4.1 Tengenan
Pasang Aksara Bali tegesnyané uger-uger sané kaanggén nyurat ring sajeroning Aksara
Bali
Tengenan inggih punika aksara wianjana sane suara vokalnyane nenten wenten utawi
Aksara Wianjana sane nengen. Contonyane bisah, cecek, surang lan adeg-adeg. Yening
imbangang ring aksara Dewanagari, bisah kawigunannyané pateh ring wisarga, cecek kawigunan
nyané pateh ring anusuara, adeg-adeg kawigunannyané pateh ring tanda wirama.
Alfabet
Wastan
Simbol Fonetis Genah sasuratan
aksarane
Internasional
Ring ungkur
[h] bisah
aksara
Ring duur
[r] surang
aksarane
Ring duur
[ŋ] cecek
aksarane
Ring ungkur
- adeg-adeg
aksara
4.1.1Tengenan \,
Tengenan \, ring kecap panguntat kruna, mauah dados cecek (..,...), upami:
pucung blulang
rendang barang
(a) Saluiring Kruna Lingga kalih kecap sane wianjanannyane pateh tur makakalih polih
tengenan \, makakalih dados cecek (..,...) yadiastun sampun kaanusuarayang utawi polih
seselan -er- miwah -el-, upami:
cangcang nyangcang
bengbeng brengbeng
kungkung Klungkung
(b) Tengenan \, ring kecap pangawit Kruna Lingga sane aksara wianjanannyane mabinayan,
kantun manggeh tengenan, \, upami :
bungsil panggang
blungking jangkrik
(c) Tengenan \, ring kecap pangawit kruna-kruna ring sor mauah dados cecek (..,...) anggen
ngicalang pasang tumpuk tiga, upami:
angklung sungklit
jungkling nyungkling
(d) Wastan genah ring sor puniki sinengguh saking kalih kruna, upami:
Pangkungtibah
Pangkungkarung
4.1.2 Tengenan ( r) r,
Saluiring tengenan r, mauah dados surang (.......(), upami:
sekar gelar
karma pidarta
.
(b) Saluiring Kruna Lingga kalih kecap sane aksara wianjanannyane pateh tur makakalih
polih tengenan h, makakalih mauah dados bisah (......;) yadiastun sampun kaanutang,
upami:
cahcah nyahcah
kohkoh ngohkoh
(c) Tengenan h, ring kecap pangawit Kruna Lingga sane kecap aksara wianjanannyane
mabinayan, kantun manggeh tengenan h, upami:
cihna brahmana
(d) Wastan genah ring sor puniki sinengguh saking kalih kruna, upami:
Asahduren
Asahgobleg
(c) Ring tengahing kruna utawi lengkara kanggen ngicalang pasang aksara tumpuk tiga,
upami:
tamblang gemblong
samblung Tamblingan
Pakeling :
Adeg-adeg kasurat ring tengahing lengkara kanggen nyinahang aksara ardasuara sakadi
wianjana mangda nenten iwang ngwacen, upami:
Sira sane ngemit rainidane?