Anda di halaman 1dari 4

PAPLAJAHAN 4

PASANG AKSARA BALI

4.1 Tengenan
Pasang Aksara Bali tegesnyané uger-uger sané kaanggén nyurat ring sajeroning Aksara
Bali
Tengenan inggih punika aksara wianjana sane suara vokalnyane nenten wenten utawi
Aksara Wianjana sane nengen. Contonyane bisah, cecek, surang lan adeg-adeg. Yening
imbangang ring aksara Dewanagari, bisah kawigunannyané pateh ring wisarga, cecek kawigunan
nyané pateh ring anusuara, adeg-adeg kawigunannyané pateh ring tanda wirama.

Alfabet
Wastan
Simbol Fonetis Genah sasuratan
aksarane
Internasional

Ring ungkur
[h] bisah
aksara

Ring duur
[r] surang
aksarane

Ring duur
[ŋ] cecek
aksarane

Ring ungkur
- adeg-adeg
aksara

4.1.1Tengenan \,
Tengenan \, ring kecap panguntat kruna, mauah dados cecek (..,...), upami:
pucung blulang
rendang barang

(a) Saluiring Kruna Lingga kalih kecap sane wianjanannyane pateh tur makakalih polih
tengenan \, makakalih dados cecek (..,...) yadiastun sampun kaanusuarayang utawi polih
seselan -er- miwah -el-, upami:
cangcang nyangcang
bengbeng brengbeng
kungkung Klungkung
(b) Tengenan \, ring kecap pangawit Kruna Lingga sane aksara wianjanannyane mabinayan,
kantun manggeh tengenan, \, upami :
bungsil panggang
blungking jangkrik

(c) Tengenan \, ring kecap pangawit kruna-kruna ring sor mauah dados cecek (..,...) anggen
ngicalang pasang tumpuk tiga, upami:
angklung sungklit
jungkling nyungkling

(d) Wastan genah ring sor puniki sinengguh saking kalih kruna, upami:
Pangkungtibah
Pangkungkarung

4.1.2 Tengenan ( r) r,
Saluiring tengenan r, mauah dados surang (.......(), upami:
sekar gelar
karma pidarta
.

4.1.3 Tengenan (h) h,


(a) Tengenan h, ring kecap panguntat kruna mauah dados bisah (.....;), upami:
puseh kaliakah
lebih seseh

(b) Saluiring Kruna Lingga kalih kecap sane aksara wianjanannyane pateh tur makakalih
polih tengenan h, makakalih mauah dados bisah (......;) yadiastun sampun kaanutang,
upami:
cahcah nyahcah
kohkoh ngohkoh

(c) Tengenan h, ring kecap pangawit Kruna Lingga sane kecap aksara wianjanannyane
mabinayan, kantun manggeh tengenan h, upami:
cihna brahmana

(d) Wastan genah ring sor puniki sinengguh saking kalih kruna, upami:
Asahduren
Asahgobleg

4.1.4 Adeg-adeg (......./ )


(a) Ring panguntat kruna, upami:
adan budal
malaib kajengklok
(b) Ring panguntat bagian lengkara wiadin panguntat lengkara, upami:
Dugase nulis lamaran, I Nyoman mecik pelengan.
Emboke ngadep poh di peken.

(c) Ring tengahing kruna utawi lengkara kanggen ngicalang pasang aksara tumpuk tiga,
upami:
tamblang gemblong
samblung Tamblingan

(d) Ring tengahing lengkara kanggen ngamanggehang pasang upami:


I Nyoman Widia.
Watek ksatriane ngamuk.

Pakeling :
Adeg-adeg kasurat ring tengahing lengkara kanggen nyinahang aksara ardasuara sakadi
wianjana mangda nenten iwang ngwacen, upami:
Sira sane ngemit rainidane?

4.2 Tengenan Majalan.


Tengenan majalan pacang wenten yening kruna sane ring ajeng mapanguntat antuk
aksara nengen tur kruna utawi pangiring ring pungkurnyane kakawitin antuk aksara suara,
upami:
mata (+n) + ai matanai
tegeh + an tegehan
Yening wenten kruna mapurwa antuk anusuara mapepet patut nganggen pepet.
Nga + mitrain = mitra
Ngemitrain = ngemit
Pakeling :
(a) Tengenan majalan wantah kamanggehang sajeroning kruna (Kruna Dwi Lingga
miwah kruna satma), upami:
enggal-enggal
jebugarum
miwah sane lianan.
(b) Tengenan majalan ketahnyane wantah kanggen ngamanggehang guru-lagu ring
sajeroning kekawin.

4.3 Gantungan Lan Gempelan


Tengenan ring tengah kruna, tengah bagian lengkara, miwah tengah lengkara polih
gantungan utawi gempelan kasurat sakadi ring sor, upami:
bakti
sampi

4.4 Kruna Lingga Tigang Kecap


Suara e /ø/ ring kecap pangawit Kruna Lingga tigang kecap kasinahang antuk :
(a) Lagna (ranah tradisional sane mawit saking basa Kawi/Sanskerta),upami:
segara
semadi
(b) Pepet ....), (ranah modern sane mawit saking basa Indonesia, basa daerah tiosan,
miwah basa asing), upami:
sekolah
sepeda,

Anda mungkin juga menyukai