Anda di halaman 1dari 4

Kutipan Prasasti Wanua Tengah III

Tentang Pemberian Pageh – Pageh / Pisungsung.

Prasasti Wanua Tengah III adalah prasasti dari tahun 908 M pada zaman Kerajaan
Mataram Kuno, yang ditemukan November 1983. Prasasti ini di sebuah ladang di
Dukuh Kedunglo, Desa Gandulan, Kaloran, sekitar 4 km arah timur laut Kota
Temanggung. Prasasti ini disimpan di Balai Arkeologi Yogyakarta.

Di dalam prasasti ini dicantumkan daftar lengkap dari raja-raja yang memerintah bumi
Mataram pada masa sebelum pemerintahan raja Rake Watukara Dyah Balitung.
Prasasti ini dianggap penting karena menyebutkan 12 nama raja Mataram, sehingga
melengkapi penyebutan dalam Prasasti Mantyasih (atau nama lainnya Prasasti
Tembaga Kedu) yang hanya menyebut 9 nama raja saja.

Prasasti Wanua Tengah III ini terdiri dari dua lempengan, pertama dengan ukuran
53,5 x 23,5 cm dan ketebalan kira-kira 2,5 mm, kedua dengan ukuran 56 x 26 cm dan
ketebalan sama. Keduanya adalah lempengan tembaga. Lempeng pertama ditulisi
satu sisi saja dengan tulisan 17 baris, sedangkan lempeng kedua tulisi bolak-balik,
masing-masing 26 dan 18 baris.

Berikut disampaikan kutipan / pethilan isi Prasasti tentang Perincian Pemberian Pageh
– Pageh / Pasek – Pasek / Pisungsung yang diuraikan secara lengkap dan rinci, sbb:

• Dang Sanggha di Pikatan menghaturkan pageh-pageh (pisungsung) kepda Sri


Maharaja berupa kain pola pilih magong sepasang, kain pola jaro sepsang, perak
8 dha.
• Adapun samgat mrmati pu Utara, samgat tilimpik pu Sudar masing-masing diberi
pageh-pageh kain pola kalayaga sepasang, perak 4 dha.
• Sang mamuat ujar di kasinggahan turuhan sang Panagar, Citralekha krp pu
Jayamatih, I tilimpik wka waka pu Babru, Citralekha patilaman, masing-masing
diberi pageh-pageh kain sepasang, pe 6 dha.
• Parujar sang manak ing kasinggahan, i pangkur pingkangan, i tawan likuan, i tirip
airbawu, masing-masing diberi pageh-paaaaaaageh kain pola ragi sepsang, perak
8 ma.
• Pihujung dari parujar sang manak i pangkur lua, i tawan sukun , i tirip panawungan,
masing-masing diberi pageh-paageh kain sepsang, perak 8 ma.
• Wahuta haji i ksinggahan, i mamrati prih pu Godhara, i tilimpik jukut er pu Jangga,
masing-masing diberi pageh-pageh kain sepsang, perak 1 dha.
• Sang ralua – salaru diberi kain sepasang, perak 2 dha.
• Banigrama i lua semuanya diberi perak 3 dha.
• Sang kabayan i mamrati semuanya diberi perak 3 dha.
• Sang pangurang ing kapartayan, rake Wakrah pu Khatwangga, turuhan sang
panagar, sang kasugihan pu Prajna, prasan sang siha, ma sang Aghora, rongguy
pu Kutur, lwa ing kamanikan sang Nila dan sang Drampuan, dapunta Garalek,
dapunta Anidhana semuanya diberi perak 5 dha.
• Dia yang dari Ayam téas, yang ikut melaksanakan penetapan sima diberi perak 2
dha dan kain sebagai béaya perjalanan.
• Makudur yang melaksanakan penetapan sima diberi perak 2 dha serta kain
sebagai béaya perjalanan.
• Kabayan di Ayam téas dua orang yaitu miramirah pu Rayung, halaran pu Dhanada
diberi pageh-pageh masing-masing perak 1 dha 8 ma.
• Kabayan i makudur dua orang yaitu patalesan pu Wiryya, wawahan pu Danta,
masing-masing diberi pageh-pageh perak 1 dha 8 ma
• Pinghe i pagar wesi Ma – – uh ayahnya Sadhana, pinghe i pikatan Asampanjang
si Syama ayahnya Bikra – i – u –a. pinghe i pikatan wijyangin si Kusuma ayahnya
lagah dan pingkai i pikatan gunung, si Mraah ayahnya Astiti, dan pinghai i pikatan
Asampanjang si Balawa, dan pinghai i pikatan Lekan si Jalu ayajnya – – – pinghai
i tirasi ing si Rasuk dan si Dhawala ayahnya Kesara, semua diberi kain pola rangga
sepasang mas 1 ma setiap orang.
• Wanua- prana 1 si Manghu ayahnya Kanaka, si Ananta ayahnya Kandara dan pili
i nang sang ra lampi si Balu ayahnya – – biha sang a (?) masing-masing diberi
kain pola rangga sepasang, mas 1 ma.
• Wahuta pagarwesi si Knda ayahnya Prih, sang nara hawala sang tawan kupang si
towon ayahnya ara sowang i ti – – – ayahnya Asih, semua diberi kain pola rangga
sepsang, mas 1 ma setiap orang.
• Piyungganya si Mandyas ayahnya Weda diberi ms 1 ma.
• Kemudian pirawa i pikatan – dhamuran si Gayatri dan si Wanua – – , semua diberi
mas 2 ku setiap orang.
• Rama magman di Wnua Tengah, gusti dua orang yaitu si Sodai ayah Basu dan si
Kusala ayah Rawa, winkas dua orang ayah itu si Wangan ayah Sarini dan si Dakat
ayah La dhanakali, diberi mas 2 ma.
• Si Gowna ayahnya Ujso dan si Bisawa ayahnya Baila, huler dua orang yaitu si
Kalula ayah Prayanta dan si Candra ayah Geda, parujar dua orang yaitu si Kito
ayah Mudita dan si Pundut ayah Landuka ma muang diberi kain pola rangga
sepasang, mas 1 ma setiap orang.
• Hulu kuwu si Tanjungan ayahnya Bacung dan si Luwdira masing-masing diberi
mas 2 ku.
• Rama marata kabayan si Hada ayah Sura dan Sagflar ayahnya Sekar – gularan
ayah Ratni, si Anggira ayah Bisuddhi, si Lewih ayah Karengéan, si Julay ayah
Sabdang, si Yukti ayah kebha, si Wadua ayah Sukhami, si Godog ayah Panda, si
Tuli ayah Basi, semua diberi mas 1 ma setiap orang.
• Rama tepisiring i Wijyangin si Risi ayah Basu, si Pipul ayah Buntar, diberi ms 1 ma
setiap orang.
• Gusti di Tir, di Tumpal si Ranan ayah Limak, kalima si Candra ayah Cara, masing-
masing diberi mas 2 ma.
• Tuha wereh dua orang si Kadal ayah Gundal dan si Blondo ayah Budana, masing-
masing diberi ms 1 ma.
• Gusti di Kuluwsya si ku, winkas si Grihita, winkas di Panunggalan si Sojasa kalmia
si Mara ayah Atis, masing-masing diberi kain pola rangga sepasang.
• Winkas di Layung anak si Baskara ayah Dewi diberi ms 1 ma.
• Kalima di Hulu wanua si Rua Galuh ayah Wudi, winkas si Gujil, diberi kain pola
rangga sepasang, mas 1 ma setiap orang.
• Rama marata bernama si Kalula ayah Yukti diberi mas 1 ma.
• Anungliwt rama di Samalagi pu Japunan, rura di Pikatan winkas si Kali ayah Nita,
kalima si Pangalaman, gusti si Kaca ayah Radhini, marhyang si Sula ayah Basi,
parujar si Suti ayah Widya, wariga si Wangun, diberi ms 1 ma semuanya.
• Padamapuy pada saat itu bernama si Hring ayah Cakra, hulu wras si Ama ayah
Celeng penduduk desa Lua di Kabikuan, diberi kain pola rangga sepasang.
• Matua pada saat itu bernama Graswa ayah Agam penduduk desa Titang watak
Pikatan, diberi kain pola rangga sehelai dan mas 2 ku.
• Abrkuk si Gedil ayah Mundil penduduk desa Wdiberi mas 2 ku.
• Ewa yang pada saat itu si Kling ayah Sdang penduduk desa Wnua Tengah diberi
kain 1 helai dan mas 2 ku.
• Ata- – n si Rasuk penduduk desa Tinor diberi mas 2 ku. Kemudian tapukan (nama
jabatan) dua orang, keduanya diberi ms 1 ma.
• Tari Mwanya(nama jabatan) enam orang , masing-mmsing diberi mas 2 ku.
• Mangademana wungkal wadhangukgyaya i wrang Candrajewa dan dang acaryya
pangajyan di Sukun bernama Sudanta, masing-masing diberi perak 6 ma.
• Mangaji santi dang acaryya di Tawung manek Sudanta dan dang acaryya di
Tidaluang Badrasena, mangaji bantan ca dang acaryya grang dang acaryya tatha
dan dang acaryya di Gwar hijo timur Padmasena, masing-masing diberi perak 6
ma.
• acaryya pangajyan di Pikatan Pandara diberi perak 8 ma.
• Dang acaryya di Gwar hijo barat Sudanta diberi perak 6 ma.
• Patati (nama jabatan?) di Pikatan dapunta Dewendra, patati di Gwar hijo timur
Ganendra, patati di Gwar hijo barat dapunta Samahita, patati di Gulung dapunta
Aksa, masing-masing diberi perak 2 ma.
• Ayam téas yang ikut manusuk sima si Wilasa yahnya Tatha penduduk desa
Pangsur watak Ayam téas diberi kain pola rangga sepasang, mas 6 mā.
• Makudur manguyup si Dayana penduduk desa Kahangatan watak Hammes diberi
kain pola rangga sepasang (mas/perak?) 2 mā.
• Makudur tan manguyup( yang tidak melakukan upacara) si Janggi ayah Wulakan
penduduk desa Wadung poh watak Pangkur poh, diberi kain pola rangga
sepasang (ma/perak?) 1 ma

Apabila ada orang mengganggu-gugat sawah sima derma dari Sri Maharaja dan
Rakryan Mahamantri kepada bihara di Pikatan (dan) bhatara swami mahulun di Lekan
ini, bencana akan menimpa dirinya, desa, rumah tangga, anak keturunannya akan
menemuai kesengsaraan yang bermacam-macam bentuknya, yang menyebabkan
kematiannya, kelak di akhirat akan menjumpai lima bencana besar

Anda mungkin juga menyukai