Anda di halaman 1dari 7

PRSASTI DALEM KUBAKAL tumut, I dewa gedong arta, I dewa

RING DESA KURAMAS pagedangan, I dew anggungan, I


dewa nusa, I dewa bangle. Sri watu
1b. Pangaksamaningulun ri bhatara renggong jyesta atmajanira
hyang mami sang ginelari sarining angantya kaprabon aji, I gusti batan
ongkaratmanam jeruk kaputra de rakryan
Mantram hradaya sunilayam, sidha patandakan maka adining mantri,
yogi swaram, sira anugraha anawaka kerta wirya sang prabhu wiyakti
ri purwa nira sang wus lepas, luputa singa purusa, widagda amoring
mami ring tulah pamidi, mwang swacitaning asewaka, nguni weh
sawigrahaing mala papa pataka, tan purusa sakti ta yeng prang, ari murti
kataman upadrawa de bhatara padanira sang prabhu wibuhing
hyang mami, wastu paripurna kaprabon, sri haji watu renggong,
anemuaken ayu, kateka tekeng kula selumra prabawa sang prabhu,
gotra Santana mami , namostu dumoh tang sasab marana, gemuh …
jagaditaya. 3a. … tikang rat, akweh yan katakana
Purwakaning tatwa carita linging kotamanira sang prabhu, kunang
pamancangah, yaya huwus para arya, para ksatriya, para warga
winyakreta ring babad sira dalam makabehan, pada sumuyug stiti
kubakal, angajaraken saturunan ira bakti ri jeng aji, pada magehaken
dalem kubakal, o ….. sesananya sowang-sowang. Kunang
2a. … yeng bali, yeki mulaning caritanya. apan titahing dumadi, ri sampuning
Tucapa sapamadegan ira cili ketut panamaya leyep sira dalem
ring gelgel,ri sampun ira madeg ratu, umantuking niskala, aninggalaken
abiseka sira dalem ketut samara sira putra rowang siki laki-laki, jyesta
kepakisan, apan pekik kaya arjuna, apuspata sira I dewa agung mayun,
sweca pura ngaraning kutanira. Sira kang ari apuspata sira dawa agung
prabhu wibuhing keswaryan, apan anom sagening. Anging lagya alit-
sanghyang tohlangkir angawatara, alit, kampu dening paman ira,
sira pinaka catraning bali rajya, sira luwirnira I dewa gedong arta, I dewa
madeg ring gelgel, saka warsa 1302 pagedangan, I dewa Nusa, …
tekeng 1322. Sira makanggeh dalem 3b. … I dewa anggungan, I dewa bangli.
kapartama mareng gelgel. Paripurna Iku ngemban sang raja putra,
tekang bali rajya sapamadegan ira. winong wong dening para mantri,
Ri sampuning alawas sira mutering rikala samngkana praptang wang kali
bali rajya tekaning panamaya, mur yuga, wangun bedane kriyana patih
sira mantuking sunyata. Sira dalem batan jeruk rinangsukan dening tri
ketut, … meda : loba, moha, murka. Iku
2b. … nurunang putra jyesta putranira angliputi. Karana batan jeruk,
apuspata dalem sri watu renggong rumebut ikang puri, wus saheka
praya lawan I dewa anggungan,
inujuk ujuk sira I dewa anggungan, malinggih ring akah dadi angalap
kangkenang angadeg ratu. Laju rabi …
pinanjara sang raja putra kalih, gelis 5a. … sira ring akah, raris ngambil
keni kapaling de kriyan kubon tubuh, kawulane kiyai pasek tangkas,
amarga mongpong laleyaning bata, risampun ira makuren wekasan hana
ri kuluaning pasar, ring purine kriyan putranira 8 diri, lanang tatiga, istri
panulisan, mijil ring pakandelan. lalima. Sesampun putrane pada duur
4a. …..hana ta arinira sang raja putrid kala mangkana muwah ta sira I dewa
pinerang de batan jeruk, dening anggungan kesah saking akah
sahika, geger punang wong bali, angungsi gunung besakih, raris
tumulung tikang puri, maka adi para jumenek ida I rika. Caritayang
arya, hanane I gusti panatih, I gusti putrane sane ring akah, kesah
abyan tubuh, I gusti tabanan, tegeh kekalih sane lanang-lanang angungsi
kori, kaba-kaba, buringkit, abiyan jagat bangle, sametone sane alitan
semal, nguniweh tangkas, ngeraris jumenek ring bangle.
brangsinga, pagatepan, pada tumut Tucapa sametone sane luhuran sah
angepung kriyan batan jeruk, saking bangle jumujug sira maring
wekasan kasoran paperange batan bumi kaubakal, risampun arda
jeruk matinggal saking gelgel, praya masuwe sira hana ring kaubakal, …
mantuk ke bungaya tinut buri, 5b. … tucapa rauh ida dalem saking
dening yuda pejah sira ring gelgel lunga ke kaubakal, kapanggih
jungutan, rinebut sira dening wong putrane I dewa anggungan, irika
akweh, awastra sira suda mala, wenten renteh wacana ida dalem,
akampuh lumut, …. kumon anake I dewa anggungan
4b. … asekar pucuk lamba. Kunang para ngraris jumenek ring kaubakal,
kasatriya, para arya kang sapaksa lan mapan maming ruwa prenahira, ida
saheka ring batan jeruk, pada dalem raris asung biseka ring
matinggal saking gelgel, aduduan putrane I dewa anggungan,
pangungsine, hana kaler gunung pinaraban sira dalem kubakal, ida
wawengkon bumi buleleng. Hana dalem kubakal raris kaambil putra
mangungsi ka karangasem, de I gusti abiyan saking bumi
samngkana pradataniya, sideman sane maparab I gusti ayu jit
henengakna. Mangke tucapa I dewa mategil, ika karanane I dewa
anggungan sapatine batan jeruk anggungan awarang ring I Gusti
erang hyun ira raju matinggal saking abiyan saking jagat sideman.
gelgel, angungsi bumi poh gending Sesampune suwe sira pa …
wawengkon bumi buleleng, 6a. … kuren, raris ida dalem kubakal
sawatara tigang tahun lawase madruwe putra aparab I dewa gede
malinggih ring poh gending, mwah poh tegeh. I dewa gede poh tegeh
sira kesah sangke rika angungsi bumi sane ngawangun bale agung sawiji
akah, sesampun pitung tahun ida matampul hululikur, kalih ngambel
pusaka gong piturun babaktan kala purnamaning kapat,
saking majapahit, risada kala munggwing daging sane kabaosang
nemoning rahina becik ida dalem sajeroning paheman, sampun
kubakal mawacana ring I dewa gede kailikitayang jeroning surat. Surat ika
poh tegeh, uduh kita tanayan mami winaca de nira I dewa gede poh
poh tegeh kita kinon dening hulun tegeh, ri sedenging ngawacen, ….
nyangkep aken sehananya kang 7b. … kadacit rauh ida dalem sagening
wong ingkene ring kubakal, praya rauh saking basukih, simpang ring
motsaha ri kasukertaning kubakal, kubakal, watek mpu mangkana juga
wekasnya anyangra kahyangan ira sang ing paheman sahananiya,
bhatara, muwah kasukertaning prasama turun angayap jeng aji
pakraman, a … pranamya gorawa matur, kewala I
6b. … pan kita pinarcaya sawongin dewa gede poh tegeh kari amaca
kubakal, dadya wenang kita surat sambilang matur ring dalem,
nitahang, didine pada weruh ring irika raris Ida dalem mawacana :
ageman, titahing kamanusan, uduh nanak poh tegeh tan yukti ulah
mangarjanaken darma sadguna, mangkana, matur sinambi amaca
anung wenang kita angajaraken titi serut, wawu mangkana pangandikan
kramaning dadi wang. Mangkana dalem, sigra I dewa poh tegeh
ling nira dalem kubakal nyungsung tumedun tan sah mekul cokor Ida
nuhun sira I dewa gede poh tegeh, dalem dinuluraning atur : singgih
pan tan dadya piwal, ri sakecan ira bhatara kang kawula aneda samata
bapa. Ri kala purnamaning kapat paduka, ampunana kajugulaning
irika sira I dewa gede poh tegeh patik bha …
nyangkepang sehananiya kang hana 8a. … tara apan wimuda tan tetesing
ring kubakal, makadi para pasek kramaning anyaraka, tan wanuh
kwehnya : 700 diri, muwah rencang parameswara ngangge kawula :
niya pitung bangsit, magenah ring uduh nanak tan angapa, lah
bale agung sane kawangun. Luwir papareng ulungguh lawaning hulun,
sang tumut ring jeroning pasamuan dadya prasama lungguh katekeng
makadi, … bala prasama. Irika sira dalem
7a. … I pasek gelgel, I pasek nongan, I murwanyu mojar : uduh nanak kita
pasek tembakung, I pasek denpasar, poh tegeh, kenken demene jani,
I pasek den bukit, I pasek toh jiwa, I lautang tunasang teken aku, raris
pasek bunga, I pasek plaga, I pasek umatus sira poh tegeh : singgih
tembahu, I pasek waringin, malih I pukulun tityang nunas didine inarep
Bandesa, I tangkas, I gaduh, I arep dening wang maka dasar ipun
ngukuhin, I kabayan, I dangka, I den patik maweruha
salahin, punika sane kasangkepan rikasuksemaning pati lawan urip,
antuk I da I dewa gede poh tegeh, mwang swadarmaning nagara,
magenah ring pasamuan bale agung patataning desa pakraman. Irika
dalem manangraha dening ujar mamangle maboma magagunungan
manohara, henti renaming hulun maplo
rumenga saturanta. 9b. … kan, kunang warnaning kapas
8b. … lah mangke pirengakna den warna sanga utama warna pitu
syanggata talinganta mangrenga. madia warna lima nista warna telu
Gaguwating urip linging sastra nistaning nista. Mapatulangan singa
agama ya gegen, linagi-lagin, bang, gajah mina kawasa, lembu
dulurana kaprayascitaning kaya, cemeng. Wadaha bilang bucu malilit
wak, manah, rideniyan wredikang kawat mas makober magambar
sila, bhudi hayu, yeka maka wayang, maubes ubesan manuk
pamurtiyaning dharma, maka dewata, munggah gender, matatak
sahaya kalanta mahurip, ayua ima api undag telu, mabale lunjuk,
bhaktine ring widhi kapujaning sawana matatakan roning gedang
bhatara kawitan ginong ta lana, kaikik, matumpang salu
mwang anyiwi kahyangan ira maplengkungan, marurub kajang,
bhatara, rumaketaken patataning wenang ngaskare, mamanah toyo,
pakulawargan, dija jua magenah, kapuput antuk padanda siwa buda,
yadiyan wirya, yadin daridra, tan matirta pangentas, nista madia
dadi lali asanak, apang mamisan, metama. Duluranna damar kurung,
maming rwa, pangakune manyama angenan. Muah rikalanin
nindihin kawangsan, tegeg angagem pangeroras, yogya mamadia,
gegaduhan, setate bakti ngadalem mapisan jati matatak angsa,
kayang kawekas, sopacara.
9a. … apan sakeng dalem jatinie nguni, 10a. … kading lagi, amamaca putru pasaji
hyang anggungan makekawitante, tekaning parwa, mawayang gedog
ayua kite anggalap wangsa sangkeng angandayang pagagitan, maduluran
wadu, sakeng pancer puruse juga. dane punia, makadi ring sang muput
Masih takita ring samania, pamekas yadnya, dulurin budi rahayu, suci
ring sahanan hananin wanging nirmala, lamakane sida lepas saking
kubakal, sekungan dening catur karya ayu, sira sanghyang atma
parimita, muah asih punia bakti, mulih muliheng niskala. Muah
kayeke make suadarmanta rikalanin buating sasebelan yan sang mati
urip. Kunang kalaning kapattianta, tulus matanem, roras dina
yan atitiwa wenang kita anggange sebelania, yaning atitiwa pitung dina
anggehaning ratu, apan kita terah sebelania, yang rare pejah durung
kesatria kebrahmanan, nanging aje kepus pungsed kulawarga salikur
sira anggange tumpang muang dina sebelania, kunang rame
banusa, apang tumpang lan banduse renaming rare petang dase dua dina
ne anggih anggihanku. Sajawaning ye sebel, yaning bebanjaran telung
ento wenang, mahuncal makakitir dina sebelania. Manih pawekasku
aje kita lali ring kahyangane ring
basakih, betara ring giri toh langkir, ngalanturang swadarmaning yayah,
betara gumawe ugering anyiwi kahyangan,
10b. … betara istri danu, muah yan kita muah pamidandaning wang yan tan
anyugi manek tan dadi apisan, ping satinut ring parikrama. Sira juga
rua juga, apang nguni sira empu purusa tan surudin pabaratan,
pradah anggajawa angga bali. Muah pascad ring sarasaning haji ngayomi
yan kita adua sanak istri listu ayu sangaminta sarana, ika karanane
tanwenang kene papanjingan, sumayan sayan trepti ring kubakal.
tanyogya dadi juru sarad, yan kita Kasuwen I gusti ngurah poh tegeh
predo ring piteket dalem, kena soda madruwe putra lanang aparab I gusti
kite, salampahlakune tan nemu wayahan kubakal, sira kang angelari
rahayu. Katekeng sentana putu sakna pakertining yayah, angulih ulih
buyut, mentik punggel macarang kasutreptyane ring kubakal,
empak madon reges. Yan kita pageh presama lawan warga sadaya satinut
kadi tatuaning dalem, dadi kita sura ring pari
jaya ring satru, dirge yusa saparanta, 12a. … krama. I gusti wayahan kubakal
muah kasempolih bahan sang muter akuweh sentanannia, sami ngangge
bumi. Samangkane panungrahan terah kubakal ngelingin namaning
nira dalem, ring idewa gede poh kawitan nira dalem kubakal saking
tegeh katekeng katurunania delaha. panungrahan nira dalem ring gelgel,
11a. … inayuaken desang wanging makecatraning bali rajia. Arawas
pahemam, nyungsung nuun rawas wekangkala, sampun sayan
adnyananira dalem. Tankatakene wredi senta nira dalem kubakal ring
gupian nira presama ring tengahing bumi kubakal, kasarengin antuk
saba, ring smpuning puput, dalem warga sami, makadi pasek gelgel,
mawali mareng suawesman nira ring bandesa, tangkas, ngukuhin, gaduh,
sueca pura. Alawas lawas puekang salahin, pasek ler bukit, matangnian
kala, sampun manggeh ling ira idewa sang saya suptrepti patatane ring
gede poh tegeh ring kubakal, inuring kubakal. Ridenian mangkane
pare warga makabehan makadi kasuwen karenga olih ira I gusti panji
warga pasek, tangkas, muah rencang sakti sang dumamelang jagate ring
nia presama, dadiate sayan renes ler bukit, ngaran buleleng, ewa
patatane ring kubakal, makadi citanira yan I gusti
stanan nira betara muah hyang 12b. … kubakal kinatwangan ring kubakal,
kawitan. Tucape idewa gede poh para warga prasama sumuyug pada
tegeh madrue oka lanang maparab I wot sari, dinalih praya amada
gusti ngurah poh tegeh, ni madani kawiryanira ring buleleng,
11b. … nimitanian magelar gusti ngurah, irika raris I gusti panji sakti
apan sira I narep arep deni sang nyayagayang parangkit ikang prang,
wanging kubakal. Inanggihanglurah maka adi prajurit kang tustameng
maka nayakaning jagat, dane sane prang, dinuluring kabekelan, praya
anglurug bumi kubakal, risampun kubakal, samangkana caritanya
sayaga, sigra mangkat bala yodeng nguni, sampun inunggwakenaning
den bukit, angmuk rempak ring ring lepihaning prasasti. Waluiakena
kubakal, balbal ikang wadwa punang carita, nguni sadaweg rereg
panepining kubakal, malayu jagate ring kubakal linurug, dening
nguninga ring tuwan ira, irika I gusti bala yodane I gusti panji sakti, hana
kubakal apulih-pulih, amapag santanan ira I Gusti kubakal
pamuking wang den bukit, dadi mangaran I wayahan Kubakal polih
rame ikang perang, dwaning I gusti matinggal ngungsi kuramas, …
panji sakti twagana ring perang, 14a. … ri sampun pada matinggal saking
sering anjaya satru, makadi bumi kubakal, kala mangkana
13a. ….. blangbangan, duk ngawaliang sasentana nira dalem kubakal pada
kaprabon ira I dewa agung jambe, nyineb kawangsan, nora hana kari
saking I gusti agung maruti, dadya ngangge nama kayeng lagi, mawedi
alah pamaguting prajurit kubakal, yan kaciriyan tekaping satru
akweh angemasin pejah, wastu prasama ngangge title wayahan,
rereg jagate ring kubakal, sesaning made, senamaning sesamaniya, kadi
pejah pada sumamburat pada inunggwaken ring purana prasasti,
aninggal desa, imper roning kayu akweh turunannya dalem kubakal,
aking katempuhing angin aderes, hana manadi pulasari, hana manadi
miber tumiba ring separaning genah, pasek, mangke turunan ira dalem
iwa mangkana santanane sira dalem kubakal kang kesah ring panagareng
kubakal pada matinggal saking kuramas, juga anyineb wangsa, mari
kubakal, ngungsi sadesa-desa, hana ngaran I Gusti, ngaran I wayahan
ka culik, kea bang, hana ring tiying kubakal, mangkana pradatanya
tali, hana nyujur padang longlongan, nguni. Wantunan carita iki,
ke mananga, kerending, hana sesampun iwayahan kubakal
jumujug ring segah, hana kesaban, jumenek ring kuramas, ineman deni
bayun, tongtangan, sangkan gunung, sang haneng ku …
… 14b. … ramas maka adi sang adi mukyeng
13b. … hana juga adoh lakuniya ring ler kuramas. Caritanen salawase
bukit, ring desa sepang, bumi haneng kuramas I wayahan kubakal
buleleng, hana ngungsi klungkung, dadya akweh santananya hana ne
jumenek ring banjar poh gending, ngaran I Gyanta, I gwanta. Katah
hana jumujug ring kuramas malih Santana nira dalem kubakal,
wewidangan jagat gianyar, katurunan dane I wayahan kubakal,
samangkana pangungsine para angaran I Mudung, I muding, I
santanane dira dalem kubakal, mudeng, I tomblos, I lantur, I ura, I
dening mangkana dadya tistis kisid, I pogan, I urip, nil uh curik, I
asamun ring kubakal, tan hana kari keser. Mangkana pretisantanane I
santanan dalem malinggih ring wayahan kubakal kang hana ring
kuramas. Mwah sampun sida pagehakna ring ambek tiruning para
angawangun parhyangan linggih santana tekeng wekas, moga pada
bhatara kawitan maka cihna eling ring dharma sedana, separan
pangubaktine ring kawitan, apan sagenahe sida anemu rahayu …
kawitan ngaraning wa … 16a. … yu. Puput sin wara medangsya
15a. …ngsa, yan tan weruh ring kawitan, nuju purnamaning sasih katiga saka
tan weruh rigkawngsan, yan tan 1926, tanggal 30 agustus 2004.
weruh ring kawangsan sato Kasurat ring griya gede aan saking
ngarannya, mangkan kojaring aji. pinunas I wayan kembar, mwah para
Mangke sakaturunane sira dalem sanak nya sadaya, kaurunan dalem
kubakal, maka adi sang jenek kubakal ring kuramas.
tamolahing kuramas, den pada
menget ring katatwan, kadi piteket
ira dalem ring gelgel nguni, satrehe
pada menget ring ageman ayua
manastapa yan tan pawibawa, si
dadi wang tapwa kagengakna ring
ambek, apan kramaning dumadi,
pada ngawa suba asuba karma, ya ta
nimitanikang manusa, beda beda
rupa mwang laksananya, matangnya
hana manemua wibawa, hana
daridra, hana surupa, hana wirupa,
kunang deyaning sang menget ri
kotamaning dadi manusa, …
15b. … apaning manusa wenang
tumulung awaknya saking sangsara
masadana suba karma, ya
matangnyan yogya sila rahayu
raksan, masadanang tapa, kerti
mwang yasa, tapa ngaran amiteting
indriya, tan kroda, tan wak purusya,
tan mawera, kerti ngaranya den
tulus idepe agawe hayu saluir
pawangunan, maka adi parhyangan,
pahumahan, mwah sakaluir
wewangunaning desa pakraman,
den pada asri tinon, mwah yasa
ngaranya : ikang cita nirmala
mayadnya, makadi panca yadnya.
Ikang laksana mangkana yogya

Anda mungkin juga menyukai