Om Swastyastu,
Melarapan saking paswecan Ida Sang Hyang Widhi, Tityang para karma penyungsung Pura
Penataran Agung Batuan, , sampun nyikiyang pekayun, pacang ngewangun Karya Mamungkah ,
Ngenteg Linggih ring Pura Penatraan Agung Batuan.
Para Wiku, semeton sami, nyungkemin ngaturang karya ring Anggara Kliwon Medangsya,
10 Maret 2020 . Irika patemon Waliné. Nemu gelang karyané puniki, sampun lintang ring uger-uger.
Manut ucap Candi Narmada : "Nihan Tri Lingga, ka Çiwa rumuhun, temu gelang-en 30 tahun".
Patut nyané 30 tahun nemu gelang.
Mangda karya agung sané kemargiang sida memargi hantar, patut kedasarin antuk pekayun
sane lascarya, mangda sida ngaturang ayah-ayahan naler ngemedalang arta berana sane kabuatang
saking kayun nulus. Lamakané yadnya sane kemargiang sida sidaning don, labda karya, tur
mapikenoh ngamecikang jagat.
Pemarginé tan dados lémpas ring uger-uger, inggih punika : Tatwa – Susila – Upakara.
Puniki tan dados pasahang, wantah makilit. Tri kayané punika gambel. Bayu – Sabda – Idep, punika
becikang. Sané mekanten banget, wantah bawos ring laksana. Ngiring titénin sareng sami. Mogi-
mogi kepanggih sané pacang katuju.
Maka titi pengancan pamitet pekayun rikalaning ngayah, mangda semeton sami sane jagi ngaturang
ayah manut ring Yasa Kerthi sané kasuratang ring ilikita puniki.
Om, Santih, Santih, Santih, Om.
1
YASA KERTI
Rikala Nyanggra Karya Mamungkah Lan Ngenteg Linggih ring Pura Penataran Agung
Batuan
Dasar :
Kramanya sang kumingkina karya kanista madya uttama. Manah lega dadi ayu, aywa ngalem
drewya. Mwang kapugutaning wwang atuwa, aywa mengambekang krodha mwang ujar
gangsul, ujar ménak juga kawedar dénira. Mangkana kramaning sang ngarepang karya. Aywa
simpanging budhi mwang krodha.
Tegesnyané :
Tata cara sang pacang ngemargiang upacara kanista, madya, utama.
Pekayun sane seneng lan lascarya sané ngewetuang becik. Sampunang mapidalem
(kapariangen) ring harta brana sané pacang anggén mayadnya. Sampunang tempal ring
pewarah para panglingsir, sampunang maambek kroda makamiwah mebawos bruak cauh
turmaning kasar. Mebawos sané patut, becik kapireng punika sané sandang bawosang.
Asapunika tata cara sang sané pacang ngemargiang yadnya, Sampunang lempas saking
pekayun sané patut miwah sampunang ngemetuwang krodha.
2
Banten ring Sanggar Penjor : Daksina, pasucian, rantasan, kembang payas, soda
putih kuning. Sebilang wengi dagingin suwar (damar).
3. Sukra Kliwon Sungsang , 14 Pebruari 2020 Eed Karya :Nyangling / Ngingsah
4. Soma Paing Langkir , 2 Maret 2020 Eed Karya : Melasti ke Segara
Sadereng memargi jagi ngiring Melasti ke Segara, ring Merajan Jero/Puri/Geria
ngaturang : Canang genten, sodan putih kuning.
Serawuh sakeng Segara : Ring Natar Merajan ngaturang : segehan, kepelan,
tetabuhan.
5. Sukra Umanis Langkir , 6 Maret 2020 Eed Karya : Tawur - Pedanaan
Ring merajan ngaturang : Sodaan putih kuning, canang sari, canang lenga wangi,
burat wangi, pekalahyangan.
Ring Lebuh ngaturang : segehan, kepelan 3 kepel meulam bawang jahe, manut
dresta.
Nunas Tirtha Tawur ring Pura raris tirtha punika kesiratang ring pelemahan Geria.
6. Anggara Kliwon Medangsya , 10 Maret 2020 Eed Karya : Pucak Karya
Ring merajan ngaturang : Sodaan putih kuning, peras santun, canang sari, canang
genten, sukla pawitra, pasucian, rantasan, lan reruntutannya kadi banten
Galungan.
Ring Sanggar Penjor ngaturang : Sodaan putih kuning, Sukla pawitra, tadah
pawitra, canang sari, pasucian, rantasa, lan reruntutannya kadi banten Galungan.
Ring Lebuh/ Merajan, lan lawang ngaturang segehan sejangkepnyane.
7. Sukra Pon Medangsya , 13 Maret 2020 Eed Karya : Ngeremek – Mekebat Daun
Ring merajan ngaturang : Sodaan putih kuning, sanganan lebeng andus, meprani
rujak, canang sari, canang gantal, canang arum.
Nunas tirtha Pengeremek : raris siratang ring banten, pelinggih-pelinggih sami.
8. Anggara Paing Pujut , 17 Maret 2020 Eed Karya : Penyineban
Ring merajan ngaturang : Dapetan asoroh, mejauman sesidan-sidan, tebasan sidha
karya.
Nunas tirtha Penyineban anggen nyiratin banten, pelinggih-pelinggih sami.
3
Pekeling :
Sajawaning ring rahina sane kategesang kadi inucap, saking Nanceb ngantos Nyineb
serahina-rahina patut ngaturang canang sari ring daksina sane kajejerang ring
merajan/kemimitan/kemulan.
Para pengayah, lanang istri, ritatkala ngayah ring Pura tan dados :
2. Sane kebawos ceda angga, kelugra ngayah, nanging nenten kelugra ngambil kekaryan
sane pingit.
3. Sane pecak sungkan ila, prade sampun wenten surat keterangan sehat saking dokter
kedadosang ngayah sesampun meprayascita.
4. Sang sane katiben kelayu sekaran, sesampun tigang dina kedadosang ngayah, nanging
ngantos ring jaba tengah kemawon, ngantos puput waneng cuntaka.
4
3. Kakertan Sane Patut Ketinutin :
1. Serahina jagi ngaturang ayah, mangda mesirat tirtha penglukatan sane sampun
kesayagayang ring samping pemedal jaba Pura.
Dana Punia mawit saking dana sane mateges “Artha Berana“ punia mateges
“Haturan“ dadosne danapunia punika mateges haturan sane marupa artha berana.
Karya sane jagi kemargiang antuk pengemong Pura Penataran Agung Batuan sane
jagi rawuh, wantah karya ageng, sane kebawos Mamungkah Ngenteg Linggih. Sinah
karya punika mamuatang prabeya sane makweh pisan. Sapunika mawinan
Prawartaka Karya garjita pisan pacang nyangra haturan punia saking sang sapa sira
ugi sane sangkaning lascarya parama ledang ngaturang punia.
Dana punia punika ageng pisan pahalan ipun majeng ring sang sane mapunia naler
ring sang sane nerima sekadi munggah ring sastra :
1. Sarasamuscaya Sloka 169
“Na mata na pita kincit kasyacit pratipadyate, danapathyodano jantuh
svakarmaphalamacnute”
“Ika tang dhana, tan bapa, tan ibu umukti phalanika, anging ikang wwang
gumawekayen ikang dana punia, ya juga umukti phalanikang danapunia”:
5
Teges ipun :
Paweweh dana punika nenten I Bapa, nenten I Meme sane pacang nerima
phalan dana punia punika, wantah sang sane medana punia pisan sane jadi
ngalap woh dana punia punika.
2. Manawadharma Sastra Sargah IV bait 230 :
“Bhumido bhumin apnoti
Dhengham ayurhi hanyadah
Grhado ghryani wesmani
Rupam utanam
Teges ipun :
sane mapunia tanah jagi polih swarga, sane mapunia emas jagi polih umur
panjang, sane mapunia umah jagi polih genah sane agung, sane mapunia
perak jagi polih keasrian.
Yening tatasang daging slokane ring ajeng janten sampun nenten wenten pisan
pocol sang mapunia yaning sampun pikayunan mapunia satmaka nandur bibit swarga
lamakane kapungkur wekasan sidha mangalap swarga.
Sami para krama desa manca desa sane maduwe paiketan pekayun ring kawentenang
Pura Penataran Agung Batuan harsa ledang sareng ngertiang, ngyasayang karya
agung puniki, napi malih sidha antuka mapunia, Prawartaka Karya nyuksemayang
pisan. Dumadak yasa kerti Ida Dane semeton sareng sami polih panugrahan Ida Sang
Hyang Widhi Wasa.
1. Nyengker Setra
Sadereng Nanceb, prade wenten kelayu sekaran krama kedadosang ngaben bah
bangun, ngantos rahina awuku sakeng rahina Nanceb.
Pradé wénten sané séda rikala sampun Nanceb, sané séda punika patut gelis
kependem. Upacara mendem kemargiang rahina nyoréang sesampuné
Sanghyang Surya sumurup.
6
Sané nyarengin ke setra rikala mendem kebawos keni cuntaka. Sengker
cuntaka manut dresta. Prajuru, prawartaka karya, tukang, serati banten,
nenten dados nyarengin pemargi mendem mangda tan keni cuntaka.
Pradé sané séda Ida sane sampun medwijati/Sulinggih, muwang Pemangku,
utawi krama sané manut dresta nenten dados kependem, kelugrayang
nyekeh ring Genah suwang-suwang.
Nyekeh sawa mangda anut ring tata cara Nyekeh sawa kadi ring sor :
Sang séda sané walaka tan nganggé tumpang salu,
Sang Sulinggih/Pemangku dados nganggé tumpang salu
Sajeroning nyekeh sawa, angga keluarga sané kasekeh kasengguh
cuntaka
Upacara pengabénan dados kemargiang sesampuné éédan karya puput
memargi sami.