KULIAH 1

Konsep Pemikiran
 OBJEKTIF

Di akhir sesi, pelajar akan dapat:

• mengetahui konsep pemikiran
• memahami kepentingan dan tujuan pemikiran
• mengenal pasti faktor-faktor yang mempengaruhi
pemikiran
• membincangkan peranan otak dalam konteks
pemikiran

2
 BERFIKIR?

PEMIKIRAN?

3
SIAPAKAH AHLI FIKIR @ PEMIKIR?

PLATO IMAM AL-GHAZALI

ARISTOTLE

SOCRATES IBNU KHALDUN

4
SIAPAKAH AHLI FIKIR @ PEMIKIR?

ALBERT ENSTEIN
E=MC2

de BONO

JOHN DEWEY

RUGGIERO
5
JOHN DEWEY, 1933

Pemikiran ialah
perilaku
menyelesaikan
masalah

6
EDWARD de BONO, 1985

Thinking is the operating

skill with which
intelligence acts upon
experience (for a
purpose).

7
VINCENT RYAN RUGGIERO, 1987

Thinking is any mental

activity that helps
formulate or solve a
problem, make decisions
or fulfill a desire to
understand. It is searching
for answers, reaching for
meaning

8
Mengikut Ruggiero…

Aktiviti mental dalam

proses pemikiran TUJUAN

Pemerhatian teliti

Mengingat Menyelesaikan
masalah
Imaginasi Keinginan untuk
memahami
Menanya
Membuat keputusan
Menterjemah
Mencari jawapan
Menilai Mencapai kepada
makna/pengertian
Mempertimbangkan 9
KEPENTINGAN PEMIKIRAN
• Untuk menyelesaikan masalah kehidupan
• Membuat keputusan
• Mendapat perspektif mendalam dan baru
tentang sesuatu yang kita percaya
• Mencari pengetahuan, makna dan tujuan
• Menghasilkan sesuatu
• Mengawal tingkahlaku dan sikap

10
 Meaning…if we don’t make use of our
distinctive human capacity to think
THE deeply and act intelligently, our lives
UNEXAMINED have diminished meaning. We have
LIFE IS NOT the capacity to create a richly fulfilling
life to unlock the mysteries of
WORTH ourselves and meet the challenges of
LIVING the world by doing THINKING
activities.

Thinking is the
extraordinary process
we use to solve
problems, make
intelligent decisions,
achieve the goals that
give our lives purpose,
and connect us to the
people in our world.
11
SOCRATES
Oleh itu dapatlah dikatakan bahawa aktiviti
pemikiran…
• Mempunyai tujuan yang terarah – apabila seseorang itu
berfikir, biasanya aktiviti tersebut mempunyai tujuan
tertentu spt untuk mencapai matlamat, membuat
keputusan atau menganalisis isu.

• Merupakan proses yang terancang – apabila seseorang

itu berfikir secara efektif, biasanya akan melibatkan
proses yang berbentuk hirarki dalam pemikirannya.
Dalam proses pemikiran itu terdapat beberapa langkah
tertentu yang dapat membantu untuk menentukan
matlamat itu tercapai, boleh membuat keputusan dan
menganalisa isu.

12
Peringkat-peringkat berfikir

13
Pertama: Ali melihat jam di tangan yang menunjukkan pukul 8.45 pagi dan berfikir dia
(Minat) sudah lewat untuk ke kuliah.

Kedua: "Bagaimana saya hendak sampai ke dewan kuliah tepat pada jam 9 pagi?
(Perhatian) hujan pula turun dengan lebatnya. Bas penuh sesak dengan pelajar yang
juga berebut untuk sampai awal ke dewan kuliah. Tidak ada sebuah teksi
pun yang kelihatan berhenti. Sebuah kereta sapu pun tidak kelihatan"

Ketiga: "Tunggu bas? Tunggu teksi? Tunggu kereta sapu? Telefon kawan? Telefon
(Cadangan) pensyarah? "

Keempat: "Bas? Teksi atau kereta sapu? Ketiga-tiga kenderaan ini tidak boleh diharap
(Justifikasi) sebab hujan lebat menghalang perjalanan kenderaan. Jika telefon kawan
yang ada kenderaan pun sudah terlewat sebab mereka pasti semua sudah
bertolak ke dewan kuliah. Pertimbangan terakhir ialah telefon pensyarah
dan beritahu akan sampai lewat atas sebab-sebab tertentu."

Kelima: "Telefon pensyarah adalah jalan penyelesaian yang terbaik."

(Kesimpulan)

Keenam: Ring…ring…ring…..”Maaf Encik, saya hendak beritahu bahawa saya akan

(Uji) terlewat sedikit sampai ke dewan kuliah kerana masih menunggu hujan
14
teduh sambil menunggu bas”
Chaffee, John, 2000
• THINKING – a purposeful, organized cognitive process
that we use to make sense of our world.

• THINKING CRITICALLY – making sense of the world by

carefully examining the thinking process to clarify and
improve our understanding.

• THINKING CREATIVELY – the cognitive process we use

to develop ideas that are unique, useful, and, worthy of
further elaboration.

15
OTAK
• Otak adalah organ pertama dijadikan sewaktu
pembentukan janin.
• Pembinaan otak bermula dari hari keenam
dalam kandungan ibu.
• Otak dianggap sebagai the unique
competencies of the human – kehebatan
manusia yang unik
• 2% daripada berat badan

16
 Enam Kehebatan Otak
Keupayaan meningkat Mengumpul pengalaman
pancaindera yang lalu

Menggunakan maklumat
Berupaya membuat penilaian,
dan stimulasi perancangan dan cetusan idea

Mempunyai “deria
keenam”- sixth sense Mampu percaya kepada
sesuatu yang ghaib

17
Perkembangan otak mengikut potensi
pembesaran normal

25% waktu 25% - 6

lahir bulan

95% - 6 80% - 3
tahun tahun

18
Komposisi Otak
• Otak terdiri daripada 40% grey matter (is made what we
are) yg mengandungi banyak neurons dan sel2 glial dan
60% white matter (penyambung dan penghantar)
mengandungi tisu lemak (lipid) terdiri drpd myelin dan
axons.
• Sel otak termasuk neurons dan glial cells.
• Otak mempunyai 3 bahagian utama:
• cerebrum
• cerebellum
• brain stem (medulla oblongata).
• Otak memerlukan 20% bekalan oksigen dan 20% aliran
darah. Kegagalan memperolehi oksigen selama 3-5
minit, akan mematikan sel otak.

19
Struktur Otak
• Otak mempunyai 3
bahagian utama
mengikut fungsi:
• Cerebrum
• Cerebellum
• Brain Stem
(Medulla
oblongata)

20
 Cerebrum (Cerebral Cortex)
• Bahagian terbesar otak.
• Mengawal sebahagian besar fungsi otak seperti
aktiviti kecerdasan (kognitif), pengalaman yang
berlaku secara sedar, ingatan, emosi, mengawal
bahasa, ‘artistry’ dan pendengaran.
• Bahagian ini boleh dibahagi kepada 2 hemisfera:
• Hemisfera kanan: mengawal bahagian kiri badan
• Hemisfera kiri: mengawal bahagian kanan badan
• Corpus Callosum - Penyambung komunikasi di
antara hemisfera kanan dan kiri otak.

21
Cerebellum
• Terletak di bawah cerebrum dan di belakang
medulla.
• Ia mengawal keseimbangan, posture,
pergerakan dan koordinasi otot serta
keseluruhan aktiviti motor.
• Bahagian inilah yang membolehkan pemain
piano mendendangkan lagu dengan lancar.
• Kerosakan menyebabkan mengganggu
pergerakan yang halus dan perimbangan badan.
(Sindrom mabuk-ditumbuk)

22
Medulla Oblongata
• Terletak di hujung atas saraf tunjang.
• Di sini gentian motor bersilang kedudukan di
badan dengan di otak (kiri ke kanan).
• Mengawal fungsi automatik seperti pernafasan,
penghadaman, pergerakan refleks dan denyut
jantung.
• Kegagalan medula berfungsi akan
menyebabkan kelumpuhan.

23
12 fakta pelik dan menarik mengenai otak
Otak melakukan “context-switching” ketika mana kita fikir kita melakukan “multi-tasking”
bermakna otak sebenarnya melakukan pertukaran yang pantas bukan melakukan semua perkara
dalam satu keadaan yang sama.

Tiada bukti kukuh menunjukkan jika memainkan muzik klasikal kepada bayi maka dapat
meningkatkan kekuatan fikiran sebaliknya belajar bermain peralatan muzik dapat
mengembangkan kemahiran mental kanak-kanak.

Berat otak orang dewasa ialah 1.5kg iaitu hanya 2% daripada berat badan tetapi otak
menggunakan 20% daripada tenaga manusia dan 25% daripada jumlah glukos badan.

Jika anda hamparkan keseluruhan saluran darah dalam otak dari hujung ke hujung,
anda sudah melewati separuh perjalanan ke bulan iaitu 192,121 km.

Membaca dengan lantang mampu menggalakkan perkembangan otak.

Otak adalah fleksibel. Jika kita kerap melakukan sesuatu, otak boleh menyesuaikan diri.
24
Otak menjana 12-25 watt arus elektrik yang mana boleh menyalakan lampu led berkuasa
rendah.

Apabila anda tidak sedar diri kerana alcohol, otak akan kehilangan keupayaan untuk
hasilkan ingat buat sementara waktu.

Hormon tekanan yang dihasilkan ketika mengalami jetlag mampu merosakkan

temporal lobe dan ingatan.

Otak tidak mempunyai reseptor sakit dan tidak mampu berasa sakit. Oleh itu
pembedahan boleh dilakukan ketika individu dalam keadaan sedar.

Adalah normal bagi otak untuk “mengembara” dan berangan2. Bahagian otak yang
mengawal “pemikiran yang tidak berkaitan” contohnya berangan2 berada dalam
keadaan aktif ketika otak sedang berehat.

Otak mempunyai ruang simpanan sebanyak 2,500,000 GB atau 2,500 TB berbanding hard
drive terbesar di dunia hanta 32 TB. Kelajuan maklumat terendah yang melalui otak adalah
418 km sejam.
25
 MINDA
•Entiti yang berbeza daripada OTAK.
•Suatu bentuk tenaga bukan organ.
•Minda merupakan proses penggunaan akal
(keupayaan kognitif) di dalam otak untuk berfikir dan
menaakul.
•Pusat kawalan bagi EMOSI (gembira, bahagia, risau,
sedih, takut dll.)
•Minda berkait rapat dengan perkembangan
kesihatan MENTAL (secara langsung) & kesihatan
FIZIKAL (secara tidak langsung).

26
Menururt Betts, minda adalah gabungan
antara…

PERLAKUAN PERLAKUAN PERLAKUAN

MENINGKATKAN MELIBATKAN MENUNJUKKAN
PENGETAHUAN PERASAAN KEHENDAK

Ingatan
Imaginasi,

 Takut
 Memilih
Sayang
Diskriminasi
Sedih
Perbandingan
Seronok
Alasan

27
Tiga aliran perlakuan yang
dijanakan oleh minda iaitu
pengetahuan, perasaan
dan kehendak.
Kejayaan minda tercapai
bila aktiviti mental
PENGETAHUAN
bergabung secara
harmoni.
Harmoni dan
keseimbangan
perlakuan

PERASAAN KEHENDAK

28
 MINDA …

•Menurut pakar sains saraf, minda boleh dibahagikan

kepada:
-MINDA sedar – apabila kita sedang berfikir tentang
sesuatu perkara dan minda akan diaktifkan ketika
kita sedang sedar.
-MINDA bawah sedar – aktiviti yang berlaku secara
tidak sedar tanpa kehendak kita iaitu spontan,
automatik dan daripada pengalaman lepas.

29
 PERBEZAAN OTAK DAN MINDA
OTAK
• Organ yang terletak di dalam
kepala
• Makanan (berkhasiat) + oksigen
(yang cukup) = otak akan
berfungsi dengan sempurna
MINDA
• Kualiti pemikiran yang dihasilkan
oleh otak
• Ilmu pengetahuan + pengalaman
+ kekerapan berfikir secara positif
= minda yang sihat

• OTAK dan MINDA mengalami perubahan fizikal sebagai tindak

balas kepada persekitaran.
• OTAK dan MINDA saling berkait antara satu sama lain.
• OTAK tidak membina MINDA tetapi MINDA berfungsi melalui
OTAK.
• OTAK sebenarnya menyimpan MINDA di tempat yang tidak kita
ketahui!
30
RUMUSAN
• Pemikiran ialah satu aktiviti yang melibatkan keupayaan minda
untuk memproses pengetahuan dan perasaan yang boleh
menghasilkan tingkahlaku dan sikap.
• Pemikiran penting kepada manusia sebagai cara untuk mencari
penyelesaian masalah, membuat keputusan, memberi pandangan,
mencari pengetahuan, makna dan tujuan sesuatu perkara serta
untuk mengawal tingkahlaku dan emosi.
• Jika manusia tidak menggunakan OTAKnya, mereka mungkin
kehilangan kebolehan untuk berfikir.
• Sebagai manusia, kita patut bersyukur kerana dikurniakan OTAK
dan MINDA kerana itulah yang membezakan manusia dengan
mahluk ciptaan Tuhan yang lain.

31