatan, wawancara lan panliten
Day sajrone Tarigan, 1994:7) kang ditulis kanthi gaya panulisan kang luwes.
3
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
asale saka sumber informasi, yaiku guru, dene panampa supaya luwih ngrembakakake katrampilan basa lisan
informasine yaiku siswa. Pesen utawa informasi kang lan tulisan, (6) ngevaluasi kemajuan kelas lan
disampekake kasebut arupa cacahe katrampilan kang nggunakake foto apik kanthi umum utawa mligi.
perlu dikuwasani para siswa. Miturut Kustandi (2011:94-95) ana saperangan
Miturut Daryanto (2011:4) tembung medhia pangguna medhia foto kayata: (1) nyuguhake foto
mujudake bentuk jamak saka tembung medhium. kanthi prasaja, amarga gambar kang detail banget,
Medhium bisa ditegesi minangka prantara komunikasi angel diproses lan disinaoni, (2) visualisasi digunakake
saka pangirim marang panampa. Medhia minangka kanggo nengenake informasi sasaran, (3) njagani yen
salah sawijine komponen komukasi, yaiku kang ana visualisasi kang ora imbang, (4) unsur-unsur pesen
nggawa pesen lan komunikator tumuju marang kudu dituduhake lan gampang dibedakake saka unsure-
komunikan. Medhia pasinaon minangka sarana kang unsur latar belakang kanggo nggampangake pengolahan
bisa digunakake minangka alat lan bahan sajrone proses informasi, (5) nggunakake werna kang nyata.
pasinaon. Adhedhasar pamawas saka para ahli ing
Adhedhasar pamawas para ahli ing ndhuwur ndhuwur, mula bakal didudut yen prinsip sajrone
bisa didudut yen medhia pasinaon bisa ditegesi nggunakake medhia foto yaiku milih medhia fotografis
minangka sarana, alat utawa teknologi kang digunakake kang salaras karo materi pasinaon lanpenyajian medhia
kanggo ngandharake pesen saka pangirim marang fotografi kanthi prasaja supaya gampang dingerteni
panampa kang bisa nglancarake proses pasinaon. dening siswa.
4
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
didesain ing rong siklus, saben siklus diperang dadi: Sukomoro amarga pasinaon nulis pawarta siswa isih
perencanaan, pelaksanaan, observasi, refleksi. Ing rendhah, mula perlu ditindakake owah-owahan sajrone
tataran iki ditindakake persiapan pasinaon nulis teks pasinaon.
pawarta. Langkah-langkahe yaiku: (1) koordinasi karo
guru, (2) nyusun RPP, (3) nyiapake teks pawarta, (4) Papan Panggonan
nyusun instrument tes lan nontes. Rencana Kang didadekake papan panggonan sajrone
pembelajaran minangka program kerja guru sajrone panliten iki yaiku SMPN 1 Sukomoro, kabupaten
nindakake proses belajara mengajar supaya bisa Nganjuk ing kelas VII D. Kanthi jumlah siswa yaiku 32
nggayuh tujuwan pasinaon. siswa, 14 wanita lan 18 priya.
5
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
6
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
7
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
8
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
9
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
10
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
11
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
12
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
13
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
Andharan Asil Observasi Aktivitas Guru siklus II kasil ngolehake prosentase ketuntsan klasikal >
Sajrone panliten iki, “Ngundhakake Katrampilan 80%, yaiku 81% saengga panliten diendhegake ing
Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe siklus II.
kagiyatan Siswa Klas VII D SMPN 1 Sukomoro Taun Medhia foto sawenehe kagiyatan sajrone
Pamulangan 2015-2016” sasuwene panliten siklus I lan pamulangan nulis teks pawarta bisa ngundhakake
siklus II aktivitas guru ngalami undhak-undhakan kang aktivitas siswa sajrone pamulangan. Sajrone siklus I
signifikan. siswa kasil ngolehake skor total 25 kanthi rata-rata 3.12
kalebu ing kategori “apik”. Sajrone siklus II aktivitas
Implikasi Panliten siswa kasil ngolehake skor 31 kanthi rata-rata 3,9.
Implikasi Teoritis Medhia foto sawenehe kagiyatan sajrone
Implikasi teoritis saka panliten iki, yaiku pamulangan nulis teks pawarta bisa ngundhakake
sesambungan antarane asil panliten karo teori-teori aktivitas guru sajrone pamulangan. Sajrone siklus I
kang dienggo panliti. Panliten iki nuduhake menawa aktivitas guru kasil ngolehake skor 36 kanthi skor rata-
anane kasalarasan antarane teori para ahli lumantar rata 3 lan kalebu ing kategori “cukup”. Sajrone siklus II
Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan sajrone pamulangan aktivitas guru ngasilake skor 47 kanthi rata-rata skor
nulis teks pawarta. Asil panliten kasebut nuduhake 3,92 lan kalebu ing kategori “apik”.
anane undhak-undhakan asil pasinaon siswa, aktivitas Mula saka kuwi pangetrapan medhia foto
siswa, lan aktivitas guru. sawenehe kagiyatan bisa ngundhakake katrampilan
guru, aktivitas siswa, lan asil pasinaon nulis teks
Implikasi Praktis pawarta siswa kelas VII D SMPN 1 Sukomoro.
Panliten iki weneh wawasan materi katrampilan
nulis teks pawarta. Panliten iki uga weneh gambaran Saran
ngenani panganggone Medhia Foto Sawenehe Adhedhasar dudutan kasebut, panliti weneh
kagiyatan sajrone pamulangan nulis teks pawarta. Guru saran ing ngisor iki.
bisa paham ngenani kebutuhan lan kahanan siswa a. Pamulangan kanthi medhia foto sawenehe kagiyatan
sajrone kahanan pamulangan, saengga nuwuhake bisa dicakake ing pamulangan mata pelajaran liyane
kahanan pamulangan kang bisa ngerteni kabutuhan ing supaya siswa luwih aktif lan wigati marang
saben siswa. Saengga pangetrapan Medhia Foto pamulangan.
Sawenehe Kagiyatan kang salaras bakal ngundhakake b. Sadurunge nggawe klompok, guru luwih becik
kahanan pasinaon siswa kang aktif lan kreatif. ndudohi tata aturan lan langkah-langkah
pamulangan sajrone nggunakake medhia foto
Implikasi Pedagogis sawenehe kagiyatan.
Panliten pedagogis minangka sesambungan asil
panliten karo pamulangan katrampilan nulis teks
c. Guru prelu weneh panghargaan arupa reward
amarga bab kasebut bisa nuwuhake motivasi siswa.
pawarta. Undhak-undhakan katrampilan kasebut
dipangaribawani dening maneka faktor, yaiku medhia
KAPUSTAKAN
pamulangan mligine Medhia Foto Sawenehe
Anitah, Sri. 2010. Media Pembelajaran. Surakarta:
Kagiyatan. Panliten iki nuduhake asil panganggone
Yuma Pressindo
modhel lan medhia kasebut bakal ngundhakake asil
Arikunto, Suharsimi. 2010. Prosedur Penelitian:Suatu
pasinaon siswa, aktivitas siswa, lan aktivitas guru
Pendekatan Praktik. Jakarta: Rineka Cipta
sajrone pamulangan nulis teks pawarta.
Arsyad, A. 2002. Media Pembelajaran. Jakarta: PT.
Raja Grafindo
PANUTUP Daryanto. 2011. Media Pembelajaran:Peranannya
Dudutan sangat Penting dalam Mencapai Tujuan
Adhedhasar jlentrehan lan andharan asil panliten Pembelajaran.Yogyakarta: Gava Media
kanthi irah-irahan “Ngundhakake Katrampilan Nulis Daryanto. 2011. PenelitianTindakan Kelas dan
Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Penelitian Tindakan Sekolah. Yogyakarta:
Kagiyatan Siswa Klas VII D SMPN 1 Sukomoro Taun Gava Media
Pamulangan 2015-2016” bisa kadudut, saperangan bab Depdiknas. 2004. Kualitas Pembelajaran. Jakarta:
ing ngisor iki. Depdiknas
Medhia foto sawenehe kagiyatan sajrone Djamarah, Syaiful Bahri. 2008: Psikologi Belajar.
pamulangan nulis teks pawarta bisa ngundhakake asil Jakarta: PT Rineka Cipta
pasinaon siswa nulis teks pawarta. Sajrone prasiklus Djamarah, Syaiful Bahri. 2010 .Guru dan Anak Didik
biji rata-rata kang diolehake siswa, yaiku 57,3 kanthi 8 dalam Interaksi Eduikatif. Jakarta : PT.
siswa saka 32 siswa kang tuntas. Asil pasinaon siswa Rineka Cipta
ing siklus I, yaiku skor rata-rata siswa dadi 64,95 kanthi Hamalik, Oemar. 2011. Proses Belajar Mengajar.
16 siswa (50%) kang kasil tuntas kanthi ngolehake skor Jakarta: Bumi Aksara
>75. Sajrone siklus II siswa kasil ngolehake skor rata- Hamdani. 2011. Strategi Belajar Mengajar. Bandung :
rata 77,86 kanthi cacah 26 siswa (81%) kang tuntas Pustaka Setia Hardini, Isriani. 2012. Strategi
sajrone pasinaon nulis teks pawarta. Siswa sajrone
14
Ngundhakake Katrampilan Nulis Teks Pawarta Lumantar Medhia Foto Sawenehe Kagiyatan Siswa
Klas VII D SMPN Sukomoro Taun Pamulangan 2015/ 2016
15