Oleh:
Abimardha Kurniawan
17 Juli 2020
ruwat: ‘made powerless, destroyed, annihilated (evil, curse,
evil influence, etc)’ (Zoetmulder, 1982:1578)
Karakteristik:
1. Kosmogoni
2. Kesatuan makro- dan mikrokosmos (mantric body)
3. Diksi (1) lĕbur, gĕsĕng, (2) waluya, balik,
4. Struktur delapan suku kata (octosyllabic).
Naskah-naskah Uttarasabda
Merapi-Merbabu
Naskah A (PNRI, 6 L 46)
Naskah C (PNRI, 1 L 170)
Sakala koci:
5851
Baca: 1585
Naskah D (PNRI 1 L 225)
kurang teratur.
1) Terminus post quem (batas akhir): tahun 1585 (kolofon naskah C).
Jika 1592 tarikh Merapi-Merbabu ~ 1670 A.D. (naskah L 313), maka
1585 ~ sekitar tahun 1650an (abad ke-17).
Karya : Pasca-Majapahit
Naskah : abad ke-17, masa pemerintahan Amangkurat I (1646—1677)
Pandangan Zaman dalam Uttaraśabda
[…] ri tatkalā ning ganti n kaliyugā gumi, dewāta pāḍa matilar ring maḍyapaḍā, mantuk ring śwargā
mahāmeru, ginantyan bhuṭa sabumi, sami wwang kasusupan bhuṭa, bawur ikang jagat pěrang sumělur,
ratu aměsěh lawan paḍa ratu, gěring sasab marana tan pěgat, ngendah lara ning wwang, gumigil paněs
buyang, akweh mati, deśā těpi siring tasik, těmbe ning gěring, mutah, mising, kaḍaḍak mati, mantra
usadḍi punah, sang paṇḍitā bingung, wedḍa mantra tan masari, aywā tan prayatnā sang bhūjanggā haji
angěmit praja maṇḍalā, ngaweka yowanan ing rat, danākna watěk paṇḍitā haji, anguñcarakěn wedḍa,
angundurakěn gěring maraṇna ika, […]
(Apa saja yang terjadi ketika berganti zaman Kali? Semua dewata meinggalkan madyapada, kembali ke
sorga Mahameru, dan digantikan oleh iblis di seluruh dunia. Orang-orang disusupi iblis. Alam semesta
terganggu, perang terjadi sambung-menyambung. Raja bermusuhan sesama raja. Penyakit dan hama tiada
hentinya. Penyakit manusia seperti menggigil, panas, gila, dan banyak yang mati. Daerah-daerah di
pinggiran laut adalah muasal penyakit. Muntah, buang air besar, dan mendadak mati. Mantra penyembuh
menghilang. Para pendeta bingung. Weda mantra tiada putus-putusnya. Jangan sampai lalai! Para
brahmana raja melindungi semua wilayah, membawa keremajaan semua makhluk. Berilah sedekah
kepada para golongan pendeta raja untuk mengucapkan weda-mantra, sehingga mengembalikan penyakit
dan hama .)
Saṁhāra, kehancuran alam semesta
pada setiap akhir Kalpa (1 kalpa = 1
hari Brāhma; 1 hari Brāhma = 1000
yuga; atau 1 kalpa = 14 manvantara,
1 manvantara = 71 caturyuga.)
Metri Kosika
Otot Pratañjala
Kulit
Barat Sumsum
Timur
Ular Tengah
Dĕngĕn
Mahadewa Śiwa
Iśwara
Garga
Daging
Selatan
Mong
Brahmā
Etimologi Maweda
A WE DA
(Uttaraśabda, 2807—2817)
(Uttarasabda, 2855—2870)
manusa aheng
dewa aheng
kala aheng
rakṣasa aheng
bhuta aheng
ḍěngěn aheng
juti jāti