ANALISIS WACANA PRAGMATIK

Disusun pikeun nyumponan salasahiji pancén mata kuliah Semantik dan Pragmatik

Dosén Pangampu: Ratnawati, M.Pd

Disusun ku :

1. Sinta Ningrum 195223009

2. Nofan Nurfaizi 195223014

3. Wawat Darwati 195223016

4. Ira Rahmawati 195223022

PRODI PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA DAERAH

SEKOLAH TINGGI KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN

MUHAMMADIYAH KUNINGAN
2021

2
 PANGJAJAP
Puja sinareng syukur sumangga urang ronjatkeun ka Alloh SWT, nu parantos masihan
rahmat sareng karunia ka urang sadaya, oge waktos ka panyusun pikeun ngarengsekeun susunan
makalah nu judulna “Analisis Wacana Pragmatik”. Teu hilap, panyusun oge ngucapkeun hatur
nuhun ka sadaya pihak anu parantos ngarojong jeung ngabantosan dina panyusunan ieu
makalah.Tangtos, dina susunan jeung eusi ieu makalah aya kakirangan jeung kalepatan.
Diharepkeun makalah ieu tiasa masihan informasi ka urang sadayana ngeunaan analisis wacana
pragmatik, makalah ieu jauh keneh ti sampurna, kualatan eta kritik sinareng saran ti sadaya pihak
anu sifatna ngawangun sangkan panyusun tiasa ngembangkeun leuwih sae deui elmu
pangaweruh, utamina dina widang pangajaran basa Sunda Ahir kecap, hatur nuhun mugi Allah
SWT ngaridoan sagala usaha urang.

Kuningan, 01 Oktober 2021

panyusun

i
 DAPTAR EUSI

PANGJAJAP...................................................................................................................................i

DAPTAR EUSI..............................................................................................................................ii

BAB I BUBUKA...........................................................................................................................1

1.1 Kasang Tukang.................................................................................................................1

1.2 Rumusan Masalah.............................................................................................................1

1.3 Tujuan Penulisan...............................................................................................................1

BAB II PEDARAN.......................................................................................................................2

2.1 Wangenan Wacana Jeung Analisis Wacana..........................................................................2

2.2 Wangenan Pragmatik.............................................................................................................4

2.3. Analisis Wacana Pragmatik..................................................................................................4

2.4 Bedana Pragmatik Jeung Semantik........................................................................................5

2.5 Patalina Wacana jeung Pragmatik..........................................................................................5

BAB III PENUTUP.......................................................................................................................6

3.1 Kacindekan.............................................................................................................................6

3.2 Saran.......................................................................................................................................6

DAPTAR PUSTAKA.....................................................................................................................7

ii
 BAB I
BUBUKA
1.1 Kasang Tukang

1.2 Rumusan Masalah

1.3 Tujuan Penulisan

1
 BAB II
PEDARAN
2.1 Wangenan Wacana Jeung Analisis Wacana
Kecap wacana asalna tina kecap Sansakerta vacana anu hartosna "maca". Kecap wacana
teras lebet kana basa Jawa Kuna sareng basa Jawa Anyar janten wacana anu hartosna nyarios,
nyarios, atanapi nyarios (Baryadi, 2002). Kecap wacana dina basa Jawa Anyar dilenyepan kana
wacana basa Indonésia anu hartosna biantara, paguneman, ceramah (Poerwadarminta, 2003).
Dina Kamus Besar Bahasa Indonésia (Diknas, 2008) pamahaman ieu negeskeun deui, nyaéta yén
wacana lain ngan ukur komunikasi verbal atanapi paguneman; atanapi silih tukeur ideu.
Kecap wacana mangrupakeun kecap serepan anu dianggo salaku acocog kecap tina
wacana basa inggris. Kecap wacana sorangan asalna tina basa Latin discursus anu hartosna
lumpat ka dieu, anu diturunkeunti dis- ti, dina arah anu béda ‟, sareng currere kabur‟,
(Sobur,2009: 9). Istilah wacana teras dianggo ku para ahli basa dina kajian linguistik, sahingga
istilah "Wacana" janten dikenal Nganalisis atanapi dina basa Perancis katelah l ‟Analyze du
Discours. Larousse nyatakeun yén «le discours est suite des mots et de frasa utilisée l ‟écrit ou l‟
oral, tara oposisi la langue en tant que système ».„ Wacana mangrupikeun rangkay kecap atanapi
kalimat, ogé dina bentuk tulisan jeung biantara dina sistem basa.
Numutkeun ka Kridalaksana (2005: 259), wacana mangrupakeun satuan tina basa anu
paling lengkep, dina hirarki gramatikal mangrupakeun satuan gramatikal pangluhurna atanapi
pangageungna. Wacana ieu diwujudkeun dina wangun karangan gembleng (novel, buku, rangkay
énsiklopédia, jst.), alinea, kalimat atanapi kecap anu mawa pesen lengkep. Samentawis éta,
numutkeun ka Tarigan (2009: 19), wacana mangrupakeun unit bahasa anu paling lengkep sareng
pangluhurna atanapi panggedéna diluhur kalimat atanapi klausa anu luhur koherensi sareng
kohési prosés kontinyu anu ngagaduhan awal sareng akhir anu nyata ditepikeun sacara lisan
atanapi tulisan.
Wacana mangrupa peristiwa basa aya opat cirina nya eta:
1. Wacana so kaya patalina jeung tempat sarta waktu tertentu;
2. Wacana sok miboga subjek;
3. Wacana sok aya dina hal anu keur dicaritakeun;
4. Wacana mangrupa lokus anu ngabalukarkeun komunikasi.

2
 Aya hal penting patalina jeung wacana nu kudu maham salaku ma’na. atawa numutkeun,
Thohir (2007) dina teks/ wacana kahirupan nu ngawengku lapisan-lapisan relitas, saperti realitas
empiric, realitas simbolik, realitas ma’na, realitas ideu, sarta world-view. (Suharyo, 2013).
Aya tilu kamandang ngeunaan basa dina analisis wacana:
1. Diwakilan ku aliran positivism-empiris anu nempo basa teh mangrupa jembatan antara
manusa jeung objek diluar dirina. Pangalaman-pangalaman manusa dianggap bisa sacara
langsung diekspresikeun ngaliwatan pamakean basa tanpa aya kendala boh distorsi,
sajauh dinyatakeun make pernyataan-pernyataan nu logis, sintaksis, sarta miboga patalina
jeung pangalaman empiris. Dina patalina jeung analisis wacana, konsekuesi logis tina
pamahaman ieu nya eta jalma teu kudu mikanyaho ma’na-ma’na subjektif atawa nilai anu
ngadasaran pernyataan sabab anu penting mah naon pernyataan akasebut ditepikeun
sacara bener numutkeun kaidah sintaksis jeung semantic.
2. Konstruktivisme, kamandang ieu lebar dipangaruhan ku pamikiranfenomenologi.
Kamandang ieu nolak kamandang empirisme/ positivism anu misahkeun subjek jeung
objek basa. Dina alesan ieu, basa lain ngan saukur bisa ditempo salaku alata pikeun
maham realitas objektif bae, tapi oge nganggep yen subjek mangrupa faktor sentral dina
kagiatan wacana sarta patalina sosialna. Basa nu dipahami dina paradigm ieu diatur sarta
dihirupkeun ku pernyataan-pernyataan nu miboga tujuan. Satiap pernyataan dasarna mah
mangrupa tindakan pencapaian ma’na. ku kituna, analisis wacana salaku hiji analisis
pikeun ngabongkar maksud-maksud jeung ma’na-ma’na tertentu. Maksud anu nyamuni
tina subjek anu ngedalkeun hiji pernyataan.
3. Kamandang kritis. Analisis wacana henteu ngan museur kana kabeneran atawa teu bener
stuktur tata basa tapi oge leuwih nekenkeun kana konstelasi kakuatan anu kajadian dina
proses produksi jeung reproduksi ma’na. individu henteu dianggep salaku subjek nu
netral sabab patalina pisan jeung kekuatan sosial nu aya di masarakat. Ku kituna, basa teu
dipahami salaku medium nu netral, tapi salaku representasi anu meranna ngabentuk
subjek tertentu, tema-tema wacana tertentu. Ku kituna, analisis wacana digunakeun
pikeun ngabongkar (ke)kuasa(an) sabab basa sok patalina jeung kakawasaan (Eriyanto
dina Suharyo 2013).

3
2.2 Wangenan Pragmatik
Pragmatik mangrupikeun cabang linguistik sémiotik. Semiotik nalungtik basa lisan,
simbol, simbul, tanda, sareng ngarujuk sareng hartosna dina kahirupan. Panilitian pragmatik
patalina basa sareng kontéks sareng patalina panggunaan basa sareng pangguna / panyatur. Dina
tindakan operasionalna, kajian pragmatis nyobian ngajelaskeun kumaha bahasa ngalayanan
panyaturna di pamakean. Naon anu dilakukeun ku panyatur dina polah biantara? biantara naon
anu ngoperasikeun sahingga biantara cocog sareng panyatur, sobat biantara, ogé kontéks
biantara.
Numutkeun ka Kaswanti Purwa, 1990: 16, pragmatik mangrupikeun kajian ngeunaan
sadaya aspek makna anu henteu kalangkungan ku tiori semantik. Eta hartina, hartosna saatos
dikirangan semantik. Hartosna kalebet kana cabang élmu Bahasa semantis mangrupikeun hartos
kontéks-mandiri. sedengkeun makna anu kalibet ku cabang linguistik pragmatik nyaéta hartosna
gumantung kontéks (Kaswanti Purwa, 1990: 16). Naon anu dimaksud kontéks di dieu nyaéta:
ngeunaan saha? ka saha, dimana sareng iraha anjeunna nyarios kalimat, asumsi ngeunaan
aranjeunna aub dina tindakan nganyatakeun kalimat (Kaswanti Purwa, 1990: 14).
2.3. Analisis Wacana Pragmatik
Wangenan analisis wacana pragmatic nya eta nganalisis studi basa nu nimbangkeun
konteks sarta dina nganalisis wacana sabari merhatikeun sintaksis jeung semantikna,
pragmatikna leuwih dipertimbangkeun deui. (Lubis, 1991). Tina wangenan kasebut bisa
diceindekkeun yen nganalisis wacana sacara pragmatic hartina nganalisis hiji wacana dumasar
patalina teks jeung konteks. Ku kituna maham ngeunaan pragmatic kungsi katelah pentingna,
supaya bisa maham kana ma’na-ma’na kalimah anu sabenerna. Nganalisisna kudu dibarengan
ku kasang tukang tutur kasebut atawa sacara pragmatic.
Dalam pendekatan analisis kebahasaan, pragmatik didefinisikan sebagai: The study of the
use of language in communication, particularly the relationship between sentences and the
contexts and situations in which they are used. (Mulyana,2005)
Cindekna tina wangenan diluhur yen analisis pragmatic mangrupa nganalisis ku cara
ngagunakeun basa dina komunikasi, utamana antar kalimah jeung konteksna dina kaayaan keur
ngagunakeun kalimah kasebut. Singketna, pragmatic mangrupa kajian ngeunaan cara kumaha
para panutur jeung panutur bisa make jeung maham tuturan saluyu jeung konteks kaayaan nu
tepat.
4
2.4 Bedana Pragmatik Jeung Semantik
Sateuacan nyatakeun watesan pragmatik, perlu dijelaskeun Kahiji, bédana antara
pragmatik sareng semantik.

a) Semantik ngulik hartos, nyaéta ma’na kecap sareng hartos kalimat. Sedengkeun
pragmatik ngulik makna babasan, nyaéta pikeun naon? biantara parantos.
b) Upami semantik naros "Naon hartosna X?" maka pragmatik naros "Naon maksadna X?"
c) Harti dina semantik ditangtukeun ku kontéksna, sedengkeun hartos ditangtukeun ku
kontéksna dina pragmatik ditangtukeun ku kontéksna, nyaéta saha nyarios, ka saha,
dimana, iraha, kumaha, sareng naon fungsi biantara. Ngeunaan bédana ieu (c), Kaswanti
d) Purwo (1990: 16) nyusun ringkesna "semantik nyaéta" kontéks bébas (konteks bebas),
sedengkeun pragmatik nyaéta kaiket ku kontéks (gumantung kontéks ”(ngabandingkeun
Wijana, 1996: 3).

2.5 Patalina Wacana jeung Pragmatik

Analisis "Wacana" jeung "Pragmatik"
Patalina antara "Pragmatik" jeung "Wacana" duanana pikeun nalungtik makna basa anu
dihasilkeun ku kontéksna.

5
 BAB III
PENUTUP
3.1 Kacindekan

3.2 Saran

6
DAPTAR PUSTAKA