Anda di halaman 1dari 3

PASINAON 7.

SERAT TRIPAMA (DHANDHANGGULA)


A. Serat Tripama
1. Artine Serat Tripama
Serat tripama Serat Tripama dipun anggit dening KGPAA Mangkunegara IV.
Tripama saka tembung Tri (telu) lan Pama (patuladhan).

2. Isine Serat Tripama


- Isine serat Tripama yaiku babagan piwulang kaprawiran/kaprajuritan pangentha-enthane
ing pawayangan yaiku Suwanda, Kumbakarna, lan Basukarna.
- Serat Tripama awujud Dhandanggula cacahe 7 pada.
- Tembang Dhandanggula anduweni watak luwes, ngresepake, lan rasa kasraman.

3. Pathokan tembung Dhandanggula


Guru gatra                  : 10
Guru Lagu                   : i, a, e, u, i, a, u, a, i, a
Guru Wilangan            : 10, 10, 8, 7, 9, 7, 6, 8, 12, 7

B. Isi Serat Tripama KGPAA MANGKUNEGARA IV


No. Serat Tripama Makna
Dua bait pertama mengisahkan tentang Bambang Sumantri
Yogyanira kang para prajurit, Seyogianya para prajurit,
Lamun bisa samya anulada, Bila dapat semuanya meniru,
Seperti masa dahulu,
Kadya nguni caritane, (tentang) andalan sang Prabu,
Andelira sang Prabu, Sasrabau di Maespati,
Sasrabau ing Maespati, Bernama Patih Suwanda,
1 Aran Patih Suwanda, Jasa-jasanya,
Yang dipadukan dalam tiga hal,
Lalabuhanipun, (yakni) pandai mampu dan berani (itulah)
Kang ginelung tri prakara, yang ditekuninya,
Guna kaya purunne kang denantepi, Menepati sifat keturunan (orang) utama.  
Nuhoni trah utama,

Lire lalabuhan tri prakawis, Arti jasa bakti yang tiga macam itu,
Guna bisa saniskareng karya, Pandai mampu di dalam segala pekerjaan,
Binudi dadi unggule, Diusahakan memenangkannya,
Kaya sayektinipun, Seperti kenyataannya,
Duk bantu prang Manggada nagri, Waktu membantu perang negeri Manggada,
Amboyong putri dhomas, Memboyong delapan ratus orang puteri,
2 Katur ratunipun, Dipersembahkan kepada rajanya,
Purunne sampun tetela, (tentang) keberaniannya sudahlah jelas,
Aprang tandhing lan ditya Ngalengka aji, Perang tanding melawan raja raksasa
Suwanda mati ngrana Ngalengka,
(Patih) Suwanda dalam perang
Bait ke tiga dan keempat ini berkisah tentang Kumbakarna
Wonten malih tuladan prayogi, Ada lagi teladan baik,
Satriya gung nagari Ngalengka, Satria agung negeri Ngalengka,
Sang Kumbakarna namane, Sang Kumbakarna namanya,
Tur iku warna diyu, Padahal (ia) bersifat raksasa,
Suprandene nggayuh utami, meskipun demikian (ia) berusaha meraih
Duk awit prang Ngalengka, keutamaan,
Dennya darbe atur, sejak perang Ngalengka (melawan Sri
3 Mring raka amrih raharja, Ramawijaya),
Dasamuka tan keguh ing atur yekti, ia mengajukan pendapat,
De mung mungsuh wanara. kepada kakandanya agar selamat,
(tetapi) Dasamuka tak tergoyahkan oleh
pendapat baik,
Karena hanya melawan (barisan) kera.

Kumbakarna kinen mangsah jurit, Kumbakaran diperintah maju perang,


Mring kang rak sira tan lenggana, Oleh kakandanya ia tidak menolak,
Nglungguhi kasatriyane, Menepati (hakekat) kesatriaannya,
Ing tekad datan purun, (sebenarnya) dalam tekadnya (ia) tak mau,
Amung cipta labih nagari, (kesuali) melulu membela negara,
4 Lan nolih yayahrena, Dan mengangkat ayah-bundanya,
Myang luluhuripun, Telah hidup nikmat di negeri Ngalengka,
Wus mukti aneng Ngalengka, (yang) sekarang akan dirusak oleh barisan
Mangke arsa rinusak ing bala kali, kera,
Punagi mati ngrana. (kumbakarna) bersumpah mati dalam perang.

Bait ke 5 dan 6  berkisah tentang (Suryaputra)


Wonten malih kinarya palupi, Baik pula untuk teladan,
Suryaputra Narpati Ngawangga, Suryaputera raja Ngawangga,
Lan Pandhawa tur kadange, Dengan Pandawa (ia) adalah saudaranya,
Len yayah tunggil ibu, Berlainan ayah tunggal ibu,
Suwita mring Sri Kurupati, (ia) mengabdi kepada Sri Kurupati,
5 Aneng nagri Ngastina, Dijadikan andalan,
Kinarya gul-agul, Panglima di dalam perang Bratayuda,
Manggala golonganing prang, (ia) diangkat menjadi senapati,
Bratayuda ingadegken senapati, Perang di pihak Korawa
Ngalaga ing Korawa.

Minungsuhken kadange pribadi, Dihadapkan dengan saudaranya sendiri,


Aprang tandhing lan sang Dananjaya, Perang tanding melawan Dananjaya,
Sri Karna suka manahe, Sri Karna suka hatinya,
Dene sira pikantuk, Karena (dengan demikian) ia memperoleh
Marga dennya arsa males-sih, jalan untuk membalas cinta kasih,
Ira sang Duryudana, Sang Duryudana,
6 Marmanta kalangkung, Maka ia dengan sangat,
Dennya ngetog kasudiran, Mencurahkan segala keberaniannya,
Aprang rame Karna mati jinemparing, (dalam) perang ramai Karna mati dipanah
Sumbaga wirotama. (musuhnya),
(akhirnya ia) mashur sebagai perwira utama.

Bait ingkang pungkasan nerangake menawa telung tokoh kuwe pantes tinulad tumrape
wong jawa, kang perlu diconto lelabuhan baktine serta patuladhane kanggo nggayuh
watak utama lan kamulyan
Katri mangka sudarsaneng Jawi, Ketiga (pahlawan tersebut) sebagai teladan
Pantes lamun sagung pra prawira, orang Jawa,
Amirita sakadare, Sepantasnyalah semua para perwira,
Ing lalabuhanipun, Mengambilnya sebagai teladan seperlunya,
Aja kongsi mbuwang palupi, (yakni) mengenai jasa-bakti-nya,
Manawa tibeng nistha, Janganlah sampai membuang teladan,
7 Ina esthinipun, Kalau-kalau jatuh hina,
Sanadyan tekading buta, Rendah cita-citanya,
Tan prabeda budi panduming dumadi, Meskipun tekad raksasa,
Marsudi ing kotaman. Tidaklah berbeda usaha menurut takdirnya
(sebagai) makhluk,
Berusaha meraih keutamaan.

Anda mungkin juga menyukai