Anda di halaman 1dari 21

TRANSIEN ARUS BOLAK-BALIK (AC)

 Transien RL Sinusoidal (AC)


S
V  V m S i n ( t   )

i R

Persamaan Dasar ;
di
Ri  L  Vm S in ( t   )
dt
 d R V
    i  m S in ( t   )
 dt L  L

 R V
 D    i  m S in ( t   ) ...... (1)
 L L

Penyelesaian umum persamaan diffrensial adalah ;


i  iC  i P
Tinjau pers.diffrensial ;
ay"by'cy  f ( x) → (pers. diff. lengkap)
ay"by'cy  0 → (pers. diff. reduksi)
Dalil ;
( Penyelesaian umum pers.diffrensial = Penyelesaian umum pers. reduksi +
Penyelesaian khusus persamaan lengkap )

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
Kembali ke persamaan diffrensial pada pers. (1) di atas ;
 R V
 D    i  m S in ( t   )
 L L
Untuk persamaan diffrensial reduksi ;
 R
D  i  0
 L
R
 t
iC  K e L
...... (2)

Untuk mencari i P ;
Mis ; iP  A Cos ( t   )  B Sin ( t   )
iP '   A Sin ( t   )  B Cos ( t   )
Subsitusi harga i P dan iP ' ke pers.diffrensial ;

di R V
  i  m S in ( t   )
dt L L

 A Sin ( t   )  B Cos ( t   ) 
R
A Cos ( t   )  B Sin ( t   )  Vm Sin ( t   )
L L
AR BR V
 A  Sin ( t   )  B Cos ( t   )  Cos ( t   )  Sin ( t   )  m Sin ( t   )
L L L
 BR   AR  Vm
  A   Sin ( t   )   B   Cos ( t   )  Sin ( t   )
 L   L  L
Samakan koefisiennya ;
BR Vm
Sin ( t   ) →  A   ..... (3)
L L
AR
Cos ( t   ) → B  0 ...... (4)
L
Dari persamaan (4) ;
AR AR
B  0 → B  
L L
AR
B ...... (5)
L

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
Subsitusikan pers. (5) ke pers. (3) ;
 AR R  Vm
 A     
 L L  L
AR 2 Vm
 A  
L2 L
 A 2 L2  AR 2 Vm

L2 L
Vm
 A (  2 L2  R 2 )   L2
L
A (  2 L2  R 2 )  Vm  L

Vm  L
A  ...... (6)
R 2   2 L2

Dan,
AR L  Vm R
B → B 
L R   L L
2 2 2

R  Vm
B ...... (7)
R   2 L2
2

Maka ;
iP  A Cos ( t   )  B Sin ( t   )
L  Vm R  Vm
iP   Cos ( t   )  2 Sin ( t   )
R  L
2 2 2
R   2 L2
Vm
iP  R Sin ( t   )  L Cos ( t   )
R   2 L2
2

Vm  R L 
iP   2 Sin ( t   )  Cos ( t   )
R   L  R   2 L2
2 2 2
R 2   2 L2 

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
Perhatikan gambar berikut ini ;
L
Sin  
R 2   2 L2
R
Cos  
R   2 L2
2

L
tan  
R
L
  tan 1
R
Maka ;
Vm
iP  Cos   Sin ( t   )  Sin   Cos ( t   )
R   2 L2
2

Dari rumus trigonometris ;


Sin ( t   )     Sin ( t   ) Cos   Cos ( t   ) Sin 
Maka ;
Vm
iP  Sin ( t   )   
R 2   2 L2
Vm
iP   Sin ( t     )
R   2 L2
2

Vm L
iP   Sin ( t    tan  1 )
R 2   2 L2 R

Jadi ;
i  iC  i P

L
R
 t Vm
i  Ke L
  Sin ( t    tan  1 )
R  L
2 2 2 R

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
Contoh 1 ;
S
Sebuah rangkaian seri RL dengan R=50 Ω,
i R L = 0,2 H mempunyai tegangan sinusoidal
V V  150 Sin(500 t  0,785) terpasang

L pada t = 0.
Tentukan arus untuk t > 0

Jawab ;
Pers. rangkaian untuk t > 0 adalah :
 d 50  150
  i  S in (500 t  0,785)
 dt 0,2  0,2

D  250  i  750 S in (500 t  0,785)

Solusi adalah dalam dua bagian yakni fungsi komplementen (iC) dan solusi
khusus (iP), sehingga ;
i  iC  i P
Untuk persamaan diffrensial reduksi ;
D  250   i  0
iC  Ke 250t
Untuk mencari iP ;
iP  A Cos 500 t  B Sin 500 t
iP '  500 A Sin 500 t  500 B Cos 500 t

Subsitusi harga i P dan iP ' ke pers.diffrensial, dan uraikan ruas sebelah kanan ;
di
 250 i  750 S in (500 t  0,785)
dt
 500 A Sin 500 t  500 B Cos 500 t  250 A Cos 500 t  250 B Sin 500 t  750 Sin (500 t  0,785)

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
dari rumus ;
S in ( x  y)  Sin x Cos y  Cos x Sin y

Cos ( x  y)  Cos x Cos y  Sin x Sin y

 500 A Sin 500 t  500 B Cos 500 t  250 A Cos 500 t  250 B Sin 500 t  530,3 Sin 500 t  530,3 Cos 500 t

Samakan koefisien dari faktor yg sama ;


Untuk, Sin 500 t →  500 A  250 B  530,3 ...... (8)
Cos 500 t → 500 B  250 A  530,3 ...... (9)

Dari persamaan (9) ;


500 B  250 A  530,3
530,3  250 A
B .... (10)
500

Subsitusi pers. (10) ke pers. (8) ;


 530,3  250 A 
 500 A  250    530,3
 500 
 500 A  265,15  125 A  530,3
 625 A  265,15
265,15
A   0,4243 Ampere
 625
Dan,
530,3  250 (0,4243 ) 530,3  106,075 636,375
B  
500 500 500
B  1,273 Ampere

Maka ;
iP  0,4243 Cos 500 t  1,273 Sin 500 t
iP  1,273 Sin 500 t  0,4243 Cos 500 t

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
Dalam pers. Trigonometri ;
A Sin  t  B Cos  t

 B
A 2  B 2 Sin   t  tan 1 
 A
Maka iP ;
  0,4243 
i P  1,273 2  (0,4243) 2 Sin  500 t  tan  1 
 1,273 

iP  1,342 Sin 500 t  0,322  Ampere

Atau dengan cara ;


Jika,
A Sin ( t   )
A Sin  t Cos   A Cos  t Sin
Dimana,

A Cos   1,273 → Cos   1,273


A

A  1,273
Cos 

A Sin   0,4243 → Sin   0,4243


A

A   0,4243
Sin
 0,4243
tan   A
1,273
A
tan   0,3333

  tan 1  0,3333
  0,322

A  1,273
Cos  0,322

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
1,273
A
 0,9486
A  1,342

Maka iP ;
iP  1,342 Sin 500 t  0,322  Ampere

Sehingga didapat ;
i  iC  i P
i  Ke  250t  1,342 Sin 500 t  0,322  Ampere

Pada saat t = 0 , i = 0
0  Ke 0  1,342 Sin 500 x 0  0,322 

K  1,342 Sin 0  0,322 


K  1,342 Sin  0,322
K  1,342   0,3165
K  0,425

Dan arus transiennya adalah ;


i  0,425e  250t  1,342 Sin 500 t  0,322  Ampere

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
TUGAS
1.
S
V  V m S i n ( t   )

i R

Sebuah rangkaian seri RL dengan R=300 Ω, L = 1 H mempunyai tegangan


sinusoidal V  100 Sin(100t  45 ) terpasang pada t = 0.
Tentukan arus untuk t > 0

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
 Transien RC Sinusoidal (AC)
S
V  V m S in ( t   )

i R

Persamaan dasar :
1
C
Ri  i dt  Vm S in ( t   )

1
Ri  i t  Vm S in ( t   )
C
Diffrensialkan ;
1
R di  i dt   Vm Cos ( t   )
C
R di i
   Vm Cos ( t   )
dt C
di i  Vm
  Cos ( t   )
dt R C R

d 1   Vm
    i  Cos ( t   )
 dt R C  R

 1   Vm
 D    i  Cos ( t   )
 RC  R

Untuk persamaan diffrensial reduksi,


 1   Vm
 D    i  Cos ( t   )
 RC  R
t

ic  K e RC

10

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
Dengan cara yang sama seperti untuk RL transient diperoleh :
Vm  1 
iP  Sin   t    tan 1 . 
 1   2 CR 
R2   
 C 

Penyelesaian umum pers.difrensial adalah ;


i  iC  i P
t
 Vm  1 
i Ke RC
  Sin  t    tan 1 
 1 
2
 CR 
R2   
 C 
Vm
Untuk menentukan K, pada t  0 , maka arus i0  Sin  , Sehingga ;
R
Vm Vm  1 
Sin   K (1)   Sin   tan 1 
R  1  2 CR 
R2   
 C 
Vm Vm  1 
K Sin    Sin   tan 1 
R  1   2 CR 
R2   
 C 

Maka ;
 
 
V 1 
t
 Vm  Vm  1 
ie RC
  m Sin    Sin   tan 1
   Sin  t    tan 1 
R  1 
2
 CR   1 
2
 CR 
 R 
2
  R 
2

  C    C 

11

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
Contoh ; 1
S

500 
i
V

Q0 0 ,5  F

Rangakaian RC pada gambar mempunyai muatan awal pada kapasitor


Q0  25 C dengan polaritas seperti ditunjukkan.

Switch ditutup pada t = 0 , Tegangan V  100 S in (1000 t  30  ) Volt


Tentukan arus untuk t > 0

Jawab ;
1
C
Ri  i dt  Vm S in ( t   )

1
0,5  10 6 
500 i  i dt  100 S in (1000 t  30  )

10 6
500 i   i t  100 S in (1000 t  30  )
0,5
Diffrensialkan ;
10 6
500 d i   i dt  100 000 Cos (1000 t  30  )
0,5

d i 10 6
500   i  100 000 Cos (1000 t  30  )
dt 0,5

di 10 6 100 000
 i  Cos (1000 t  30  )
dt 0,5  500 500
di
 4000  i  200 Cos (1000 t  30  )
dt
D  4000   i  200 Cos (1000 t  30  )
12

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
Untuk persamaan reduksi ;
D  4000   i  0
iC  K e  4000t

Maka i P

Vm  1 
iP  Sin   t    tan 1 . 
 1 
2
 CR 
R2   
 C 

100  1 
iP  Sin 1000 t  30   tan 1 . 

 1 
2
 1000  0,5  10 6
 500 
500 2   6

 1000  0,5  10 

100  1 
iP  Sin 1000 t  30   tan 1 . 
6 2
 10   0, 25 
250000   
 500 

iP 
100

Sin 1000 t  30   tan 1 .4 
250000  4000000

iP 
100
2061,553

Sin 1000 t  106  

i P  0,0485 Sin 1000 t  106  

Maka arus ( i) adalah ;


i  iC  i P

i  K e  4000t  0,04851  Sin 1000 t  106  

13

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
Vm
Untuk menentukan K, pada t = 0, maka i0  Sin 
R
Muatan awal pada kapasitor mempunyai tegangan ekivalen ;
Q0
V0 
C
25  10 6
V0   50 Volt
0,5  10 6
Vm  V0
Maka pada t = 0 , i0  Sin 
R
100  50
i0  Sin 30  , i0  0,3 Sin 30  , i0  0,15 Amper
500
Maka harga K adalah ;

i0  K e  4000t  0,04851  Sin 1000t  106  

0,15  K e 0  0,04851  Sin 0  106  
K  0,15  0,04851  Sin 106 
K  0,15  0,04851  0,96
K  0,15  0,04657 → K  0,1034
Maka arus ( i ) adalah ;

i  0,1034 e  4000t  0,04851  Sin 1000 t  106  Amper 

i  103,4 e  4000t  48,51  Sin 1000 t  106  mAmper

14

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
TUGAS
1.
S

100 
i
V

Q0 0,5 F

Rangakaian RC pada gambar mempunyai muatan awal pada kapasitor


Q0  50 C dengan polaritas seperti ditunjukkan.

Switch ditutup pada t = 0 , Tegangan V  250 S in (500 t  45  ) Volt


Tentukan arus untuk t > 0

15

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
 Transien RLC Sinusoidal (AC)
S
V  V m S in ( t   )

R
i

di 1
dt C 
Ri  L  i dt  Vm S in ( t   ) ... ( 1 )

di 1
L  R i   i dt  Vm S in ( t   )
dt C
di R i 1 V S in ( t   )

dt L LC
  i dt  m
L
di R i i V S in ( t   )
  t  m
dt L LC L
Diffrensialkan ;
d 2i R i d  Vm S in ( t   )
 di   dt 
dt L LC L
d 2 i R di i   Vm
2
     Cos ( t   )
dt L dt LC L
Dengan operator ;
 2 R 1    Vm
D  D  i   Cos ( t   ) ... ( 2 )
 L LC  L

Pers.Karakteristiknya ;
a m2  b m  c  0
Akar-akarnya adalah : m1 dan m2

m1  p  q
m2  p  q
16

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
Penyelesaian partikuler :
Mis ; iP  A Cos ( t   )  B Sin ( t   )
' "
Kemudian cari i P dan iP dan subsitusikan ke pers. ( 1) :
Tentukan harga konstanta A dan B

Penyelesaian partikuler sebagai sebuah fungsi sinus :


  1 
   L  
C
Sin   t    tan 1  
Vm
iP  ... ( 3 )
2  R 
 1   
R2    L 
 C   

Fungsi komplementer identik dengan (RLC DC), sedang disini ada beberapa
kasus :

KASUS I :
2
 R 1
   → akar-akarnya adalah ; real → m1  m2
 2L  LC

Sehingga ; i  e P t ( A e q t  B q t )  iP ... ( 4 )

KASUS II :
2
 R 1
   → akar-akarnya adalah ; real → m1  m2
 2L  LC

Sehingga ; i  e P t ( A  B t )  iP ... ( 5 )

KASUS III :
2
 R 1
   → akar-akarnya bilangan komplek
 2L  LC

Sehingga ; i  e P t ( A Cos qt  B Sin qt )  i P ... ( 6 )

17

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
Catatan ;
Persamaan partikuler persamaan 4,5 dan 6 adalah identik arus transient fungsi
komplementer setiap kasus, misalnya pada kasus III, transien terdidi dari
rad rad
sinusoidal yang frekuensi q  yang berbeda dengan frekuensi   pada
dt dt
partikuler. Akibatnya arus yang tampil saat transien periode tidak mungkin
diduga, karena yang dapat bentuk yang tidak reguler.

Contoh ;
S

50 
i

V 0 ,1 H

50  F

V  100 S in (1000 t   ) , jika switch ditutup pada   90 


Tentukan arus dengan asumsi muatan pada kapasitor = 0

Jawab ;
Switch S ditutup ;
di 1
dt C 
Ri  L  i dt  V

di 1
6 
50 i  0,1  i dt  100 S in (1000 t  90  )
dt 50  10
d 2i di i
0,1  50  6
 10 5 Cos (1000 t  90  )
dt 2
dt 50  10

18

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
d 2i
dt 2
di
 
 500  2  10 5  i  10 6 Cos (1000 t  90  )
dt
D 2

 500 D  2  10 5  i  10 6 Cos (1000 t  90  ) ... ( 1 )


m1 , m2  1  500  500 2  800.000
2


m1 , m2  1  500   550.000
2

m1  250  j371
m2  250  j371

iC  e 250t ( A Cos 371  B Sin 371)

i P dapat diperoleh dengan cara yang sama seperti penyelesaian pada rangkaian
RC dalam tegangan bolak-balik (AC), sehingga didapat :
i P  1,06 Sin (1000 t  32  )

Atau, menggunakan rumus ;


  1 
   L  
C
Sin   t    tan 1  
Vm
iP 
2  R 
 1   
R 
2
 L 
 C   

Didapat ;
i P  1,06 Sin (1000 t  32  ) Amper

Maka ;
i  iC  i P

i  e 250t ( A Cos 371 t  B Sin 371 t )  1,06 Sin (1000 t  32  ) ... ( 2 )

19

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
Dari persamaan ( 1 ) ;
saat t = 0 , i=0
di
0,1  100
dt
di
 1000
dt

Tentukan harga A dan B melalui persamaan ( 2 ) ;


0  e 0 ( A Cos 0  B Sin 0)  1,06 Sin (0  32  )
A  0,562

Sekarang diffrensialkan persamaan ( 2 ) ;


di
 e 250t (371 A Sin 371 t  371 B Cos 371 t )  ( A Cos 371t  B Sin 371t )  (250 e 250t )  1,06 (1000 ) Cos (1000 t  32  )
dt
... ( 3 )
di
Masukkan, t = 0 , A  0,562 dan  1000 kedalam persamaan ( 3) ;
dt
Didapat harga B   0,104

Sehingga persmaan ( 2 ) ;
i  e 250t ( 0,562 Cos 371 t  0,104 Sin 371 t )  1,06 Sin (1000 t  32  ) Amper

20

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe
TUGAS
1.
S

100
i

V 0,1 H

50 F

V  100 S in (1000 t   ) , jika switch ditutup pada   90 

Tentukan arus dengan asumsi muatan pada kapasitor = 0

21

Asran
Universitas Malikussaleh Lhokseumawe

Anda mungkin juga menyukai