Anda di halaman 1dari 138

RISALAH TENTANG AHLUL BAIT

DAN NASAB BAALAWI

Penyusun

Team Tarbiyah Wa Da'wah,


Penyusun
Team Tarbiyah Wa Da'wah,
Dewan Pimpinan Pusat Rabithah Alawiyah,
Dewan Asatidz Pondok Pesantren Sunniyah Salafiyah - Pasuruan

20 : April 2023 Diterbitkan oleh:

Gedung Rabithah Alawiyah 5th Floor, Jl. TB. Simatupang No. 7A, Tanjung
Barat, Jakarta Selatan 12530
Telp. (021) 7884 3410, 7887 3420 Fax. (021) 7884 3374
Website: www.rabithahalawiyah.org
email: sekretariat@rabithahalawiyah.id
MAKTAB DAIMI
RABITHAH ALAWIYAH PUSAT

RISALAH TENTANG
AHLUL BAIT
DAN NASAB BAALAWI
DAFTAR ISI
Halaman

Mukadimah 2

Bab Satu : Bersambungnya Keturunan Rasulullah Sampai Hari Kiamat 6

15
Bab Dua : Keutamaan Ahlul Bait

72
Bab Tiga : Sikap Seorang Ahlul Bait

Bab Empat : Sekilas Tentang Imam Ahmad Al-Muhajir 82

Bab Lima : Imam Ubadillah bin Ahmad Al-Muhajir 87

Bab Enam : Bahaya Membenci Ahlul Bait 125

Bab Tujuh : Nasab Ruh dan Nasab Jasad 130

Pelengkap 132

Penutup 135
‫بسم اهلل الرمحن الرحيم‬
MUKADIMAH

‫ وىلع آهل وصحبه‬،‫ سيدنا حممد بن عبد اهلل‬،‫ والصالة والسالم ىلع رسول اهلل‬،‫بسم اهلل واحلمد هلل‬
.‫ وال حول وال قوة إال باهلل‬،‫ومن وااله‬

‫أما بعد‬

Keluarga Bani ‘Alawi atau al `Alawi atau Ba`alawi dinisbatkan kepada


nenek moyang mereka yaitu Imam Alwi bin Ubaidillah bin Ahmad Al-
Muhajir bin Isa bin Muhammad bin Ali Al-`Uraidhi bin Jakfar As-
Shadiq bin Muhammad Al-Baqir bin Ali Zainal Abidin bin Husain bin
Imam Ali bin Abi Thalib dan Sayidatuna Fatimah binti Rasulullah ‫ﷺ‬.
Nasab Ba`alawi termasuk nasab yang shahih bersambung kepada
Rasulullah ‫ ﷺ‬secara mutawatir dan disepakati di kalangan para ahli Ilmu
Nasab.
Syaikh Al-Muhibbi (w 1111 H) dalam kitabnya Khulashatul Atsar
menuturkan:
ْ َْ ُ َّ َ َ َْ ُ َ
‫ وعلوي ه َو ابْن عبيد اهلل بن أمحد بن ِعيَس ف ِإنه جدهم اْلك ََب‬... ‫َوآل باعلوي منسوبون ِإَل علوي‬
َ ْ‫حقيق َوقد اعتىن ببيانه مجع كثري من ال‬ ْ َّ َ ْ
‫علماء‬ ِ ‫اتل‬ ‫اْلَا ِمع لنسبهم ونسبهم جممع َعليْ ِه أهل‬

Keluarga Ba’alawi dinisbatkan kepada Alwi... Alwi ini adalah putra


Ubaidillah bin Ahmad bin Isa, beliau adalah sosok yang menjadi muara
berkumpulnya nasab mereka. Nasab mereka telah disepakati oleh para
ulama ahli tahqiq dan telah menjadi perhatian untuk dijelaskan oleh
banyak ulama. (Khulashatul Atsar, juz 1 hal 74)
Senada dengan ini, Syaikh Yusuf An-Nabhani (w 1350 H) menjelaskan
dalam Mukadimah kitabnya “Riyadhul Jannah”:

2
‫ ىلع أنهم من أصح‬،‫اْلقطار‬
ِ ‫ قد أمجعت اْلمة املحمدية يف سائر اْلعصار و‬،‫إن سادتنا آل باعلوي‬
ً ً ً ً ً ً
.‫ و أكرثهم علما و عمال و فضال و أدبا‬،‫ و أثبتهم حسبا‬،‫بيت انلبوة نسبا‬
ِ ‫أهل‬

Sesungguhnya para sadah Al Ba’alawi telah disepakati oleh umat Nabi


Muhammad ‫ ﷺ‬di sepanjang masa dan di setiap tempat, bahwa mereka
termasuk Ahlul Bait yang paling shahih nasabnya, paling kokoh
kemuliaannya dan paling banyak ilmu, amal, keutamaan serta adabnya.
(Riyadhul Jannah fi Adzkaril Kitab was Sunnah, hal 25)
Para sadah Ba’alawi sangat menjaga dan memelihara nasab mereka.
Mereka sangat teliti dan hati-hati meneliti nasabnya sehingga para ahli
nasab pun mengakui kepakaran mereka dalam ilmu nasab. Banyak dari
mereka menjadi naqib (penjaga nasab) sadah di berbagai daerah
termasuk Mekah dan Madinah. Syaikh Jakfar bin Abubakar Al-Libni Al-
Hanafi (w 1342 h) mengatakan dalam kitabnya:

‫ ثم صاروا‬،‫ اذلين انترش ذكرهم يف حرضموت‬،‫وأكرث السادة قاطن مكة واملدينة هم آل باعلوي‬
‫ وهو‬،‫ وهم من نسل الفقيه املقدم‬،‫يقدمون من حرضموت إَل مكة واملدينة وغريهما من بالد اهلل‬
‫ وما‬،‫ وجفري‬،‫ وحبيش‬،‫ وعطاس‬،‫ سقاف‬:‫ وينقسمون ايلوم إَل‬،‫من ذرية [أمحد بن] عيَس املهاجر‬
َّ ُ
‫ وهم املعروفون عند نقيب السادة يف مكة‬،‫ حلفظ أنسابهم‬،‫الم َسلم هلم‬ ‫ فهؤالء السادة هم‬،‫أشبه ذلك‬
،‫ وهم تضبط موايلدهم أينما نانوا‬،‫ وال يكون نقيب السادة يف مكة واملدينة إال منهم‬،‫واملدينة‬
.‫ القتسام وارداتهم من أوقاف وحنوها‬،‫وحترص أسمائهم وحتفظ أنسابهم ىلع الطريقة املعروفة عندهم‬

Mayoritas sadah (keturunan Nabi ‫ )ﷺ‬di Mekah dan Madinah adalah


para sadah Ba’alawi yang penyebutan nama mereka tersebar luas di
Hadramaut, kemudian dari Hadramaut mereka datang ke Mekah,
Madinah dan kota-kota milik Allah lainnya. Mereka adalah keturunan
Al-Faqih Al-Muqaddam, yang merupakan salah satu keturunan dari
(Ahmad bin) Isa Al-Muhajir. Saat ini, keluarga mereka terbagi dalam
cabang-cabang keluarga seperti : Assegaf, Al-Athas, Al-Habsyi, Al-Jufri
dan yang serupa dengannya.
3
Mereka merupakan sadah yang disepakati sebab mereka menjaga
nasab mereka. Mereka dikenal sebagai naqib sadah (penjaga nasab
para keturunan Nabi ‫ )ﷺ‬di Mekah dan Madinah. Tidak ada Naqib Sadah
di Mekah dan Madinah kecuali dari kalangan mereka.
Mereka memastikan tempat-tempat kelahiran mereka dari mana,
memerinci nama-nama mereka, dan menjaga nasab-nasab mereka
dengan metode yang sudah dikenal di kalangan mereka, juga untuk
membagikan pemberian wakaf untuk mereka dan lainnya.
(Al-Hadits As-Syujun Syarh Ar-Risalah Al-Jiddiyah Libni Zaidun, hal
92-93)
Masih banyak lagi ucapan dari para tokoh ulama muktabar yang
menyatakan bahwa nasab sadah Baalawi termasuk nasab yang paling
shahih dan jelas.
Kami menyusun risalah kecil ini untuk memperjelas hal ini karena tidak
semua memahami ilmu nasab sehingga sebagian mereka yang belum
memahami terjatuh pada kekeliruan yang fatal dengan menafikan adanya
keturunan Rasulullah ‫ ﷺ‬atau menafikan salah satu dari cabang keturunan
Beliau ‫ ﷺ‬yang catatan nasabnya telah diakui hanya karena membaca
satu dua kitab tanpa memahami ilmu nasab dengan benar.
Risalah ini kami susun dalam beberapa bab yaitu:
Bab Pertama: Bersambungnya Keturunan Rasulullah ‫ ﷺ‬Sampai Hari
Kiamat
Bab kedua: Keutamaan Ahlul Bait
Bab Ketiga: Sikap Seorang Ahlul Bait
Bab Keempat: Sekilas Tentang Imam Ahmad Al-Muhajir
Bab kelima: Imam Ubadillah bin Ahmad Al-Muhajir
Bab keenam: Bahaya Membenci Ahlul Bait

4
Bab Ketujuh: Nasab Ruh dan Nasab Jasad
Semoga Allah ‫ ﷻ‬menjadikan tulisan ini ikhlas karena-Nya dan menjadi
ladang amal kebaikan yang bermanfaat di akhirat. Aamiin ya robbal
alamiin..

5
BAB SATU
Bersambungnya Keturunan Rasulullah ‫ ﷺ‬Sampai Hari Kiamat

Keturunan Nabi ‫ ﷺ‬akan selalu ada sampai Hari Kiamat. Para ulama tafsir
menyebutkan salah satu dari sebab turunnya ayat:
َ ْ َ ُ َ َ َ َّ
ُ َ ‫اْل ْب‬
‫ت‬ ‫إِن شانِئك هو‬

Sesungguhnya orang-orang yang membenci kamu dialah yang


terputus. (QS Al-Kautsar: 3)
Bahwa ketika anak-anak lelaki Nabi ‫ ﷺ‬wafat di waktu kecilnya, kaum
kafir Quraisy menyebut Beliau sebagai orang yang terputus
keturunannya (Abtar). Maka Allah ‫ ﷻ‬membantah mereka dan
menyebutkan bahwa merekalah yang terputus keturunannya. As-Suddi
menuturkan :
َ َ َ ْ ُ َ َّ ُ َ َّ َ ُ َ َّ ْ َ َ ُ ُ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ ُ َ ْ َ َّ َ َ َ َّ َ
‫السال ُم ُك يَ ْومٍ يَ ْزداد َو َين ُمو َوهكذا‬‫ ونسله علي ِه الصالة و‬،‫وَلك الكفر ِة ق ِد انقطع‬ ِ ‫ف ِإنا نرى أن نسل أ‬
َ َ‫ون إ ََل قيَامِ الْقي‬
‫ام ِة‬
ُ ُ َ
ِ ِ ِ ‫يك‬

Sungguh kita sekarang dapat melihat bahwa keturunan orang-orang


kafir itu terputus, sedangkan keturunan Nabi ‫ ﷺ‬setiap hari semakin
bertambah dan berkembang, dan demikian seterusnya sampai Hari
Kiamat. (Tafsir Ar-Razi, juz 32 hal 321)(1)
Siapa Keturunan Nabi ‫?ﷺ‬

Sebagaimana telah kita ketahui bahwa putra-putra Nabi ‫ ﷺ‬wafat ketika


kecil, sedangkan nasab dalam Islam dinisbatkan kepada ayah. Jadi
bagaimana bisa Nabi ‫ ﷺ‬memiliki keturunan, sedangkan semua putranya
telah wafat di waktu kecil?

6
Ada beberapa hukum khusus yang diberikan hanya untuk Nabi ‫ﷺ‬, seperti
kebolehan menikahi lebih dari empat istri, wajibnya tahajud, dan
lainnya. Di antara hukum khusus bagi Nabi ‫ ﷺ‬bahwa nasab Beliau
bersambung melalui dua cucu Beliau, yaitu Sayidina Hasan dan Husain,
yang tidak lain adalah kedua putra dari Sayidah Fatimah binti Rasulullah
‫ ﷺ‬dengan Sayidina Ali radhiyallahu anhu. Hal ini telah ditegaskan oleh
Nabi ‫ ﷺ‬dalam beberapa hadits, dalam suatu riwayat disebutkan:

ٍّ َ‫اهلل عز وجل َج َع َل ُذ ِّر َّي َة ُك ن‬


‫ِب‬ َ ‫اهلل عليه وسلم إ َّن‬
ِ
ُ ‫اهلل عنه قال قال رسول اهلل صىل‬
ِ
ُ ‫عن َجابر ريض‬
ِ ٍِ
ُ ‫لَع بن أيب َطالب ريض‬ َ
ِّ ‫ب‬ ْ ُ ُ
َّ ِّ ََ َ َ َ
َ َ َّ َ ْ ُ
‫اهلل عنه‬ ٍ ِ ِ ِ ‫يف صل ِب ِه و ِإن اهلل تعاَل جعل ذري ِِت يف صل‬
Dari Jabir berkata, Rasululah ‫ ﷺ‬bersabda :“Sesungguhnya Allah telah
menjadikan keturunan setiap nabi dalam sulbinya masing-masing dan
sesungguhnya Allah menjadikan keturunanku dalam sulbi Ali bin Abi
Thalib.”(HR Thabrani)(2)
Akan tetapi tidak semua keturunan Sayidina Ali bin Abi Thalib nasabnya
disambungkan kepada Rasulullah ‫ﷺ‬. Penisbatan ini hanya dikhususkan
bagi keturunan Sayidina Ali dari Sayidatuna Fatimah, putri Rasulullah
‫ﷺ‬. Dalam riwayat lain disebutkan :
َُْ ُّ ُ َ َُ ُ ‫عن ُع َم َر ريض‬
‫اهلل عليه وسلم يقول ُك بين أنَث فإن َع َصبَتَ ُه ْم‬
ُ ‫ول اهلل صىل‬
ِ ‫اهلل عنه قال سمعت رس‬
ُ َ ََ ِّ َ َ َ َ َ َ َ َ
‫اط َمة ف ِإِّن أنا َع َصبَتُ ُه ْم َوأنا أبُ ْوه ْم‬ ْ ‫ْلب‬
ِ ‫يهم ما خال وَل ف‬ِ ِ

Dari Umar, berkata, aku mendengar Rasulullah ‫ ﷺ‬bersabda: ”Setiap


anak dari seorang wanita dinisbatkan kepada ayahnya kecuali anak
Fatimah, karena sesungguhnya akulah ashabah mereka dan akulah
ayah mereka.”(HR Thabrani)(3)
Oleh karena itu, keturunan putri-putri Nabi ‫ ﷺ‬yang lain meskipun masih
bisa dikatakan sebagai dzuriyah Rasul, akan tetapi nasabnya tidak
tersambung kepada Rasulullah ‫ﷺ‬. Begitu juga anak dari seorang wanita
7
keturunan Sayidatuna Fatimah yang menikah dengan lelaki yang bukan
ahlul bait, nasabnya disandarkan kepada ayah mereka dan bukan kepada
ibunya(4).
Al-Munawi dalam Faidhul Qodir menuturkan:

‫ وهلذا ذهب السلف واخللف إَل أن ابن الرشيفة غري رشيف إذا لم يكن أبوه رشيفا‬،

Oleh sebab itu, para ulama salaf dan khalaf berpendapat bahwa putra
seorang syarifah (keturunan Nabi ‫ ) ﷺ‬tidak dikatakan syarif jika
ayahnya bukan seorang syarif. (5)
Bersambung Sampai Hari Kiamat
Di antara bukti kuat mengenai kepastian terus berlangsungnya keturunan
Rasulullah ‫ ﷺ‬adalah sabda beliau :
ْ َ ْ َ َْ َ َ َ ْ ُّ َ ْ َ ْ ُ ْ َ َ ْ َ ْ ُ ْ ُ ْ َ ْ َ ِّ ُ َّ ‫يآ َأ ُّي َها‬
‫ت ِِت أهل بَي ِِت‬ ِ ‫انلاس ِإِّن قد ت َركت ِفيكم ما ِإن أخذتم بِ ِه لن ت ِضلوا ِكتاب ا‬
‫هلل و ِع‬

“Wahai manusia, sungguh aku telah meninggalkan bagi kalian sesuatu


yang jika kalian berpegang teguh dengannya kalian tidak akan tersesat
yaitu Kitabullah dan itrahku (keturunanku), ahlul baitku” (HR
Turmudzi, Muslim)(6)
Yang dimaksud `itrah dalam hadits tersebut adalah keturunan dan
kerabat Nabi terdekat(7), ini menunjukkan bahwa nasab Rasulullah ‫ﷺ‬
masih berlangsung setelah wafatnya beliau. Bahkan dalam sebagian
riwayat disebutkan bahwa ahlul bait dan Al-Quran akan selalu bersama
sampai keduanya datang ke telaga Nabi ‫ﷺ‬. Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
َْ َ ٌ ُ ْ َ ٌْ َ ُ َ َ ْ َ ُ َ ْ َ َ ُ ُ َ َ ْ َ َ َّ ُ ُ ٌ َ‫إ ِِّّن ت‬
،ِِ ‫الس َما ِء إَِل اْل ْر‬
َّ ‫ود م َن‬
ِ ‫هلل حبل ممد‬ ِ ‫ ِكتاب ا‬:‫ أحدهما أكَب ِمن اْلخ ِر‬،‫ْي‬ ِ ‫ارك ِفيكم اثلقل‬
ِ ِ
ْ َ َ
َ َّ َ َ ‫ َوإ َّن ُه َما ل ْن َي ْف َتقَا َح ََّّت يَر َدا‬،‫تِت أ ْه ُل بَيِْت‬
ِ‫لَع احل َ ْو‬ َْ َ
ِ ِ ِ ِ ِ ‫و ِع‬
Aku tinggalkan bagi kalian dua hal yang agung. Yang pertama lebih
agung dari yang lain. Kitabullah yang merupakan tali yang menjulur
8
dari langit ke bumi, dan itrahku Ahlul Baitku. Keduanya tidak akan
berpisah sampai keduanya datang kepadaku di telagaku. (HR
Ahmad)(8)
Bukti lain akan tetap adanya ahlul bait keturunan Nabi ‫ ﷺ‬sampai akhir
zaman adalah sabda Nabi ‫ﷺ‬:
َ َ ُ َّ ُ ُ ْ ُ ْ َ ْ َ ْ َ َّ ُّ ْ َ ْ
‫اَّلل ِيف يلْل ٍة‬ ‫ت يص ِلحه‬
ِ ‫المه ِدي ِمنا أهل اْلي‬

(Imam) Mahdi berasal dari kami, Ahlul Bait. Allah akan membuatnya
baik dalam satu malam saja. (HR Ahmad, Ibnu Majah)(9)
Dalam hadits ini dikatakan bahwa Imam Mahdi yang dipercaya oleh
Ahlus Sunnah akan muncul di akhir zaman berasal dari ahlul bait.
Sebagian ulama mengatakan berasal dari keturunan Imam Hasan, ada
yang mengatakan dari keturunan Imam Husain, dan ada pula yang
mengatakan berasal dari keturunan Imam Hasan dan Imam Husain.(10)
Sebab dalam hadits lain dikatakan:
َ َ ََ ْ َ ْ ‫ال ْ َم ْهد ُّي ِم ْن ِع‬
‫اط َمة‬
ِ ‫َل ف‬
ِ ‫ت ِِت ِمن و‬ ِ

Al-Mahdi berasal dari keturunanku, dari anak Fatimah. (HR Abu


Dawud)(11)
Semua bukti-bukti Ini menunjukkan bahwa keturunan Nabi ‫ ﷺ‬akan
selalu ada hingga akhir zaman. Penerus keturunan beliau adalah Sayidina
Hasan dan Sayidina Husain. Dan terbukti sampai saat para ahli nasab
memelihara dan mencatat nasab-nasab keturunan keduanya. Maka keliru
sekali orang yang berpendapat bahwa keturunan Nabi ‫ ﷺ‬telah terputus,
justru itu adalah kata-kata yang serupa dengan yang dilontarkan oleh
kaum kafir kepada Rasulullah ‫ﷺ‬.

9
‫‪Referensi‬‬
‫(‪ )1‬تفسري الرازي = مفاتيح الغيب أو اتلفسري الكبري (‪(231 /23‬‬
‫َ َّ ْ َ َّ ُ َ َ ْ َ ُ ُ ُ ً َ َ ُ َ َ َ ُّ ِّ ُّ َ َ ْ ُ َ ْ ٌ َ ُ ُ َ َ ْ َ َ ُّ ُ ُ ْ َ ْ َ ُ َ َ َ‬
‫ت‪ ،‬فل َّما‬ ‫«أما اْلول‪ :‬فيحت ِمل وجوها أحدها‪ :‬قال السدي‪ :‬نانت قريش يقولون لِمن مات اذلكور ِمن أوال ِدهِ ب ِ‬
‫َ َ ْ ُ ُ ْ َ ُ َ َ ْ ُ َّ َ َّ َ َ ْ َ ُ ْ َ َ َ ُ ُ َ َ َ ْ َ َ ُ َ ْ َ ُ ُ َ َ َ ُ ُ َّ َّ ُ َ َ َ َ َّ َ ََّ‬
‫اَّلل بِمكة و ِإبرا ِهيم بِالم ِدين ِة قالوا‪ :‬ب ِت فليس هل من يقوم مقامه‪ ،‬ثم ِإنه تعاَل بْي أن‬ ‫اسم وعبد ِ‬ ‫مات ابنه الق ِ‬
‫َّ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ ْ ُ ُ َ َ ْ َّ َ ُ َ َّ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ِّ َ َ َّ َ‬ ‫َ ُ ُ َْ ْ ُ ُ َ‬
‫السال ُم‬ ‫وَلك الكفر ِة ق ِد انقطع‪ ،‬ونسله علي ِه الصالة و‬ ‫عد َّو ُه ه َو الموصوف بِه ِذهِ الصف ِة‪ ،‬فإِنا ن َرى أن نسل أ ِ‬
‫ون إ ََل قيَامِ الْقيَ َ‬
‫ُ َّ َ ْ َ ْ َ ُ َ ْ ُ َ َ َ َ ُ ُ‬
‫ام ِة»‬ ‫ِ‬ ‫ُك يومٍ يزداد َوينمو َوهكذا يك ِ ِ‬

‫روح اْليان (‪(535 /11‬‬


‫َْ‬
‫اْل ْب َ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫ت ْلغضه لك الن نسبة امر اَل‬ ‫«إِن شانِئَك يقال شنأه كمنعه وسمعه شنأ أبغضه اى مبغضك ه َو للفصل‬
‫املشتق تفيد علية املأخذ واْلغض ضد احلب واْلت يستعمل ىف قطع اذلنب ثم اجرى قطع العقب جمراه فقيل‬
‫فالن ابت إذا لم يكن هل عقب خيلفه واملعىن هو اذلي ال عقب هل حيث ال يبىق هل نسل وال حسن ذكر واما‬
‫أنت فتبىق ذريتك وحسن صيتك وآثار فضلك اَل يوم القيامة‬

‫آثار اقتدار تو تا حرش متصل … خصم سياه روى تو يب حاصل وخجل‬

‫ولك ىف اْلخرة ما ال يندرج حتت اْليان وذلك أنهم زعموا حْي مات ابنه عليه السالم القاسم وعبد اهلل‬
‫بمكة ابراهيم باملدينة ان حممدا صىل اهلل عليه وسلم ينقطع ذكره إذا انقطع عمره لفقدان نسله فنبه اهلل ان‬
‫اذلي ينقطع ذكره هو اذلي يشنأه فاما هو فكما وصفه اهلل تعاَل ورفعنا لك ذكرك وذلك أنه أعطاه نسال يبقون‬
‫ىلع مر الزمان فانظر كم قتل من أهل اْليت ثم العالم ممتلئ منهم وجعله أبا للمؤمنْي فهم أعقابه وأوالده‬
‫اال يوم القيامة وقيض هل من يراعيه ويراىع دينه احلق واَل هذا املعىن أشار امري املؤمنْي رىض اهلل عنه‬
‫العلماء باقون ما بيق اَلهر أعيانهم مفقودة وآثارهم ىف القلوب موجودة هذا ىف العلماء اذلين هم أتباعه عليه‬
‫السالم فكيف هو وقد رفع اهلل ذكره وجعله خاتم اْلنبياء عليهم السالم»‬

‫(‪ )3‬املعجم الكبري ‪)32 / 2( -‬‬

‫‪10‬‬
‫جعف ِر بن‬
‫َ َْ‬
‫از ُّي عن‬ ‫َّ‬ ‫َْ‬ ‫َ َ ُّ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ َُ‬ ‫َ ََْ‬ ‫َُْ َ‬
‫‪ 0‬حدثنا حممد بن عثمان بن أيب شيبة ثنا عبادة بن ِزيا ٍد اْلس ِدي ثنا حيىي بن العال ِء الر ِ‬
‫َ ُ َ‬ ‫اَّلل عليه وسلم إ َّن َّ َ‬
‫اَّلل صىل َّ ُ‬‫َّ‬ ‫َّ ُ‬ ‫ُ َ َّ‬
‫اَّلل عز وجل َج َعل ذ ِّر َّية‬ ‫ِ‬
‫َ‬
‫حمم ٍد عن أبيه عن جابِ ٍر ريض اَّلل عنه قال قال رسول ِ‬
‫لَع بن أيب َطالب ريض َّ ُ‬
‫اَّلل عنه‬ ‫ب َ ِّ‬ ‫ُ ْ‬ ‫ُ ْ َ َّ َّ َ َ َ َ َ َ َ ُ ِّ َّ‬ ‫َ ٍّ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ُك ن ِِب يف صل ِب ِه و ِإن اَّلل تعاَل جعل ذري ِِت يف صل ِ ِ‬

‫(‪ )2‬املعجم الكبري للطَباِّن ‪( -‬ج ‪ / 2‬ص ‪(32‬‬

‫يب بن‬
‫َ ْ َّ َ ْ َ‬ ‫ْ َ َ َ َّ َ َ َ ُ‬ ‫‪َ -5252‬ح َّد َثنَا ُحمَ َّم ُد بن َز َكر َّيا الْ َغ ُّ َ َّ َ َ ْ ُ‬
‫اَّلل ‪ ،‬عن ش ِب ِ‬
‫رشيك بن عب ِد ِ‬ ‫اليب ‪ ،‬حدثنا بِرش بن ِمهران ‪ ،‬حدثنا ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ْ ُ َ َ َ َ َّ ُ َ َ َ َ ْ ُ َ َ َ ْ ُ َ ُ َ َّ َ َّ َّ‬
‫اَّلل َ َيهْ‬
‫ُ‬ ‫ُ َ ْ‬ ‫َ ْ َ َ َ َ ْ ُ ْ َ ِّ‬
‫اَّلل صىل عل ِ‬ ‫ْي ‪ ،‬عن عمر ر ِيض اَّلل تعاَل عنه ‪ ،‬قال ‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬ ‫غرقدة ‪ ،‬ع ِن المست ِظل بن حص ٍ‬
‫ََ َ ُ‬ ‫ُ ْ َ َ َّ َ َ َ َ ُ ْ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ َ ِّ َ َ‬ ‫ُ ُّ‬ ‫َ َ َّ َ َ ُ ُ‬
‫اط َمة فإِِّن أنا َع َصبَتَ ُه ْم ‪َ ،‬وأنا أبُوه ْم "‪.‬‬
‫يهم ‪ ،‬ما خال وَل ف ِ‬
‫وسلم ‪ ،‬يقول ‪ُ " :‬ك بين أنَث فإِن عصبتهم ْلبِ ِ‬

‫املقاصد احلسنة السخاوي‪( -‬ج ‪ / 1‬ص ‪)133‬‬

‫حديث‪ُ :‬ك بين آدم ينتمون إَل عصبة أبيهم إال وَل فاطمة فإِّن أنا أبوهم وأنا عصبتهم‪ ،‬الطَباِّن يف الكبري‬
‫من طريق عثمان بن أيب شيبة عن جرير عن شيبة بن نعامة عن فاطمة ابنة احلسْي عن جدتها فاطمة‬
‫ً‬
‫الكَبى به مرفواع‪ ،‬وكذا أخرجه أبو يعىل ومن طريقه اَليليم يف مسنده عن عثمان بن أيب شيبة بلفظ‪ :‬للك‬
‫بين آدم عصبة ينتمون إيله إال وَلي فاطمة فأنا ويلهما وعصبتهما‪ ،‬ولم ينفرد به ابن أيب شيبة بل رواه اخلطيب‬
‫يف تارخيه من طريق حممد ابن أمحد بن يزيد بن أيب العوام حدثنا أيب حدثنا جرير بلفظ‪ُ :‬ك بين آدم ينتمون‬
‫إَل عصبتهم إال وَل فاطمة فإِّن أنا أبوهم وأنا عصبتهم‪ ،‬ومن طريق حسْي اْلشقر عن جرير بنحوه ولكن‬
‫شيبة ضعيف‪ ،‬ورواية فاطمة عن جدتها مرسلة‪ ،‬ولكن هل شاهد عند الطَباِّن يف ترمجة احلسن من الكبري‬
‫ً‬ ‫ً‬
‫أيضا من طريق حيىي بن العالء الرازي عن جعفر بن حممد عن أبيه عن جابر مرفواع‪ :‬إن اهلل جعفر ذرية ُك‬
‫ً‬
‫نِب يف صله وإن اهلل جعل ذريِت يف صلب لَع‪ ،‬ويروى أيضا عن ابن باس كما كتبته يف ارتقاء الغرف‬
‫ً‬
‫وبعضها يقوي بعضا وقول ابن اْلوزي يف العلل املتناهية‪ :‬إنه ال يصح ليس جبيد‪ ،‬وفيه ديلل الختصاصه‬
‫صىل اهلل عليه وسلم بذلك كما أوضحته يف بعض اْلجوبة بل ويف مصنيف يف أهل اْليت‪.‬‬

‫الفوائد املجموعة للشواكِّن بتحقيق املعليم الشواكِّن ‪( -‬ج ‪ / 1‬ص ‪)181‬‬

‫‪11‬‬
‫_ حديث ‪ُ :‬ك بين آدم ينتمون إَل عصبة أبيهم ‪ ،‬إال وَل فاطمة فإنين أنا أبوهم ‪ ،‬وأنا عصبتهم ‪ .‬قال يف املقاصد‬
‫‪ :‬فيه إرسال وضعف ‪ ،‬ولكن هل شاهد عن جابر ‪ ،‬رفعه ‪ :‬إن اهلل جعل ذرية ُك نِب من صلبه ‪ ،‬وإن اهلل جعل‬
‫ذريِت يف صلب لَع ‪ ،‬وبعضها يقوي بعضا ‪.‬وقال ابن اْلوزي ‪ :‬إنه ال يصح ‪.‬‬

‫(‪)3‬اتليسري برشح اْلامع الصغري ‪)313 / 3( -‬‬

‫وقال ك ‪ +‬صحيح ‪ +‬فقال اذلهِب ‪ +‬بل فيه لْي ‪ُ ( +‬ك بين أم ينتمون إَل عصبة إال وَل فاطمة فأنا ويلهم وأنا‬
‫عصبتهم ) ومن خصائصه أن أوالد بناته ينسبون إيله خبالف غريه وأوالد بنات بناته ال يشاركون أوالد‬
‫احلسنْي يف االنتساب إيله وإن نانوا من ذريته ( طب عن فاطمة الزهراء ) ‪ +‬بإسناد ضعيف ‪ +‬ووهم املؤلف‬
‫( ُك بين أنَث فإن عصبتهم ْلبيهم ما خال وَل فاطمة فإِّن أنا عصبتهم وأنا أبوهم ) انظر كيف خص‬
‫ً‬
‫اتلعصيب بأوالدها دون أختيها وذللك ذهب مجع إَل أن ابن الرشيفة غري رشيف إذا لم يكن أبوه رشيفا‬

‫(‪)5‬فيض القدير (‪(32 /5‬‬

‫‪ُ( - 5526‬ك بين أنَث فإن عصبتهم ْلبيهم ‪ ،‬ما خال وَل فاطمة فأنا عصبتهم وأنا أبوهم) انظر لفظه كيف‬
‫خص اتلعصيب بأوالدها دون أختيها ‪ ،‬وهلذا ذهب السلف واخللف إَل أن ابن الرشيفة غري رشيف إذا لم‬
‫يكن أبوه رشيفا ‪ ،‬وهل يطلق ىلع الزينبية أنهم أرشاف ؟ خالف هذا ما ذكره املؤلف ‪ ،‬وقال الشهاب ابن‬
‫حجر اهليثيم ‪ :‬معىن االنتساب إيله اذلي هو من خصوصياته أنه يطلق عليه أنه أب هلم وأنهم بنوه حَّت يعتَب‬
‫ذلك يف الكفاءة ‪ ،‬فال يكافئ رشيفة هاشيم غري رشيف قال ‪ :‬وقوهلم إن بين هاشم واملطلب أكفاء حمله‬
‫فيما عدا هذه‬

‫(‪ )6‬سنن التمذى (‪)313 /12‬‬


‫َ‬ ‫َُ‬ ‫َْ‬ ‫َ َّ َ َ َ ْ ُ ْ ُ َ ْ َّ ْ َ ْ ُ ُّ َ َّ َ َ َ ْ ُ ْ ُ ْ َ َ ُ َ َ ْ َ ِ ُّ َ‬
‫اِط ع ْن َجعف ِر ب ْ ِن حم َّم ٍد ع ْن‬ ‫وِف حدثنا زيد بن احلس ِن هو اْلنم‬ ‫‪ - 6522‬حدثنا نرص بن عب ِد الرمح ِن الك ِ‬
‫ََ ُ َ َ َ‬ ‫َ ْ َ ْ َ ْ َّ َ َ َ َ ْ ُ َ ُ َ َّ‬ ‫َ‬
‫اَّلل ‪-‬صىل اهلل عليه وسلم‪ِ -‬ىف َح َّج ِت ِه يَ ْو َم َع َرفة َوه َو َىلع ناق ِت ِه‬ ‫اَّلل قال رأيت رسول ِ‬ ‫أ ِبي ِه عن جابِ ِر ب ِن عب ِد ِ‬
‫َ َ َّ‬ ‫ُ ْ َ ْ َ َ ْ ُ ْ َ ْ َ ُّ‬ ‫ْ َ ْ َ َ ْ ُ ُ َ َ ْ ُ ُ َ ُ ُ َ َ ُّ َ َّ ُ ِّ َ ْ َ َ ْ ُ‬
‫اَّلل‬
‫القصوا ِء خيطب فس ِمعته يقول « يا أيها انلاس إِِّن قد تركت ِفيكم ما إِن أخذتم بِ ِه لن ت ِضلوا ِكتاب ِ‬
‫َْ ْ ََْ ُ َََْ ْ َ‬ ‫َ ْ َ َ ٍّ َ َ‬ ‫َ َْ َ ْ َ َْ‬
‫ٌ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫يد‪.‬قال َوهذا َح ِديث‬ ‫يد َوزي ِد ب ِن أرق َم َوحذيفة ب ِن أ ِس ٍ‬ ‫اب عن أ ِِب ذر َوأ ِِب س ِع ٍ‬ ‫َ َ َ َْ‬
‫و ِعت ِِت أهل بي َِّت »‪ .‬قال و ِِف اْل ِ‬
‫َْ ْ ْ‬ ‫ان َو َغ ْ ُ‬ ‫َ َ ٌ َ ٌ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ َ َ ْ ُ ْ ُ َْ َ َ ْ َ َ َ ْ ُ َ ُ ْ ُ ُ َ ْ َ َ‬
‫اح ٍد ِم ْن أه ِل ال ِعل ِم‪.‬‬‫ري َو ِ‬ ‫حسن غ ِريب ِمن هذا الوج ِه‪ .‬قال وزيد بن احلس ِن قد روى عنه س ِعيد بن سليم‬

‫‪12‬‬
‫(‪)3‬حتفة اْلحوذي (‪(312 /1‬‬
‫َ َ ُّ ْ َ ْ ُّ ْ َ ُ َّ ُ َ ْ ُ َ ْ َ َ ْ ُ ُ ْ َ ْ َ ْ َ َ ْ ْ َ ْ ْ ْ َ َ َ‬ ‫َ َ َّ َ ْ َ َ ْ َ ْ‬
‫تة َىلع‬ ‫ت ِِت أهل بَي ِِت” قال اتلوربش ِِت ِعتة الرج ِل أهل بي ِت ِه ورهطه اْلدنون و ِالس ِتعمال ِ ِهم ال ِع‬ ‫اَّلل و ِع‬
‫" ِكتاب ِ‬
‫ُ ْ َ َ َّ ُ َ َ َ َ َ ْ َ ُ َ َ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ ْ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ‬ ‫َ ْ َ َ َ َ َ َّ َ َ َ ُ ُ َّ َ َّ َّ ُ َ‬
‫ابتَه‬ ‫اَّلل َعليْ ِه َو َسل َم بِق ْو ِ ِهل " أهل بَي ِِت " ِيلعلم أنه أراد بِذلِك نسله و ِعص‬ ‫اَّلل صىل‬
‫أحناء ك ِثري ٍة بينها رسول ِ‬
‫ْ َّ َ ُّ ُ َ َ َّ ْ َ ُ َ َ َ ُ ُ ْ َ ْ َ ْ َ َ ُ‬ ‫َ ْ ُ َ ُ ْ َْ‬ ‫َ َ َْ‬ ‫َََْْْ ََْ َ َ ُ َْ َ‬
‫اري والمراد بِاْلخ ِذ بِ ِهم اتلمسك بِمحب ِت ِهم وحمافظة حرم ِت ِهم والعمل‬ ‫اْلدنْي وأزواجه ِانته ‪ .‬قال الق ِ‬
‫ح ِايب‬ ‫َّلل َعلَيْه َو َسلَّ َم ‪ " :‬أَ ْص َ‬
‫الس َّنة م ْن َغ ْريه ْم ل َق ْوهل َص َّىل ا َّ ُ‬‫خ َذ ُّ‬ ‫َ َ ْ َ ْ َ ُ ََ َ َ َ ْ َ ُ َ َ َُ َ ْ‬
‫اتل ِهم وهو ال ين ِايف أ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫بِ ِرواي ِت ِهم و ِاالع ِتماد ىلع مق ِ‬
‫ْ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ِّ ْ ْ َ َ ْ ُ ْ ْ َ َ ْ ُ ْ َ َ ْ َ َ َ َ ْ ُ ْ َ ِّ ْ ْ ُ ْ َ َ ْ َ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َنا ُّنل ُ‬
‫اسألوا أهل اذلك ِر إِن كن ُت ْم ال تعل ُمون } َوقال ِا ْب ُن ال َمل ِك ‪:‬‬ ‫جومِ بِأي ِهم ِاقتديتم ِاهتديتم " و ِلقو ِ ِهل تعاَل { ف‬
‫ك بالْع ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ََُْ َ‬ ‫ك بالْ َ‬
‫تةِ‬ ‫اتلمس ِ ِ‬
‫َ َ ْ َ َّ َ ُّ ُ‬ ‫َّ َ ْ َ ُ َ َ‬
‫اء ع ْن ن َوا ِهي ِه ‪ ،‬ومعىن‬ ‫اَّلل و ِاالن ِته‬ ‫ََُ ْ َ ُ َ‬ ‫َّ َ ُّ ُ‬
‫اب العمل بِما ِفي ِه وهو ِاالئ ِتمار بِأوا ِم ِر ِ‬ ‫كت ِ‬ ‫اتلمس ِ ِ‬
‫ين‬ ‫َ َ ْ َ ُ ْ ُ َ ً ِّ‬ ‫َ َ َّ ُ ُ ْ َ ْ َ ُ َ ْ ْ َ َ ْ َ َ َّ ِّ ُ َ َ ُ ِّ‬
‫ين ِإذا لم يكن ُما ِلفا لِدل ِ‬ ‫حمبتهم و ِااله ِتداء بِهديِ ِهم و ِسريتِ ِهم ‪ ،‬زاد السيد مجال اَل ِ‬

‫مرقاة املفاتيح رشح مشاكة املصابيح (‪)33 /18‬‬

‫تضلوا بعده أي بعد أخذ ذلك اليشء كتاب اهلل بانلصب بيان ما يف ما إن أخذتم به أو بدل أو بتقدير أعين‬
‫ويف نسخة بالرفع أي هو كتاب اهلل وعتِت يف حمل نصب أو رفع وقوهل أهل بيِت معرب من وجهْي قال‬
‫اتلوربشِت عتة الرجل أهل بيته ورهطه اْلدنون والستعماهلم العتة ىلع أحناء كثرية بينها رسول اهلل صىل اهلل‬
‫عليه وسلم بقوهل أهل بيِت يلعلم أنه أراد بذلك نسله وعصابته اْلدنْي وأزواجه اه ‪.‬‬

‫(‪ )8‬مسند أمحد (‪ 131 /13‬ط الرسالة)‪:‬‬


‫َ ْ ٌ َ ْ ُ ٌ َ َّ َ َ ْ َ‬
‫اْل ْر ِِ‪َ ،‬و ِع ْ َ‬ ‫َ ُ‬ ‫ُ ُ َّ َ َ ْ َ َ ُ ُ َ َ ْ َ ُ َ ْ َ‬ ‫إ ِِّّن تَ ٌ‬
‫ت ِِت‬ ‫ْي‪ ،‬أحدهما أكَب ِمن اْلخ ِر‪ِ :‬كتاب ا ِ‬
‫هلل حبل ممدود ِمن السما ِء إَِل‬ ‫ارك ِفيكم اثلقل ِ‬ ‫ِ‬ ‫«ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َ‬ ‫أهل بَيِْت‪َ ،‬وإن ُه َما ل ْن يف َتقا َح ََّّت يَر َدا َ َّ‬
‫لَع احل َ ْوِ»‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬

‫(‪ )1‬مسند أمحد (‪)116 /3‬‬


‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َّ َ َ َ ْ ُ ْ ُ ُ َ ْ َ َّ َ َ َ ُ ْ ْ‬
‫يم بْن ُحمَ َّم ِد ابْن احلَنَ ِف َّي ِة َع ْن أبِي ِه َع ْن َ ٍّ‬
‫لَع َر ِ َ‬
‫يض‬ ‫ج ُّ َ ْ ْ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِل عن إِبرا ِه ِ‬ ‫اسْي ال ِع ِ‬
‫ْي حدثنا ي ِ‬
‫‪ - 550‬حدثنا فضل بن دك ٍ‬
‫َّ ُ َ ْ ُ َ َ َ َ َ ُ ُ َّ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ ْ َ ْ ُّ َّ َ ْ َ ْ َ ْ ُ ْ ُ ُ َّ ُ َ ْ َ‬
‫ت يص ِلحه اَّلل ِيف يلل ٍة‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم المه ِدي ِمنا أهل اْلي ِ‬
‫اَّلل عنه قال قال رسول ِ‬

‫سنن ابن ماجه (‪)112 /13‬‬


‫َْ‬ ‫َُ‬ ‫َ َّ َ َ ُ ْ َ ُ ْ ُ َ َ ْ َ َ َ َّ َ َ َ ُ َ ُ َ ْ‬
‫احل َ َفر ُّي َح َّد َثنَا يَاس ُ‬
‫ْي َع ْن إب ْ َرا ِه َ‬
‫يم ب ْ ِن حم َّم ِد اب ْ ِن احلَن ِف َّي ِة‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪ - 6002‬حدثنا عثمان بن أ ِيب شيبة حدثنا أبو داود‬
‫َ ْ َ ٍّ َ َ َ َ َ ُ ُ َّ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ ْ َ ْ ُّ َّ َ ْ َ ْ َ ْ ُ ْ ُ ُ َّ ُ َ ْ َ‬ ‫َ ْ َ‬
‫ت يص ِلحه اَّلل ِيف يلل ٍة‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم المه ِدي ِمنا أهل اْلي ِ‬ ‫لَع قال قال رسول ِ‬ ‫عن أ ِبي ِه عن ِ‬
‫‪13‬‬
‫(‪ )11‬رشح الشفا (‪)686 /1‬‬

‫ّ‬
‫املهدي) بفتح امليم وتشديد اتلحتية قال احللِب واسمه حممد بن عبد اهلل من وَل فاطمة من وَل‬ ‫(وخروج‬
‫احلسن كما يف اْلحاديث انته وأصل أحاديثه يف أيب داود يف سننه وقيل من أوالد احلسْي وقيل من ذريتهما‬

‫(‪ )11‬سنن أيب داود (‪)211 /3‬‬

‫‪ - 7072‬حدثنا أمحد بن إبراهيم حدثنا عبد اهلل بن جعفر الريق حدثنا أبو املليح احلسن بن عمر عن زياد‬
‫بن بيان عن لَع بن نفيل عن سعيد بن املسيب عن أم سلمة قالت سمعت رسول اهلل صىل اهلل عليه وسلم‬
‫يقول املهدي من عتِت من وَل فاطمة قال عبد اهلل بن جعفر وسمعت أبا املليح يثين ىلع لَع بن نفيل ويذكر‬
‫منه صالحا‬

‫‪14‬‬
BAB KEDUA
KEUTAMAAN AHLUL BAIT NABI ‫ﷺ‬

Siapakah Ahlul Bait?


Dalam Al-Quran, Allah ‫ ﷻ‬berfirman:
ْ َ ْ َ َ ْ ِّ ُ ُ ْ َ َ ْ ُ ُ َّ ُ ُ َ َّ
ً ‫اْليْت َو ُي َط ِّه َر ُك ْم َت ْطه‬
‫ريا‬ ِ ِ َ ‫الرجس أهل‬ ‫إِنما ي ِريد اَّلل ِيلذ ِهب عنكم‬

”Sesungguhnya Allah bermaksud hendak menghilangkan dosa dari


kamu, hai Ahlul Bait dan membersihkan kamu sebersih-bersihnya.”
(QS Al Ahzab : 33 )
Secara harfiah, arti ahlul bait adalah penghuni rumah atau kerabat.
Dengan demikian, maka ahlul bait Rasulullah ‫ ﷺ‬adalah semua penghuni
rumah Rasulullah ‫ﷺ‬. Jadi istri-istri Nabi ‫ ﷺ‬sudah pasti termasuk dalam
ahlul bait yang dimaksud dalam ayat tersebut ‫ﷺ‬.(1) Selain itu, keluarga
Nabi ‫ ﷺ‬yang muslim lain pun masuk dalam keumuman Ahlul Bait. Di
antara orang-orang yang dikhususkan oleh Nabi ‫ ﷺ‬sebagai ahlul bait
adalah : Sayidah Fatimah, Sayidina Ali, Sayidina Hasan dan Sayidina
Husain yang dikenal dengan Ashhabul Kisa (yang dinaungi kain kisa).
Ini sesuai dengan hadits yang diriwayatkan oleh Imam Turmudzi:
ََ َُ ْ َ ْ َََ َ َ
ِّ َّ‫ىلع انل‬ ِّ َّ‫ب انل‬ ْ‫َ ْ ُ َ َ ْ َيب َسلَ َم َة َربي‬
‫ِب صىل اهلل‬ ِ ‫ة‬ ‫ْلي‬ ‫ا‬ ِ ‫ه‬‫ذ‬ِ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ز‬ ‫ن‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫وسلم‬ ‫عليه‬ ‫اهلل‬ ‫صىل‬ ‫ِب‬ ِ ِ ِ ِ ‫عن عمر ب ِن أ‬
َ َ َ َ ِّ ُ ْ َ ً ْ ْ َ ْ ُ َ ِّ َ ُ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ ْ ِّ ُ ُ ْ َ َ ْ ُ ُ ُ ْ ُ َ َّ
‫ت أم سلمة‬ ِ ‫ت ويطهركم تط ِهريا } ِيف بي‬ ِ ‫عليه وسلم { إِنما ي ِريد اهلل ِيلذ ِهب عنكم الرجس أهل اْلي‬
ُ َ َّ َ َ ْ َ َ ْ َ ٌّ َ َ َ ْ ُ َ َّ َ َ ً ْ َ ُ ً َ َ َ َ َ َّ ‫فَ َد َاع‬
‫لَع خلف ظه ِرهِ فجلله‬ ِ ‫كسا ٍء و‬ ِ ِ‫اطمة َوحسنا َوحسينا فجللهم ب‬ ِ ‫ِب صىل اهلل عليه وسلم ف‬ ُّ ‫انل‬
ِ
َ َ َ َ ُ ْ َ َ ً ْ ْ َ ْ ُ ْ ِّ َ َ َ ْ ِّ ُ ُ ْ َ ْ ْ َ َ ْ َ ُ ْ َ َ ُ َ َّ ُ َّ َ َ َ َّ ُ َ
‫ت أ ُّم َسل َمة َوأنا‬ ‫كسا ٍء ثم قال اللهم هؤال ِء أهل بي ِِت فاذ ِهب عنهم الرجس وطهرهم تط ِهريا قال‬ ِ ِ‫ب‬
ََ ٌ َ ٌ َ ْ َ ََْ َ َ ْ َ َ َ َّ َّ َ َ ْ ُ َ َ
‫ري قال هذا ح ِديث غ ِريب من حديث عطا ٍء عن‬ ٍ ‫ت ىلع خ‬ ِ ‫ت ىلع ماكنِ ِك وأن‬ ِ ‫اَّلل قال أن‬
ِ ‫معهم يا ن ِِب‬
َََ َ ُ
‫ع َم َر بن أيب سلمة‬

Dari Umar bin Abi Salamah, anak tiri Rasulullah ‫ﷺ‬, berkata: “Ayat ini
turun kepada Nabi ‫ ﷺ‬di rumah Ummu Salamah yaitu,”Sesungguhnya

15
Allah bermaksud hendak menghilangkan dosa dari kamu, hai ahlul bait
dan membersihkan kamu sebersih-bersihnya.”
Kemudian Nabi memanggil Fatimah, Hasan, dan Husain, lalu
menaungi mereka dengan kain kisa. Ketika itu Ali berada di belakang
punggungnya. Kemudian Rasulullah menaunginya pula dengan kain
kisa, seraya berkata: “Wahai Allah, inilah ahlul baitku, maka
hilangkanlah dari mereka kotoran dan sucikanlah mereka.” Ummu
Salamah pun berkata “Apakah aku bersama mereka wahai
Rasulullah?” Rasulullah menjawab: “Engkau berada di tempatmu dan
engkau berada dalam kebaikan.” (HR Turmudzi)(2)
Perkataan Rasulullah kepada Ummu Salamah “Engkau berada di
tempatmu dan engkau berada dalam kebaikan” tidak berarti bahwa istri
Rasulullah tidak termasuk ahlul bait. Namun yang dimaksudkan, Ummu
Salamah tidak perlu masuk karena sudah memiliki kedudukan sebagai
ahlul bait. Beliau adalah istri Rasulullah ‫ﷺ‬, dan oleh karena itu
Rasulullah berkata “dan engkau berada dalam kebaikan.” Selain itu,
tidak mungkin Rasulullah memasukkan Ummu Salamah ke dalam
naungan kisa karena disana terdapat Sayidina Ali yang merupakan lelaki
ajnabi (bukan mahram) baginya.
Termasuk dalam lingkup ahlul bait adalah paman-paman beliau yang
muslim serta semua keluarga Nabi yang diharamkan menerima zakat. Ini
sesuai dengan perkataan Nabi ‫ ﷺ‬kepada cucu Beliau ketika
mengeluarkan kurma zakat dari mulutnya:
َ َ َّ َ ُ ُ ْ َ َ َ ُ َ َّ َ َ ْ َ َ َ
‫الص َدقة‬ ‫ت أن آل حم َّم ٍد صىل اهلل عليه وسلم ال يأكلون‬ ‫أما ع ِلم‬

“Apakah engkau tahu bahwa keluarga Muhammad tidak memakan


sedekah (zakat).” (HR Bukhari)(3)
Dari hadits ini dapat kita ketahui bahwa keluarga Nabi (‫ )آل النبي‬adalah
mereka yang diharamkan menerima zakat, yakni Bani Hasyim dan Bani
Muthalib seperti disebutkan dalam Madzhab Syafi'i. Artinya, paman-

16
paman beliau juga termasuk sebagai keluarga Nabi ‫ ﷺ‬yang harus
dihormati.
Jika mereka termasuk keluarga Nabi (‫)آل النبي‬, maka mereka termasuk
juga dalam ahlul bait Nabi karena dalam pengertian bahasa, arti Al (‫) آل‬
tidak berbeda dengan ahli yaitu kerabat. Oleh karena itu, sebagian ahli
bahasa menganggap tidak ada perbedaan antara istilah ahlu dan Al (‫)آل‬.
Ini bisa dilihat dari tashghir keduanya ke dalam satu lafadz yang sama
yaitu Uhail (‫( )اُهَ ْي ُل‬3). Hal ini didukung oleh keterangan yang jelas dari
Rasulullah ‫ ﷺ‬dalam sebuah hadits riwayat Ka'ab bin `Ujrah :
َّ َ ْ َ ْ َ ْ َ ْ ُ ْ َ َ ُ َ َّ َ ْ َ َّ َ ُ َ َ َ ْ ُ َ َّ َ ُ َ ْ َ َ
‫ت فإِن‬ِ ‫اَّلل كيف الصالة عليكم أهل اْلي‬ ِ ‫ فقلنا يا رسول‬- ‫ صىل اهلل عليه وسلم‬- ‫اَّلل‬ِ ‫سأنلَا رسول‬
َُ َ َ َ َّ َ ُ َ َ ِّ َ َّ ُ َّ ُ ُ َ َ ُ ِّ َ ُ َ ْ َ َ َ َّ َ ْ َ َ َّ
…‫آل حم َّم ٍد‬ِ ‫ وىلع‬، ‫ قال « قولوا اللهم صل ىلع حمم ٍد‬. ‫اَّلل قد علمنا كيف نسلم‬

Kami bertanya kepada Rasulullah. Kami berkata: “Wahai Rasulullah,


bagaimana cara bershalawat kepada kalian, ahlul bait, karena Allah
telah mengajarkan kami cara memberi salam. Rasulullah bersabda:
“Katakanlah, Ya Allah, limpahkanlah shalawat kepada Muhammad dan
kepada al (keluarga) Muhammad…”(HR Bukhari, 3370) (4)
Ka`ab bin `Ujrah bertanya tentang cara bershalawat kepada ahlul bait
dan Nabi justru menjawab dengan menggunakan lafadz al ( ‫) آل‬, bukan
dengan lafadz ahlul bait. Ini menunjukkan tidak adanya perbedaan
antara kedua istilah tersebut dari sisi arti.
Di antara ahlul bait juga adalah keturunan beliau,’ ini bisa dengan jelas
kita fahami dari hadits Tsaqalain, di mana dalam salah satu redaksinya,
Rasulullah ‫ ﷺ‬menyamakan antara ithrah dengan ahlul bait. Beliau
bersabda:
ٌ َّ ُ َ
‫اَّلل َحبْل‬
َ َ ُ َ ْ َ َ ُ ُ َ َ ْ َ ُّ َ ْ َ ْ ُ ْ َّ َ َ ْ َ ْ ُ ٌ َ‫إ ِِّّن ت‬
ِ ‫ ِكتاب‬:‫ارك ِفيكم ما إِن تمسكتم بِ ِه لن ت ِضلوا بع ِدي أحدهما أعظم ِمن اْلخ ِر‬ ِ ِ
َ َ َ َ َ َ
ُْ َ َ َّ َ َ ‫ َول ْن َيتَ َف َّرقَا َح ََّّت يَر َدا‬،‫تِت أ ْه ُل بَيِْت‬
‫لَع احل َ ْوِ فانظ ُروا كيْف‬ َْ َ ْ َ َّ َ ٌ ُ ْ َ
ِ ِ ِ ‫ و ِع‬.ِِ ‫ممدود ِمن السما ِء إَِل اْلر‬
َُُْ
‫يه َما‬
ِ ‫وِن ِف‬ ِ ‫َتلف‬

17
‫‪Sungguh aku meninggalkan bagi kalian hal yang jika kalian berpegang‬‬
‫‪dengannya maka kalian tidak akan tersesat sepeninggalanku. Yang satu‬‬
‫‪lebih besar dari yang lain. Yaitu Kitabullah, suatu tali yang menjulur‬‬
‫‪dari langit ke bumi. Dan ithrahku, Ahlu Baitku. Keduanya tidak akan‬‬
‫)‪berpisah sampai mendatangiku di telaga. (HR Turmudzi)(5‬‬
‫‪Dalam kamus dikatakan bahwa ithrah adalah keturunan seseorang dan‬‬
‫)‪keluarganya yang terdekat.(6‬‬
‫‪Dari pembahasan di atas, kita dapat mengambil kesimpulan bahwa Ahlul‬‬
‫‪Bait memiliki makna yang luas, bukan hanya sekedar Ahlul Kisa tetapi‬‬
‫‪ yang beriman.‬ﷺ ‪juga mencakup seluruh keluarga dan keturunan Nabi‬‬

‫‪Referensi‬‬
‫(‪)1‬املحكم واملحيط اْلعظم ‪)255 / 3( -‬‬
‫ْ ٌ‬ ‫ْ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ ْ َ ٌ َ َْ َْ‬
‫بالليل يَدعون ك ْوث َرا ) قال سيبويه ‪ :‬وقالوا ‪ :‬أهالت …‪ ..‬اَل‬
‫ِ‬ ‫اعص ٍم إذا أدْلُوا‬
‫بن ِ‬‫( وهم أهالت حول قي ِس ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ان قال وأهل املذهب ‪ :‬من يدين به ‪ .‬وأهل اْلمر ‪ :‬والته ‪ .‬وأهل اْليت ‪ :‬ساكنه ‪ .‬وأهل بيت انلِب صىل اهلل‬
‫عليه وسلم ‪ :‬أزواجه وبناته وصهره ‪ ،‬اعين عليا عليه السالم ‪ ،‬وقيل ‪ :‬نساء انلِب صىل اهلل عليه وسلم ‪،‬‬
‫ُ ُ ُ ُ ْ ُ َ ْ ُ ُ ِّ ْ َ ْ‬
‫أه َل َ ْ‬
‫ت ( القراءة أهل‬ ‫اْلي ِ‬ ‫والرجال اذلين هم آهل ‪ .‬ويف اتلزنيل ‪ ) :‬إنما يريد اهلل ِيلذ ِهب عنكم الرجس‬
‫َْ‬
‫بانلصب ىلع املدح ‪ ،‬كما قال ‪ :‬بك اهلل نرجو الفضل ‪ ،‬وسبحانك اهلل العظيم ‪ ،‬وىلع انلداء ‪ ،‬كأنه قال ‪ :‬يا أهل‬
‫ْ َ‬ ‫َّ ُ َ ْ‬
‫اْليت ‪ ،‬وقوهل تعاَل نلوح عليه السالم ‪ ) :‬إنه لي َس ِم ْن أه ِلك ( قال الزجاج ‪ :‬أراد ليس من أه ِلك اذلين‬
‫ُْ‬
‫وعدتك أن أجنيتهم ‪ ،‬قال ‪ :‬وجيوز أن يكون ‪ :‬ليس من أهل دينك ‪ .‬وأهل ُك نِب ‪ :‬أمته ‪.‬‬

‫املصباح املنري ‪)38 / 1( -‬‬

‫( أهل ) الرجل ( يأهل ) و ( يأهل ) ( أهوال ) إذا تزوج و ( تأهل ) كذلك ويطلق ( اْلهل ) ىلع الزوجة و (‬
‫اْلهل ) أهل اْليت واْلصل فيه القرابة وقد أطلق ىلع اْلتباع و ( أهل ) اْلدل من استوطنه و ( أهل ) العلم‬
‫من اتصف به واْلمع ( اْلهلون ) وربما قيل ( اْلهايل ) و ( أهل ) اثلناء واملجد يف اَلاعء منصوب ىلع انلداء‬
‫وجيوز رفعه خَب مبتدأ حمذوف أي أنت أهل و ( اْلهِل ) من اَلواب ما ألف املنازل وهو ( أهل ) لإلكرام‬
‫أي مستحق هل وقوهلم ( أهال وسهال ومرحبا ) معناه أتيت قوما أهال وموضعا سهال واسعا فابسط نفسك‬

‫‪18‬‬
‫واستأنس وال تستوحش و ( اإلهالة ) بالكرس الودك املذاب و ( استأهلها ) أكلها ويقال ( استأهل ) بمعىن‬
‫استحق‬

‫(‪)3‬سنن التمذي ‪)662 / 5( -‬‬

‫حدثنا قتيبة حدثنا حممد بن سليمان اْلصبهاِّن عن حيىي بن عبيد عن عطاء بن أيب رباح عن عمر بن أيب‬
‫سلمة ربيب انلِب صىل اهلل عليه وسلم قال نزلت هذه اْلية ىلع انلِب صىل اهلل عليه وسلم { إنما يريد اهلل‬
‫يلذهب عنكم الرجس أهل اْليت ويطهركم تطهريا } يف بيت أم سلمة فداع انلِب صىل اهلل عليه وسلم‬
‫فاطمة وحسنا وحسينا فجللهم بكساء ولَع خلف ظهره فجلله بكساء ثم قال امهلل هؤالء أهل بيِت‬
‫َْ‬ ‫َ َ‬ ‫َْ‬ ‫َ َ ُ ْ َ َّ َّ‬
‫ت ىلع ماكنِ ِك َوأن ِ‬
‫ت ىلع‬ ‫اَّلل قال أن ِ‬
‫ِب ِ‬ ‫فاذهب عنهم الرجس وطهرهم تطهريا قالت أم سلمة وأنا معهم يا ن ِ‬
‫َ َََ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫يث َغر ٌ‬
‫َ ٌ‬ ‫َْ‬
‫يب من حديث ع َطا ٍء عن ع َم َر بن أيب سلمة‬ ‫ِ‬ ‫ري قال هذا ح ِد‬
‫خ ٍ‬

‫صحيح مسلم ‪)1882 / 3( -‬‬


‫ْ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫َُْ‬ ‫َّ‬ ‫َ ْ َ َ َ ُ َ َّ ُ‬ ‫َ ْ‬
‫رش عن‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ب‬ ‫بن‬ ‫حممد‬ ‫حدثنا‬ ‫قاال‬ ‫ر‬
‫ري واللفظ ِْل ِيب ب ٍ‬
‫ك‬ ‫اَّلل بن نم ٍ‬‫حدثنا أبو بك ِر بن أيب شيبة وحممد بن عبد ِ‬
‫َ ً‬ ‫َ ُ َ‬ ‫َ َّ َ ْ َ ْ َ‬ ‫َ ََْ‬ ‫ُ ْ َ‬
‫ت شيبَة قالت قالت َاعئِشة خ َر َج انلِب صىل اهلل عليه وسلم غ َداة‬ ‫ب بن شيبة عن ص ِفية بِن ِ‬ ‫زكريا عن مصع ِ‬
‫ُ َّ َ َ ْ َ ُ‬
‫اط َمة‬
‫ْ َ ُْ ََ َ َ‬ ‫احل َ َس ُن بن َ ٍّ َ َ ْ َ َ ُ ُ َّ‬
‫َ ْ َ ْ ََ َ َ َ ْ‬ ‫ٌ‬
‫َو َعليْ ِه ِم ْر ٌط ُم َر َّحل من شع ٍر أسود فجاء‬
‫َ‬
‫لَع فأدخله ثم جاء احلُسْي فدخل معه ثم جاءت ف ِ‬ ‫ِ‬
‫اْليْت َو ُي َط ِّه َر ُك ْم َت ْطه ً‬
‫ريا }‬
‫ْ َ َ ْ ُ ْ ِّ ْ َ‬
‫ج َس أ ْه َل ْ َ‬‫الر‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ذ‬‫يد اهلل ِيلُ‬‫لَع فَأَ ْد َخلَ ُه ُث َّم قال { إنما يُر ُ‬
‫ٌّ‬ ‫فَأَ ْد َخلَ َها ُث َّم جاء َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫سنن اْليهيق الكَبى ‪(131 / 3( -‬‬

‫‪ 00‬أخَبنا أبو عبد اهلل حممد بن أمحد بن أيب طاهر اَلقاق ببغداد أنبأ أمحد بن عثمان اْلديم ثنا حممد بن‬
‫عثمان بن أيب شيبة ثنا أيب ثنا حممد بن برش العبدي ثنا زكريا بن أيب زائدة ثنا مصعب بن شيبة عن صفية‬
‫بنت شيبة عن اع ئشة ريض اهلل عنها قالت خرج انلِب صىل اهلل عليه وسلم ذات غداة وعليه مرط مرحل‬
‫من شعر أسود فجاء احلسن فأدخله معه ثم جاء احلسْي فأدخله معه ثم جاءت فاطمة فأدخلها معه ثم جاء‬
‫لَع فأدخله معه ثم قال إنما يريد اهلل يلذهب عنكم الرجس أهل اْليت ويطهركم تطهريا رواه مسلم يف‬
‫الصحيح عن أيب بكر بن أيب شيبة وغريه عن حممد بن برش‬

‫اَلر املنثور ‪)615 / 6( -‬‬

‫‪19‬‬
‫أن رسول اهلل صىل اهلل عليه وسلم نان يمر بباب فاطمة ريض اهلل عنها إذا خرج إَل صالة الفجر ويقول‬
‫الصالة يا أهل اْليت الصالة { إنما يريد اهلل يلذهب عنكم الرجس أهل اْليت ويطهركم تطهريا } وأخرج‬
‫مسلم عن زيد بن أرقم ريض اهلل عنه أن رسول اهلل صىل اهلل عليه وسلم قال أذكركم اهلل يف أهل بيِت فقيل‬
‫‪ :‬لزيد ريض اهلل عنه ‪ :‬ومن أهل بيته أليس نساؤه من أهل بيته قال ‪ :‬نساؤه من أهل بيته ولكن أهل بيته‬
‫من حرم الصدقة بعده آل لَع وآل عقيل وآل جعفر‬

‫(‪ )2‬صحيح اْلخاري (‪)531 /3‬‬

‫‪ - 5656‬حدثنا عمر بن حممد بن احلسن اْلسدي حدثنا أيب حدثنا إبراهيم بن طهمان عن حممد بن زياد‬
‫عن أيب هريرة ريض اهلل عنه قال ‪ :‬نان رسول اهلل صىل اهلل عليه وسلم يؤِت باتلمر عند رصام انلخل فيجئ‬
‫هذا بتمره وهذا من تمره حَّت يصري عنده كوما من تمر فجعل احلسن واحلسْي ريض اهلل عنهما يلعبان بذلك‬
‫اتلمر فأخذ أحدهما تمرة فجعله يف فيه فنظر إيله رسول اهلل صىل اهلل عليه وسلم فأخرجها من فيه فقال (‬
‫أما علمت أن آل حممد صىل اهلل عليه وسلم ال يأكلون الصدقة(‬

‫(‪ )2‬تهذيب اللغة ‪( -‬ج ‪ / 5‬ص ‪)311‬‬


‫َُ‬ ‫ِّ‬
‫وقالت طائفة‪ :‬اْلل واْلهل‪ ،‬واحد‪.‬واحتجوا بأن " اْلل " إذا ُصغر قالوا‪ :‬أهيل‪ ،‬فاكن اهلمزة هاء‪ ،‬كقوهلم‪ :‬هرنت‬
‫ُ‬ ‫ً‬ ‫َ‬
‫اثلوب وأنرته‪ ،‬إذا جعلت هل علما‪.‬وروى الفراء عن الكسايئ يف تصغري " آل " ‪ :‬أ َويْل‪.‬قال أبو العباس‪ :‬فقد‬
‫زالت تلك العلة وصار اْلل واْلهل أصلْي ملعنيْي‪ ،‬فيدخل يف الصالة ُك من اتبع انلِب صىل اهلل عليه‬
‫وسلم‪ ،‬قرابة نان أو غري قرابة‪.‬‬

‫(‪ )3‬صحيح اْلخاري (‪)1322 /2‬‬

‫‪ - 7520‬حدثنا قيس بن حفص وموىس بن إسماعيل قاال حدثنا عبد الواحد بن زياد حدثنا أبو قرة مسلم‬
‫بن سالم اهلمذاِّن قال حدثين عبد اهلل ابن عيَس سمع عبد الرمحن بن أيب يلىل قال ‪ :‬لقيين كعب بن عجرة‬
‫فقال أال أهدي لك هدية سمعتها من انلِب صىل اهلل عليه و سلم ؟ فقلت بىل فأهدها يل فقال سأنلا رسول‬
‫اهلل صىل اهلل عليه وسلم فقلنا يا رسول اهلل كيف الصالة عليكم أهل اْليت فإن اهلل قد علمنا كيف نسلم‬

‫‪20‬‬
‫عليكم ؟ قال ( قولوا امهلل صل ىلع حممد وىلع آل حممد كما صليت ىلع إبراهيم وىلع آل إبراهيم إنك محيد‬
‫جميد امهلل بارك ىلع حممد وىلع آل حممد كما باركت ىلع إبراهيم وىلع آل إبراهيم إنك محيد جميد )‬

‫(‪ )5‬سنن التمذي (‪ 662 /5‬ت شاكر)‬


‫َ َ‬ ‫َ ْ ُ َ‬ ‫َّ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ُّ َ َ َ َّ َ ُ َ‬ ‫َ َّ َ َ َ ُّ ْ ُ ُ ْ‬
‫حدثنَا حم َّم ُد ْب ُن ف َضيْ ٍل قال‪َ :‬حدثنَا اْلع َمش‪ ،‬ع ْن َع ِط َّية‪ ،‬ع ْن‬ ‫ويف قال‪:‬‬ ‫لَع بن المن ِذ ِر الك ِ‬ ‫‪ - 7000‬حدثنا ِ‬
‫َ ْ َ ْ ْ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ ُ ُ َّ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َ ََّ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫اْل ْع َمش‪ ،‬ع ْن َ‬
‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ‬ ‫أَيب َ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪:‬‬ ‫ت‪ ،‬عن زي ِد ب ِن أرقم قاال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫يب ب ِن أ ِيب ثابِ ٍ‬
‫ِ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫ي‬‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬
‫ود ِمنَ‬ ‫َ ُ َّ َ ْ ٌ َ ْ ُ ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ ُ ُ َ َ ْ َ‬ ‫ُ ْ َ ْ َ َ َّ ْ ُ ْ َ ْ َ ُّ َ ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ِّ َ‬
‫اَّلل حبل ممد‬ ‫ارك ِفيكم ما ِإن تمسكتم بِ ِه لن ت ِضلوا بع ِدي أحدهما أعظم ِمن اْلخ ِر‪ِ :‬كتاب ِ‬ ‫" ِإِّن ت ِ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ْ ُ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َّ َ َ َّ َ َ َ َ َّ َ ْ َ َ ْ ُ ُ َ ْ َ ْ ُ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ َ‬
‫يه َما «هذا‬ ‫وِن ِف ِ‬
‫السما ِء إَِل اْلر ِِ‪ .‬و ِعت ِِت أهل بي ِِت‪ ،‬ولن يتفرقا حَّت ي ِردا لَع احلوِ فانظروا كيف َتلف ِ‬
‫ْ‬
‫يث َح َس ٌن َغر ٌ‬
‫يب»‬
‫َ ٌ‬
‫ح ِد‬
‫ِ‬

‫(‪ )6‬الصحاح تاج اللغة وصحاح العربية» (‪)325 /3‬‬


‫ََْ َ‬ ‫ُ‬ ‫َُْ‬
‫تة الرجل‪ :‬نسله ورهطه اْلدن ْون»‬ ‫«و ِع‬

‫‪21‬‬
Keutamaan Ahlul Bait Dalam Al-Quran
Keutamaan keluarga Nabi ‫ ﷺ‬merupakan hal yang disepakati umat Islam.
Akan tetapi banyak umat Islam yang tidak tahu bahkan mungkin baru
pertama kali mendengar tentang mereka karena sudah sedikit sekali
minat untuk mempelajari ilmu agama. Padahal banyak sekali ayat, hadits
dan ucapan ulama yang menunjukkan keutamaan Ahlul Bait, keluarga
Nabi ‫ﷺ‬. Syaikh Zaini Dahlan mengatakan mengenai hal ini:

‫ وأهملوا ما‬،‫كثريا من انلاس قد غفلوا عما خص اهلل تعاَل به أهل بيت انلِب ﷺ من الفضائل‬
‫ وربما أن بعض انلاس ينكرون انتساب احلسن‬.‫أوجب اهلل هلم من املحبة الِت يه أعظم الوسائل‬
‫واحلسْي وذريتهما للنِب ﷺ فيقعون يف احلرج املوجب لالنتقام‬

Banyak orang yang sudah melalaikan keutamaan-keutamaan yang Allah


‫ ﷻ‬anugerahkan secara khusus kepada Ahlul Bait Nabi ‫ﷺ‬. Mereka
mengabaikan kewajiban yang Allah perintahkan untuk mencintai
mereka yang merupakan wasilah yang paling agung. Bahkan sebagian
orang kadang mengingkari nasab dari Sayidina Hasan dan Husain serta
keturunannya kepada Nabi ‫ﷺ‬, sehingga mereka jatuh dalam dosa yang
mewajibkan siksa dari Allah. (Masyariqul Anwar Bi Fadhail Dzuriyati
Khairil Bariyah)
Untuk lebih mengenal tentang keistimewaan Ahlul Bait, dalam
kesempatan ini kami akan memaparkan sebagian dari keutamaan-
keutamaan Ahlul Bait yang disebutkan dalam Al-Quran, Hadits, dan
perkataan para ulama yang muktabar.
Kami akan memulai dari keutamaan Ahlul Bait yang disebutkan dalam
Al-Qur’an.

● Disucikan dari kotoran


Allah ‫ ﷻ‬berfirman:

22
َ
‫ريا‬ ِ َ ْ ‫الر ْج َس أ ْه َل‬
ً ‫اْليْت َو ُي َط ِّه َر ُك ْم َت ْطه‬ ُ ْ َ َ ْ ُ ُ َّ ُ ُ َ َّ
ِّ ‫ك ُم‬ ‫إِنما ي ِريد اَّلل ِيلذ ِهب عن‬
ِ
Sesungguhnya Allah bermaksud hendak menghilangkan dosa dari
kamu, hai Ahlul Bait dan membersihkan kamu sebersih-bersihnya. (QS
Al-Ahzab : 33 )
Yang dimaksud pensucian di sini adalah pensucian dari kesyirikan, dosa,
atau keburukan. Ahlul Bait yang dimaksud di sini adalah para istri dan
keluarga Nabi ‫ﷺ‬.(1)

Dalam hadits yang diriwayatkan oleh Imam Muslim disebutkan bahwa


Sayidah Aisyah menuturkan mengenai ayat ini:
ْ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ ْ ٌ َّ َ ُ ٌ ْ ْ َ َ َ ً َ َ َ َّ َ َ ْ َ َ ُ َّ ُّ َّ َ َ َ
ٍّ َ ‫اء احل َ َس ُن ْب ُن‬
‫لَع‬ ‫ فج‬،‫ِب َصىل اهلل علي ِه وسلم غداة وعلي ِه ِمرط مرحل ِمن شع ٍر أسود‬
ِ ِ ‫خرج انل‬
َّ َ َ ُ ُ َ َ ْ َ َ ٌّ َ َ َ َّ ُ َ َ َ ْ َ َ ُ َ َ ْ َ َ َّ ُ ُ َ َ َ َ َ َ ُ ْ َ ُ ْ َ َ َّ ُ ُ َ َ ْ َ َ
‫ { ِإن َما‬:‫ ث َّم قال‬،‫لَع فأدخله‬
ِ ‫ ثم جاء‬،‫اطمة فأدخلها‬ ِ ‫ ثم جاءت ف‬،‫ ثم جاء احلسْي فدخل معه‬،‫فأدخله‬
َ
‫ريا‬ ِ َ ْ ‫الر ْج َس أ ْه َل‬
ً ‫اْليْت َو ُي َط ِّه َر ُك ْم َت ْطه‬ ُ َْ َ ْ ُ ُ ُ ُ
ِّ ‫ك ُم‬ ‫ي ِريد اهلل ِيلذ ِهب عن‬
ِ

Suatu pagi, Nabi ‫ ﷺ‬keluar dengan membawa kain yang berhias yang
ditenun dari bulu berwarna hitam. Lalu datanglah Hasan bin Ali, lantas
Beliau memasukkannya (ke dalam naungan kain itu). Kemudian datang
Husain, lantas Beliau memasukkannya. Kemudian datang Fatimah,
lantas Beliau memasukkannya. Kemudian datang Ali, lantas Beliau
memasukkannya. Setelah itu Beliau membacakan... (ayat di atas). (HR
Muslim)(2)
Dalam riwayat lain yang diceritakan oleh Sayidah Ummu Salamah, salah
satu istri Nabi ‫ﷺ‬, disebutkan bahwa setelah Nabi ‫ ﷺ‬menaungi mereka
dengan kain, Nabi ‫ ﷺ‬berdoa:
ً ‫الر ْج َس َو َط ِّه ْر ُه ْم َت ْطه‬ ْ ‫ أَذْه‬،‫اصِت‬
ِّ ‫ب َعنْ ُه ُم‬ َّ ‫اللَّ ُه َّم َه ُؤ َال ِء أَ ْه ُل بَيِْت َو َخ‬
‫ريا‬ ِ ِ ِ ِ
Ya Allah, merekalah Ahlul Baitku dan yang terdekat denganku.
Hilangkanlah dari mereka kotoran, dan bersihkanlah mereka sebersih-
bersihnya. (HR Turmudzi dan Ahmad)(3)

23
● Keluarga terpilih
Dalam Al Qur`an Allah ‫ ﷻ‬berfirman :
َ ‫ىلع الْ َعالَم‬
‫ْي‬
َ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ ً ُ َ َ َ َ َ ْ َ َّ َّ
‫ِإن اَّلل اصطَف آدم ونوحا وآل ِإبرا ِهيم وآل ِعمران‬
ِ

“Sesungguhnya Allah telah memilih Adam, Nuh, keluarga Ibrahim dan


keluarga 'Imran melebihi segala umat (di masa mereka masing-
masing).” (QS : Ali Imran : 33)
Dalam ayat ini dijelaskan bahwa Allah mengkhususkan keluarga
Ibrahim dan keluarga `Imran di atas umat-umat lainnya. Termasuk dari
keluarga Ibrahim adalah Keluarga Muhammad ‫ﷺ‬.(4)

Keluarga Nabi ‫ ﷺ‬merupakan keluarga yang terpilih dari keluarga-


keluarga pilihan. Tidak bercabang dua keluarga kecuali keluarga Nabi ‫ﷺ‬
berada pada yang terbaik di antara keduanya. Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
َ َ ْ ُ َ َ ْ ََ َ ًْ ُ َ َ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َّ
‫اش ٍم‬ ِ ‫اهلل اص َطَف ِكنانة من َو‬
ِ ‫َل إسماعيل َواصطَف ق َريشا من ِكنانة َواصطَف من ق َري ٍش ب ِين ه‬ ‫إِن‬
َ َ َ َ ْ
ِ ‫َواصطف ِاِّن من ب ِين ه‬
‫اش ٍم‬

“Sesungguhnya Allah memilih Bani Kinanah dari keturunan Ismail, dan


memilih Quraisy dari Kinanah dan memilih Bani Hasyim dari Quraisy
dan memilih aku dari Bani Hasyim.” (HR Muslim) (5)

● Perintah Bershalawat Untuk Keluarga Nabi ‫ﷺ‬

Allah ‫ ﷻ‬berfirman:
َّ َ ُّ َ َ َّ َ َ َ ُّ َ ُ ُ َ َ
ً ‫آمنُوا َصلُّوا َعلَيْه َو َسلِّ ُموا ت َ ْسل‬
‫يما‬ ِ ِ
َ ‫ين‬
َ ‫اذل‬
ِ ‫ِب يا أيها‬ ّ ‫اَّلل َو َم َالئِكته يصلون ىلع انل‬
َ َّ ‫إ َّن‬
ِ
ِ
Sesungguhnya Allah dan malaikat-malaikat-Nya bershalawat untuk
Nabi. Hai orang-orang yang beriman, bershalawatlah kamu untuk
Nabi dan ucapkanlah salam penghormatan -Ahzab kepadanya. (QS Al-
Ahzab : 56)
24
Kaab bin ‘Ujrah menuturkan, ketika ayat tentang perintah shalawat ini
diturunkan, seorang lelaki mendatangi Nabi ‫ﷺ‬, lalu bertanya:
ُ َّ ْ َ ُ ‫الس‬ َ َ
َّ ‫ هذا‬،‫سول اهلل‬
‫الصالة؟‬ ‫ فكيف‬،‫عرفناه‬ ‫الم عليك قد‬ ِ ‫يا ر‬

Wahai Rasulullah, kami sudah mengetahui bagaimana cara


menyampaikan salam kepadamu, lalu bagaimana cara bershalawat
kepadamu?
Maka Nabi ‫ ﷺ‬menjawab:
َّ ‫ اللَّ ُه َّم َص ِّل ىلع‬:‫قُ ْل‬
َّ ‫حممد وىلع آل‬
... ‫حمم ٍد‬ ِ ٍ

Katakanlah: “Ya Allah limpahkan shalawat untuk Muhammad dan


untuk keluarga Muhammad .....(6)
Ini merupakan keutamaan agung bagi Ahlul Bait, karena terdapat
perintah untuk bershalawat kepada mereka mengiringi shalawat kepada
Nabi ‫ﷺ‬. Dalam Madzhab Syafii mengucapkan shalawat kepada keluarga
Nabi ‫ ﷺ‬dalam shalat adalah sunnah, bahkan sebagian mereka
mewajibkannya berdasarkan hadits Nabi ‫ﷺ‬:
ُ ْ ْ ْ ُ َ ْ ْ َ َ َ َّ َ َ َ ِّ َ ُ ْ َ ً َ َ َّ َ ْ َ
‫لَع َوال َىلع أه ِل بَي ِِت ل ْم تقبَل ِمنه‬ ‫من صىل صالة لم يصل ِفيها‬

Siapa yang bershalawat kepadaku namun tidak bershalawat kepada


Ahlul Baitku, maka shalawatnya tidak akan diterima. (HR Daruquthni)
Oleh sebab itu, diriwayatkan bahwa Imam Syafii membawakan syair
berikut ini:
َ َْ ْ ُ ْ ٌ َْ ُ ُ ُّ ُ ُ َ ْ‫يا أَ ْه َل َبي‬
‫آن أن َز ُهل‬ ِ ‫ول اهلل حبكم … فرِ ِمن ا‬
ِ ‫هلل يف القر‬ ِ ‫ت رس‬ ِ
ُ َ ‫الة‬
َ َ ُ َ ِّ َ ُ َّ َ ْ َ َ ْ ُ ُ ََ
‫هل‬ ‫يم القد ِر أنك ُم … َم ْن ل ْم يُ َصل َعليْك ْم ال ص‬
ِ ‫كفاكم ِمن ع ِظ‬

25
Wahai Ahlul Bait Rasulullah, sungguh mencintai kalian adalah
kewajiban dari Allah yang ditetapkan dalam Al-Qur’an yang
diturunkan-Nya
Cukup bagi kalian sebagai bukti agungnya kemuliaan kalian, bahwa
siapa saja yang tidak bershalawat kepada kalian maka tidak ada shalat
yang diterima baginya. (7)

● Ayat Mubahalah
Allah ‫ ﷻ‬berfirman:
ََ َ َ ْ ُ َ َََْ ََ ََْ ُ ْ َ َْ َ َ ْ ُ َ ْ ْ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َّ َ ْ َ َ
‫اءنا‬‫اجك ِفي ِه ِمن بع ِد ما جاءك ِمن ال ِعل ِم فقل تعالوا ندع أبناءنا وأبناءكم ونِس‬ ‫فم ن ح‬
َ ‫ىلع الْ َاكذب‬ َ َ
َ َ َّ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ َّ ُ ْ ُ َ ُ ْ َ َ َ ُ ْ َ ْ ُ َ َ َ
‫ْي‬ ِِ ‫اَّلل‬
ِ ‫ونِساءكم وأنفسنا وأنفسكم ثم نبت ِهل فنجعل لعنت‬

Siapa yang membantahmu tentang kisah Isa sesudah datang ilmu (yang
meyakinkan kamu), maka katakanlah (kepadanya): "Marilah kita
memanggil anak-anak kami dan anak-anak kamu, isteri-isteri kami dan
isteri-isteri kamu, diri kami dan diri kamu; kemudian marilah kita
bermubahalah kepada Allah dan kita minta supaya laknat Allah
ditimpakan kepada orang-orang yang dusta. (QS Ali Imran: 61)
Ketika kaum Nasrani Najran bersikukuh untuk menuhankan Nabi Isa as,
dan tidak mau mengakui kebenaran yang didatangkan oleh Nabi ‫ﷺ‬.
Maka Nabi ‫ ﷺ‬diperintahkan untuk membawa keluarganya yang terpilih
untuk bermubahalah dengan kaum Nasrani. Yaitu saling berdoa bahwa
yang berdusta berhak mendapatkan laknat Allah ‫ﷻ‬.

Dalam Shahih Muslim disebutkan, bahwa ketika ayat ini turun,


Rasulullah ‫ ﷺ‬memanggil Ali, Fatimah, Hasan dan Husain, lantas
berkata:
ْ َ َ َ َّ
‫الل ُه َّم ه ُؤال ِء أه ِِل‬

Ya Allah, inilah keluargaku. (HR Muslim) (8)


26
Nabi ‫ ﷺ‬berpesan kepada mereka:
ََ َ َ
‫إذا د َع ْوت فأ ِّمنُوا‬

Jika aku berdoa, aminilah!


Ketika kaum Nasrani Najran melihat wajah Nabi ‫ ﷺ‬dan keluarganya,
mereka gentar untuk bermubahalah. Mereka tahu Nabi ‫ ﷺ‬berada dalam
kebenaran. Diriwayatkan bahwa salah seorang uskup mereka berkata
kepada yang lain:
ُ َْ ََ َُ َ َ َ ً َ ْ َ َ َّ ُ َ َ ْ َ ً ُ ُ َ َ ِّ َ َ َّ َ َ ْ َ َ
‫اهل فال تبتَ ِهلوا‬ ‫اَّلل أن يُ ِزيل َجبَال ِم ْن َماكنِ ِه ِْلز‬ ‫يا معرش انلصارى ِإِّن ِْلرى وجوها لو سألوا‬
َ َ‫اِّن إ ََل يَ ْومِ الْقي‬ َ ْ َ ْ ُ ْ َْْ ْ َ ََ ََْ ََ ُ َ ََْ
‫ام ِة‬ ِ ِ ٌّ ِ ‫فتهلكوا وال يبىق ىلع وج ِه اْلر ِِ ِمنكم نرص‬

Wahai Kaum Nasrani, sungguh aku melihat wajah-wajah yang jika


mereka memohon kepada Allah untuk menghancurkan sebuah gunung
dari tempatnya, maka pasti Allah akan menghancurkannya. Jangan
kalian bermubahalah dengan mereka, maka kalian akan binasa.
Sehingga tidak akan ada lagi di muka bumi seorang nasrani pun yang
tersisa sampai Hari Kiamat.
Maka mereka pun memilih untuk berdamai dan membayar jizyah.(9)
Dalam ayat ini terdapat dalil yang jelas bahwa putra-putra Fatimah bisa
dikatakan sebagai anak-anak Nabi ‫ﷺ‬. Sebab dalam ayat ini, Allah
memerintahkan Nabi ‫ ﷺ‬membawa anak-anaknya, dan beliau membawa
Fatimah, Hasan dan Husain.

● Perintah Menghargai Hubungan Kekerabatan Dengan Nabi


‫ﷺ‬

Allah ‫ ﷻ‬berfirman:
َ ُ ْ َ َّ ْ َّ ْ َ َ ُ َُ َ َ ُْ
‫قل ال أ ْسألك ْم َعليْ ِه أج ًرا إِال ال َم َودة ِيف الق ْرَب‬

27
Katakanlah: "Aku tidak meminta kepadamu sesuatu upahpun atas
seruanku kecuali kasih sayang dalam kekeluargaan". (QS As-Syura:
23)
Mayoritas ulama tafsir menyatakan bahwa maksud ayat ini adalah bahwa
Rasulullah ‫ ﷺ‬diperintahkan untuk menyampaikan kepada kaum Quraisy
untuk menghargai hubungan kekerabatannya dengan Nabi ‫ﷺ‬, karena
tidak ada satu pun suku Quraisy kecuali memiliki hubungan kekerabatan
dengan Beliau ‫ﷺ‬.(10)

Ada pula yang berpendapat bahwa dalam ayat ini, Allah ‫ﷻ‬
memerintahkan umat Islam untuk mencintai qurba (kerabat) Rasulullah
‫ﷺ‬. Dalam suatu riwayat dikatakan bahwa ketika ayat ini turun, para
sahabat bertanya:

‫من ذوو قرابتك اذلين أمرنا بمودتهم؟‬

Siapakah kerabat Anda yang kami diperintahkan untuk mencintainya?


Maka Nabi ‫ ﷺ‬menjawab:

ّ
‫لَع وفاطمة وابناهما‬

Ali, Fatimah dan kedua putranya. (HR Ahmad dan Thabrani)(11)

● Hak Istimewa Dalam Ghanimah dan Fai


Allah ‫ ﷻ‬berfirman:
َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ ْ ُ ْ ِ ‫لر ُسول َو‬ ُ َ ُ ُ َّ َّ َ َ ْ َ ْ ْ ُ ْ َ َ َّ َ ُ َ ْ َ
‫ْي َوابْ ِن‬
ِ ‫ذلي القرَب وايلتاَم والمسا ِك‬ ِ ِ َّ ِ ‫َّلل ُخسه َول‬ ِ ِ ‫واعلموا أنما غ ِنمتم ِمن َش ٍء فأن‬
‫يل‬ َّ
ِ ‫الس ِب‬
Ketahuilah, sesungguhnya apa saja yang dapat kamu peroleh sebagai
rampasan perang, maka sesungguhnya seperlima untuk Allah, Rasul,

28
kerabat Rasul, anak-anak yatim, orang-orang miskin dan ibnussabil.
(QS Al-Anfal : 41)
Dalam ayat lain disebutkan:

‫يل‬ ‫ب‬ ‫الس‬ َ َ‫لر ُسول َوذلي الْ ُق ْر ََب َو ْايلَت‬


َّ ‫اَم َوال ْ َم َساكْي َوابْن‬ َّ ِ ‫لِلَف َول‬ َ َ ُ َّ َ َ َ َ
َّ َ ‫ىلع َر ُسوهل م ْن أَ ْهل الْ ُق َرى‬ ‫ما أفاء اَّلل‬
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ

Apa saja harta rampasan (fai) yang diberikan Allah kepada Rasul-Nya
(dari harta benda) yang berasal dari penduduk kota-kota maka adalah
untuk Allah, untuk Rasul, kaum kerabat, anak-anak yatim, orang-
orang miskin dan orang-orang yang dalam perjalanan. (Al-Hasyr)
Kedua ayat ini menunjukkan hak istimewa kerabat Nabi sehingga
diberikan bagian dari rampasan perang umat Islam. Oleh sebab itu, Ibnu
Taimiyah mengatakan:
َ َ َّ ‫ب ر َاع َيتُ َها فَإ َّن‬ ْ ْ ْ ُ َ َ َّ َ َ ْ َ َ ُ َّ َّ َ َّ
ُ َ ‫احل ُ ُقوق َما‬ ُ َ َ ََ
ُ َ ْ‫آل َبي‬
‫اَّلل َج َعل‬ ِ ِ ‫جي‬ ِ ِ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم " لهم ِمن‬
ِ ‫ول‬ ِ ‫ت رس‬ ِ " ‫وكذلِك‬
َّ َ ُ َّ َّ َ َّ َ ْ ْ
ُ َ َ َ َ َّ َ َ ْ ْ َ َ َ َّ َ َ َ ْ َ ‫ل َ ُه ْم َح ًّقا يف اخل ُ ُمس َوال‬
‫اَّلل َعليْ ِه َو َسل َم‬ ‫اَّلل صىل‬ِ ‫ول‬ ِ ‫يف ِء وأمر بِالصال ِة علي ِهم مع الصالةِ ىلع رس‬ ِ ِ

Demikian pula keluarga Rasulullah ‫ﷺ‬, mereka memiliki hak-hak yang


wajib diperhatikan. Allah telah menjadikan bagi mereka hak dalam
khumus (seperlima dari seperlima rampasan perang), fai, dan
memerintahkan untuk bershalawat kepada mereka bersamaan dengan
bershalawat kepada Nabi ‫ﷺ‬. (Majmu Fatawa juz 3 hal 407)(12)

● Ayat Ridha
Allah ‫ ﷻ‬berfirman:
َ ْ َ َ َ ُّ َ َ ْ ُ َ ْ َ َ َ
‫تىض‬ ‫ولسوف يع ِطيك ربك ف‬

Dan kelak Tuhanmu pasti memberikan karunia-Nya kepadamu, lalu


(hati) kamu menjadi puas. (QS Ad-Dhuha: 5)
Sahabat Ibnu Abbas ra mengatakan mengenai ayat ini:
َ َّ‫اَّلل َعلَيْه َو َسلَّ َم َأ َّال يَ ْد ُخ َل أَ َح ٌد ِم ْن أَ ْهل بَيْته انل‬
‫ار‬ ُ َّ ‫م ْن ر َضا ِء ُحمَ َّمد َص َّىل‬
ِِ ِ ِ ٍ ِ ِ
29
Termasuk bentuk keridhaan Muhammad ‫ ﷺ‬adalah agar tidak ada
seorang pun dari Ahli Baitnya yang menjadi penghuni neraka. (HR At-
Thabari)(13)

● Al-Kautsar
Allah ‫ ﷻ‬berfirman:
َ ْ َ ُ َ َ َ َّ
ُ َ ‫اْل ْب‬ ْ َ ِّ َ َ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ َّ
‫ت‬ ‫) إِن شانِئك هو‬٢( ‫) ف َصل ل ِ َربِّك َواحنَ ْر‬١( ‫اك الك ْوث َر‬‫إِنا أعطين‬

Sesungguhnya Kami telah memberikan kepadamu Al-Kautsar. Maka


dirikanlah shalat karena Tuhanmu; dan berkorbanlah. Sesungguhnya
orang-orang yang membenci kamu dialah yang terputus. (QS Al-
Kautsar: 1-3)
Dalam ayat ini, Allah ‫ ﷻ‬menyatakan bahwa Nabi ‫ ﷺ‬telah dianugerahi
pemberian agung yaitu Al-Kautsar yang patut disyukuri secara khusus
dengan melakukan shalat dan berkurban. Apakah makna Al-Kautsar?
Ada banyak pendapat di kalangan ulama mengenai maknanya. Salah satu
dari tafsir makna Al-Kautsar adalah keturunan Beliau ‫ﷺ‬. Terus
berlangsungnya keturunan beliau merupakan anugerah yang agung dan
patut disyukuri. Imam Fakhr Razi mengatakan beberapa pendapat
mengenai sebab turun ayat ini, di antaranya adalah bahwa surat ini turun
sebagai sanggahan atas mereka yang mengatakan bahwa keturunan Nabi
‫ ﷺ‬terputus. Maka Allah ‫ ﷻ‬menyanggahnya dan menyatakan bahwa
Beliau ‫ ﷺ‬akan memiliki keturunan yang akan terus ada sepanjang
zaman. Mereka menebarkan keberkahan dan ilmu, dan dari mereka
muncul para tokoh agung seperti Imam Ali Zainal Abidin, Muhammad
Al-Baqir, Jakfar As-Shadiq, Musa Al-Kadzim dan lainnya.(14)
Imam As-Shawi setelah menyebutkan enam belas pendapat mengenai
makna Al-Kautsar, beliau berkata:

30
‫ فال جتد ذرية ْلحد‬،‫ وقد حقق اهلل ذلك‬،‫ إنه اذلرية الكثرية املباركة‬:‫وزاد بعضهم فوق تلك اْلقوال‬
‫من اخللق مثل ذرية املصطَف صىل اهلل عليه وسلم يف الكرثة وال يف الَبكة إَل يوم القيامة‬

Sebagian ulama menambahkan atas pendapat-pendapat ini, bahwa yang


dimaksud dengan Al-Kautsar adalah keturunan yang banyak dan
diberkahi. Allah ‫ ﷻ‬telah mewujudkannya sehingga tidak ditemukan
keturunan seorang pun dari makhluk seperti keturunan Al-Musthafa ‫ﷺ‬
dalam hal banyaknya dan keberkahannya sampai Hari Kiamat. (Ash-
Shawi, juz 4 hal 462)(15)
Nabi ‫ ﷺ‬dianugerahi keturunan yang banyak dan diberkahi, dan musuh-
musuh Nabi ‫ ﷺ‬itulah yang akan terputus keturunannya. Ini adalah
jaminan atas keberkahan keturunan Nabi ‫ ﷺ‬dan bersambungnya
keturunan beliau sampai hari kiamat.(16)

Referensi
)535 /3( ‫) تفسري العز بن عبد السالم‬1(

‫ت} لَع وفاطمة‬ ْ َ ْ ‫ أو اْلقذر {أَ ْه َل‬،‫ أو الشك‬،‫ أو املعايص‬،‫ أو الشيطان‬،" ‫ أو الرشك " ح‬،‫ج َس} اإلثم‬
ْ ِّ
ِ ‫اْلي‬ ‫{الر‬
‫واحلسن واحلسْي ريض اهلل تعاَل عنهم أمجعْي قاهل أربعة من الصحابة رضوان اهلل تعاَل عنهم أو اْلزواج‬
ُ ِّ
‫ أو اذلنوب‬،‫ أو السوء‬،‫ { َو ُي َطه َرك ْم} من اإلثم‬.‫ أو اْلهل واْلزواج‬،‫خاصة‬

:)553‫«تفسري اْلاللْي» (ص‬


َ َ
َّ َ َّ َّ
‫ِب َصىل اَّلل َعليْ ِه َو َسل َم‬ َ ْ ‫جس} ْاإلثْم يَا {أ ْهل‬
َّ ‫اْليْت} أ ْي ن ِ َساء‬
ّ ‫انل‬ ْ ِّ ْ ُ ْ َ ْ َّ
‫«إن َما يُ ِريد اَّلل ِيلُذ ِهب عنكم الر‬
َّ
ِ ِ
ُ
}‫{و ُي َط ِّهرك ْم} منه {تطهريا‬ َ

)‫ ط التكية‬121 /3( »‫) «صحيح مسلم‬3(

31
‫َّ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ ُ َ‬ ‫كر ْب ُن أَيب َشيْبَ َة َو ُحمَ َّم ُد ْب ُن َعبْد ا ْ ُ َ ْ‬
‫َ َّ َ َ َ ُ َ ْ‬
‫ري ‪َ -‬واللفظ ِْل ِيب بَك ٍر ‪ -‬قاال‪َ :‬حدثنَا‬ ‫هلل ب ِن نم ٍ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪ )5656( - 55‬حدثنا أبو ب ِ‬
‫ت‪ :‬قَالَ ْ‬
‫ت َاعئ ِ َش ُة‪َ « :‬خ َر َج انلَّ ُّ‬
‫ِب‬ ‫اء ‪َ ،‬ع ْن ُم ْص َعب بْن َشيْبَ َة ‪َ ،‬ع ْن َصف َّي َة بنْت َشيْبَ َة قَالَ ْ‬ ‫ُحمَ َّم ُد ْب ُن ب ْرش ‪َ ،‬ع ْن َز َكر َّي َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫احل ُ َس ْْيُ‬‫َ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ ً َ َ َ ْ ْ ٌ ُ َ َّ ٌ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َ ُ ْ ُ َ َ َ ْ َ َ ُ ُ َّ َ َ ْ‬
‫لَع فأدخله‪ ،‬ثم جاء‬ ‫ٍّ‬
‫صىل اهلل علي ِه وسلم غداة وعلي ِه ِمرط مرحل ِمن شع ٍر أسود‪ ،‬فجاء احلسن بن ِ‬
‫َ َ َ َ َ َ ُ ُ َّ َ َ ْ َ َ ُ َ َ ْ َ َ َ ُ َّ َ َ َ ٌّ َ َ ْ َ َ ُ ُ َّ َ َ َّ َ ُ ُ ُ ُ ْ َ َ ْ ُ ُ ِّ ْ‬
‫الرج َس‬ ‫لَع فأدخله‪ ،‬ثم قال‪{ :‬إِنما ي ِريد اهلل ِيلذ ِهب عنكم‬ ‫اطمة فأدخلها‪ ،‬ثم جاء ِ‬ ‫فدخل معه‪ ،‬ثم جاءت ف ِ‬
‫َ‬
‫ريا‬ ‫ِ‬ ‫أ ْه َل ْ َ‬
‫اْليْت َو ُي َط ِّه َر ُك ْم َت ْطه ً‬
‫ِ‬

‫(‪ )2‬سنن التمذي (‪ 611 /5‬ت شاكر)‪:‬‬


‫َ َ ْ‬ ‫ْ ُ َ‬ ‫َ َّ َ َ َ ْ ُ ُ ْ ُ َ ْ َ َ َ َ َ َّ َ َ َ ُ َ ْ َ َ ُّ َ ْ ُّ َ َ َ َّ َ‬
‫حدثنَا ُسفيَان‪ ،‬ع ْن ُز َبيْ ٍد‪ ،‬ع ْن شه ِر ب ْ ِن‬ ‫ريي قال‪:‬‬‫‪ - 7005‬حدثنا حممود بن غيالن قال‪ :‬حدثنا أبو أمحد الزب ِ‬
‫َ ْ ُ ِّ َ َ َ َ َ َّ َّ َّ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َّ َ َ َ َ َ َ ُ َ ْ َ َ ّ َ َ َ َ َ ً ُ َّ َ َ‬ ‫َ َْ‬
‫اطمة ِكساء‪ ،‬ثم قال‪:‬‬ ‫لَع وف ِ‬ ‫ب‪ ،‬عن أم سلمة‪ ،‬أن انل ِِب صىل اَّلل علي ِه وسلم جلل ىلع احلس ِن واحلسْي و‬ ‫حوش ٍ‬
‫ِ ٍِ‬
‫َ‬ ‫َ ْ ْ َ ْ ُ ُ ِّ ْ َ َ َ ِّ ْ ُ ْ َ ْ ً َ َ َ ْ ُ َ َ َ َ‬ ‫«اللَّ ُه َّم َه ُؤ َال ِء أَ ْه ُل بَيِْت َو َخ َّ‬
‫ت أ ُّم َسل َمة‪َ :‬وأنا َم َع ُه ْم يَا َر ُسول‬ ‫اص ِِت‪ ،‬أذ ِهب عنهم الرجس وطهرهم تط ِهريا»‪ ،‬فقال‬ ‫ِ‬
‫َ َ َ ٌ َ َ ٌ َ ٌ ََُ َ‬
‫اْلاب َويف اْلَاب َعنْ‬ ‫َش ٍء ُرو َي يف َه َذا َ‬ ‫اَّلل؟ قَ َال‪« :‬إنَّ ِك إ ََل خري»‪ " :‬هذا ح ِديث حسن ص ِحيح وهو أحسن ْ‬
‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ ََ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫ع َم َر ب ْ ِن أ ِيب َسل َمة‪َ ،‬وأن ِس ب ْ ِن َمال ِ ٍك‪َ ،‬وأ ِيب احل َ ْم َرا ِء‬

‫(‪ )3‬صحيح اْلخاري (‪)1362 /2‬‬

‫{ إذ قالت املالئكة يا مريم إن اهلل يبرشك بكلمة } ‪ /‬آل عمران ‪ { . / 62‬إن اهلل اصطَف آدم ونوحا وآل‬
‫إبراهيم وآل عمران ىلع العاملْي ‪ -‬إَل قوهل ‪ -‬يرزق من يشاء بغري حساب } ‪ /‬آل عمران ‪ / 70 - 77‬قال ابن‬
‫عباس وآل عمران املؤمنون من آل إبراهيم وآل عمران وآل ياسْي وآل حممد صىل اهلل عليه وسلم يقول {‬
‫إن أوىل انلاس بإبراهيم لذلين اتبعوه } ‪ /‬آل عمران ‪ / 50‬وهم املؤمنون ‪ .‬ويقال آل يعقوب أهل يعقوب فإذا‬
‫صغروا آل ثم ردوه إَل اْلصل قالوا أهيل‬

‫(‪ )5‬صحيح مسلم ‪)1383 / 3( -‬‬


‫ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َُ ُ‬ ‫ْ َ َ َّ‬
‫از ُّي َوحم َّمد بن عبد الرمحن بن َسه ٍم مجيعا عن ال َو ِيل ِد قال بن ِمه َران حدثنا‬‫‪ 5505‬حدثنا حممد بن ِمهران الر ِ‬
‫َ ُ َ َّ‬ ‫َْْ َ‬ ‫َ ََ‬ ‫َ َّ َ َّ َ َّ ُ‬ ‫َ‬
‫ال ْ َو ِيل ُد بن ُم ْس ِل ٍم حدثنا ْاْل ْو َز ِ ُّ‬
‫َّلل صىل‬
‫ار شدا ٍد أنه سمع واثِلة بن اْلسق ِع يقول سمعت رسول ا ِ‬ ‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫أيب‬ ‫عن‬ ‫اِع‬
‫َُْ‬ ‫َ ََ َ ْ َ َ‬ ‫َ ْ َ َ ًَُْ‬ ‫ََ‬ ‫َّ َّ َ ْ َ َ َ َ‬
‫َل إسماعيل واصطَف قريشا من ِكنانة واصطَف من قري ٍش‬ ‫اهلل عليه وسلم يقول ِإن اَّلل اص َطَف ِكنانة من و ِ‬
‫َ َ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫َ َ‬
‫اش ٍم‬‫اش ٍم َواصطف ِاِّن من ب ِين ه ِ‬ ‫ب ِين ه ِ‬

‫‪32‬‬
‫رشح انلووي ىلع صحيح مسلم ‪)26 / 15( -‬‬

‫( باب فضل نسب انلِب صىل اهلل عليه وسلم ( وتسليم احلجر عليه قبل انلبوة) ‪ 5505‬قوهل صىل اهلل عليه‬
‫وسلم ( إن اهلل اصطَف كنانة ) إَل آخره استدل به أصحابنا ىلع أن غري قريش من العرب ليس بكفء هلم‬
‫وال غري بين هاشم كفؤ هلم إال بين املطلب فانهم هم وبنو هاشم َشء واحد كما رصح به يف احلديث الصحيح‬
‫واهلل أعلم قوهل صىل اهلل عليه وسلم‬

‫(‪«)6‬تفسري القرطِب = اْلامع ْلحاكم القرآن» (‪:)323 /13‬‬


‫ْ َ َ َ َ َ َ‬
‫ب ب ْ ِن ُعج َرة قال‪ :‬ل َّما ن َزل‬
‫ََْ َ ْ َ ْ‬ ‫ْ َ َ ْ َ ْ َّ ْ َ‬ ‫َ َ َ ُ ُ َ َ َ َ ُ ْ َ ُ َ َّ ْ ُّ َ‬
‫«قال أبو عمر‪ :‬روى شعبة واثلو ِري ع ِن احلك ِم ب ِن عب ِد الرمح ِن بن أبن يلىل عن كع ِ‬
‫َّ َ َ َ‬ ‫َ ْ ُ ُ َ َ َ َ َ ُّ َ َّ َ َ ُ َ ُّ َ َ ْ َ َ ِّ ُ َ ْ ً َ َ َ ُ ٌ َ َّ ِّ َ َّ َّ ُ َ‬
‫اَّلل َعليْ ِه َو َسل َم فقال‪ :‬يا‬ ‫اذلين آمنوا صلوا علي ِه وسلموا تس ِليما" جاء رجل ِإَل انل ِِب صىل‬ ‫قوهل‪ :‬تعاَل‪ ":‬يا أيها ِ‬
‫َُ َ‬ ‫َّ َ ُ َ َ َ ُ َّ ُ َّ َ ِّ َ َ ُ َ َّ َ َ َ‬ ‫َ ُ َ َّ َ َ َّ َ ُ َ َ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ ُ َ َ ْ َ‬
‫آل حم َّم ٍد ك َما‬ ‫اَّلل‪ ،‬هذا السالم عليك قد عرفناه فكيف الصالة؟ فقال‪( :‬ق ِل اللهم صل ىلع حمم ٍد وىلع ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ْ َ َ َّ َ ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ َ َ َ َ َْ َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫يم َو َب ْ َ َ َّ َ َ‬ ‫َ‬
‫ت َىلع إب ْ َرا ِه َ‬ ‫َصلَّيْ َ‬
‫جميد)‬ ‫محيد ِ‬ ‫آل ِإبرا ِهيم ِإنك ِ‬ ‫آل حمم ٍد كما باركت ىلع ِإبرا ِهيم وىلع ِ‬ ‫ارك ىلع حمم ٍد وىلع ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اَل‪ ":‬إ َّن َّ َ‬ ‫ْ ُ ْ َ َ ْ َ ْ َّ َ َ َ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َّ ْ ِّ َ َ َ ُ ْ َ َ َ ُ َ َ ْ ُ ُ‬ ‫َ َ َْ ُ َ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل تع‬
‫ري المسن ِد ِإيل ِه ِلقو ِل ِ‬ ‫يث اثلو ِري ال ح ِديث شعبة وهو يدخل ِيف اتلف ِس ِ‬ ‫َوهذا لفظ ح ِد ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ َ ُ َ‬ ‫َ َ ُ ُ َ ُّ َ َ َ َّ ِّ َ َ ُّ َ َّ َ َ ُ َ ُّ َ َ ْ َ َ ِّ ُ َ ْ ً َ َ َّ َ َ َ‬
‫الصالة َعليْ ِه َو َعل َم ُه ْم‬ ‫ْي كيْف‬ ‫اذلين آمنوا صلوا علي ِه وسلموا تس ِليما" فب‬ ‫َومالئِكته يصلون ىلع انل ِِب يا أيها ِ‬
‫َ‬
‫َ ُُ‬ ‫َّ َ ُ َ َ ْ َ َ ُّ َ َّ ُّ َ َ ْ َ ُ َّ‬ ‫َّ َ ُ َ َ ْ َ ُ َ َ ْ ُ ُ‬ ‫ََْ‬ ‫َّ َّ‬
‫اَّلل َو َب َراكته)»‬
‫ِب ورمحة ِ‬ ‫ات كيف السالم علي ِه‪ ،‬وهو قوهل‪( :‬السالم عليك أيها انل ِ‬ ‫ِيف اتل ِحي ِ‬

‫(‪ )3‬احلسام املسلول ىلع منتقيص أصحاب الرسول» (ص‪)113‬‬

‫«ومن هنا خصوا بمرشوعية الصالة عليهم تبعا هل ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬يف ُك مقام رشيف‪ ،‬من خطبة‬
‫وصالة وغري ذلك‪ ،‬حَّت أوجبها طائفة من العلماء كما هو وجه يف مذهبنا مستدلْي بقوهل ‪ -‬صىل اهلل عليه‬
‫وسلم ‪" : -‬من صىل صالة لم يصل فيها لَع وىلع أهل بيِت لم تقبل منه" أخرجه اَلارقطين‪ .‬ويقول جابر بن‬
‫عبد اهلل ريض اهلل عنهما‪ :‬لو صليت صالة لم أصل فيها ىلع حممد وىلع آل حممد ما رأيت أنها تقبل‪.‬‬

‫وعليه قيل‪:‬‬

‫يا أهل بيت رسول اهلل حبكم … فرِ من اهلل يف القرآن أنزهل‬

‫كفاكم من عظيم الفخر أنكم … من لم يصل عليكم ال صالة هل‬

‫وقد نانت قلوب السلف اْلخيار والعلماء اْلحبار جمبولة ىلع حبهم واحتامهم ومعرفة ما جيبلهم طبعا‪.‬‬
‫‪33‬‬
‫(‪ )8‬صحيح مسلم (‪ 131 /3‬ط التكية)‪:‬‬
‫ُ‬ ‫َ َ َ َّ َ‬ ‫َّ ْ‬ ‫يد َو ُحمَ َّم ُد ْب ُن َع َّبا ٍد َ‬
‫(و َت َق َ‬ ‫َ َّ َ َ ُ َ ْ َ ُ ْ َ‬
‫حدثنَا َحاتِ ٌم َوه َو ْاب ُن‬ ‫ار َبا ِيف اللف ِظ) قاال‪:‬‬ ‫‪ )5606( - 75‬حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫َ‬ ‫َ ْ َ َ َ َََ ُ َ ُ‬ ‫ْ َ ْ ْ َ َ َّ‬ ‫َ‬ ‫كْ ْ‬ ‫ْ َ َ َ ْ ُ َ‬
‫او َية ْب ُن أ ِيب‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫«‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اص‬ ‫ٍ‬ ‫ار ‪ ،‬ع ْن َاع ِم ِر ب ِن سع ِد ب ِن أ ِيب وق‬ ‫ْ َ‬
‫ري ب ِن ِمسم ٍ‬ ‫ِ‬ ‫إِسما ِعيل ‪ ،‬عن ب‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ ُ َّ َ ُّ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َْ َ َ ْ ً ََ‬
‫هل َر ُسول اهلل َصىل ُ‬
‫اهلل‬ ‫ِ‬
‫ت ثالثا قال ُه َّن ُ‬ ‫اب؟ فقال‪ :‬أ َّما َما ذكر‬ ‫سفيان سعدا فقال‪ :‬ما منعك أن تسب أبا الت ِ‬
‫َ َََ‬
‫َ َّ ُ َ‬ ‫َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ ْ َ ُ َّ ُ َ َ ْ َ ُ َ َ َ ٌ ْ ُ َّ َ َ ُّ َ َّ ْ ُ ْ َّ َ َ ْ ُ َ ُ َ‬
‫اهلل َعليْ ِه‬ ‫هلل صىل‬ ‫انلع ِم‪ ،‬س ِمعت رسول ا ِ‬ ‫احدة ِمنهن أحب ِإيل ِمن مح ِر‬ ‫علي ِه وسلم فلن أسبه ْلن تكون ِيل و ِ‬
‫ُ‬
‫هل َر ُسول‬ ‫الصبْيَان! َف َق َال َ ُ‬ ‫ول اهلل‪َ ،‬خلَّ ْفتَين َم َع النِّ َساء َو ِّ‬ ‫َ َ َ َ ُ َ ٌّ َ َ ُ َ‬
‫لَع‪ :‬يا رس‬
‫ََ‬ ‫َ َ َّ َ َ ُ ُ َ ُ َ َّ َ ُ َ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ازي ِه فقال هل ِ‬ ‫وسلم يقول هل خلفه ِيف بع ِض مغ ِ‬
‫ْ ُ‬ ‫َ َّ َ َّ ُ َ ُ َ ْ‬ ‫َ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ َ ْ َ َ ْ َ ُ َ ِّ َ ْ َ َ ُ َ‬
‫ارون ِم ْن ُموىس ِإال أنه ال نبُ َّوة َبع ِدي‪َ .‬و َس ِمعتُه‬ ‫زنل ِة ه‬
‫هلل صىل اهلل علي ِه وسلم‪ :‬أما ترىض أن تكون ِمين بِم ِ‬ ‫ا ِ‬
‫َ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫الرايَ َة َر ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫ْ‬
‫اونلَا ل َها‪ ،‬فقال‪ :‬اد ُعوا ِيل‬ ‫وهل‪ .‬قَال‪َ :‬فتَ َط َ‬ ‫اهلل َو َر ُس ُ‬ ‫اهلل َو َر ُسوهلُ َو ُحي ُّب ُه ُ‬
‫ِ‬
‫ب َ‬ ‫جال ُحي ُّ‬
‫ِ‬ ‫ْي َّ‬ ‫َب‪ْ :‬ل ْعط َ َّ‬
‫ِ‬
‫َي ُقول يَ ْو َم َخيْ َ َ‬
‫َ ْ َ َ َ َ َّ َ َ َ ْ َ َ َ َ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ ْ َ ْ ُ َ ُ ْ َ َ َ ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫ت ه ِذهِ اْليَة‪{ :‬فقل ت َعال ْوا ندع‬ ‫ِت بِ ِه أ ْر َم َد‪ ،‬فبَ َص َق ِيف عي ِن ِه ودفع الراية إِيل ِه ففتح اهلل علي ِه‪ ،‬ولما نزل‬ ‫َع ِل ًّيا! فَأ ِ َ‬
‫ََْ ََ َََْ َ ُ‬
‫اءك ْم}‬ ‫أبناءنا وأبن‬
‫ْ َ َ َ َّ َ َ َ ْ‬ ‫َ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ َّ ُ َ‬ ‫َ َ َُ ُ‬
‫اهلل َعليْ ِه َو َسل َم َع ِل ًّيا َوفا ِط َمة َو َح َسنًا َو ُح َسينًا فقال‪ :‬الل ُه َّم ه ُؤال ِء أه ِِل »‪.‬‬ ‫هلل صىل‬
‫داع رسول ا ِ‬

‫(‪«)1‬تفسري اْلاللْي» (ص‪)35‬‬


‫ْ ْ ْ َْ َ ُ ْ َُ ْ َ َ َْ َ ْ ُ ََْ َ َ‬ ‫ارى { ِفي ِه ِم ْن َب ْعد َما َج َ‬ ‫انل َص َ‬‫ادلَك ِم ْن َّ‬ ‫َ َ‬ ‫«{ َف َم ْن َح َّ‬
‫اءنا‬ ‫اءك ِمن ال ِعلم} بِأم ِرهِ {فقل} لهم {تعالوا ندع أبن‬ ‫اجك} ج‬
‫َ ْ َْ‬ ‫{ث َّم نَبْتَهل} َنتَ َ َّ‬ ‫ُ ْ ََ ْ َ ُ ْ ُ‬ ‫َََْ َ ُ ْ َ َ ََ َ َ َ ُ ْ ََُْ َ ََُْ‬
‫اَل َاعء {فنَج َعل لعنَة‬ ‫رضع يف ُّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫عه‬ ‫م‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫ف‬ ‫}‬‫م‬ ‫سك‬ ‫ف‬ ‫وأبناءكم ونِساءنا ونِساءكم وأنفسنا وأن‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َ َ ْ َ َ َ ْ َ ُ‬
‫ْي} بِأن نقول الل ُه َّم ال َع ْن الاك ِذب ِيف شأن ِعيَس َوقد د َاع َصىل اَّلل َعليْ ِه َو َسل َم َوفد جن َران‬ ‫اَّلل ىلع الاك ِذ ِب‬
‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َّ ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ‬
‫ََ َ َُ َ ْ ََ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َُْ‬ ‫َ َ َ َّ َ ُّ ُ َ َ ُ‬
‫يهم لقد َع َرفتُ ْم نبُ َّوته َوأنه َما بِأه ِل ق ْوم‬ ‫وه بِ ِه فقالوا َح ََّّت ننظر ِيف أمرنا ث َّم نأ ِتيك فقال ذوو رأ‬ ‫ِذللِك لما حاج‬
‫ْ ْ‬ ‫ُ ْ‬ ‫َّ َ ْ َ‬ ‫َّ َّ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ًّ َّ َ َ ُ َ َ َ‬
‫الر ُسول َصىل اَّلل َعليْ ِه َو َسل َم َوقد خ َر َج َو َم َعه احل َ َسن َواحل ُ َسْي‬ ‫رصفُوا فَأتَ ْوا َّ‬ ‫جل َوان ْ َ َ‬ ‫الر ُ‬
‫اد ُعوا َّ‬ ‫ن ِبيا إال هلكوا فو‬
‫َ‬ ‫ُ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ َ ْ َ ِّ ُ َ َ ْ ْ ُ ُ َ َ ُ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َوفَاط َمة َو َ ّ َ َ ُ ْ‬
‫اْل ْز َية َر َو ُاه أبُو ن َعيم َوع ْن بن ع َّباس‬ ‫لَع وقال لهم إذا دعوت فأمنوا فأبوا أن يال ِعنوا وصاحلوه ىلع ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ًْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ َ ُ َ ََ َ ُ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ َْ َ َ‬
‫جيدون َماال َوال أهال َو ُر ِو َي ل ْو خرجوا الحتقوا»‬ ‫اذلين يبا ِهلون لرجعوا ال ِ‬ ‫قال لو خ َرج ِ‬

‫«تفسري اْلغوي ‪ -‬طيبة» (‪:)38 /3‬‬


‫َّ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ ُ َ‬ ‫َ َ َ َّ َ َ َ َ ُ ُ َّ َ َّ َّ ُ َ‬ ‫َّ َ ْ ُ ْ َ ْ‬
‫اَّلل َعليْ ِه َو َسل َم ه ِذهِ اْليَة َىلع َوف ِد جن َران َود َاعه ْم ِإَل‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِمنا و ِمنكم ِيف أم ِر ِعيَس‪ ،‬فلما قرأ رسول ِ‬
‫َ َ َ ْ‬ ‫ََ ُ َْ‬ ‫ْ ُ َ َ َ َ ُ َ َّ َ ْ َ َ َ ْ ُ َ َ ْ َ ُ َّ َ ْ َ َ ً َ َ َ َ ْ ُ ُ ْ َ ْ‬
‫ب َواكن ذا َرأيِ ِه ْم‪:‬‬
‫المباهل ِة قالوا‪ :‬حَّت نر ِجع وننظر ِيف أم ِرنا ثم نأ ِتيك غدا‪ ،‬فخال بعضهم بِبع ٍض فقالوا لِلعا ِق ِ‬

‫‪34‬‬
‫َ َ َ‬ ‫َ َ َ َّ َ َ ْ َ َ ْ ُ ْ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ َّ ُ َ َّ ً َ ٌّ ُ ْ َ ٌ َ َّ‬ ‫يَا َعبْ َد ال ْ َم ِس َ َ َ‬
‫اَّلل َما الع َن ق ْو ٌم‬ ‫ِب مرسل‪ ،‬و ِ‬ ‫اَّلل لقد عرفتم يا معرش انلصارى أن حممدا ن ِ‬ ‫يح ما ترى؟ قال‪ :‬و ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ًّ َ ُّ َ َ َ َ ُ ُ ْ َ َ َ َ َ َ ُ ُ ْ َ َ ْ َ َ ْ ُ ْ َ َ َ َ ْ َ َّ َ ْ َ َ ْ ُ ْ َّ ْ َ َ َ َ َ َ َ ْ ُ ْ َ َْ‬
‫اإلقامة ىلع ما أنتم علي ِه‬ ‫ن ِبيا قط فعاش ك ِبريهم وال نبت ص ِغريهم‪ ،‬ول ِِئ فعلتم ذلِك نله ِلكن فإِن أبيتم إِال ِ‬
‫َْ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫اَّلل َص َّىل َّ ُ‬ ‫ُ ْ َ َ َ ْ َ ُ َ َّ‬ ‫َّ ُ َ َ ْ َ ُ َ َ‬ ‫ُ ْ ََ ُ‬ ‫َْ ْ‬
‫اَّلل َعليْ ِه َو َسل َم َوقد‬ ‫رصفوا ِإَل بِال ِدكم‪ ،‬فأتوا رسول ِ‬ ‫اح ِبكم فوا ِدعوا الرجل وان ِ‬
‫َ‬
‫ِم َن القو ِل ِيف ص ِ‬
‫ُ‬ ‫َ ْ َ ُ َ َ ٌّ َ ْ َ‬ ‫احل َ َسن َوفَ َ ُ َ ْ‬ ‫ً َ ْ‬ ‫َ َ َ ُ ُ َّ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ ُ ْ َ ً ْ ُ َ ْ‬
‫لَع خلف َها َوه َو‬ ‫اطمة تم ِيش خلفه و ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫آخذا بِي ِد‬ ‫ْي ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم حمت ِضنا لِلحس ِ‬ ‫غدا رسول ِ‬
‫َ ُ ُ َ ُ ْ َ َ َ َ َ ْ ُ َ َ ِّ ُ َ َ َ ُ ْ ُ ُّ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ َّ َ َ ِّ َ َ ُ ُ ً َ ْ َ َ ُ َّ َ َ ْ ُ َ‬
‫يقول لهم‪" :‬إِذا أنا دعوت فأمنوا" فقال أسقف جنران‪ :‬يا معرش انلصارى إِِّن ِْلرى وجوها لو سألوا اَّلل أن ي ِزيل‬
‫ْ ُ ْ َ ْ َ ٌّ َ َ ْ ْ َ َ َ َ ُ‬ ‫َ َ َُ ََ َْ ُ َ ْ َ ُ َ َ َْ َ ْ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬
‫ام ِة‪ ،‬فقالوا‬ ‫اهل فال تبتَ ِهلوا فتَهلكوا َوال يبىق َىلع َوج ِه اْل ْر ِِ ِمنكم نرص ِاِّن ِإَل يومِ ال ِقي‬ ‫َجبَال ِم ْن َماكنِ ِه ِْلز‬
‫َ َّ َّ ُ َ‬ ‫ََ َ‬ ‫َ َ َُْ َ َ‬ ‫َ ْ ََْ َ َ ْ َ َُ َ َ ََ ْ َُْ َ َ َ‬ ‫َ ََ َْ‬
‫اَّلل َعليْ ِه‬ ‫ت َىلع ِدينِنَا‪ ،‬فقال رسول اهلل صىل‬ ‫تكك َىلع ِدي ِنك ونثب‬ ‫اس ِم‪ :‬قد رأينا أن ال نال ِعنك وأن ن‬ ‫يا أبا الق ِ‬
‫َ َ َ َ َ َ ِّ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ‬ ‫ك ْم َما للْ ُم ْسلم َ‬ ‫َ ْ ََُْ ُ ُْ َ َ ََ ََ ْ ُ َ ُ ْ َ ُ‬ ‫َّ‬
‫ْي َو َعليْك ْم َما َعليْ ِه ْم" فأبَ ْوا فقال‪" :‬فإِِّن‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫َو َسل َم‪/50 :‬أ ‪"/‬ف ِإن أبيتم المباهلة فأس ِلموا يكن ل‬
‫ُ َ ُ ُ ْ َ َ ُ َ َ َ َ ْ ْ َ َ َ َ ٌ َ َ َّ ُ َ ُ َ َ َ َ ْ َ َ ْ ُ َ َ َ َ ُ َ َ َ َّ َ َ‬
‫َتيفنَا َوال ت ُردنا ع ْن ِدي ِننَا‬ ‫احلك ىلع أن ال تغزونا وال ِ‬ ‫كنا نص ِ‬ ‫أنابِذكم" فقالوا‪ :‬ما نلا ِِبر ِب العر ِب طاقة‪ ،‬ول ِ‬
‫َّ‬ ‫َ َ َ ُ ْ َ ُ ُ َّ َ َّ َّ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ َ َ َ ًْ‬ ‫َ َ َ ْ ُ َ ِّ َ َ ْ َ ُ َّ َ َ ْ َ ْ ُ َّ َ ْ ً‬
‫َّلل َعليْ ِه َو َسل َم‬ ‫اَّلل صىل ا‬ ‫ب‪ ،‬فصاحلهم رسول ِ‬
‫َ َ‬
‫يف حل ٍة ألفا ِيف صفر وألفا ِيف رج ٍ‬ ‫ىلع أن نؤدي إِيلك ُك اعمٍ أل‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫اب قد تدَل َىلع أهل جن َران َول ْو تالعنوا ل ُم ِسخوا قِ َردة َوخناز َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫"و َّاذلي َن ْفِس بيَده إن ال َعذ َ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ََ َ َ َ َ‬
‫ير‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِِ ِ‬ ‫ىلع ذلِك َوقال‪ِ َ :‬‬
‫َ ْ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ً َ َ ْ َ ْ َ َ َّ ُ َ ْ َ َ َ َ ْ َ ُ َ َّ َّ ْ َ َ َ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬
‫ج ِر‪َ ،‬ول َما َحال احل َ ْول َىلع‬ ‫الش َ‬ ‫َوالض َط َر َم َعليْ ِه ُم ال َوا ِدي نارا‪ ،‬والستأصل اَّلل جنران وأهله حَّت الطري ىلع‬
‫َّ َ َ ُ ِّ ْ َ َ َ ُ‬
‫ح ََّّت هلكوا" (‪»)5‬‬ ‫انلصارى ُك ِهم‬

‫(‪ )11‬تفسري اْلاللْي (ص‪)633‬‬


‫ُْ َ َ َ ُ‬ ‫َ ُ‬ ‫{اَّلل عبَاده َّاذل َ َ ُ‬
‫َّ‬ ‫َ َّ ً‬ ‫ْ ْ َ َ ُ َ َّ ً‬ ‫ِّ‬ ‫َ َ َّ‬
‫احل َات قل ال أ ْسألك ْم‬ ‫َّ‬
‫ين آمنوا َوع ِملوا الص ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ارة ُمففا َو ُمثقال بِ ِه‬ ‫اذلي يُبَرش} ِمن ال ِبش‬ ‫«{ذلِك ِ‬
‫َّ‬ ‫َ َ ُ َ ْ َ ُّ َ‬ ‫ُْ ْ َ ْ َْ ُ َْ َ ْ َ‬ ‫ِّ َ َ َ ْ َّ ْ َ َ َّ‬ ‫َ َْ ََ َْ‬
‫ك ْن أ ْسألك ْم أن ت َودوا ق َراب َ ِِت ال ِِت‬
‫علي ِه} ىلع تب ِليغ الرسالة {أج ًرا إال المودة ِيف القرَب} اس ِتثناء منق ِطع أي ل ِ‬
‫هل ف َ‬‫َ َ َ َ َ َ ْ َُ‬ ‫َ َْ‬ ‫ْ َُْ ََ َ ََ ْ ََْ‬ ‫َ َ َ َ ُ ْ َ ْ ً َ َّ َ ُ ُ ّ‬
‫ُك َب ْ‬
‫يها‬ ‫تف} يكت ِسب {حسنة} طاعة {ن ِزد ِ‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫ن‬‫م‬ ‫{و‬ ‫ة‬ ‫اب‬‫ر‬‫ق‬ ‫ش‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ط‬ ‫ِيه قرابتكم أيضا فإِن هل ِيف‬
‫َّ َّ َ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬
‫ُح ْسنا} بِتَض ِعي ِف َها {إن اَّلل غفور}‬
‫ُ‬ ‫َ َ‬ ‫َْ‬ ‫َ ُ‬ ‫ُّ ُ‬
‫يل فيُضا ِعفه»‬ ‫وب {شكور} لِلق ِل ِ‬ ‫لِذلن ِ‬

‫(‪ )11‬تفسري القرآن العظيم ‪ -‬السخاوي» (‪(386 /3‬‬


‫َّ ْ َّ َ ْ ُ‬
‫«قوهل‪{ :‬إِال ال َم َودة ِيف الق ْرَب} جيوز أن يكون متصال‪ ،‬واتلقدير‪ :‬إال أن تودوِن لقرابِت منكم‪ ،‬ولم يكن هذا‬
‫أجرا يف احلقيقة‪ ،‬وجيوز أن يكون منقطعا‪ ،‬أي‪ :‬ال أسألكم عليه أجرا قط‪ ،‬ولكين أسألكم أن تودوا قرابِت‬
‫َّ ْ َّ َ ْ ُ‬
‫{يف} يف قوهل‪ِ { :‬إال ال َم َودة ِيف الق ْرَب} أنهم جيعلون القرابة حمال‬
‫اذلين هم قرابتكم وال تؤذوهم‪ ،‬ومعىن دخول ِ‬
‫‪35‬‬
‫للمودة؛ كقولك‪ :‬يل يف فالن مودة‪ ،‬وليست "يف" صلة؛ إنما يه متعلقة بمحذوف تعلق الظرف به‪ ،‬والقرَب‪:‬‬
‫مصدر بمعىن القرابة وروي أنها ملا نزلت قالت الصحابة للنِب صىل اهلل عليه وسلم‪ :‬من ذوو قرابتك اذلين‬
‫أمرنا بمودتهم؟ فقال‪ّ :‬‬
‫"لَع وفاطمة وابناهما"‪.‬وقيل‪ :‬لم يكن (‪/ 565‬أ) بطن من قريش إال ولرسول اهلل صىل‬
‫اهلل عليه وسلم مدخل فيه‪ ،‬واملعىن‪ :‬أن تودوِن يف قرابِت‪ ،‬أي‪ْ :‬لجلها؛ كقولك‪ :‬احلب يف اهلل واْلغض يف اهلل‪،‬‬
‫حق القرَب وال تميلوا ُك امليل وقيل‪ :‬جاءت اْلنصار إَل رسول اهلل صىل اهلل‬ ‫وإذ قد أبيتم ذلك فاحفظوا ّ‬

‫عليه وسلم بمال مجعوه‪ ،‬وقالوا‪ :‬يا رسول اهلل قد هدانا اهلل بك‪ ،‬وأنت ابن أخينا وتعروك نوائب وليس لك‬
‫ُْ‬
‫مال ترصفه فيها؛ فاستعن بهذا املال ىلع ما ينوبك‪ ،‬فزنلت ورده‪ .‬وقيل‪{ :‬الق ْرَب} اتلقرب إَل اهلل؛ أي‪ :‬ال حتبوا‬
‫إال اهلل ورسوهل»‬

‫«فضائل الصحابة ْلمحد بن حنبل» (‪:)661 /3‬‬


‫َّ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ َ َ ْ َ ُ َ َّ ُ ْ ُ َ ْ َّ ْ ُ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ ُّ ْ ُ َ َّ‬
‫الط َّحان‬ ‫يم‪ ،‬يَذك ُر أن َح ْر َب ْب َن احل َ َس ِن‬
‫اَّلل ب ِن سليمان احلرض ِ‬
‫‪ - 5565‬و ِفيما كتب إِيلنا حممد بن عب ِد ِ‬
‫َ َْ‬
‫اْل ْع َمش‪َ ،‬ع ْن َسعيد بْن ُجبَ ْري‪َ ،‬عن ابْن َع َّباس قَ َال‪ :‬ل َ َّما نَ َزلَتْ‬ ‫ُ َ ٌْ َْْ َُ َ ْ َْ‬ ‫َّ َ َ َ‬
‫ٍ‬ ‫ٍ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬‫ٍ‬ ‫َحدث ُه ْم قال‪ :‬نا حسْي اْلشقر‪ ،‬عن قي‬
‫َ ُ َ َ ُ َ َّ َ ْ َ َ ُ َ َ ُ َ َّ‬
‫اذل َ‬ ‫ُ ْ َ َ ْ َ ُ ُ ْ َ َ ْ َ ْ ً َّ ْ َ َ َّ َ ْ ُ ْ َ‬
‫ين‬ ‫اَّلل‪ ،‬من ق َرابتنا هؤال ِء ِ‬ ‫{قل ال أسألكم علي ِه أجرا إِال المودة ِيف القرَب} [الشورى‪ ، ]57 :‬قالوا‪ :‬يا رسول ِ‬
‫َ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َّ ُ ُ ْ َ َ َ ٌّ َ َ َ ُ َ ْ َ َ َ َ ْ ُ َّ َ‬
‫السال ُم»‬ ‫لَع‪ ،‬وفا ِطمة‪ ،‬وابناها علي ِهم‬‫وجبت علينا مودتهم؟ قال‪ِ « :‬‬

‫«املعجم الكبري للطَباِّن» (‪:)33 /2‬‬

‫ُ َ ْ ٌ ْ َ ْ َ َ ْ َ ْ ْ َّ‬ ‫َّ َّ ُّ‬ ‫َ ْ ُ ُْ ْ َ‬ ‫َ َّ َ َ ُ َ َّ ُ ْ ُ َ ْ‬


‫يع‪،‬‬‫هلل‪ ،‬ثنا حرب بن احلَس ِن الطحان‪ ،‬ثنا حسْي اْلشق ُر‪ ،‬عن قي ِس ب ِن الربِ ِ‬ ‫‪ - 5565‬حدثنا حممد بن عب ِد ا ِ‬
‫َْ‬ ‫َ َ َ َ َ ْ ُ ْ َ َ ْ َُ ُ‬ ‫َ َ ُ َْ‬ ‫اْل ْع َمش‪َ ،‬ع ْن َسعيد بْن ُجبَ ْ َ ْ َ َّ‬ ‫َ َْ‬
‫اهلل عن ُه َما قال‪ :‬ل َّما ن َزلت‪{ :‬قل ال أسألك ْم َعلي ِه‬ ‫اس ر ِيض‬ ‫ري‪ ،‬ع ِن اب ٍن عب ٍ‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع ِن‬
‫َّ ُ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ ُ َ َ ُ َ َّ َ َ َ َ ْ َ‬ ‫َ ُ َ َُ َ‬ ‫َ ْ َّ ْ َ َ َّ َ ْ ُ ْ َ‬
‫ت َعليْنَا َم َودت ُه ْم؟‬ ‫اذلين وجب‬ ‫هلل‪ ،‬ومن قرابتك هؤال ِء ِ‬ ‫أج ًرا إِال المودة ِيف القرَب} [الشورى‪ ]57 :‬قالوا‪ :‬يا رسول ا ِ‬
‫َ َ َ ٌّ َ َ ُ َ ُ‬
‫اط َمة َو ْابناه َما»‬‫لَع وف ِ‬ ‫قال‪ِ « :‬‬
‫ًّ‬ ‫َ َ‬ ‫َّ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ ُ ْ ْ ْ‬
‫احل ُ ُقوق َما َ ُ‬
‫ب ر َاع َيتُ َها فَإ َّن َّ َ‬ ‫آل َبيْ َ ُ‬ ‫ََ َ َ ُ‬
‫اَّلل َج َعل ل ُه ْم َحقا ِيف‬ ‫ِ‬ ‫جي ِ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم " لهم ِمن‬ ‫ول ِ‬ ‫ت رس ِ‬ ‫ِ‬ ‫وكذلِك "‬
‫َّ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َ ََّ‬ ‫ََ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ْ َ َ َّ‬‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫اخل ُ ُمس َوال َ ْ َ َ َ َّ‬ ‫ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‬ ‫ول ِ‬ ‫يف ِء وأمر بِالصال ِة علي ِهم مع الصال ِة ىلع رس ِ‬ ‫ِ‬

‫(‪ )13‬جمموع الفتاوى» (‪(313 /2‬‬

‫‪36‬‬
‫ًّ‬ ‫َ َ‬ ‫ب ر َاع َيتُ َها فَإ َّن َّ َ‬ ‫َّ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ ُ ْ ْ ْ‬
‫احل ُ ُقوق َما َ ُ‬ ‫آل َبيْ َ ُ‬ ‫ََ َ َ ُ‬
‫اَّلل َج َعل ل ُه ْم َحقا‬ ‫ِ‬ ‫جي ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم " لهم ِمن‬ ‫ول ِ‬ ‫ت رس ِ‬ ‫ِ‬ ‫«وكذلِك "‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اَّلل َعليْ ِه َو َسل َم فقال نلَا‪{ :‬قولوا‪ :‬الل ُه َّم‬ ‫الصالة َىلع َر ُسول اَّلل َصىل ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫الصالة َعليْه ْم َم َع َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫يفء َوأ َم َر ب َّ‬
‫ِ‬ ‫ِيف اخل ُ ُم ِس َوال ْ ِ‬
‫َُ َ‬ ‫ْ َ َ َّ َ ٌ َ ٌ َ َ ْ َ َ ُ َ َّ َ َ َ‬ ‫ُ َ َّ َ َ َ َّ ْ َ َ‬ ‫َ ِّ َ َ ُ َ َّ َ َ َ‬
‫آل حم َّم ٍد ك َما‬ ‫ارك ىلع حمم ٍد وىلع ِ‬ ‫جميد‪ .‬وب ِ‬ ‫محيد ِ‬ ‫آل إبرا ِهيم إنك ِ‬ ‫آل حمم ٍد كما صليت ىلع ِ‬ ‫صل ىلع حمم ٍد وىلع ِ‬
‫الشافِ ُّ‬ ‫ْ َ َ َّ َ ٌ َ ٌ َ ُ ُ َ َّ ُ ْ َّ َ َ ُ َ ْ َ َ ْ ْ َّ َ َ ُ َ َ َ َ َ َّ‬ ‫ََ‬ ‫َ َْ‬
‫ِع‬ ‫ِ‬ ‫اذلين حرمت علي ِهم الصدقة هكذا قال‬ ‫جميد} ‪ .‬وآل حمم ٍد هم ِ‬ ‫محيد ِ‬ ‫آل إبرا ِهيم إنك ِ‬ ‫باركت ىلع ِ‬
‫ري ُه َما م ْن الْ ُعلَ َما ِء ‪َ -‬ر ِ َ‬
‫مح ُه ُم َّ ُ‬
‫اَّلل ‪»-‬‬ ‫مح ُد ْب ُن َحنْبَل؛ َو َغ ْ ُ‬ ‫َوأَ ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬

‫(‪ )12‬تفسري ابن كثري ‪ -‬ت السالمة» (‪(336 /8‬‬

‫ار‪َ .‬ر َواهُ‬ ‫اَّلل َعلَيْ ِه َو َسلَّ َم َأ َّال يَ ْد ُخ َل أَ َح ٌد ِم ْن أَ ْهل بَيْ ِت ِه َّ‬
‫انل َ‬ ‫الس ِّد ُّي‪َ ،‬عن ابْن َع َّباس‪ :‬م ْن ر َضا ِء ُحمَ َّمد َص َّىل َّ ُ‬ ‫« َوقَ َال ُّ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َْ َ ُ َ ْ‬ ‫ْاب ُن َجرير‪َ ،‬و ْاب ُن أَيب َ‬
‫ْ‬
‫اْلاقِ ُر‪َ .‬وقال أبُو بَك ِر‬ ‫ك َذا قَ َال أبُو َج ْع َفر ْ َ‬ ‫َ َ َّ َ َ َ َ َ َ‬
‫ه‬ ‫و‬ ‫‪.‬‬ ‫ة‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ف‬‫الش‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ب‬ ‫ين‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ن‬‫س‬ ‫احل‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫‪.‬‬ ‫م‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬‫ا‬ ‫ح‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫َ ْ َْ َ َ ْ َ َْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ ُْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ ُ َ َ ْ َ َ َ َّ َ‬
‫لَع ب ِن صا ِل ٍح‪ ،‬عن ي ِزيد ب ِن أ ِيب ِزيا ٍد‪ ،‬عن ِإبرا ِهيم‪ ،‬عن علقمة‪،‬‬ ‫ِّ‬
‫بن أ ِيب شيبة‪ :‬حدثنا معاوية بن ِهشامٍ ‪ ،‬عن ِ‬
‫َ َ َ َ ُّ ْ َ َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ َ َّ ُ َ‬ ‫ُ َْ‬ ‫ول َّ َ َّ َّ ُ َ َ ْ‬ ‫َ ْ َ ْ َّ َ َ َ َ َ ُ ُ‬
‫{ول َس ْوف‬ ‫اَّلل نلَا اْل ِخرة ىلع اَلنيا‬ ‫ت اختار‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪" :‬أنا أهل بي ٍ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل قال‪ :‬قال رس‬ ‫عن عب ِد ِ‬
‫ُ ْ َ َ ُّ َ َ َ ْ َ‬
‫يع ِطيك ربك فتىض}‬

‫(‪ )13‬تفسري الرازي = مفاتيح الغيب أو اتلفسري الكبري» (‪(212 /23‬‬


‫َْ َ‬ ‫ُّ َ َ َّ َ َ َ َ ْ َ ًّ َ َ َ ْ َ َ ُ َ َ ْ َّ َ‬ ‫ُ ْ َ َ َ َ ُ َ ُ َ َّ َ‬ ‫َْ ُ‬
‫السال ُم بِ َع َدمِ اْل ْوال ِد‪،‬‬ ‫« َوالق ْول اثلَّا ِلث‪ :‬الك ْوث ُر أ ْوالد ُه قالوا‪ِْ :‬لن ه ِذهِ السورة إِنما نزلت ردا ىلع من اعبه علي ِه‬
‫َ‬ ‫َ ْ ُ ْ َ ْ ُ َ ْ َ ْ ْ َ ْ ُ َّ ْ َ َ ُ ُ ْ َ ٌ ْ‬ ‫َ ْ ً َ ْ َ ْ َ َ َ َ ِّ َّ َ‬ ‫َ ْ َ ْ َ َ َّ ُ ُ ْ‬
‫ئ ِمن ُه ْم‪َ ،‬ول ْم‬ ‫ت‪ ،‬ثم العالم ممت ِل‬ ‫ان‪ ،‬فانظر كم ق ِتل ِمن أه ِل اْلي ِ‬ ‫فالمعىن أنه يع ِطي ِه نسال يبقون ىلع مر الزم ِ‬
‫ْ َ َْ‬
‫اْل َكابر م َن الْ ُعلَ َماء َنا ْْلَاقر َو َّ‬ ‫ُ َّ ْ ُ ْ َ ْ َ َ‬ ‫ُّ ْ َ َ َ ٌ ُ ْ َ ُ‬ ‫َ ْ َ ْ َ ُ َ َّ َ‬
‫الصا ِد ِق‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫يهم ِمن‬
‫يبق ِمن ب ِين أمية ِيف اَلنيا أحد يعبأ بِ ِه‪ ،‬ثم انظر كم نان ِف ِ‬
‫َ ِّ َ َ َ ْ ُ َّ َ ُ َ َّ ْ ُ َّ ُ َ ْ َ ُ‬ ‫َْ‬
‫الز ِك َّية َوأمثال ُه ْم»‬ ‫َوالاك ِظ ِم والرضا علي ِهم السالم وانلفس‬

‫(‪)15‬حاشية الصاوي ىلع اْلاللْي (ج ‪ 3‬ص ‪)363‬‬


‫ْ َ َ‬
‫قوهل‪ ﴿ :‬ٱلك ْوث َر ﴾ فوعل من الكرثة‪ ،‬وصف مبالغة يف املبالغ يف الكرثة‪ .‬قوهل‪( :‬هو نهر يف اْلنة) ويؤيده قوهل‬
‫صىل اهلل عليه وسلم‪ ":‬الكوثر نهر يف اْلنة‪ ،‬حافتاه من اذلهب‪ ،‬جمراه من اَلر وايلاقوت‪ ،‬تربته أطيب من‬
‫املسك‪ ،‬وماؤه أحىل من العسل وأبيض من اثللج "‪ .‬قوهل‪( :‬هو حوضه) الصواب أن يقول‪ :‬أو هو حوضه‪ْ ،‬لنهما‬
‫ً‬
‫قوالن مذكوران يف اتلفاسري من مجلة ستة عرش قوال‪ ،‬ويدل هلذا اثلاِّن قول أنس‪ ":‬بينا رسول اهلل صىل اهلل‬
‫ً‬
‫عليه وسلم ذات يوم بْي أظهرنا‪ ،‬إذ أغَف إغفاءة‪ ،‬ثم رفع رأسه متبسما؛ فقلنا‪ :‬ما أضحكك يا رسول اهلل؟‬

‫‪37‬‬
‫َّ‬ ‫َ ْ‬ ‫َّ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ َ َ ِّ‬ ‫َّ ْ ٰ َّ‬ ‫ً‬
‫اك ٱلك ْوث َر * ف َصل ل ِ َر ِّبك َوٱحنَ ْر * إِن‬ ‫يـم إِنآ أعطين‬
‫سم ٱهلل الرمح ِن الر ِح ِ‬
‫قال‪ :‬أنزلت لَع آنفا سورة فقرأ ﴿ ب ِ ِ‬
‫َ َ َ َُ َ‬
‫ْل ْب َ ُ‬
‫ت ﴾ ثم قال‪ :‬أتدرون ما الكوثر‪ .‬قلنا‪ :‬اهلل ورسوهل أعلم‪ ،‬قال‪ " :‬فإنه نهر وعدنيه ريب عز وجل‪،‬‬ ‫شانِئك هو ٱ‬
‫عليه خري كثري‪ ،‬وهو حوِ ترد عليه أمِت يوم القيامة‪ ،‬آنيته عدد جنوم السماء‪ ،‬فيختلج العبد منهم فأقول‪:‬‬
‫يا رب أنه من أمِت‪ ،‬فيقول‪ :‬ما تدري ما أحدث بعدك "‪ .‬وورد يف صفة احلوِ أحاديث منها قوهل صىل اهلل‬
‫عليه وسلم‪ ":‬حويض مسرية شهر‪ ،‬ماؤه أبيض من اللنب‪ ،‬ورحيه أطيب من املسك‪ ،‬وكزيانه كنجوم السماء‪ ،‬من‬
‫ً‬
‫رشب منه لم يضمأ أبدا "زاد يف رواية‪ ":‬وزواياه سواء "‪ .‬ومنها غري ذلك‪ .‬اثلالث‪ :‬أنه انلبوة‪ .‬الرابع‪ :‬القرآن‪.‬‬
‫اخلامس‪ :‬اإلسالم‪ .‬السادس‪ :‬تيسري القرآن وَتفيف الرشيعة‪ .‬السابع‪ :‬كثرية اْلصحاب واْلمة واْلتباع‪.‬‬
‫اثلامن‪ :‬رفعة اذلكر‪ .‬اتلاسع‪ :‬نور يف قلبك دلك لَع وقطعك عما سواي‪ .‬العارش‪ :‬الشفاعة‪ .‬احلادي عرش‪:‬‬
‫املعجزات‪ .‬اثلاِّن عرش‪ :‬ال هلإ إال اهلل حممد رسول اهلل‪ .‬اثلالث عرش‪ :‬الفقه يف اَلين‪ .‬الرابعة عرش‪ :‬الصلوات‬
‫اخلمس‪ .‬اخلامس عرش‪ :‬العظيم من اْلمر‪ .‬السادس عرش‪ :‬اخلري الكثري اَلنيوي واْلخروي‪ .‬ولك من هذه‬
‫اْلقوال حتقق به رسول اهلل صىل اهلل عليه وسلم وفوق ذلك مما يعلم اغيته إال اهلل تعاَل‪ .‬وزاد بعضهم فوق‬
‫تلك اْلقوال‪ :‬إنه اذلرية الكثرية املباركة‪ ،‬وقد حقق اهلل ذلك‪ ،‬فال جتد ذرية ْلحد من اخللق مثل ذرية‬
‫املصطَف صىل اهلل عليه وسلم يف الكرثة وال يف الَبكة إَل يوم القيامة‬

‫«تفسري القاسيم حماسن اتلأويل» (‪:)555 /1‬‬


‫«تنبيه‪ :‬ملا روي من سبب نزول هذه السورة مما رويناه‪ ،‬ذهب إمام اللغة ابن ّ‬
‫جين إَل تأويل الكوثر باذلرية‬
‫الكثرية‪ .‬وهو معىن بديع فيه مناسبة لسبب الزنول‪ .‬قال ابن ّ‬
‫جين يف (رشح ديوان املتنِب) يف قوهل يمدح طاهر‬
‫ّ‬
‫العلوي‪:‬‬ ‫بن احلسْي‬

‫وأبهر آيات اتلهايم أنه … أبوك وأجدى ما لكم من مناقب يف مجلة ما أماله ّ‬
‫لَع أبو الفضل العرويض‪ :‬أن‬
‫انلِب صىل اهلل عليه وسلم نانوا يقولون‪ :‬إن حممدا أبت ال عقب هل‪ .‬فإذا مات استحنا منه‬ ‫ّ‬ ‫قريشا وأعداء‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫فأنزل اهلل تعاَل‪ :‬إنَّا أ ْع َطيْ َ‬
‫ناك الك ْوث َر أي العدد الكثري‪ ،‬ولست باْلبت اذلي قالوه‪ .‬ومراده بالعدد الكثري اذلرية‬ ‫ِ‬
‫وهم أوالد فاطمة‪ .‬قال العرويض‪ :‬فإن قيل‪ :‬اإلنسان باْلبناء واْلباء واْلمهات»‬

‫(‪«)16‬روح اْليان» (‪:)535 /11‬‬

‫‪38‬‬
َْ
ُ َ ‫اْل ْب‬ ُ َ َّ
‫ت ْلغضه لك الن نسبة امر اَل‬ ‫«إِن شانِئَك يقال شنأه كمنعه وسمعه شنأ أبغضه اى مبغضك ه َو للفصل‬
‫املشتق تفيد علية املأخذ واْلغض ضد احلب واْلت يستعمل ىف قطع اذلنب ثم اجرى قطع العقب جمراه فقيل‬
‫فالن ابت إذا لم يكن هل عقب خيلفه واملعىن هو اذلي ال عقب هل حيث ال يبىق هل نسل وال حسن ذكر واما‬
»‫أنت فتبىق ذريتك وحسن صيتك وآثار فضلك اَل يوم القيامة‬

Keutamaan Ahlul Bait Dalam Hadits


Banyak sekali hadits-hadits shahih yang menyebutkan mengenai
keutamaan Ahlul Bait dan sosok-sosok istimewa dari kalangan Ahlul
Bait seperti Sayidah Fatimah, Sayidina Ali, Sayidina Hasan dan Husain,
kami hanya menyebutkan pokok-pokok dari hadits-hadits tersebut.

● Hadits Tsaqalain
Hadits Tsaqalain merupakan hadits shahih yang diriwayatkan dalam
berbagai redaksi yang intinya berisi wasiat Nabi ‫ ﷺ‬kepada para sahabat
agar berpegang teguh dengan dua hal agung, siapa yang berpegang
dengan keduanya tidak akan tersesat selamanya, kedua hal itu adalah Al-
Quran dan Ahlu Bait Nabi ‫ﷺ‬. Berikut sebagian redaksinya:

Riwayat Shahih Muslim:


Rasulullah ‫ ﷺ‬bersabda dalam khutbahnya :
َْ ََ ْ ُ ٌ ‫ َوأَنَا تَار‬،‫يب‬ َ ‫ول َر ِّيب فَأُج‬ ُ ُ َ َ ْ َ ْ َ ُ ُ ٌ َ َ َ َ َ َّ َ ُ َّ َ ُّ َ َ َ ُ ْ َ َّ َ
‫ْي‬ِ ‫ل‬‫ق‬‫ث‬ ‫م‬ ‫يك‬ ‫ف‬ِ ‫ك‬ ِ ِ ‫وشك أن يأ ِِت رس‬ ِ ‫ أال أيها انلاس ف ِإنما أنا برش ي‬،‫أما بعد‬
‫هلل‬
َ َ َّ َ َ
َ‫ىلع كت‬ ُ َْ ْ َ َ‫خ ُذوا بكت‬ ُ َ ُ ُّ َ َ ُ ْ ُ َ‫أَ َّول ُ ُه َما كت‬
ِ ‫اب ا‬ ِ ِ ‫ث‬ ‫ح‬ ‫ف‬ - ‫ه‬
ِ ِ ‫ب‬ ‫وا‬ ‫ك‬ ‫س‬ِ ‫م‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫و‬ ‫هلل‬
ِ ‫ا‬ ‫اب‬
ِ ِ ِ ‫ف‬ ، ‫ور‬ ‫انل‬‫و‬ ‫ى‬ ‫د‬‫ه‬ ‫ال‬ ‫ه‬
ِ ‫ي‬ ‫ف‬
ِ ‫هلل‬
ِ ‫ا‬ ‫اب‬ ِ
ُ ِّ َ ُ ْ ْ َ ُ ُ ِّ َ ُ ْ ْ َ ُ ُ ِّ َ ُ ْ ُْ َ َ َ ُ َ ‫َو َر َّغ‬
‫ أذك ُرك ُم‬،‫اهلل ِيف أه ِل بَي ِِت‬ َ ‫ك ُم‬ ‫ أذكر‬،‫اهلل ِيف أه ِل بَي ِِت‬
َ ‫ك ُم‬ ‫ أذكر‬،‫ َوأهل بَي ِِت‬:‫ ث َّم قال‬،‫ب ِفي ِه‬
ْ َْ َ
.‫اهلل ِيف أه ِل بَي ِِت‬

“Amma Ba'du. Wahai sekalian manusia. Aku hanyalah manusia,


sebentar lagi utusan (kematian dari) Tuhanku akan datang dan aku akan
menyambutnya.Maka aku tinggalkan di antara kalian dua hal yang
39
agung, yang pertama adalah Kitabullah (Al-Qur’an). Di dalamnya
terdapat petunjuk dan cahaya. Ambil dan berpegang-teguhlah dengan
Al-Qur’an.” Kemudian Beliau menganjurkan untuk mengikuti
Kitabullah dan memberikan nasihat-nasihat mengenainya. Lalu Beliau
bersabda, ”Dan Ahlul Baitku. Aku ingatkan kalian kepada Allah terkait
Ahlul Baitku. Aku ingatkan kalian kepada Allah terkait Ahlul Baitku. Aku
ingatkan kalian kepada Allah terkait Ahlul Baitku.” (HR Muslim,
Ahmad, Ad-Darimi, Ibnu Khuzaimah, Ibnu Hibban, Al-Hakim, dan
Baihaqi)(1)
Riwayat Ahmad dari sahabat Abu Said, berkata:
َْ َ ٌ ُ ْ َ ٌْ َ ُ َ َ ْ َ ُ َ ْ َ َ ُ ُ َ َ ْ َ َ َّ ُ ُ ٌ َ‫إ ِِّّن ت‬
،ِِ ‫الس َما ِء إَِل اْل ْر‬
َّ ‫ود م َن‬
ِ ‫هلل حبل ممد‬ ِ ‫ ِكتاب ا‬:‫ أحدهما أكَب ِمن اْلخ ِر‬،‫ْي‬ ِ ‫ارك ِفيكم اثلقل‬ ِ ِ
ْ َ َ
َ َّ َ َ ‫ َوإ َّن ُه َما ل ْن َي ْف َتقَا َح ََّّت يَر َدا‬،‫تِت أ ْه ُل بَيِْت‬
" ِ‫لَع احل َ ْو‬ َْ َ
ِ ِ ِ ِ ِ ‫و ِع‬
Sesungguhnya aku meninggalkan di antara kalian dua hal agung. Yang
pertama adalah Kitabullah, tali yang membentang dari langit ke bumi.
Serta (yang kedua) Itrahku yaitu Ahlul Baitku. Keduanya tidak akan
berpisah sampai keduanya datang kepadaku di telaga Haudh.(HR
Ahmad)(2)
Dalam riwayat Imam Turmudzi disebutkan:
ٌ َّ ُ َ
‫اَّلل َحبْل‬
َ َ ُ َ ْ َ َ ُ ُ َ َ ْ َ ُّ َ ْ َ ْ ُ ْ َّ َ َ ْ َ ْ ُ ٌ َ ِّ
ِ ‫ ِكتاب‬:‫ِإِّن تا ِرك ِفيكم ما ِإن تمسكتم بِ ِه لن ت ِضلوا بع ِدي أحدهما أعظم ِمن اْلخ ِر‬
َ َْ َ ْ َ َ َ َّ َ ٌ ُ ْ َ
َ َ ُْ َ َ َّ َ َ ‫ َولَ ْن َيتَ َف َّرقَا َح ََّّت يَر َدا‬،‫تِت أ ْه ُل بَيِْت‬
‫لَع احل َ ْوِ فانظ ُروا كيْف‬ ِ ِ ِ ‫ و ِع‬.ِِ ‫ممدود ِمن السما ِء ِإَل اْلر‬
َُُْ
‫يه َما‬
ِ ‫وِن ِف‬
ِ ‫َتلف‬
Sungguh aku meninggalkan di antara kalian apa yang jika kalian
berpegang teguh dengannya, maka kalian tidak akan tersesat
selamanya. Salah satunya lebih agung dari yang lain, yaitu Kitabullah,
tali yang membentang dari langit ke bumi. Serta (yang kedua) Itrahku
yaitu Ahlu Baitku. Keduanya tidak akan berpisah sampai keduanya
datang kepadaku di Telaga Haudh. Perhatikan bagaimana kalian
memperlakukan keduanya sepeninggalanku. (HR Turmudzi)(3)
40
Perhatikan bagaimana Rasulullah ‫ ﷺ‬menekankan para sahabatnya untuk
berpegang teguh dengan Al-Quran dan Ahlul Bait sepeninggalan beliau
dan menamai keduanya dengan Tsaqalain (dua hal agung). Syaikh Ibnu
Hajar Al-Haitsami mengatakan: “Tsaqal adalah sesuatu yang berharga,
agung dan terjaga. Al-Quran dan Ahlul Bait dinamakan Tsaqal sebab
keduanya bersifat demikian. Keduanya merupakan sumber ilmu agama,
hikmah yang tinggi, dan hukum syariat, oleh sebab itu Rasulullah ‫ﷺ‬
menganjurkan untuk mengikuti, berpegang teguh dengan mereka dan
belajar dari mereka. “ (4)

● Sumber Hikmah
Ketika mendengar salah satu keputusan hukum yang dilakukan oleh
Sayidina Ali bin Abi Thalib, Rasulullah ‫ ﷺ‬merasa takjub dan bersabda:
ْ َ ْ ‫ك َم َة أَ ْه َل‬
ْ ْ َ ََ َ َّ َّ ُ ْ َ ْ
‫ت‬
ِ ‫اْلي‬ ‫احل‬ ِ ‫َّلل‬
ِ ‫اذلي جعل ِفينا‬ ِ ِ ‫احلمد‬

Segala puji bagi Allah yang telah menjadikan hikmah pada kami, ahlul
bait, hikmah. (HR Ahmad dalam Fadhail)(5)

● Orang-Orang Terdekat Nabi ‫ﷺ‬

Rasulullah ‫ ﷺ‬bersabda:
ُ ْ َ ُْ َ ُ َ ْ َ َّ ْ َُْ َ ْ َ َّ
‫ َواقبَلوا ِم ْن‬،‫ فاعفوا ع ْن ُم ِسي ِئ ِه ْم‬،‫ار‬‫رَش اْلنص‬ ِ ‫ وإن ك‬،‫آوي إيلها أهل بَي ِِت‬
ِ ‫أال إن عيب ِِت الِت‬
ُْ
"‫حم ِس ِن ِه ْم‬

Ketahuilah bahwa tempat khusus di mana aku bernaung padanya adalah


Ahlul Baitku. Kepercayaanku adalah kaum Anshar. Maka, maafkanlah
yang bersalah di antara mereka dan sambutlah yang baik dari mereka.
(HR Turmudzi dan beliau menyatakan hadits ini berstatus hasan, Ibnu
Abi Syaibah, Ibnu Saad, dan Abu Ya’la)(6)

41
● Perintah Mencintai Mereka
Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
ْ ََْ َّ َّ ّ ُ ‫ وأَح ُّبوِن حل‬،‫وك ْم به من ن َعمه‬
ُ ُ َْ َ
‫ َوأ ِحبُّوا أهل بَي ِِت ِحل ُ ِِّب‬،‫عز وجل‬ ‫ب اهلل‬ ِ ِ ِ ِ ِ ‫أح ُّبوا اهلل لِما يغذ‬
ِ

Cintailah Allah karena nikmat-nikmat yang telah Allah karuniakan pada


kalian. Cintailah aku karena cinta kalian pada Allah ‫ﷻ‬, dan cintailah
Ahlul Baitku karena cinta kalian padaku. (HR Turmudzi dan beliau
menyatakan status hadits ini Hasan Gharib, Abu Dawud, Baihaqi, dan
Al-Hakim dan beliau menyatakan status hadits ini shahih)(7)

● Tidak Sempurna Iman Tanpa Mencintai Mereka


Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
َْ َ ُ َ ْ ‫أحب إيله من ِع‬ َ ْ ‫ون ع‬
َ ُ َ ُ َ ٌ َ ْ
‫ ويكون أهِل‬،‫تته‬ َّ ‫تِت‬ ِ
َّ
‫ وتك‬،‫أحب إيله من نفسه‬ ‫ال يُؤ ِم ُن عبْد حَّت أكون‬
َ ‫ وتكون ذاِت‬،‫أهله‬
َّ ‫أح‬
‫ب إيله من ذاته‬
ْ َّ َ َ
ِ ِ ‫أحب إيله من‬

Tidaklah beriman seorang hamba sampai aku lebih dicintai dari dirinya
sendiri, dan keturunanku lebih dicintai dari keturunannya, dan
keluargaku lebih dicintai dari keluarganya, dan diriku lebih dicintai dari
dirinya. (HR Baihaqi, Abu Syaikh, Dailami)(8)
Dalam hadits lain, diceritakan bahwa paman Nabi, Abbas ra, pernah
mengeluh kepada Nabi ‫ﷺ‬:
ْ ُ ْ ْ ً
‫ وإذا لقونا لقونا بوجوه ال‬،‫ببرش َح َس ٍن‬
ٍ ‫يا رسول اهلل! إن قريشا إذا ليق بع ُضهم بع ًضا لقوهم‬
!‫نعرفها‬
Ya Rasulullah, kaum Quraish jika bertemu satu sama lain mereka
menemuinya dengan wajah berseri-seri. Namun jika bertemu kami,
mereka menemui kami dengan wajah yang tidak kami kenal.
Mendengar ini Nabi ‫ ﷺ‬sangat marah dan berkata:

42
ُ ُ ُ َ
‫يمان حَّت حي َّبك ْم هلل ول ِ َر ُسو ِهل‬‫اإل‬ ُ َ َ َْ ُ ُ َْ َْ
ِ ‫ ال يدخل قلب رج ٍل‬،‫واذلي نفِس بيده‬
Demi Allah yang nyawaku berada dalam kuasa-Nya, tidaklah
keimanan masuk ke dalam hati seseorang sampai ia mencintai kalian
karena Allah dan karena Rasul-Nya. (HR Ahmad, Turmudzi dan beliau
menyatakan status hadits ini hasan shahih, Ibnu Abi Syaibah dan Al-
Hakim)(9)

● Doa Nabi ‫ ﷺ‬Untuk Keberkahan Ahlul Bait


Ketika Sayidah Fatimah rah menikah dengan Sayidina Ali ra. Nabi ‫ﷺ‬
meminta air wudhu, kemudian setelah berwudhu, beliau menuangkan
air tersebut kepada keduanya. Lalu Beliau ‫ ﷺ‬berdoa:
َ ْ َ ْ َ ْ َ َّ ُ َّ
‫ارك هلما يف ن ْس ِل ِه َما‬
ِ ‫ وب‬،‫ارك عليهم‬
ِ ‫ وب‬،‫ارك فيهما‬
ِ ‫اللهم ب‬
Ya Allah berkahi dalam diri mereka, berkahi atas mereka, dan
berkahi bagi mereka dalam keturunannya. (HR Ibnu Saad, Thabrani,
Thahawi, Nasai dan Ahmad. Al-Hafidz Ibnu Hajar menyatakan sanad
hadits ini tidak bermasalah)(10)

● Pembebasan Dari Neraka Bagi Keturunannya Yang


Beriman
Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
َّ ‫ح َّر َم اهلل ُذ ِّر َّيتَها ىلع‬
َ َ‫ت فَ ْر َجها ف‬ َ
َ َ‫فاطمة َح َّصن‬ َّ
‫انلار‬ ‫ِإن‬
Sesungguhnya Fatimah telah menjaga kemaluannya, maka Allah
mengharamkan keturunannya dari neraka. (HR Al-Hakim dan beliau
menshahihkannya, Tamam, Al-Bazzar, At Thabrani)(11)

● Aman Dari Adzab Bagi Ahlul Bait Yang Beriman


Nabi ‫ ﷺ‬bersabda kepada Sayidah Fatimah az-Zahra:
َ ِّ َ ُ ُ ْ َ َ َّ
ِ ‫ري معذبِ ِك وال َو‬
‫َل ِك‬ ‫إن اهلل غ‬

43
Sesungguhnya Allah tidak akan mengadzabmu, tidak pula anak-
anakmu. (HR Thabrani. Imam Sakhawi menyatakan bahwa para
perawi hadits ini berstatus tsiqat/dapat dipercaya)(12)
Dalam hadits lain Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
ْ َ ْ َْ َ َ َّ َ ْ ُ ِّ ُ
‫ فأع َط ِاِّن ذلك‬،‫ار أ َح ًدا من أه ِل بيِت‬‫سألت ريب أن ال يد ِخل انل‬
Aku meminta kepada Allah untuk tidak memasukkan seorangpun dari
Ahlul Baitku ke neraka, dan Allah mengabulkannya. (HR Thabari dan
Dailami)(13)

● Ahlul Bait Bagaikan Perahu Nabi Nuh alaihissalam


َ َ َ َّ َ َ َ َ َ َ َ َ ْ َ ُ َُ ْ َْ َُ
‫وم ْن َتلف عنها غ ِرق‬ ،‫َمثل أه ِل بَي ِِت َمثل َسفينة نوح من ر ِكبها جنا‬
Perumpamaan Ahlul Baitku bagaikan perahu Nabi Nuh, siapa yang
menaikinya maka ia akan selamat dan siapa yang tertinggal maka ia
akan tenggelam. (HR Thabrani, Abu Nuaim, Al-Bazzar, dan
lainnya)(14)

● Keberadaannya Mengamankan Umat


Rasulullah ‫ ﷺ‬bersabda:
ُ ٌ َ ُْ ْ ٌ َ ُ ُ ُّ
‫أمان ْل َّم ِِت‬ ‫بيِت‬ َّ
ِ ‫ وأهل‬،ِ‫انلجوم أمان ْله ِل السماء‬
Bintang-bintang adalah sebab keamanan bagi penghuni langit dan
ahlul baitku adalah sebab keamanan bagi umatku. (HR Thabrani,
Musaddad, Ibnu Abi Syaibah, Abu Ya’la)(15)
Syaikh Ibnu Hajar Al-Haitami setelah membawakan hadits ini
menyatakan, bisa jadi yang dimaksud adalah ulama Ahlul Bait.
Keberadaan mereka memberi petunjuk bagaikan bintang-bintang. Jika
umat kehilangan mereka maka mereka akan kehilangan petunjuknya.
Akan tetapi yang unggul menurut beliau adalah keberadaan Ahlul Bait
secara mutlak bagaikan bintang yang menjadi sebab amannya umat
ini.(16)
Imam Al-Munawi dalam Faidhul Qodir mengatakan bahwa hadits ini
diriwayatkan dalam beberapa riwayat yang lemah, akan tetapi karena
44
riwayat-riwayat itu banyak maka bisa jadi derajat hadits ini naik
menjadi Hasan.(17)

● Doa Terhijab Sampai Dibacakan Shalawat Kepada Nabi ‫ﷺ‬


dan Keluarganya
Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
َُ ِّ ُ ْ‫اَل َاعء َحم‬
‫جوب َعن اهلل َح ََّّت يُ َصِل ىلع حم َّمد َوأهل بَيته‬ ُّ

Doa terhalang (tidak diterima) sampai dibacakan shalawat atas


Muhammad dan keluarganya. (HR Abu Syaikh dan Baihaqi)(18)

● Bersikap Baik Kepada Keluarga Nabi


Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
ُ َ ُ َ
‫خريك ْم خريك ْم ْلهِل من بع ِدي‬

Yang terbaik di antara kalian adalah yang paling baik kepada


keluargaku sepeninggalanku. (HR Hakim dan Al-Khathib)(19)

● Hubungan Nasab Dan Kekerabatan Dengan Nabi Tidak


Akan terputus Sampai Hari Kiamat
Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
َْ َ
َ َ‫اْلن ْ َساب َتنْ َقطع يَ ْوم الْقي‬ َ ‫فَاط َمة‬
‫امة غري‬ ِ ِ ‫بضعة مين يغضبين َما يغضبها ويبسطين َما يبسطها و ِإن‬ ِ
‫نسِب وسبِب وصهري‬

Fatimah adalah bagian dariku. Membuatku marah semua yang


membuatnya marah, dan membuatku senang apa yang membuatnya
senang. Sungguh nasab-nasab akan terputus di Hari Kiamat kecuali
nasabku, hubungan sebab denganku, dan hubungan pernikahanku. (HR
Ahmad, Thabrani, dan Hakim)(20)

45
‫‪Dan masih banyak hadits-hadits lain yang menjelaskan keutamaan Ahlul‬‬
‫‪Bait dan kewajiban mencintai mereka. Sayid Zaini Dahlan dalam Kitab‬‬
‫‪Masyariqul Anwar menyatakan:‬‬

‫قد جاء كثري من آيات القرآن فيها اتلرصيح بفضائل أهل اْليت وصحة انتسابهم ْلدهم سيد وَل‬
‫عدنان‪ .‬وجاء مثل ذلك يف السنة انلبوية الصحيحة املشهورة حَّت صار ذلك عند أهل اإلسالم من‬
‫املشهور املعلوم بالرضورة‪.‬‬

‫‪Telah datang banyak ayat-ayat Al-Quran yang menjelaskan mengenai‬‬


‫‪keutamaan-keutamaan Ahlul Bait dan sahihnya penisbatan nasab‬‬
‫‪mereka kepada kakek mereka Sayidi Waladi Adnan. Datang pula hal‬‬
‫‪yang sama dalam sunah nabi yang shahih dan terkenal sehingga hal‬‬
‫‪tersebut bagi umat Islam termasuk hal yang terkenal dan diketahui‬‬
‫‪bersama secara pasti.‬‬
‫‪Referensi‬‬
‫(‪«)1‬صحيح مسلم» (‪ 133 /3‬ط التكية)‬
‫ُ‬ ‫َ َّ َ ُ َ ْ ُ ْ ُ َ ْ َ ُ َ ُ ْ ُ َ ْ َ َ ً َ ْ ُ َ َّ َ َ َ ُ َ ْ ٌ َّ َ‬
‫ري‪َ :‬حدثنَا إِ ْس َما ِعيل ْب ُن‬ ‫مجيعا ع ِن اب ِن علية ‪ ،‬قال زه‬ ‫دل ِ‬ ‫‪ )5600( - 75‬حدث ِين زهري بن حر ٍب وشجاع بن ُم ٍ‬
‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫ت أنا َوح َص ُ‬‫َ‬ ‫َ‬ ‫يد ْب ُن َح َّيا َن قَ َال‪ « :‬ان َطلق ُ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ان ‪َ ،‬ح َّدثَين يَز ُ‬ ‫ْ َ َ َ َّ َ َ ُ َ َّ َ‬
‫َبة َوع َم ُر ب ُن م ْس ِل ٍم إَِل‬ ‫ْي ب ُن َس َ‬
‫ِ ِ‬ ‫إِبرا ِهيم ‪ ،‬حدث ِين أبو حي‬
‫َ َّ ُ َ َْ‬ ‫َ ْ ْ َ ْ َ َ َ َ َّ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ ُ ُ َ ْ ٌ َ َ ْ َ َ َ َ ْ ُ َ ْ ً َ ً َ َ ْ َ َ ُ َ‬
‫هلل صىل اهلل علي ِه‬ ‫زي ِد ب ِن أرقم ‪ ،‬فلما جلسنا ِإيل ِه قال هل حصْي‪ :‬لقد ل ِقيت يا زيد خريا ك ِثريا‪ ،‬رأيت رسول ا ِ‬
‫ت‬ ‫ريا‪َ ،‬ح ِّد ْثنَا يَا َزيْ ُد َما َسم ْع َ‬ ‫ريا َكث ً‬ ‫يت يَا َزيْ ُد َخ ْ ً‬ ‫ت َخلْ َف ُه‪ ،‬لَ َق ْد لَق َ‬‫ت َحديثَ ُه َو َغ َز ْو َت َم َع ُه َو َصلَّيْ َ‬ ‫َو َسلَّ َم َو َسم ْع َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ ُ َ ْ َ َّ‬ ‫َ َ َ ْ َ َ ْ ِّ َ َ ُ َ َ ْ‬ ‫َ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ َ ْ َ َ‬ ‫ْ َُ‬
‫اذلي‬ ‫هلل لقد ك َِبت ِسين وقدم عه ِدي‪ ،‬ون ِسيت بعض ِ‬ ‫هلل صىل اهلل علي ِه وسلم‪ .‬قال‪ :‬يا ابن أ ِِخ‪ ،‬وا ِ‬ ‫ول ا ِ‬ ‫ِمن رس ِ‬
‫كلِّ ُفونيه‪ُ .‬ث َّم قَ َال‪ :‬قَ َ‬ ‫َ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ َ َّ ْ ُ ُ ْ َ ْ َ ُ َ َ َ َ َ ُ َ‬ ‫ْ َُ‬ ‫ُْ ُ َ‬
‫ام‬ ‫ِ ِ‬ ‫هلل صىل اهلل علي ِه وسلم‪ ،‬فما حدثتكم فاقبلوا‪ ،‬وما ال فال ت‬ ‫ول ا ِ‬ ‫كنت أ ِِع ِمن رس ِ‬
‫َْ‬ ‫َ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ ْ ً َ َ ً َ ُ ْ َ ُ ًّ َ ْ َ َ َّ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ ْ‬ ‫َُ ُ‬
‫اهلل َوأث َىن َعلي ِه‬ ‫هلل صىل اهلل علي ِه وسلم يوما ِفينا خ ِطيبا بِما ٍء يدىع ُخا بْي مكة والم ِدين ِة فح ِمد‬ ‫رسول ا ِ‬
‫َ َ َ َ َ َ َّ َ ُ َّ َ َ َ َّ َ ْ ُ َ َ َ ُّ َ َّ ُ َ َّ َ َ َ َ َ ٌ ُ ُ َ ْ َ ْ َ َ ُ ُ َ ِّ َ ُ َ َ َ َ َ‬
‫ار ٌك‬ ‫وشك أن يأ ِِت رسول ريب فأ ِجيب‪ ،‬وأنا ت ِ‬ ‫ووعظ وذكر‪ ،‬ثم قال‪ :‬أما بعد‪ ،‬أال أيها انلاس فإِنما أنا برش ي ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫خ ُذوا بكتَاب ا َ ْ َ ْ‬ ‫ْ ُ َ َ ُّ ُ َ ُ‬ ‫يك ْم َث َقلَ ْ َ ُ ُ َ َ ُ‬ ‫ُ‬
‫اب‬ ‫هلل واستم ِسكوا بِ ِه ‪ -‬فحث ىلع ِكت ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫هلل ِفي ِه الهدى وانلور‪ ،‬ف‬ ‫ْي أ َّولهما ِكتاب ا ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِف‬
‫َ ِّ ُ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ِّ ُ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ِّ ُ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُْ ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ َ‬ ‫اهلل َو َر َّغ َ‬
‫ك ُم َ‬
‫اهلل‬ ‫اهلل ِيف أه ِل بَي ِِت‪ ،‬أذكر‬ ‫ك ُم َ‬ ‫اهلل ِيف أه ِل بَي ِِت‪ ،‬أذكر‬ ‫ك ُم َ‬ ‫ب ِفي ِه‪ ،‬ث َّم قال‪َ :‬وأهل بَي ِِت‪ ،‬أذكر‬ ‫ِ‬
‫َ ْ َْ َ َ َ َُ ُ َ ْ ٌ َ َ ْ َ ْ ُ َْ َ َْ ُ ََْ َ َ ُُ ْ َ ْ َْ َ َ َ ُُ ْ َ ْ َْ‬
‫ِيف أه ِل بي ِِت‪ .‬فقال هل حصْي‪ :‬ومن أهل بي ِت ِه يا زيد؟ أليس نِساؤه ِمن أه ِل بي ِت ِه؟ قال‪ :‬نِساؤه ِمن أه ِل بي ِت ِه‪،‬‬

‫‪46‬‬
‫ُ َ َّ‬ ‫ُ َ َْ‬ ‫َ َ ْ َ ْ ُ َ ْ َ ْ ُ َ َّ َ َ َ َ ْ َ ُ َ َ َ َ ْ ُ ْ َ َ ُ ْ ُ‬
‫آل َ ٍّ َ ُ َ‬
‫يل َوآل جعف ٍر َوآل عب ٍ‬
‫اس‪.‬‬ ‫لَع وآل ع ِق ٍ‬‫ِ‬ ‫كن أهل بي ِت ِه من ح ِرم الصدقة بعده‪ .‬قال‪ :‬ومن هم؟ قال‪ :‬هم‬ ‫ول ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُّ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ‬
‫الص َدقة؟ قال‪ :‬ن َع ْم‬
‫حر َم َّ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫قال‪ُ :‬ك هؤال ِء ِ‬

‫«جامع اْلحاديث» (‪(211 /6‬‬


‫ََ َْ‬ ‫َُ‬
‫ْي‬
‫«‪ - 2560‬أما بعد أال أيها انلاس فإنما أنا برش فيوشك أن يأىت رسول رَب فأ ِجيب وأنا تارك فيكم ثقل ِ‬
‫أوهلما كتاب اهلل فيه اهلدى وانلور من استمسك به وأخذ به نان ىلع اهلدى ومن أخطأه ضل فخذوا بكتاب‬
‫اهلل واستمسكوا به وأهل بيَّت أذكركم اهلل ىف أهل بيَّت (أمحد‪ ،‬واَلارَم‪ ،‬وعبد بن محيد‪ ،‬ومسلم‪ ،‬وابن خزيمة‪،‬‬
‫وابن حبان‪ ،‬واحلاكم عن زيد بن أرقم)» أخرجه أمحد (‪ ،755/6‬رقم ‪ ، )52502‬واَلارَم (‪ ،256/5‬رقم‬
‫‪ ، )7755‬وعبد بن محيد (ص ‪ ،556‬رقم ‪ )552‬ومسلم (‪ ،5007/6‬رقم ‪ ، )5600‬وابن خزيمة (‪ ،55/6‬رقم‬
‫‪ ، )5720‬وابن حبان (‪ ،770/5‬رقم ‪ ، )557‬واحلاكم (‪ ،550/7‬رقم ‪ ،550/7( ، )6055‬رقم ‪، )6200‬‬
‫(‪ ،557/7‬رقم ‪ . )5505‬وأخرجه ً‬
‫أيضا‪ :‬اْليهىق(‪ ،560/5‬رقم ‪)5502‬‬

‫(‪«)3‬مسند أمحد» (‪ 131 /13‬ط الرسالة)‪:‬‬


‫َ َ‬ ‫ْ َ َ ْ َ َ ْ َ َ ْ ُ َ َّ َ‬ ‫َ ْ ََ َ َُ ْ َ َ َ ْ‬ ‫َ َّ َ َ َ ْ َ ُ ْ ُ َ‬
‫يئ‪ ،‬ع ْن َع ِط َّية ع ْن‬ ‫‪ - 55506‬حدثنا أسود بن اع ِم ٍر‪ ،‬أخَبنا أبو ِإْسا ِئيل يع ِين إِسما ِعيل بن أ ِيب ِإسحاق المال ِ‬
‫ْ َ‬
‫َب ِم َن اْلخ ِر‪:‬‬ ‫اثل َقلَ ْْي‪ ،‬أَ َح ُد ُه َما أَ ْك َ ُ‬
‫يك ُم َّ‬‫ُ‬
‫ار ٌك ِف‬
‫ِّ َ‬ ‫ُ َ َ ْ َ َ َّ َ‬ ‫َ َّ‬ ‫َ َ َ َ َُ ُ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬ ‫هلل صىل اهلل علي ِه وسلم‪ " :‬إِِّن ت ِ‬ ‫يد‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ا ِ‬ ‫أ ِيب س ِع ٍ‬
‫َ ْ َ َ ْ ُ َ ْ َ َّ ُ َ َ ْ َ ْ َ َ َ َّ َ َ َ َ َّ ْ َ‬ ‫َ ْ ٌ َ ْ ُ ٌ َ َّ َ َ ْ َ‬
‫اْل ْ‬ ‫َ ُ‬
‫لَع احل َ ْوِ "‬ ‫تقا حَّت ي ِردا‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ه‬‫ن‬‫إ‬‫و‬
‫ِ ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِت‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ِت‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫هلل حبل ممدود ِمن السما ِء إَِل‬ ‫ِكتاب ا ِ‬

‫(‪)2‬سنن التمذي» (‪ 662 /5‬ت شاكر(‬


‫َ َ‬ ‫َّ َ َ َ ْ ُ َ‬ ‫ُ َ ْ َ َ‬ ‫ُ ُّ َ َ َ َّ َ ُ َ ُ‬ ‫َ َّ َ َ َ ُّ ْ ُ ُ ْ‬
‫حدثنَا حم َّمد ْب ُن فضي ٍل قال‪َ :‬حدثنا اْلع َمش‪ ،‬ع ْن َع ِط َّية‪ ،‬ع ْن‬ ‫ويف قال‪:‬‬ ‫لَع بن المن ِذ ِر الك ِ‬ ‫‪ - 7000‬حدثنا ِ‬
‫َ ْ َ ْ ْ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ ُ ُ َّ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َ ََّ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ َ ْ َ ُ‬ ‫َ َ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪:‬‬ ‫ت‪ ،‬عن زي ِد ب ِن أرقم قاال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫يب ب ِن أ ِيب ثابِ ٍ‬
‫أ ِيب س ِعي ٍد‪ ،‬واْلعمش‪ ،‬عن ح ِب ِ‬
‫ٌ ْ ُ ٌ‬
‫اَّلل َحبْل َممدود ِم َن‬
‫َ ُ َّ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ُ ُ َ َ ْ َ ُ َ‬ ‫ُ ْ َ ْ َ َ َّ ْ ُ ْ َ ْ َ ُّ َ ْ‬ ‫ِّ َ ٌ‬
‫ارك ِفيكم ما ِإن تمسكتم بِ ِه لن ت ِضلوا بع ِدي أحدهما أعظم ِمن اْلخ ِر‪ِ :‬كتاب ِ‬ ‫" ِإِّن ت ِ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ْ ُ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َّ َ َ َّ َ َ َ َ َّ َ ْ َ َ ْ ُ ُ َ ْ َ ْ ُ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫يه َما «هذا‬ ‫وِن ِف ِ‬
‫ْ‬
‫السما ِء ِإَل اْلر ِِ‪ .‬و ِعت ِِت أهل بي ِِت‪ ،‬ولن يتفرقا حَّت ي ِردا لَع احلوِ فانظروا كيف َتلف ِ‬
‫َّ َ‬
‫يث َح َس ٌن َغر ٌ‬
‫يب»‬
‫َ ٌ‬
‫ح ِد‬
‫ِ‬

‫(‪ )3‬الصواعق املحرقة ىلع أهل الرفض والضالل والزندقة» (‪(331 /3‬‬

‫‪47‬‬
‫َْْ‬ ‫ْ َ َّ ْ َ‬ ‫ُْ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬
‫«تن ِبيه سىم َر ُسول اهلل صىل اهلل َعليْ ِه َوسلم الق ْرآن وعتته َو ِيه بِال ُمثنا ِة الف ْو ِق َّية اْلهل والنسل والرهط‬
‫ْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ََ َ َ َ‬
‫ان كذلِك إِذ ُك ِمن ُه َما َمعدن ال ُعلوم اَلينة واْلْسار‬
‫َ‬ ‫َ ّ‬
‫اْلدنون ثقلْي ِْلن اثلقل ُك ن ِفيس خطري مصون وهذ ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ح َاكم َّ ْ‬‫َ َْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫الرش ِع َّية َوذلا حث صىل اهلل َعليْ ِه َوسلم ىلع ِاالق ِت َداء واتلمسك بهم واتلعلم‬ ‫َواحلكم العلية واْل‬
‫َ ْ ْ‬
‫ِك َمة أهل ْ َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ َ َ‬
‫اْليْت)»‬ ‫اذلي جعل ِفينا احل‬‫ِمنهم َوقال (احلَمد هلل ِ‬

‫(‪ )5‬فضائل الصحابة ْلمحد بن حنبل» (‪(653 /3‬‬

‫ْ َ ُ ْ َ َّ‬ ‫اْلن ْ َص ُّ‬ ‫َ ُ ْ ُ ُ َْ َ َ َُ ََ ْ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َّ َ َ َ ْ ُ َّ‬


‫اش‬‫اري قثنا ِإسما ِعيل ب ُن عي ٍ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل ْب ُن احل َ َس ِن قال‪ :‬نا مالِك بن سليمان أبو أن ٍس‬ ‫‪ - 5557‬حدثنا عبد ِ‬
‫اهلل َعلَيْ ِه َو َسلَّ َم قَ َض ً‬
‫اء‬ ‫ِب َص َّىل ُ‬ ‫انل ِّ‬ ‫ِّن‪َ ،‬أنَّ ُه َذ َك َر ِعنْ َد َّ‬
‫يد ال ْ َم َد ِ ِّ‬ ‫َ ْ ُ َ ْ ْ َ ْ َّ‬
‫اَّلل بْن يَز َ‬ ‫َ َْ ُ ُْ َ ْ‬
‫ِ‬ ‫قثنا صفوان بن عم ٍرو‪ ،‬عن محي ِد ب ِن عب ِد ِ ِ ِ‬
‫ْ ْ َ ََْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ ْ ُ َّ َّ‬ ‫َ َ ْ َ َ َّ َّ َ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ َ‬ ‫لَع ْب ُن أَيب َ‬
‫قَ ََض ب ِه َ ُّ‬
‫اذلي َج َعل ِفينَا احلِك َمة أهل‬ ‫َّلل ِ‬ ‫ِب صىل اهلل علي ِه وسلم فقال‪« :‬احلمد ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ب‬ ‫ج‬ ‫ع‬ ‫أ‬‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬‫ٍ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ط‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ت»‬ ‫َْْ‬
‫اْلي ِ‬

‫(‪«)6‬سنن التمذي» (‪ 313 /5‬ت شاكر)‪:‬‬


‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ُ‬ ‫َّ َ‬ ‫َ َّ َ َ ُ َ ْ ُ ْ ُ ُ َ ْ َ َ‬
‫ث قال‪َ :‬حدث ِين الفضل ْب ُن ُموىس‪ ،‬ع ْن َزك ِر َّيا ب ْ ِن أ ِيب َزائِ َدة‪ ،‬ع ْن َع ِط َّية‪ ،‬ع ْن‬ ‫‪ - 7206‬حدثنا احلسْي بن حري ٍ‬
‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬
‫َّ ِّ َ َّ َّ ُ َ ْ َ َ َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ِت الِت آوي إيلْ َها أ ْهل بَيِْت‪َ ،‬وإ َّن كر ِ َ‬ ‫َّ َ ْ َ‬ ‫ُ ْ ِّ َ‬
‫َش‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِب صىل اَّلل علي ِه وسلم قال‪« :‬أال ِإن عيب ِ َ ِ ِ ِ‬ ‫أ ِيب س ِعي ٍد اخلد ِري‪ ،‬ع ِن انل ِ‬
‫َ ََ‬ ‫ْ َ َ َ ٌ َ َ ٌ َ‬ ‫ْ ُْ‬ ‫ْ َ َُْ‬ ‫َْ َ ُ َ ُْ َ ْ ُ‬
‫اب ع ْن أن ٍس‬ ‫َ‬
‫اْلنصار‪ ،‬فاعفوا عن م ِسيئِ ِهم‪ ،‬واقبلوا ِمن حم ِس ِن ِهم»‪« :‬هذا ح ِديث حسن» و ِيف اْل ِ‬

‫«جامع اْلحاديث» (‪( 1 /6‬‬


‫َ‬
‫«‪ - 6207‬أال إن عيبَّت الَّت آوى إيلها أهل بيَّت وإن ك ِرىش اْلنصار فاعفوا عن مسيئهم واقبلوا من حمسنهم‬
‫(ابن أِب شيبة‪ ،‬وابن سعد‪ ،‬والتمذى ‪ -‬حسن ‪ -‬وأبو يعىل عن أِب سعيد»)‬

‫(‪ )3‬سنن التمذي» (‪ 663 /5‬ت شاكر(‬


‫َ َ َ َّ َ َ َ ُ ْ ُ ُ ُ َ َ‬
‫وسف‪ ،‬ع ْن‬ ‫ْي قال‪ :‬حدثنا ِهشام بن ي‬ ‫َ َ َ َََْ ََْ ْ ُ َ‬ ‫ح َّد َثنَا أَبُو َد ُ َ ُ َ ْ َ ُ ْ ُ َ ْ َ‬ ‫‪َ - 7002‬‬
‫ث‪ ،‬قال‪ :‬أخَبنا حيىي بن م ِع ٍ‬ ‫اود سليمان بن اْلشع ِ‬
‫َ َ َ َ‬ ‫َ ْ َ‬ ‫َ ْ َّ ْ ُ َ ْ َ َ‬
‫اس‪ ،‬قال‪ :‬قال‬ ‫َ ْ ْ َ َّ‬
‫اس‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن اب ِن عب ٍ‬
‫لَع بْن َعبْد َّ ْ َ َّ‬
‫اَّلل ب ِن عب ٍ‬ ‫انل ْوفَ ِّ َ ْ ُ َ َّ ْ َ ِّ‬ ‫ان َّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِل‪ ،‬عن حمم ِد ب ِن ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل ب ِن سليم‬ ‫عب ِد ِ‬
‫َْ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ ِّ َّ‬ ‫َ‬
‫ُّ َّ َ َ َ ْ ُ ُ ْ ْ َ َ ُّ‬ ‫َ‬ ‫ول َّ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ‬ ‫َُ ُ‬
‫اَّلل َوأ ِح ُّبوا أهل بَي ِِت ِحل ُ ِِّب»‪.‬‬
‫وِن ِِبب ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪« :‬أ ِحبوا اَّلل لِما يغذوكم ِمن نِع ِم ِه وأ ِحب ِ‬ ‫ِ‬ ‫رس‬
‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫ٌ َّ َ ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫الوج ِه»‬ ‫يب ِإن َما نع ِرفه ِم ْن هذا‬ ‫«هذا َح ِديث َح َس ٌن غ ِر‬

‫«استجالب ارتقاء الغرف ِبب أقرباء الرسول ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬وذوي الرشف» (‪(213 /1‬‬
‫‪48‬‬
‫ِّ‬ ‫«‪ - 550‬عن حممد بن لَع بن عبد اهلل بن َّ‬
‫عباس‪ ،‬عن أبيه‪ ،‬عن جده ريض اهلل عنه قال‪ :‬قال رسول اهلل ‪-‬‬
‫ََْ ْ‬ ‫َّ‬ ‫وك ْم به من ن َعمه‪ ،‬وأَح ُّبوِن حل ُ ّ‬
‫َ َْ ُ ُ‬
‫أح ُّبوا أهل بَي ِِت‬ ‫ب اهلل َّ‬
‫عز وجل‪َ ،‬و ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫"أح ُّبوا اهلل لِما يغذ‬
‫صىل اهلل عليه وسلم‪ِ :-‬‬
‫مذي عن أيب داود "صاحب ُّ‬ ‫ّ‬
‫الت ُّ‬
‫السنن"‪ ،‬وقال‪" :‬إنه حسن غريب‪ ،‬إنما نعرفه من هذا الوجه"‪.‬‬ ‫ِحل ُ ِِّب"‪ ،‬أخرجه‬
‫ْ‬ ‫ُّ‬
‫"الشعب"‪ ،‬ومن قبله احلاكم وقال‪" :‬صحيح اإلسناد ولم ِّ‬
‫خيرجاه"‪ .‬ومن العجيب ِذك ُر‬ ‫ِ‬ ‫ُّ‬
‫اْليهيق يف‬ ‫وكذا أخرجه‬
‫احلديث يف "العلل املتناهية"‬
‫ِ‬ ‫ابن اْلوزي» هلذا‬
‫ِ‬

‫(‪«)8‬شعب اإليمان» (‪ 88 /2‬ط الرشد)‪:‬‬

‫«[‪ ]5650‬أخَبنا أبو عبد اهلل احلافظ‪ ،‬أخَبنا أبو العباس حممد بن يعقوب‪ ،‬حدثنا العباس بن حممد اَلوري‪-‬‬
‫ح‬

‫وأخَبنا أمحد بن أيب العباس الزوزِن‪ ،‬حدثنا أبو بكر بن خنب‪ ،‬حدثنا أبو بكر حممد ابن سليمان‬
‫اْلاغندي‪ ،‬قاال حدثنا حممد بن عمران بن أيب يلىل‪ ،‬حدثنا سعيد بن عمرو السكوِن‪ ،‬عن ابن أيب يلىل‪ ،‬عن‬
‫ٌ‬
‫احلكم‪ ،‬عن عبد الرمحن بن أيب يلىل‪ ،‬عن أيب يلىل قال قال رسول اهلل ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪" :-‬ال يُؤ ِم ُن عبد‬
‫أحب إيله من ذاته‪،‬‬ ‫َّ‬ ‫حب إيله من ِعتته‪ ،‬وتكون ذاِت‬ ‫أحب إيله من نفسه‪ ،‬ويكون ع ْتِت أَ َّ‬ ‫َّ‬ ‫حَّت أكون‬
‫ِ‬
‫ّ‬
‫أحب إيله من أهله"»‬ ‫ويكون أهِل‬

‫استجالب ارتقاء الغرف ِبب أقرباء الرسول ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬وذوي الرشف» (‪(727 /5‬‬

‫الرمحن بن أيب يلىل اْلنصاري‪ ،‬عن أبيه [ح ‪ /75‬أ] ريض اهلل عنه قال‪ :‬قال رسول اهلل ‪-‬‬ ‫«‪ - 552‬وعن عبد َّ‬
‫أحب إيله من ع ْ َ‬ ‫ون ع ْ َ‬
‫ُ َ‬ ‫َ ُ َ‬ ‫َ ٌ‬ ‫ْ‬
‫تته‪،‬‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫تِت‬ ‫ِ‬ ‫أحب إيله من نفسه‪ ،‬وتك‬‫َّ‬ ‫صىل اهلل عليه وسلم‪" :-‬ال يُؤ ِم ُن عبْد حَّت أكون‬
‫ُّ‬
‫اْليهيق يف "شعب اإليمان"‪،‬‬ ‫أح َّ‬
‫ب إيله من ذاته"‪ ،‬أخرجه‬ ‫أهله‪ ،‬وتكون ذاِت َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ َ َ ْ َ َ َّ‬
‫ويكون أهِل أحب إيله من ِ ِ‬
‫واَل ُّ‬ ‫َّ‬
‫الشيخ يف "اثلَّواب"‪َّ ،‬‬
‫يليم يف "مسنده»"‬ ‫وأبو‬

‫(‪ )1‬مسند أمحد» (‪ 53 /31‬ط الرسالة(‬


‫َ ْ َ َ َْ َْ َ َ َ ْ َْ‬ ‫َ َّ َ َ ُ َ ْ ُ ْ ُ ُ َ َّ َ َّ َ َ َ ُ َ ْ ْ َ َ َ‬
‫هلل‬
‫«‪ - 50255‬حدثنا حسْي بن حمم ٍد‪ ،‬حدثنا ي ِزيد يع ِين ابن عطاءٍ‪ ،‬عن ي ِزيد يع ِين ابن أ ِيب ِزيا ٍد‪ ،‬عن عب ِد ا ِ‬
‫َ َ َ َ َ ْ َ َّ ُ َ‬
‫اس َىلع‬ ‫ب‪ ،‬قال‪ :‬دخل العب‬ ‫ْ َ ْ ْ ُ َّ‬ ‫احلَار ِث بْن نَ ْوفَل‪َ ،‬ح َّدثَين َعبْ ُد ال ْ ُم َّط ِل ْ ُ َ َ َ ْ ْ َ‬
‫ْ ْ‬
‫ار ِث ب ِن عب ِد المط ِل ِ‬
‫ب بن ربِيعة ب ِن احل ِ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب ِن‬
‫َ َ َ َْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ُ َ ْ َ َ ُ َ ً‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫هلل‪َ ،‬ما نلَا َو ِلق َري ٍش‪ ،‬إِذا تالقوا‬ ‫َ َُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ َ‬
‫هلل صىل اهلل علي ِه َوسلم مغضبا‪ ،‬فقال هل‪ " :‬ما يغ ِضبك؟ " قال‪ :‬يا رسول ا ِ‬
‫َر ُسول ا َ‬
‫ِ ِ‬

‫‪49‬‬
‫اهلل َعلَيْه َو َسلَّ َم َح ََّّت ا ْ َ‬‫ول اهلل َص َّىل ُ‬ ‫ََُْ ْ ََ َْ ُ ُ ُ ْ َ َ َ َُ َ َُ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ ُ ُ‬
‫مح َّر‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ري ذلِك فغ ِضب رس‬ ‫بينهم تالقوا بِوجوهٍ مب ِرش ٍة‪ ،‬وإِذا لقونا لقونا بِغ ِ‬
‫َْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫استَ َد َّر‪ ،‬فل َّما ُ ِّ‬ ‫ب ْ‬ ‫ْي َعيْنَيْه‪َ ،‬و َاك َن إ َذا َغض َ‬ ‫استَ َد َّر ع ْر ٌق َب ْ َ‬
‫ج ُه ُه‪َ ،‬و َح ََّّت ْ‬ ‫َ ْ‬
‫اذلي نف ِِس ِبيَ ِدهِ ‪ -‬أو‬ ‫ْس َي عنه‪ ،‬قال‪َ " :‬و ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫و‬
‫ُّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ ُ َ َّ ُ َّ ُ ْ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫َْ ُ ُ َ َ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ُ ُ َ َّ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫وهل " ث َّم قال‪ " :‬يَا أي َها‬ ‫ُ‬
‫َّلل َول ِ َرس ِ ِ‬
‫حيبكم ِ ِ‬ ‫اإليمان حَّت ِ‬ ‫اذلي نفس حمم ٍد ِبي ِدهِ (‪ ،- )5‬ال يدخل قلب رج ٍل ِ‬ ‫قال‪َ :‬و ِ‬
‫ْ َ‬ ‫َّ ُ َ ْ َ ْ َ َّ َ َ َ ْ َ‬
‫آذاِّن‪ ،‬إ َّن َما َع ُّم َّ‬
‫الر ُج ِل ِصن ُو أبِي ِه "‬ ‫انلاس‪ ،‬من آذى العباس‪ ،‬فقد ِ ِ‬

‫«جامع اْلحاديث» (‪( 338 /23‬‬

‫«‪ -60256‬دخل العباس ىلع رسول اهلل ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬مغضبا وأنا عنده فقال رسول اهلل ‪ -‬صىل‬
‫اهلل عليه وسلم ‪ -‬من أغضبك فقال يا رسول اهلل ما نلا ولقريش إذا تالقوا بينهم تالقوا بوجوه مبرشة وإذا‬
‫لقونا لقونا بغري ذلك فغضب رسول اهلل ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬حَّت أمحر وجهه وحَّت أشتد عرق بْي عينيه‬
‫واكن إذا غضب أشتد فلما ْسى عنه قال واذلى نفس حممد بيده ال يدخل قلب رجل اإليمان حَّت حيبكم‬
‫هلل ولرسوهل ثم قال أيها انلاس من أذى العباس فقد أذاِّن إنما عبد اهلل ىف زوائده ىلع املسند الرجل صنو أبيه‬
‫(ابن أِب شيبة‪ ،‬أمحد‪ ،‬والتمذى ‪ -‬حسن صحيح ‪ -‬واحلاكم()‬

‫(‪)11‬اْلامع الاكمل يف احلديث الصحيح الشامل املرتب ىلع أبواب الفقه» (‪(86 /6‬‬
‫ّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫«• عن بريدة قال‪ :‬قال نفر من اْلنصار لعِل‪ :‬عندك فاطمة‪ .‬فأىت رسول اَّلل ‪-‬صىل اَّلل عليه وسلم‪ ،-‬فسلم‬
‫َّ‬ ‫َّ‬
‫عليه فقال‪ :‬ما حاجة ابن أيب طالب؟ قال‪ :‬ذكرت فاطمة بنت حممد رسول اَّلل ‪-‬صىل اَّلل عليه وسلم‪ -‬قال‪:‬‬
‫ً‬
‫مرحبًا وأهال‪ .‬لم يزده عليهما‪ .‬فخرج لَع ىلع أوَلك الرهط من اْلنصار ينتظرونه‪ .‬قالوا‪ :‬ما وراءك؟ قال‪:‬‬
‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ما أدري غري أنه قال يل‪ :‬مرحبا وأهال‪ .‬قالوا‪ :‬يكفيك من رسول اَّلل ‪-‬صىل اَّلل عليه وسلم‪ -‬إحداهما‪.‬‬
‫أعطاك اْلهل أعطاك املرحب‪ ،‬فلما نان بعدما زوجه قال‪" :‬يا ىلع‪ ،‬إنه ال بد للعروس من ويلمة" فقال سعد‪:‬‬
‫آصعا من ذرة‪ .‬فلما نان يللة اْلناء قال‪" :‬ال حتدث شيئًا حَّت‬ ‫عندي كبش‪ ،‬ومجع هل رهط من اْلنصار ً‬
‫اَّلل عليه وسلم‪ -‬بإناء فتوضأ منه‪ ،‬ثم أفرغه ىلع لَع‪ ،‬ثم قال‪ :‬اللَّ ّ‬
‫هم بارك‬
‫َّ‬ ‫َّ‬
‫تلقاِّن‪ .‬قال‪ :‬فداع رسول اَّلل ‪-‬صىل‬
‫فيهما‪ ،‬وبارك عليهما وبارك هلما يف نسلهما »"حسن‪ :‬رواه ابن سعد (‪ )55 /0‬والطَباِّن يف الكبري (‪)6 /5‬‬
‫ً‬
‫ُمترصا ُكهم من‬ ‫والطحاوي يف مشلكه (‪ )2260‬والنسايئ يف عمل ايلوم والليلة (‪ )520‬وأمحد (‪)57072‬‬
‫حديث عبد الكريم بن سليط عن ابن بريدة‪ ،‬عن أبيه فذكره‪ .‬وعبد الكريم بن سليط بن عقبة‪ ،‬ويقال‪:‬‬
‫عطية احلنيف‪ ،‬ويقال‪ :‬اهلفاِّن املروزي نزيل اْلرصة‪ .‬روى عنه مجع من اثلقات‪ ،‬وذكره ابن حبان يف "اثلقات"‬
‫ً‬
‫وقال‪" :‬روى عنه املراوزة" ويبدو أنه نان معروفا يف بدله‪ ،‬وذكره احلافظ يف الفتح (‪ )500 /2‬وقال بعد أن‬
‫عزاه إَل أمحد‪" :‬وسنده ال بأس به"»\‬
‫‪50‬‬
‫(‪«)11‬املستدرك ىلع الصحيحْي للحاكم ‪ -‬ط العلمية» (‪:)165 /2‬‬
‫َُ‬ ‫َ‬
‫ان ْاْل ْه َ‬ ‫َ ُ ُْ َُْ َ‬ ‫َ ْ َ َ َ َ ُ ْ ُ َ ْ َ ْ َ ُ ْ ُ ُ ْ َ َ ْ َ ُّ َ ْ َ َ‬
‫از ُّي‪ ،‬ثنا حم َّم ُد ْب ُن‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫يد‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ثنا‬ ‫‪،‬‬ ‫اد‬ ‫ْي أمحد بن عثمان اْلد ِيم‪ ،‬بِبغد‬ ‫‪ - 6055‬أخَبنا أبو احلس ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫ِس‪ ،‬ثنا ُم َعاو َي ُة ْب ُن ِه َشامٍ ‪َ ،‬و َح َّد َثنَا أبُو ُحمَ َّم ٍد ال ْ ُم َز ُّ‬
‫ِن‪ ،‬ثنا ُحمَ َّم ُد ْبنُ‬ ‫وِس‪ ،‬ثنا ُحمَ َّم ُد بن ِعمران القي ِ ُّ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫الس ُد ِ ُّ‬ ‫وب َّ‬ ‫َي ْع ُق َ‬
‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬
‫ْ َُ‬ ‫َّ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ ُ‬ ‫ُ َُْ‬ ‫َ ْ َّ ْ َ ْ َ ُّ َ َ ْ ُ َّ ْ ُ َ َّ َ َ‬
‫او َية ْب ُن ِهشامٍ ‪َ ،‬و َحدث ِين أبُو بَك ٍر حم َّم ُد‬ ‫ب‪ ،‬ثنا مع ِ‬ ‫اَّلل بن غنامٍ ‪ ،‬قاال‪ :‬ثنا أبو كري ٍ‬ ‫اَّلل احلرض ِيم‪ ،‬وعبد ِ‬ ‫عب ِد ِ‬
‫ُ َ َُ ُْ َ‬
‫اوية بن ِهشامٍ ‪ ،‬ثنا‬ ‫ُّ‬ ‫َّ‬
‫لَع بن المثىن الط ِ ُّ‬‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫اَل المطرز‪ ،‬ثنا ُّ‬ ‫ِّ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫مح َد بن بالوي ِه‪ ،‬ثنا ُّ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْب ُن أَ ْ َ‬
‫وِس‪ ،‬ثنا مع ِ‬ ‫ِ‬ ‫لَع بن حمم ِد ب ِن خ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬ ‫َ ْ َ ْ َّ ْ َ ْ ُ َ َ َّ ُ َ ْ ُ َ َ َ َ‬ ‫َ ْ ِّ ْ ُ َ ْ‬ ‫َع ْم ُرو ْب ُن غيَاث‪َ ،‬ع ْن َ‬
‫اَّلل عنه قال‪ :‬قال َر ُسول‬ ‫َّلل ب ِن مسعو ٍد ر ِيض‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ش‬ ‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫ر‬‫ز‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬
‫ِ ٍ‬ ‫ص‬ ‫اع‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َّ َ َ َ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ َ َ َّ َ َّ ُ ُ ِّ َ َ َ َ َ َّ َ َ َ ٌ َ ُ ْ‬
‫اإلسنا ِد‬ ‫ار» هذا ح ِديث ص ِحيح ِ‬ ‫اَّلل صىل اهلل علي ِه وسلم‪« :‬إِن فا ِطمة أحصنت فرجها فحرم اَّلل ذريتها ىلع انل ِ‬ ‫ِ‬
‫خي ِّر َجاه "ُ‬‫ََْ َُ‬
‫ولم‬

‫استجالب ارتقاء الغرف ِبب أقرباء الرسول ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬وذوي الرشف» (‪(650 /5‬‬
‫ُ ْ‬ ‫ِّ‬ ‫َّ ُ‬
‫ابن مسعو ٍد ريض اهلل عنه قال‪ :‬قال رسول اهلل‬ ‫اعصم بن أيب انلجو ِد‪ ،‬عن زر بن حبيش‪ ،‬عن ِ‬ ‫ِ‬ ‫«‪ - 526‬وعن‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ِّ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َّ َ َ َ ْ َ َ‬ ‫َّ‬
‫‪-‬صىل اهلل عليه وسلم‪ِ ":-‬إن فاطمة حصنت فرجها فحرم اهلل ذريتها ىلع انلار"‪ .‬أخرجه تمام يف "فوائده"‪،‬‬
‫وذ ِّر َّيتَها ىلع َّ‬‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫والزبار يف "مسنده"‪َّ ،‬‬
‫والط ُّ‬ ‫َّ‬
‫انلار"»‬ ‫"فحرمها اهلل‬ ‫َباِّن يف "الكبري" بلفظ‪:‬‬

‫(‪ )13‬استجالب ارتقاء الغرف ِبب أقرباء الرسول ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬وذوي الرشف» (‪(363 /3‬‬
‫الغسيل‪ ،‬عن عكرمة‪ ،‬عن ابن َّ‬ ‫َ‬ ‫«‪ - 500‬وعن عبد َّ‬
‫عباس ريض اهلل عنهما قال‪ :‬قال رسول اهلل ‪-‬‬ ‫الرمحن بن‬
‫َ‬ ‫َّ َ َ ْ ُ ُ َ ِّ‬ ‫َ‬
‫ري معذبِ ِك وال َو ِ‬
‫َل ِك"‪ .‬أخرجه الطَباِّن يف "الكبري"‪،‬‬ ‫صىل اهلل عليه وسلم‪ -‬لفاطمة ريض اهلل عنها‪" :‬إن اهلل غ‬
‫ورجاهل ثقات»‬

‫«جامع اْلحاديث» (‪(36 /8‬‬

‫«‪ - 5000‬إن اهلل غري معذبك وال وَلك قاهل لفاطمة (الطَباِّن عن ابن عباس) أخرجه الطَباِّن (‪،557/55‬‬
‫رقم ‪ . )55502‬قال اهليثىم (‪ : )505/2‬رجاهل ثقات»‬

‫(‪)12‬استجالب ارتقاء الغرف ِبب أقرباء الرسول ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬وذوي الرشف» (‪(368 /3‬‬
‫ُ ِّ‬ ‫ْ‬
‫سألت ريب‬ ‫«‪ - 507‬وعن عمران بن ُح َصْي ريض اهلل عنهما قال‪ :‬قال رسول اهلل ‪-‬صىل اهلل عليه وسلم‪" :-‬‬
‫ووَل ُه ً‬
‫معا‬ ‫يليم‪ُ ،‬‬ ‫َبي‪ ،‬ومن قبله َّ‬
‫اَل ُّ‬ ‫الط ُّ‬
‫ب َّ‬‫المح ُّ‬
‫ُ‬ ‫َ ْ َ‬ ‫َْ ْ‬ ‫ُ ْ َ َّ َ َ َ ً‬
‫أن ال يد ِخل انلار أحدا من أه ِل بيِت‪ ،‬فأعط ِاِّن ذلك"‪ .‬ذكره ِ‬
‫بال إسنا ٍد‬

‫(‪)13‬استجالب ارتقاء الغرف ِبب أقرباء الرسول ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬وذوي الرشف» (‪(383 /3‬‬

‫‪51‬‬
‫اس ريض اهلل عنهما قال‪ :‬قال رسول اهلل ‪-‬صىل‬ ‫َّ‬ ‫ُ َْ‬ ‫َّ ْ َ‬
‫ابن عب ٍ‬‫ري‪ ،‬عن ِ‬
‫«‪ - 550‬وعن أيب الصهبا َءِ‪ ،‬عن س ِعيد بن جب ٍ‬
‫ُ َ ْ َ ََ ََ َ ْ ََ‬
‫َتلَّ َف عنها َغر َق"‪ .‬أخرجه َّ‬ ‫َُ‬ ‫َُ ْ ْ‬
‫الط ُّ‬
‫َباِّن‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫اهلل عليه وسلم‪َ "« »-‬مثل أه ِل بَي ِِت َمثل َسفينة نوح من ر ِكبها جنا‪ ،‬ومن‬
‫ُ‬
‫والزبار‪ ،‬وغريهم»‬‫َّ‬ ‫وأبو ن َعيْم يف "احللية"‪،‬‬

‫«فيض القدير» (‪:)513 /5‬‬

‫«‪( - 0555‬مثل أهل بيِت) زاد يف رواية فيكم (مثل سفينة نوح) يف رواية يف قومه (من ركبها جنا) أي‬
‫خلص من اْلمور املستصعبة (ومن َتلف عنها غرق) ويف رواية هلك ومن ثم ذهب قوم إَل أن قطب‬
‫اْلويلاء يف ُك زمن ال يكون إال منهم ووجه تشبيههم بالسفينة أن من أحبهم وعظمهم شكرا نلعمة جدهم‬
‫وأخذ بهدي علمائهم جنا من ظلمة املخالفات ومن َتلف عن ذلك غرق يف ِبر كفر انلعم وهلك يف‬
‫معادن الطغيان (الزبار) يف مسنده (عن ابن عباس وعن ابن الزبري) بن العوام (ك) يف اتلفسري من حديث‬
‫مفضل بن صالح (عن أيب ذر) وقال‪ :‬ىلع رشط مسلم فرده اذلهِب بأن مفضل خرج هل التمذي فقط‬
‫وضعفوه اه ورواه أيضا الطَباِّن وأبو نعيم وغريهما»‬

‫(‪ )15‬استجالب ارتقاء الغرف ِبب أقرباء الرسول ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬وذوي الرشف» (‪(333 /3‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫بن َسل َمة بن اْلكوع‪ ،‬عن أبيه ريض اهلل عنه قال‪ :‬قال رسول اهلل ‪-‬صىل اهلل عليه وسلم‪-‬‬ ‫«‪ - 550‬عن إياس ِ‬
‫ٌ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُّ ُ ُ َ ٌ ْ‬
‫ُ‬
‫وابن أيب شيبة‪ ،‬وأبو يعىل‪ ،‬يف‬ ‫بيِت أمان ْلم ِِت"‪ .‬أخرجه م َسدد‪،‬‬ ‫‪" :‬انلجوم أمان ْله ِل السماءِ‪ ،‬وأهل ِ‬
‫ُّ ُّ‬ ‫"مسانيدهم"‪َّ ،‬‬
‫ضعيف»‬
‫ٍ‬ ‫بسند‬
‫ٍ‬ ‫َباِّن‪ُ ،‬كهم‬ ‫والط‬

‫(‪)16‬الصواعق املحرقة ىلع أهل الرفض والضالل والزندقة» (‪(336 /3‬‬


‫اْليْت َّاذلين هم أَ َمان علماؤهم ْلنهم َّاذلين يهتدى بهم َنا ُّنل ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫« َوقَ َال بَعضهم حيْتَمل أَن ُ‬
‫جومِ‬ ‫الم َراد بأ ْهل ْ َ‬
‫ْ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْْ‬ ‫ََ َ‬
‫ك ِعنْد ُ‬ ‫ْ َ‬ ‫َْ‬ ‫َو َّاذلين إذا فقدوا َج َ‬
‫نزول املهدي ملا يَأ ِِت ِيف أ َحا ِديثه أن‬ ‫َ‬
‫اء أهل اْلرِ من اْليات ما يوعدون وذل ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َ ُ َ ِّ َ‬
‫َّ‬
‫ِعيَس يصِل خلفه ويقتل اَلجال ِيف زمنه وبعد ذلِك تتتابع االيات بل ِيف مسلم أن انلاس بعد قتل ِعيَس‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ‬ ‫َّ َ َ‬ ‫ً َ َ‬
‫اردة من قبل الشام فال يبْىق ىلع َوجه اْل ْرِ أحد ِيف قلبه‬ ‫َّ ُ ْ‬
‫لدلجال يمكثون سبع َ ِسنِْي ثم يرسل اهلل رحيا ب ِ‬
‫َ‬ ‫َ ْ ُ َ ْ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َ‬ ‫َْ‬
‫يمان ِإال قبضه فيبىق رشار ِيف خفة الطري وأحالم السبَاع ال يعرفون َمع ُروفا َوال‬ ‫ِمثقال َح َّبة من خري أو ِإ‬
‫َْْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ون ُمنْكرااحلَديث قَ َال َوحيْتَمل َو ُه َو ْاْل ْظهر عنْدي أن ُ‬ ‫ُ ُ َ‬
‫اْليت ف ِإن اهلل ملا خلق‬ ‫الم َراد بهم َسائِر أهل‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ينكر‬
‫َ‬ ‫َ َْ‬ ‫ُّ ْ‬
‫اَلنيَا بأْسها من أجل انل ِِب صىل اهلل علي ِه وسلم جعل دوامها بدوامه ودوام أهل بيته ْلنهم يساوونه ِيف‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫َ‬ ‫َ ُْ َ‬ ‫َ َّ ُ‬ ‫َ ُْ‬ ‫َّ ُ َّ َّ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ ّ َ ْ َ َ َّ ُ َ َ‬ ‫َْ َ‬
‫اس َطة أن‬ ‫ازي بعضها َو ِْلنه قال ِيف حقهم (اللهم ِإنهم مين َوأنا ِمنهم) َو ِْلنهم بضعة ِمنه بِو ِ‬ ‫أشياء مر عن الر ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫فَاط َمة َر ِيض اهلل َعنْ َها ّ‬
‫أمهم بضعته فأقيموا مقامه ِيف اْلمان‬ ‫ِ‬

‫‪52‬‬
‫(‪«)13‬فيض القدير» (‪:)313 /6‬‬

‫«( ع عن سلمة بن اْلكوع) رمز حلسنه ورواه عنه أيضا الطَباِّن ومسدد وابن أيب شيبة بأسانيد ضعيفة‬
‫لكن تعدد طرقه ربما يصريه حسنا»‬

‫(‪«)18‬اتليسري برشح اْلامع الصغري» (‪:)13 /3‬‬


‫َْ َ‬ ‫َُ‬ ‫ح ََّّت يُ َص ِِّل) ب ْاْلنَا ِء للْ َم ْف ُعول أَي يُ َص ِِّل َّ‬
‫اَل ِاِع (ىلع حم َّمد َوأهل بَيته) يع ِين ال‬ ‫جوب َعن اهلل َ‬ ‫اَل َاعء َحمْ ُ‬
‫«( ُّ‬
‫ِ ِ‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َ ْ َ ُ َّ َ َ َ ْ َ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ ْ‬ ‫ُّ َ َ‬
‫اإل َجابَة (أبُو الشيْخ َعن‬ ‫ُ‬
‫يرفع اَلاعء ِإَل اهلل رفع قبول حَّت يصحبه الصالة علي ِه وعلي ِهم ف ِِه الو ِسيلة ِإَل ِ‬
‫َ َََ ُ َ ُ ْ َْ َ‬
‫يق أيْضا»‬ ‫لَع) ورواه عنه َ‬
‫اْليه ِ ّ‬ ‫ّ‬

‫«اتلنوير رشح اْلامع الصغري» (‪(123 /6‬‬


‫«‪" - 6520‬اَلاعء حمجوب عن اهلل حَّت يصىل ىلع َّ‬
‫حممد وأهل بيته"‪ .‬أبو الشيخ عن لَع (صح)‪.‬‬
‫(اَلاعء حمجوب عن اهلل) سبحانه عن قبوهل إياه‪( .‬حَّت يصىل) أي توقع الصالة من اَلاِع‪( .‬ىلع َّ‬
‫حممد‬
‫وأهل بيته) ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬وعليهم‪ ،‬قال احللييم (‪ :)5‬وإنما رشعت الصالة عليه ‪ -‬صىل اهلل‬
‫عليه وسلم ‪ -‬يف اَلاعء ْلنه علمنا اَلاعء بأراكنه فنقيض بعض حقه اعتدادا بانلعمة‪ ،‬وفيه رشعية الصالة‬
‫عليه وىلع آهل يف اَلاعء واْلوىل كونها يف أوهل وآخره فإن اهلل تعاَل أكرم من أن يقبل الطرفْي ويتك الوسط‪.‬‬
‫(أبو الشيخ يف اثلواب (‪ )7‬عن لَع) كرم اهلل وجهه رمز املصنف لصحته‪ ،‬وأخرجه اْليهيق يف الشعب عنه‬
‫ً‬ ‫ً‬ ‫ً‬
‫مرفواع وموقوفا ورواه التمذي عن ابن عمر بلفظ‪" :‬إن اَلاعء موقوف [‪ ]207 /5‬بْي السماء‬ ‫أيضا‬
‫واْلرِ ال يصعد منه َشء حَّت يصىل ىلع َّ‬
‫حممد إَل آخره ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪-‬‬

‫(‪ )11‬الصواعق املحرقة ىلع أهل الرفض والضالل والزندقة» (‪(533 /3‬‬
‫َ َ َ ُ َ ُ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫اكم َعن أيب ه َريْ َرة أن َر ُسول اهلل صىل اهلل َعلي ِه َوسلم قال (خريك ْم خريك ْم ْلهِل‬ ‫َّ‬
‫«احل َ ِديث الرابِع أخرج احل َ ِ‬
‫بعدي)»‬
‫من ِ‬

‫«جامع اْلحاديث» (‪:)218 /13‬‬

‫‪«12173-‬خريكم خريكم ْلهىل من بعدى (احلاكم‪ ،‬واخلطيب عن أِب هريرة)»‬

‫‪53‬‬
‫«أخرجه احلاكم (‪ ،725/7‬رقم ‪ )2722‬وقال‪ :‬صحيح ىلع رشط مسلم‪ .‬واخلطيب (‪ . )505/0‬وأخرجه‬
‫ً‬
‫أيضا‪ :‬ابن أِب اعصم (‪ ،555/5‬رقم ‪ ، )5656‬وأبو يعىل (‪ ،770/50‬رقم ‪ ، )2256‬قال اهليثىم (‪)506/2‬‬
‫رجاهل ثقات»‬

‫(‪)31‬جامع اْلحاديث» (‪(335 /13‬‬

‫«‪ -56525‬فاطمة بضعة مىن يقبضىن ما يقبضها ويبسطىن ما يبسطها وإن اْلنساب تنقطع يوم القيامة غري‬
‫نسىب وسبىب وصهرى (أمحد‪ ،‬والطَباِّن‪ ،‬واحلاكم‪ ،‬واْليهىق عن املسور(‬

‫أخرجه أمحد (‪ ،757/6‬رقم ‪ ، )50250‬والطَباِّن (‪ ،52/50‬رقم ‪ )70‬قال اهليثىم (‪ : )507/2‬فيه أم بكر‬


‫بنت املسور ولم جيرحها أحد ولم يوثقها وبقية رجاهل وثقوا‪ .‬واحلاكم (‪ ،505/7‬رقم ‪ )6060‬وقال‪ :‬صحيح‬
‫اإلسناد‪ .‬واْليهىق»‬

‫الصواعق املحرقة ىلع أهل الرفض والضالل والزندقة» (‪(538 /3‬‬


‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ َ ْ‬ ‫ْ ْ ُ َ‬
‫اكم َعن املسور أن انلَّ ِِب صىل اهلل َعليْ ِه َوسلم قال (فا ِط َمة‬ ‫َّ‬
‫«احل َ ِديث اثلا ِلث َوالعرشون أخرج أمحد واحل َ ِ‬
‫َْ‬
‫اْلن ْ َساب َتنْ َقطع يَ ْوم الْقيَ َ‬
‫امة غري نسِب وسبِب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫بضعة مين يغضبين َما يغضبها ويبسطين َما يبسطها َو ِإن‬ ‫َ‬

‫وصهري)»‬

‫ُمترص تلخيص اذلهِب (‪(1523 /2‬‬

‫«‪ - 205‬قال جامعه أخرجه احلاكم بعد ذلك بأوراق يف ترمجة فاطمة ‪-‬ريض اهلل عنها‪ -‬من حديث ال ِم ْس َور‬
‫ً‬
‫بن ُمرمة مرفواع‪" :‬إن اْلنساب تنقطع يوم القيامة‪ ،‬غري نسِب‪ ،‬وسبِب‪ ،‬وصهري"‪ ،‬ثم قال احلاكم‪ :‬صحيح‪،‬‬
‫َّ‬
‫وأقره اذلهِب عليه»‬

‫‪54‬‬
Kemuliaan Ahlul Bait Nabi ‫ ﷺ‬Di Mata Para Salaf Dan Ulama

Memuliakan dan mencintai keluarga dan keturunan Nabi ‫ ﷺ‬sudah


mendarah daging dalam jiwa para salafus saleh. Al-Allamah Bahraq
dalam kitabnya mengatakan:

‫وقد نانت قلوب السلف اْلخيار والعلماء اْلحبار جمبولة ىلع حبهم واحتامهم ومعرفة ما جيب‬
.‫هلم طبعا‬

Sungguh hati para salaf pilihan dan ulama yang luas ilmunya memiliki
watak untuk cinta kepada mereka (ahlul bait), memuliakan mereka, dan
mengetahui hak yang wajib ditunaikan kepada mereka, secara alami.
(Al-Hisam Al-Maslul)(1)
Ini tidak lain karena yang mereka lihat adalah kedudukan Rasulullah ‫ﷺ‬,
mereka memuliakan keluarga Rasulullah ‫ ﷺ‬karena kedekatan hubungan
dengannya. Ketika mereka memandang kerabat Nabi ‫ ﷺ‬maka yang
mereka pandang bukan dzatnya, melainkan hubungan dengan Rasulullah
‫ﷺ‬. Imam Ibnu Hajar al-Haitami menukilkan dalam kitabnya:
َّ ‫امة بمحبته صىل اهلل َعلَيْه َوسلم‬
َّ ‫ثم حمبَّة ُذ‬ َّ َ‫دون يف قُلُوبهم مزية ت‬
َ َ َ ْ َ
‫ريته لعلمهم‬ ِ ِ ‫علماء جي‬ ‫إِن خواص ال‬
َ ُْ
‫حابَة َو َينظ ُرون‬ َّ ‫ثم أَ ْو َالد بَق َّية‬
َ ‫الص‬ ْ
َّ ‫اْل َّن ِة‬ َ ْ ْ ََْ َّ َ َ ْ
ِ ِ‫باصطفاء نطفهم الك ِريمة ثم بمحبة أوالد العرشة املبرشين ب‬
ُ َ َ َْْ َ ْ َ
‫ِإيلْ ِهم ايلَ ْوم نظرهم ِإَل آبَائِ ِهم باْلمس لو َرأ ْوه ْم‬

Sesungguhnya orang-orang khusus di kalangan ulama mendapati dalam


hati mereka terdapat keistimewaan yang sempurna dalam mencintai
Rasulullah ‫ ﷺ‬kemudian mencintai keturunannya. Mereka mengetahui
keistimewaan nutfah mereka yang mulia, kemudian mencintai keturunan
dari sepuluh sahabat yang dijanjikan surga, kemudian keturunan
sahabat lain. Mereka memandang keturunan mereka saat ini, seakan
memandang kepada leluhur mereka kemarin andai mereka dapat
memandangnya.(As-Shawaiq Al-Muhriqah)(2)

55
Berikut ini beberapa perkataan dan tindakan dari para sahabat, dan ulama
setelahnya yang menunjukkan betapa besar mereka memuliakan
keluarga Nabi ‫ﷺ‬.

● Sahabat Abu Bakar As-Shiddiq ra


Sahabat Abu Bakar As-Shiddiq ra merupakan sosok yang sangat cinta
dan peduli kepada keluarga Nabi ‫ﷺ‬, terutama setelah Nabi ‫ ﷺ‬berpulang
ke rahmatullah. Beliau pernah memberi wasiat kepada umat Islam:
ْ َْ َّ َ ُ َّ َّ َ ً َّ َ ُ ُ ُ ْ
‫اَّلل َعليْ ِه َو َسل َم ِيف أه ِل بَي ِت ِه‬ ‫ارقبوا حممدا صىل‬

Perhatikanlah Muhammad ‫ ﷺ‬dalam ahlul baitnya. (HR Bukhari)(3)

Yakni jagalah hak ahlul bait Nabi ‫ﷺ‬, jangan menyakiti mereka, dan
jangan berbuat buruk kepada mereka.
Kasih sayang beliau kepada Ahlul Bait ditunjukkan dengan perkataan
dan perbuatannya. Pernah suatu saat ketika beliau keluar hendak
melakukan Shalat Ashar, beliau melihat cucu Nabi ‫ ﷺ‬yaitu Hasan bin
Ali sedang bermain dengan anak-anak lain. Maka beliau pun
menggendongnya ke atas pundaknya, dan berkata dengan nada bercanda:
ٌ ٌ
‫بأيب شبيه بانلِب ال شــبيــه بعِل‬

Demi ayahku, ia mirip dengan Nabi, tidak dengan Ali. (HR Bukhari)(4)
Mendengar ini, Sayidina Ali pun tertawa.
Beliau juga pernah berkata kepada Sayidina Ali ra:
َ َ َ ْ َ َ ُّ َ َ َ َّ َ َ ْ َ َ ُ َّ َ َُ َُ َََ َ ْ َ َّ َ
‫ب إِ َّيل أن أ ِصل ِم ْن ق َرابَ ِِت‬‫هلل صىل اهلل علي ِه وسلم أح‬
ِ ‫ول ا‬
ِ ‫ لقرابة رس‬،ِ‫اذلي نف ِِس ِبي ِده‬
ِ ‫و‬

Demi Allah yang nyawaku berada dalam kuasa-Nya, sungguh kerabat


Rasulullah ‫ ﷺ‬lebih aku sukai untuk aku jalin hubungan dengannya
daripada kerabatku sendiri. (HR Bukhari)(5)

56
● Sayidina Umar bin Khathab ra
Sayidina Umar bin Khathab ra merupakan sosok yang sangat
memperhatikan keluarga Nabi ‫ﷺ‬. Untuk menunjukkan betapa agungnya
kemuliaan kerabat Nabi ‫ﷺ‬, saat Madinah tertimpa masa kekeringan,
beliau meminta hujan dengan membawa Sayidina Abbas ra sebagai
perantara doanya. Beliau berdoa:
َ ْ َ ُ َّ َ َ َ َّ َ َ ْ َ َ َ ِّ َ َ ْ َ ُ َّ َ َ َ َّ ُ َّ َّ ُ َّ
ْ َ‫ك ب َع ِّم نَبيِّنَا ف‬
،‫اس ِقنَا‬ ِ ِ ‫ و ِإنا نتوسل إِيل‬،‫اللهم إِنا كنا نتوسل إِيلك بِن ِبينا فتس ِقينا‬
“Ya Allah sesungguhnya kami dahulu bertawasul dengan Nabi kami
Muhammad ‫ ﷺ‬kemudian engkau memberi kami hujan. Sungguh saat ini
kami bertawasul kepadamu dengan paman Nabi-Mu, maka berilah kami
hujan.” Lantas mereka pun diberi hujan. (HR Bukhari)(6)
Perhatikan bagaimana Sayidina Umar memahami bahwa Allah ‫ﷻ‬
memuliakan kerabat Nabi-Nya, sehingga ketika meminta hujan, beliau
membawa salah seorang tokoh kerabat Nabi agar Allah ‫ ﷻ‬menerima
doanya.
Disebutkan pula mengenai penghormatan Beliau kepada keluarga Nabi
‫ﷺ‬, bahwa apabila Al-Abbas paman Nabi ‫ ﷺ‬melewati Khalifah Umar dan
Utsman radhiyallahu anhuma saat keduanya sedang berkendara, maka
keduanya akan turun dari kendaraannya sampai Al-Abbas melewati
mereka, ini dilakukan sebagai penghormatan kepada paman Rasulullah
‫ﷺ‬.(7)

Dalam riwayat lain dikatakan, Apabila Al-Abbas melewati Sayidina Abu


Bakar dan Umar di masa kepemerintahan keduanya, pasti mereka akan
turun dari kendaraannya dan menuntun kendaraannya serta berjalan
bersama beliau sampai mencapai kediaman atau majelisnya, lalu barulah
mereka berpisah dengannya.(8)

57
Disebutkan pula bahwa ketika Sayidina Umar ra membuat catatan nama-
nama orang yang akan diberikan bagian dari harta baitul mal, maka
beliau mendapatkan nasihat untuk memulai dengan namanya. Namun
beliau justru menyusun diwan itu berdasarkan kedekatan kekerabatan
mereka dengan Rasulullah ‫ﷺ‬. Kabilah beliau sendiri (Bani Adi) ditulis
setelah lima kabilah yang lebih dekat kepada Rasulullah. Bahkan beliau
memberikan Sayidina Hasan dan Husain bagian yang setara dengan
ayahnya, berbeda dengan anak-anaknya sendiri sehingga sahabat Abbas
mengatakan: “Ia sungguh mencintai keduanya (Hasan dan Husain),
sehingga lebih mengutamakan keduanya daripada anak-anaknya
sendiri.” (9)
Dikisahkan oleh Az-Zuhri, bahwa Sayidina Umar pernah membagikan
pakaian untuk para sahabat Nabi ‫ﷺ‬, akan tetapi tidak ada pakaian yang
beliau anggap layak untuk Al-Hasan dan Al-Husain. Maka Sayidina
Umar mengutus utusan ke negeri Yaman untuk membawakan dua
pakaian yang layak bagi keduanya. Setelah dua pakaian itu tiba, beliau
berkata:

‫اْلن طابت نفِس‬

Sekarang hatiku tenang.(10)


Beliau pernah berkata kepada Sahabat Abbas:
َ َّ َ َ َ َ َ َ َ ْ َّ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َّ َ ْ َ ْ ْ َّ َّ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ َ ُ َ ْ َ َّ َ
‫ب إَِل‬ ‫اب لو أسلم؛ ْلن إِسالمك نان أح‬ ِ ‫إلسالمك يوم أسلمت نان أحب إيل ِمن إِسالمِ اخلط‬ ِ ‫اَّلل‬
ِ ‫و‬
َّْ َ َ ْ ْ َّ َُ
‫اب‬ِ ‫اَّلل ِمن إِسالمِ اخلط‬ِ ‫ول‬
ِ ‫رس‬

Demi Allah, masuk Islamnya dirimu ketika masuk Islam lebih aku sukai
daripada masuk Islamnya ayahku Khathab andai ia masuk Islam. Sebab
keislamanmu lebih disukai Rasulullah daripada keislaman Khathab.
(Tafsir Ibnu Katsir)(11)
Al-Husain bin Ali pernah ingin menemui Khalifah Umar, saat itu beliau
sedang berdiskusi bersama Muawiyah. Abdullah bin Umar meminta izin
58
masuk namun tidak diberi izin, maka Al-Husain pun mengurungkan
niatnya dan kembali. Setelah itu, Khalifah Umar mendatanginya dan
bertanya:

‫يا بىن لم أرك أتيتنا‬

Wahai anakku, kenapa aku tidak melihat engkau datang kepadaku?


Maka Al-Husain menjawab:

‫جئت وأنت خال بمعاوية فرأيت ابن عمر رجع فرجعت‬

Aku datang, dan saat itu engkau sedang berdiskusi dengan Muawiyah,
lalu aku melihat Ibnu Umar kembali, maka aku pun kembali.
Maka Sayidina Umar mengatakan:

‫أنت أحق باإلذن من عبد اهلل بن عمر إنما أنبت ىف رؤوسنا ما ترى اهلل ثم أنتم‬

Engkau lebih berhak untuk diberi izin daripada Abdullah bin Umar.
Yang membuat rambut kami tumbuh ini sebagaimana engkau lihat
adalah Allah kemudian kalian.
Beliau mengatakannya seraya meletakkan tangan di atas kepalanya.
(Ibnu Saad, Ibnu Rahuyah, Al-Khatib)(12)

● Zaid bin Tsabit


Suatu hari Zaid bin Tsabit menghadiri pemakaman. Saat baghlahnya
dibawakan untuk dinaiki, Sahabat Ibnu Abbas mengambil kekangnya
untuk menuntun beliau. Sahabat Zaid pun berkata:
َ ‫ َخ ِّل عنه يا‬-
ِّ ‫ابن‬
‫صىل اهلل عليه وسلم‬- ‫عم رسول اهلل‬

Biarkan saja wahai sepupu Rasulullah..


Sahabat Ibnu Abbas berkata:
َُ ََُْ
‫بالعلماء‬ ‫هكذا نفعل‬

59
Demikianlah yang kami lakukan terhadap ulama..
Lalu Zaid bin Tsabit mencium tangan Ibnu Abbas dan berkata:
َْ َْ َََْ ْ َْ
‫ت نبيِّنَا‬
ِ ‫هكذا أ ِمرنا أن نفعل بِأه ِل بي‬

Demikianlah kami diperintah untuk melakukan terhadap Ahlul Bait


Nabi kami.(13)

● Muawiyah bin Abu Sufyan


Suatu saat ada seorang lelaki bertanya kepada Muawiyah mengenai
suatu masalah. Maka Muawiyah mengatakan:
َْ َ َ َ ‫لَع ْب َن أَيب‬
َّ َ ‫َس ْل َعنْ َها‬
‫ ف ُه َو أعل ُم‬،‫ب‬
ٍ ‫ل‬
ِ ‫ا‬‫ط‬ ِ ِ
Bertanyalah pada Ali bin Abi Thalib, ia lebih mengetahui.
Tetapi lelaki ini berkata:
ّ َ ‫اب‬
: ‫لَع‬ ‫و‬ ُّ ‫يها أَ َح‬
َ ‫ب إ َ َّيل ِم ْن َج‬ َ ‫كف‬ َ ُ َ َ َ ْ ُْ َ َ َ
‫ جواب‬،‫يا أ ِمري المؤ ِم ِنْي‬
ٍِ ِ ِ ِ

Wahai Amirul Mukminin, jawabanmu lebih aku sukai daripada


jawaban Ali.
Mendengar ini, Muawiyah pun marah dan berkata:
ْ ْ ُ َ َّ َ ُ َّ َ َّ ُ ُ َ َ َ ً ُ َ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َُْ َ ْ ُ َ َ ْ
‫اهلل َعليْ ِه َو َسل َم يغ ُّرهُ ال ِعل َم‬ ‫اَّلل صىل‬
ِ ‫ لقد ك ِرهت رجال نان رسول‬،‫ ولؤم ما ِجئت بِ ِه‬،‫بِئس ما قلت‬
َ َ ْ َ َ ُ ْ َ ُ َ َ ْ َ ِّ َ ْ َ َ َّ َ َ ْ َ َ ُ َّ َ َّ ُ ُ َ ُ َ َ َ ْ َ َ َ ًّ َ
‫ِب‬َّ َ‫ري أنَّ ُه َال ن‬ ‫زنل ِة هارون ِمن موىس غ‬
ِ ِ ‫ «أنت ِمين بِم‬:‫اَّلل صىل اهلل علي ِه وسلم‬
ِ ‫ ولقد قال هل رسول‬،‫غرا‬
َ ْ
َ ََ ْ َ َْ َ ََ ْ ْ َ َ ََ ُ ُ ْ َ ْ َََ ُْ ُ ُ َ ٌ ْ َ َْ َ ََ ْ َ َ ُ َ ُ َ ََ ْ
:‫َش ٌء فقال‬ ‫ ولقد ش ِهدت عمر وقد أشلك علي ِه‬،‫ واكن عمر ِإذا أشلك علي ِه َشء يأخذ ِمنه‬، »‫َبع ِدي‬
َ َ ْ ُ َّ َ َ َ َ ْ ُ ٌّ َ َ ُ َ
‫اَّلل ِرجليْك‬ ‫ قم ال أقام‬،‫لَع‬
ِ ‫ها هنا‬
Sungguh buruk apa yang kau katakan. Sungguh sial apa yang kau
bawakan. Engkau tidak menyukai seorang lelaki yang Rasulullah ‫ﷺ‬
telah berikan banyak ilmu padanya. Sungguh Rasulullah ‫ ﷺ‬mengatakan
mengenainya: “Engkau bagiku seperti Harun bagi Musa, akan tetapi
60
tidak ada nabi setelahku.” Jika Umar mendapati urusan yang rumit
maka ia pasti bertanya kepadanya. Sungguh aku pernah menyaksikan
ketika Umar mendapati masalah yang rumit , “Apakah di sini ada Ali?”
Berdiri, pergilah! Semoga Allah tidak menegakkan kedua
kakimu.(Diriwayatkan oleh Imam Ahmad dalam Fadhail)(14)

● Khalifah Umar bin Abdul Aziz ra


Abdullah bin Hasan Al-Mutsanna (cucu Sayidina Hasan bin Ali) pernah
mengunjungi Khalifah Umar bin Abdul Aziz karena suatu keperluan,
maka Khalifah pun meninggikan tempat duduknya dan memuliakannya,
padahal saat itu Abdullah masih muda. Setelah pertemuan selesai,
Khalifah Umar bin Abdul Aziz berkata:
ِّ َ
َّ ‫إذا نانت لك حاجة فأ ْر ِس ْل‬
ْ ُ‫ واكت‬،‫إيل‬
‫ فإِّن أستح ي من اهلل أن يراك ىلع بايب‬،‫ب بها‬

Jika engkau memiliki suatu keperluan, kirimlah utusan padaku, dan


tulislah keperluanmu, sebab aku malu kepada Allah ketika melihatmu
menunggu di depan pintuku. (As-Syifa)
Dalam riwayat lain disebutkan bahwa setelah menunaikan hajatnya
beliau mencubit perut Sayid Abdullah bin Hasan, dan berkata: “Ingatlah
ini ketika memberi syafaat.”
Saat beliau dicela kaumnya karena sikap hormatnya kepada Sayid
Abdullah yang masih muda, beliau berkata:
“Seorang yang terpercaya telah mengabarkan kepadaku seakan aku
mendengar langsung Rasulullah ‫ ﷺ‬bersabda: ‘Fatimah adalah belahan
jiwaku, membuatku senang apa yang membuatnya senang.” Aku yakin,
andai Fatimah masih hidup, beliau pasti senang dengan perbuatanku
pada cucunya tadi.”(15)
Sayidah Fatimah binti Ali bin Abi Thalib pernah menemui Khalifah
Umar bin Abdul Aziz, maka beliau pun menyuruh semua orang untuk
menyingkir demi memuliakannya. Lalu beliau berkata :
61
ْ َْ ُّ ‫ وْلنت أَ َح‬،‫إيل منكم‬ ُّ ‫لَع! واهلل ما ىلع ظهر اْلرِ أَ ْه ُل َبيْت أَ َح‬
‫إيل ِم ْن أه ِل بَي ِِت‬
َّ ‫ب‬ ِ َّ ‫ب‬ ٍ ِ ّ ‫يا ابنة‬
ٍ
Wahai Putri Ali, Demi Allah tidak ada di atas muka bumi ini keluarga
yang lebih aku cintai daripada kalian. Dan engkau lebih aku cintai
daripada keluargaku sendiri.(Thabaqat Ibnu Saad)(16)

● Imam Abu Hanifah


Imam Abu Hanifah sangat mengagungkan Ahlul Bait. Beliau
mendekatkan diri kepada mereka dengan memberikan hartanya kepada
mereka, baik yang terkenal maupun yang tidak terkenal. Dikatakan
bahwa beliau kadang memberi kepada yang tidak terkenal di antara
mereka sebanyak 12.000 dirham (senilai ± 48 kg perak). Dan beliau
menganjurkan sebagian muridnya untuk melakukan hal yang sama.(17)

● Imam Malik
Imam Malik sangat mengagungkan Ahlul Bait. Apabila ada seorang
Ahlul Bait datang kepada beliau, maka beliau berdiri dan
memposisikannya di tempat duduk yang terhormat.(17) Saat Jakfar bin
Sulaiman yang masih memiliki kekerabatan dengan Abbas, paman Nabi
‫ﷺ‬, menjadi gubernur Madinah. Jakfar pernah mencambuk Imam Malik
sampai pingsan. Setelah sadar yang pertama kali beliau ucapkan adalah
mempersaksikan kepada yang hadir bahwa beliau telah memaafkan yang
mencambuknya. Beliau berkata:
َ َ َ
َ ‫انل‬
" ‫ار‬
ُ
َّ ‫بعض آهل‬ َُ ْ
‫ فأ ْستح ي منه أن يَدخل‬،-‫صىل اهلل عليه وسلم‬- ‫ِب‬ َّ ‫أموت فألْىق‬
َّ ‫انل‬ ْ ُ ْ
‫ت أن‬ ‫ِخف‬
‫بسبِب‬

Aku khawatir aku mati dan bertemu Nabi ‫ﷺ‬, maka aku malu terhadap
Beliau jika ada seorang keluarganya masuk neraka karena sebab aku.
Saat Khalifah Manshur mempersilahkan Imam Malik membalas
cambukan yang dilakukan Jakfar kepada beliau, beliau menolak keras
dan berkata:
62
َ ّ ُ ْ َّ
- ‫ ِلق َرابته من رسول اهلل‬،‫ارتفع منها َس ْو ٌط عن جسيم إال وقد َج َعلتُه يف ِح ٍل‬
َ ‫هلل ما‬
ِ ‫أعوذ باهلل! وا‬
"-‫صىل اهلل عليه وسلم‬

Aku berlindung kepada Allah (dari membalasnya). Demi Allah,


tidaklah cambuk terangkat dari tubuhku kecuali aku sudah
memaafkannya karena sebab hubungan kekerabatannya dengan
Rasulullah ‫ﷺ‬.(18)

● Imam Syafii
Imam Syafii terkenal sangat mencintai Ahlul Bait. Karena begitu besar
cintanya, sebagian orang menuduhnya sebagai seorang Syiah Rafidhah.
Maka Imam Syafii pun membalas tuduhan itu dengan menggubah syair
yang salah satu baitnya adalah:
ِّ َ َ َ ْ َْ َُ ُّ ُ ً ْ َ َ َ ْ
‫آل حم َّم ٍد … فليش ِه ِد اثلَّقال ِن أِّن َرافِ ِيض‬
ِ ‫»إِن نان رفضا حب‬

Jika cinta kepada keluarga Muhammad dikatakan sebagai rafdhi.


Maka saksikanlah wahai jin dan manusia, bahwa aku seorang
Rafidhi.(19)

● Imam Ahmad bin Hanbal


Imam Ahmad bin Hanbal sangat memuliakan Ahlul Bait dan kaum
kerabat Nabi ‫ﷺ‬. Putranya mengatakan bahwa apabila beliau dikunjungi
oleh seorang Quraisy atau kaum asyraf (ahlul bait) maka beliau
mempersilahkan mereka untuk berada di depan, dan beliau berada di
belakangnya.(20)
Masih banyak kisah-kisah lain yang menggambarkan betapa besarnya
cinta para sahabat dan para ulama terhadap keluarga nabi. Sebagai
penutup terdapat kisah menarik yang dituturkan oleh Al-Katani. Beliau
menceritakan bahwa Al-‘Alqami mendapatkan riwayat kitab “Jami’us
Shaghir’ langsung dari penulisnya yaitu Imam Suyuthi. Padahal Imam
Suyuthi telah berazam untuk uzlah (menyendiri). Saat Al-‘Alqami
63
‫‪ditanya bagaimana ia bisa menerima riwayat kitab itu secara langsung,‬‬
‫‪beliau bercerita:‬‬
‫‪“Kami pergi dengan membawa Sayid (keturunan Nabi) Syarif Yusuf‬‬
‫‪Armiyuni ke Raudhah. Kami ketuk pintu Al-Hafidz Suyuthi. Jika Sayid‬‬
‫‪Yusuf ada bersama kami, beliau membukakan pintu, jika tidak maka‬‬
‫‪beliau tidak membuka pintu. Sayid Yusuf ini yang membaca kitab,‬‬
‫)‪sedangkan kami hanya mendengarkan.”(21‬‬

‫‪Referensi‬‬
‫(‪)1‬احلسام املسلول ىلع منتقيص أصحاب الرسول» (ص‪(113‬‬

‫«ومن هنا خصوا بمرشوعية الصالة عليهم تبعا هل ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬يف ُك مقام رشيف‪ ،‬من خطبة‬
‫وصالة وغري ذلك‪ ،‬حَّت أوجبها طائفة من العلماء كما هو وجه يف مذهبنا مستدلْي بقوهل ‪ -‬صىل اهلل عليه‬
‫وسلم ‪" :-‬من صىل صال ة لم يصل فيها لَع وىلع أهل بيِت لم تقبل منه" أخرجه اَلارقطين‪ .‬ويقول جابر بن‬
‫عبد اهلل ريض اهلل عنهما‪ :‬لو صليت صالة لم أصل فيها ىلع حممد وىلع آل حممد ما رأيت أنها تقبل‪.‬‬

‫وعليه قيل‪:‬‬

‫يا أهل بيت رسول اهلل حبكم … فرِ من اهلل يف القرآن أنزهل‬

‫كفاكم من عظيم الفخر أنكم … من لم يصل عليكم ال صالة هل‬

‫وقد نانت قلوب السلف اْلخيار والعلماء اْلحبار جمبولة ىلع حبهم واحتامهم ومعرفة ما جيبلهم طبعا‪.‬‬

‫(‪)3‬الصواعق املحرقة ىلع أهل الرفض والضالل والزندقة» (‪(513 /3‬‬


‫َ ُُ‬
‫علماء جيدون ِيف قلوبهم مزية‬
‫ْ َ َ‬ ‫َ‬
‫حاصله ِإن خواص ال‬ ‫يمان) للبارزي َعن اإل َمام احلرايل َما َ‬ ‫« َويف (تَ ْوثيق عرى ْاإل َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬
‫عرشةَ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ‬ ‫َ َّ‬
‫تامة بمحبته صىل اهلل علي ِه وسلم ثم حمبة ذريته لعلمهم باصطفاء نطفهم الك ِريمة ثم بمحبة أوالد ال‬
‫ْ‬ ‫َ َ ُ‬ ‫َْْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ َ َ‬ ‫ثم أَ ْو َالد بَق َّية َّ‬
‫الص َ‬ ‫ْ‬
‫اْل َّنة َّ‬
‫حابَة َو َينظ ُرون إِيلْ ِهم ايلَ ْوم نظرهم إَِل آبَائِ ِهم باْلمس لو َرأ ْوه ْم َو َينبَ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫املبرشين بِ ِ‬

‫‪64‬‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َّ‬ ‫َّ َ ْ َ َ ْ َ‬
‫َ َ‬ ‫اسق من أهل ْ َ‬
‫اْليْت ْلدعة أو غريها إِن َما نبغض أفعاهل ال ذاته‬ ‫اإلغضاء عن انتقادهم َومن ثم ينب ِِ أن الف ِ‬
‫َ‬
‫بضعة منْ ُه صىل اهلل َعلَيْه َوسلم َوإن َنا َن بَينه َو َب َ‬ ‫َ‬
‫ْل َّن َها َ‬
‫ينها وسائط»‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫(‪ )2‬صحيح اْلخاري» (‪( 31 /5‬‬


‫َ َ َ ْ ُ َ ُ ِّ ُ‬ ‫َ َّ َ َ َ ٌ َ َّ َ ُ ْ ُ َ‬ ‫ْ ُ َ ْ ْ َ َّ‬ ‫َ ََْ َ ُْ‬
‫ت أ ِيب حيَدث‪َ ،‬ع ِن‬ ‫حدثنَا شعبَة‪ ،‬ع ْن َواقِ ٍد قال‪ :‬س ِمع‬ ‫اب‪ :‬حدثنا خ ِاَل‪:‬‬
‫هلل بن عب ِد الوه ِ‬
‫‪ - 7057‬أخَب ِِن عبد ا ِ‬
‫َْ ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ ُ َ َ َ ْ َ َ ْ َ َ ُ َ ْ ُ ْ َ َ ْ ُ ُ ُ َ َّ ً َ َّ ُ َ‬
‫اهلل َعليْ ِه َو َسل َم ِيف أه ِل بَي ِت ِه»‬ ‫اب ِن عمر‪ ،‬عن أ ِيب بك ٍر ر ِيض اهلل عنهم قال‪« :‬ارقبوا حممدا صىل‬

‫(‪ )3‬صحيح اْلخاري» (‪ 183 /3‬ط السلطانية(‬


‫ْ َ ُ َ ْ َ ْ َ‬ ‫َ َّ َ َ َ ُ َ‬
‫َ َ‬
‫ار ِث قال‬ ‫ُ َ ْ َ َ َ ْ ُ ْ َ َ ْ َْ‬ ‫َ ْ ُ َ ْ َ‬
‫‪ - 7265‬حدثنا أبو اع ِص ٍم عن عم َر ب ِن س ِع ِ‬
‫ْي ع ِن اب ِن أ ِيب مليكة عن عقبة ب ِن احل ِ‬
‫يد ب ِن أ ِيب حس ٍ‬
‫ْ َ َ َ َ ْ َ ُ َ َ ِّ ْ َ َ َ َ ُ َ‬ ‫َََ‬ ‫َ َّ َ ُ َ ْ َ َ ُ َ ْ ُ ْ َ ْ َ ُ َّ َ َ َ َ ْ‬
‫ح َمله َىلع َاعتِ ِق ِه‬ ‫«صىل أبو بك ٍر ر ِيض اهلل عنه العرص ثم خرج يم ِيش فرأى احلسن يلعب مع الصبي ِ‬
‫ان ف‬
‫َ َ َ َ َ ٌ َّ ِّ َ َ ٌ َ ّ َ َ ٌّ َ ْ َ ُ‬
‫ح ك‪».‬‬ ‫لَع يض‬ ‫وقال بِأ ِيب ش ِبيه بِانل ِِب ال ش ِبيه بِع ِ ٍِل و ِ‬

‫(‪ )5‬صحيح اْلخاري (‪ 121 /5‬ط السلطانية(‬


‫َ َ‬
‫اب‪ ،‬ع ْن ُع ْر َوة‪ ،‬ع ْن َاعئِشة‬
‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ك ْ َ َّ َ َ َّ ْ ُ َ ْ ُ َ ْ َ ْ‬ ‫َ َّ َ َ َ ْ َ ْ ُ ُ َ‬
‫ري‪ :‬حدثنا الليث‪ ،‬عن عقي ٍل‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫‪ 6560‬و ‪ - 6565‬حدثنا حيىي بن ب‬
‫َ ْ ْ ُ َ َ ْ َُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ُ َ ْ ََ َ َْ ْ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ت انلَّ ِّ َ‬ ‫الس َال ُم‪ ،‬بنْ َ‬ ‫«أَ َّن فَاط َم َة َعلَيْ َها َّ‬
‫هلل‬
‫ول ا ِ‬ ‫ِب صىل اهلل علي ِه وسلم‪ ،‬أرسلت ِإَل أ ِيب بك ٍر تسأهل ِمرياثها ِمن رس ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ََْ َ َ َ‬ ‫يق م ْن ُ ُ‬ ‫اهلل َعلَيْه َو َسلَّ َم‪ ،‬م َّما أفَ َ ُ َ َ ْ ْ َ َ َ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َص َّىل ُ‬
‫َب‪ ،‬فقال أبُو بَك ٍر‪ :‬إِن َر ُسول‬ ‫ُخ ِس خي‬ ‫اء اهلل علي ِه بِالم ِدين ِة َوفدك‪َ ،‬وما ب ِ َ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ‬ ‫َّ‬ ‫ُ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ ٌ َّ ْ ُ ُ ُ ُ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ َ ُ َ ُ‬ ‫َّ‬
‫اهلل َعليْ ِه َو َسل َم ِيف هذا‬ ‫ورث‪َ ،‬ما ت َركنَا َص َدقة‪ ،‬إِن َما يَأكل آل حم َّم ٍد َصىل‬ ‫هلل َصىل اهلل علي ِه وسلم قال‪ :‬ال ن‬ ‫ا ِ‬
‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫ري َشيْئًا م ْن َص َدقَة َر ُسول اهلل َصىل ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫ال ْ َمال‪َ .‬وإِّن َواهلل ال أغ ِّ ُ‬
‫ِّ‬
‫اهلل َعليْ ِه َو َسل َم ع ْن َحال ِ َها ال ِِت نان َعليْ َها ِيف عه ِد‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫كر أ ْن يَ ْد َفعَ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ ُ َ ْ‬ ‫َُ ُ‬ ‫َ َّ ُ َ َ ْ َ ْ َ َ َّ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َُ‬
‫هلل صىل اهلل علي ِه وسلم‪ .‬فأِب أبو ب ٍ‬ ‫هلل صىل اهلل علي ِه‪ ،‬وْلعملن ِفيها بِما ع ِمل بِ ِه رسول ا ِ‬ ‫ول ا ِ‬ ‫رس ِ‬
‫َ ْ ْ َ‬ ‫ُ ِّ ْ‬ ‫َ َ َ َ َ ْ ُ َ َ ُ َ ِّ ْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ َْ َ ًْ ََ َ َ ْ َ ُ َ َ‬
‫ج َرته فل ْم تكلمه َح ََّّت ت ُوفيَت‪َ ،‬و َاعشت َبعد‬ ‫جدت فا ِط َمة َىلع أ ِيب بَك ٍر ِيف ذلِك‪ ،‬فه‬ ‫اطمة ِمنها شيئا‪ ،‬فو‬ ‫إَِل ف ِ‬
‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ِّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لَع يلْال‪َ ،‬ول ْم يُؤ ِذن بِ َها أبَا بَك ٍر َو َصىل َعلي َها‪،‬‬
‫ْ ْ‬ ‫ت َد َفنَ َها َز ْو ُج َها َ ٌّ‬ ‫ُ َ ْ َ َ َ َّ ْ ُ َ َّ ُ ُ َ ْ‬
‫ِب َصىل اهلل علي ِه وسلم ِستة أشه ٍر‪ ،‬فلما توفي‬ ‫انل ِّ‬‫َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫ْ َْ َ‬ ‫ج ٌه َحيَ َاة فَ َ َ َ َ َّ ُ ُ ِّ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ‬
‫اس‪ ،‬فاتلَ َم َس ُم َصاحلَة أ ِيب بَك ٍر‬ ‫انل ِ‬ ‫وه َّ‬ ‫لَع ُو ُج َ‬ ‫ك َر َ ٌّ‬
‫ِ‬ ‫ت استن‬ ‫اطمة‪ ،‬فلما توفي ِ‬ ‫ِ‬ ‫اس و‬ ‫ِل ِم َن انلَّ ِ‬ ‫َواك َن ِل َع ّ‬
‫ٍِ‬
‫ح َ‬ ‫َ ُ َ َ َ َُ ََْ َ ُ ْ ُ َ ُ ْ َ ْ َْ ُ َ ََْ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ ََ َْ َ َ َ ٌ َ َ َ َ َ ًَ َ ْ‬
‫رض‬‫ِ‬ ‫ومبايعته‪ ،‬ولم يكن يبايِع تِلك اْلشهر‪ ،‬فأرسل إَِل أ ِيب بك ٍر‪ ،‬أ ِن ائتِنا وال يأتِنا أحد معك‪ ،‬كرا ِهية لِم‬
‫َ َ َّ‬ ‫َ َ َ َُْ ْ َ ْ َ ْ َ ُ‬ ‫ُ َ َ َ َ َ ُ َ ُ َ َ َ َ ْ ُ ُ َ َْ ْ ْ َ َ َ َ َ َُ َ ْ‬
‫هلل ْلتِيَن ُه ْم‪،‬‬ ‫هلل ال تدخل علي ِهم َوحدك‪ ،‬فقال أبو بك ٍر‪َ :‬وما عسيتهم أن يفعلوا ِيب‪ ،‬وا ِ‬ ‫عمر‪ ،‬فقال عمر‪ :‬ال وا ِ‬
‫ك َخ ْ ً‬ ‫َ َ َ َ َ َ ْ ْ َ ُ َ ْ َ َ َ َّ َ َ ٌّ َ َ َ َّ َ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ ُ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ‬
‫َ‬
‫ريا‬ ‫لَع‪ ،‬فقال‪ِ :‬إنا قد عرفنا فضلك وما أعطاك اهلل‪،‬ولم ننفس علي‬ ‫فدخل علي ِهم أبو بك ٍر‪ ،‬فتشهد ِ‬

‫‪65‬‬
‫َّ َ‬ ‫َ َّ ُ َ‬
‫اهلل َعليْ ِه َو َسل َم ن ِصيبًا‪،‬‬ ‫هلل صىل‬ ‫ك‪َ ،‬ولَ َّ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ ُ َّ َ َ َ َ َ َ ْ َ ُ‬ ‫َ َُ ُ َْ َ‬
‫ول ا ِ‬ ‫كنك استبددت علينا بِاْلم ِر‪ ،‬وكنا نرى ِلقرابتِنا ِمن رس ِ‬ ‫ِ‬ ‫ساقه اهلل إِيل‬
‫َ َّ ُ َ َْ‬ ‫َ َ َُ‬‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َ َ ْ ْ َ‬
‫َ‬
‫هلل صىل اهلل علي ِه‬ ‫ول ا ِ‬ ‫اذلي نف ِِس ِبي ِدهِ‪ ،‬لقرابة رس ِ‬ ‫حَّت فاضت عينا أ ِيب بك ٍر‪ ،‬فلما تكل َم أبو بك ٍر قال‪َ :‬و ِ‬
‫َْ ْ‬ ‫اْل ْم َو َ َ ْ ُ َ َ‬ ‫َ َ َ َْ َََْ ُ ْ ْ َ ْ َ‬ ‫َ َّ َّ‬ ‫ب إ َ َّ َ ْ َ َ ْ َ َ‬ ‫َ َ َّ َ َ َ ُّ‬
‫ري‪،‬‬‫ال‪ ،‬فلم آل ِفيها ع ِن اخل ِ‬ ‫ِ‬ ‫اذلي شجر بي ِين وبينكم ِمن ه ِذهِ‬ ‫يل أن أ ِصل ِمن ق َراب ِِت‪َ ،‬وأما ِ‬ ‫وسلم أح ِ‬
‫ْ‬ ‫َ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ ْ َ ُ ُ َ َّ َ َ ْ ُ ُ َ َ َ َ َ‬ ‫َْ َْ ْ َْ ََْ ُ َ ُ َ‬
‫لَع ِْل ِيب بَك ٍر‪َ :‬م ْو ِع ُد َك‬ ‫هلل صىل اهلل علي ِه وسلم يصنعه ِفيها إِال صنعته‪ .‬فقال ٌّ‬
‫ِ‬ ‫َولم أت ُرك أم ًرا رأيت رسول ا ِ‬
‫َتلُّ َف ُه َعن ْ َ‬
‫اْليْ َع ِة‪َ ،‬و ُع ْذ َرهُ‬ ‫ْ َ َّ ُ ْ َ ْ َ َ َ َّ َ َّ َ ُ َ ْ ُّ ْ َ َ َ َ َ ْ ْ َ َ َ َ َّ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ ّ َ َ َ‬
‫ِ‬ ‫لَع و‬
‫ٍِ‬
‫َب‪ ،‬فتشهد‪ ،‬وذكر شأن‬ ‫الع ِشية لِلبيع ِة‪ .‬فلما صىل أبو بك ٍر الظهر ر ِيق ىلع ال ِمن ِ‬
‫َ ََ ََ َ ً‬ ‫ْ َ َ َ َ ْ ُ َّ ْ َ ْ َ َ َ َ َ َّ َ َ َ َ َّ َ َ َّ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َّ ُ َ ْ َ ْ ْ ُ َ َ َّ‬ ‫َّ‬
‫اذلي صنع نفاسة‬ ‫لَع‪ ،‬فعظم حق أ ِيب بك ٍر‪ ،‬وحدث‪ :‬أنه لم حي ِمله ىلع ِ‬ ‫اذلي اعتذر ِإيل ِه‪ ،‬ثم استغفر وتشهد ٌّ‬ ‫بِ ِ‬
‫ِ‬
‫َ َ ْ َ ْ َ ً َ ْ َ َ َّ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ‬ ‫َ َ َّ َ َ‬ ‫َ َّ َ ُ ُ‬ ‫َ ْ َ ً َّ‬ ‫ََ َ َ ْ‬
‫جدنا ِيف‬ ‫كنا ن َرى نلَا ِيف هذا اْلم ِر ن ِصيبا‪ ،‬فاستبد علينا‪ ،‬فو‬ ‫ذلي فضله اهلل بِ ِه‪ ،‬ول ِ‬ ‫ىلع أ ِيب بك ٍر‪َ ،‬وال إِنكارا ل ِ ِ‬
‫َ َ َ َْْ ْ ْ َ‬ ‫َ ْ ُ َ َ ُ َّ َ َ ْ ُ ْ ُ َ َ َ ُ َ َ ْ َ َ َ َ ْ ُ ْ ُ َ َ َ ّ َ‬
‫اج َع اْلم َر ال َمع ُروف‪».‬‬ ‫لَع ق ِريبًا‪ِ ،‬حْي ر‬ ‫أنف ِسنا‪ .‬فرس بِذلِك المس ِلمون وقالوا‪ :‬أصبت‪ ،‬واكن المس ِلمون إَل‬
‫ِ ٍِ‬
‫(‪ )6‬صحيح اْلخاري (‪ 33 /3‬ط السلطانية(‬

‫هلل ْب ُن‬ ‫اْلن ْ َص ُّ َ َ َ َّ َ َ َ ْ ُ‬ ‫َْ‬ ‫َ َّ َ َ ْ َ ُ ْ ُ ُ َ َّ َ َ َ َّ َ َ ُ َ َّ ُ ْ ُ َ ْ‬


‫اري قال‪ :‬حدث ِين أ ِيب عبد ا ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪ - 5050‬حدثنا احلَسن بن حمم ٍد قال‪ :‬حدثنا حممد بن عب ِد ا ِ‬
‫هلل‬
‫َ َ ُ َُْ َ َ َ ُ‬ ‫َ َّ ُ َ َ ْ َ ْ‬
‫اخل َ َّ‬ ‫َ ْ ََ‬ ‫ْ ََ‬ ‫ْ ُ َ َّ َ ْ ُ َ َ َ ْ َ ْ‬
‫اهلل عنه نان إِذا ق ِح ُطوا‬ ‫اب ر ِيض‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫«‬ ‫‪:‬‬ ‫س‬ ‫ٍ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬‫ٍ‬ ‫هلل ب ِن أن‬
‫المثىن‪ ،‬عن ثمامة ب ِن عب ِد ا ِ‬
‫َّ َ ُ َ َ‬ ‫ََ‬ ‫َّ ُ َّ َ ُ َ َ َ‬ ‫َ َ َ َّ‬
‫ب فقال‪ :‬الل ُه َّم ِإنا كنا نتَ َو َّسل ِإيلْك بِن ِبيِّنَا فت ْس ِقينَا‪َ ،‬و ِإنا نتَ َو َّسل ِإيلْك بِ َع ِّم‬ ‫ْ َ ْ ْ ُ َّ‬ ‫ْ َ ْ َ ْ َ َّ‬
‫اس ب ِن عب ِد المط ِل ِ‬ ‫استسىق بِالعب ِ‬
‫َ َ َ َ َ‬ ‫نَبيِّنَا فَ ْ‬
‫اس ِقنَا‪ ،‬قال فيُ ْسق ْون»‬ ‫ِ‬

‫«ُمترص تاريخ دمشق» (‪:)231 /11‬‬


‫ُ‬ ‫ُ‬
‫«وعن جابر بن عبد اهلل قال‪ :‬أصابتنا سنة الرمادة فاستسقينا فلم ن ْسق ثم استسقينا فلم نسق‪ ،‬ثم استسقينا‬
‫ً‬ ‫ُ‬
‫فلم نسق‪ .‬فقال عمر‪ْ :‬لستسقْي غدا بمن يسقيين اهلل‪ ،‬فقال انلاس‪ :‬بمن؟ بعِل‪ِ ،‬بسن‪ِ ،‬بسْي؟ فلما أصبح‬
‫ّ‬
‫غدا إَل مزنل العباس فدق عليه‪ ،‬فقال‪ :‬من؟ فقال‪ :‬عمر‪ ،‬قال‪ :‬ما حاجتك؟ قال‪ :‬اخرج حَّت نستسيق اهلل‬
‫فأرسل إَل بين هاشم أن تطهروا والبسوا من صالح ثيابكم‪ ،‬فأتوه‪ ،‬فأخرج إيلهم طيبا ً َّ‬
‫فطيبهم‪،‬‬
‫َ‬
‫بك‪ ،‬قال‪ :‬اقعد‪،‬‬
‫ٌّ‬
‫ولَع أمامه بْي يديه‪ ،‬واحلسن عن يمينه‪ ،‬واحلسْي عن يساره‪ ،‬وبنو هاشم خلف ظهره‪ ،‬فقال‪ :‬يا‬ ‫ثم خرج‬
‫عمر‪ ،‬ال َتلط بنا غرينا‪ ،‬قال‪ :‬ثم أىت املصىل‪ ،‬فوقف فحمد اهلل وأثىن عليه وقال‪ :‬امهلل‪ ،‬إنك خلقتنا ولم‬
‫ت‬‫تفضل ْ َ‬
‫َّ‬
‫تؤامرنا‪ ،‬وعلمت ما حنن اعملون قبل ان َتلقنا‪ ،‬فلم يمنعك علمك فينا عن رزقنا‪ ،‬امهلل‪ ،‬فكما‬
‫ًّ‬ ‫فتفض ْل علينا يف آخره‪ ،‬فما برحنا حَّت َّ‬
‫ّ‬
‫سحا‪ ،‬فما وصلنا إَل منازنلا إال‬ ‫سحت السماء علينا‬ ‫علينا يف أوهل‬

‫‪66‬‬
‫خوضاً‪ .‬فقال العباس‪ :‬أنا ُ‬
‫المسىق ابن املسىق ابن ُ‬
‫المسىق‪ُ ،‬خس مرات‪ .‬فقال سعيد‪ :‬فقلت ملوىس بن جعفر‪:‬‬
‫كيف ذاك؟ قال‪ :‬استسىق فسيق اعم الرمادة‪ ،‬واستسىق»‬

‫(‪«)7‬أنساب اْلرشاف للبالذري» (‪:)11 /3‬‬


‫َُْ َ َ َْ‬ ‫َ ْ ِّ َ‬ ‫ِّ َ َ َ‬ ‫َ ْ َ ِّ َ ْ َ‬
‫ري ِه ْم‪،‬‬
‫آل عثمان وغ ِ‬
‫ْ‬
‫ات ِمن ِ‬
‫«حدثين الويلد بن صالح عن عن الواقِ ِدي عن اب ِن أ ِيب الزنا ِد عن أبِي ِه عن اثلق ِ‬
‫ُ‬
‫ان َم َعه‬ ‫َُ َْ َ ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َّ ْ َ َّ َ َ ْ َ ُ َّ ُ َ َ َ ُ ْ َ َ َ ُ َ‬
‫أن العباس لم يمر بِعمر وعثمان وهما راكبان وهو راجل اال نزال حَّت جيوزهما إِجالال هل أو يم ِشي ِ‬
‫َ َّ َ ْ ُ َ َ ْ َ ُ َ َ ْ ُ‬
‫هل أ ْو جم ِل َسه‬‫زن‬
‫حَّت يبلغ م ِ‬

‫(‪ )8‬الصواعق املحرقة ىلع أهل الرفض والضالل والزندقة» (‪:)531 /3‬‬
‫َّ‬ ‫ْ‬
‫احد ِمن ُه َما َرا ِكبًا إِال‬
‫َ َ َ‬ ‫َ َ ََ‬ ‫َ ْ‬
‫« َوأخرج الزبري بن بكار عن ابن شهاب أن أبا بكر َوعمر زمن واليتهما نان ال يلقاه َو ِ‬
‫َ َْ‬ ‫َ‬
‫نزل وقاد دابَّته َو َمىش َم َعه َح ََّّت يبلغ مزنهل أو جم ِلسه فيفارقه»‬

‫(‪ )9‬الصواعق املحرقة ىلع أهل الرفض والضالل والزندقة» (‪)531 /3‬‬
‫َ‬ ‫َ َْْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫للناس قَالُوا َ ُ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ َ ْ‬ ‫ُّ ْ َ‬
‫هل ابدأ بِنَف ِسك فأِب َو َب َدأ باْلقرب فاْلق َرب إَِل‬ ‫اَلنيَا أن عمر ملا أ َراد أن يفرِ‬ ‫َوأخرج ابْن أيب‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َر ُسول اهلل صىل اهلل َعليْ ِه َوسلم فلم يَأ ِت قبيلته ِإال بعد ُخس قبائل َوفرِ للبدريْي ُخْ َسة آالف َوملن‬
‫َّ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫ْ‬
‫ثم قال ابْن‬ ‫ساواهم إسالما َولم يشهد بَد ًرا ُخْ َسة آالف وللعباس اث َين عرش ألفا وللحسنْي كأبيهما َومن‬
‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َّ ُ‬ ‫َّ َ َ‬ ‫َ‬
‫ع َّباس إِنه نان حيبهما ِْلنه فضلهما ِيف ال َعطاء ىلع أ ْوالده‬

‫(‪ )10‬حمض الصواب يف فضائل أمري املؤمنْي عمر بن اخلطاب» (‪(511 /3‬‬

‫«وعن الزهري أن عمر كسا أصحاب انلِب صىل اهلل عليه وسلم فلم يكن فيها ما يصلح للحسن واحلسْي‬
‫فبعث إَل ايلمن فأىت هلما بكسوة فقال‪" :‬اْلن طابت نفِس»‬

‫(‪« )11‬تفسري ابن كثري ‪ -‬ت السالمة» (‪:)313 /3‬‬


‫ْ َ‬
‫إيل ِم ْن ِإسالمِ‬
‫ب َّ‬ ‫ت َنا َن أَ َ‬
‫ح َّ‬ ‫ك يَ ْو َم أَ ْسلَ ْم َ‬ ‫َ َ َّ ُ َ ْ ُ َ َ َّ َ ْ َ ُ َ‬
‫إلسالم‬ ‫ْ َ َّ‬ ‫َ َ َ ُ َ ُ ْ ُ ْ َ َّ‬
‫اَّلل ِ‬
‫اس‪ ،‬ر ِيض اَّلل عنهما‪ :‬و ِ‬ ‫«وقال عمر بن اخلط ِ‬
‫اب لِلعب ِ‬
‫اب‪.‬‬ ‫ْ َ َّ‬ ‫َّ ْ ْ َ‬ ‫اخل َ َّط َ ْ َ ْ َ َ َ َ َّ ْ َ َ َ َ َ َ َ َّ َ َ ُ‬
‫ْ‬
‫اَّلل ِمن إِسالمِ اخلط ِ‬ ‫ول ِ‬
‫اب لو أسلم؛ ْلن إِسالمك نان أحب إَِل رس ِ‬ ‫ِ‬

‫‪67‬‬
‫َ َ ُ َّ ْ َ ْ َ َ َّ ُ َ ْ ُ َ ُ َ ْ َ ُ َ َ ُ ِّ َ َ َ ْ َ ُ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ ْ ُ ْ َ ْ‬
‫ْي َبع َد‬‫اجب ىلع ُك أح ٍد أن يكون كذلِك؛ ولِهذا نانا أفضل المؤ ِم ِن‬ ‫ْي‪ ،‬ر ِيض اَّلل عنهما‪ ،‬هو الو ِ‬‫فحال الشيخ ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ‬
‫حابَة أمجَع َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫ْي‪َ ،‬ر ِ َ ُ ُ َ‬ ‫ْي َوال ْ ُم ْر َسل َ‬
‫انلبيِّ َ‬
‫ْي»‬ ‫ِ‬ ‫يض اَّلل عنهما‪َ ،‬وعن سائِ ِر الص ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬

‫(‪«)12‬جامع اْلحاديث» (‪(282 /33‬‬

‫«‪ -70500‬عن حسْي بن ىلع قال‪ :‬صعدت إَل عمر بن اخلطاب املنَب فقلت هل‪ :‬انزل عن منَب أِب واصعد‬
‫منَب أبيك‪ ،‬فقال‪ :‬إن أِب لم يكن هل منَب‪ ،‬فأقعدِّن معه‪ ،‬فلما نزل ذهب ِب إَل مزنهل فقال‪ :‬أى بىن من علمك‬
‫هذا قلت‪ :‬ما علمنيه أحد‪ ،‬فقال‪ :‬أى بىن لو جعلت تأتينا وتغشانا قال فجئت يوما وهو خال بمعاوية وابن‬
‫عمر باْلاب لم يؤذن هل‪ ،‬فرجعت‪ ،‬فلقيىن بعد فقال يا بىن لم أرك أتيتنا قلت‪ :‬جئت وأنت خال بمعاوية فرأيت‬
‫ابن عمر رجع فرجعت‪ ،‬فقال‪ :‬أنت أحق باإلذن من عبد اهلل بن عمر إنما أنبت ىف رؤوسنا ما ترى اهلل ثم أنتم‬
‫ووضع يده ىلع رأسه (ابن سعد‪ ،‬وابن راهويه‪ ،‬واخلطيب‪ ،‬عن املسور) [كزن العمال ‪ ]70552‬أخرجه اخلطيب‬
‫(‪»)565/5‬‬
‫ََ َ‬ ‫ْ‬
‫هل فمَض احلسن فقال‬
‫َُ َ‬ ‫َ‬ ‫استَأْذن ىلع عمر فَلم يُؤذن َهلُ َ‬
‫فجاء عبد اهلل بن عمر فلم يُؤذن‬
‫َْ َ ْ‬
‫احلسن ْ‬ ‫َوأخرج أيضا أن‬
‫ْ ْ ُْ‬
‫اإلذ ِن ِمنه‬ ‫َ َ َ َْ َ َ‬ ‫َ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ُْ‬ ‫َ ََ َ َ َ‬
‫عمر َ ّ‬
‫لَع بِ ِه فجاء فقال يا أ ِمري المؤمنِْي قلت إِن لم يؤذن لعبد اهلل ال يؤذن يل فقال أنت أحق بِ ِ‬
‫ْ ََ‬ ‫الرأْس بعد اهلل إ َّال أَ ْنتُم َويف ر َوايَة َ ُ‬
‫هل إِذا ِجئت فال تستأذن»‬
‫ّ‬
‫الش ْعر يف َّ‬ ‫َوهل أنبت‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫(‪ )13‬استجالب ارتقاء الغرف ِبب أقرباء الرسول ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬وذوي الرشف» (‪)566 /3‬‬
‫َْ ُ َ‬ ‫بن ثابت ريض اهلل عنه ىلع جنازة‪ ،‬ثم قُ َّر ْ‬ ‫"صىل ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫الش ْع ِّ‬
‫بت هل َبغلتُه ِل َريكبَ َها‪ ،‬فجاء‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫زيد ُ‬ ‫ِب قال‪:‬‬ ‫«‪ - 707‬وعن‬
‫ابن ِّ‬ ‫ِّ‬
‫"خل عنه يا َ‬‫ٌ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َّ‬
‫عم رسول اهلل ‪-‬صىل اهلل عليه وسلم‪-‬‬ ‫اس ريض اهلل عنهما فأخذ براكبه"‪ .‬فقال زيد‪:‬‬ ‫ابن عب ٍ‬
‫"‪.‬‬
‫َ‬ ‫َْ ْ َََْ َْ َْ‬ ‫ٌ ََ‬ ‫ََُْ َُ‬
‫ت نبيِّنا‬
‫اس وقال‪" :‬هكذا أ ِمرنا أن نفعل بِأه ِل بي ِ‬
‫َّ‬
‫ابن عب ٍ‬
‫َّ‬
‫فقال‪" :‬هكذا نفعل بالعلماء"‪ ،‬فقبل زيد يد ِ‬

‫(‪ )14‬فضائل الصحابة ْلمحد بن حنبل» (‪(635 /3‬‬


‫َ‬ ‫َّ َ َ َ َ ْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ْ ُ ْ ُ َ ْ ْ ُ ْ َ َ َّ َ ُّ ْ َ ْ‬ ‫َ َّ َ َ ُ َ َّ ُ ْ ُ ُ ُ َ‬
‫رص ُّي قال‪َ :‬حدثنا أ ِيب‪ ،‬ع ْن إِس َما ِعيل‬ ‫‪ - 5527‬حدثنا حممد بن يونس‪ ،‬نا وهب بن عم ِرو ب ِن عثمان انلم ِري اْل ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫اء َر ُج ٌل إ ََل ُم َعاو َي َة فَ َسأَ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ‬
‫هل َع ْن َم ْسألَ ٍة‪َ ،‬ف َق َال‪َ :‬س ْل َعنْ َها َ َّ‬
‫لَع ْب َن أ ِيب‬ ‫اَل‪َ ،‬ع ْن قَيْس بْن أيب َحازمٍ قَ َال‪َ :‬ج َ‬ ‫ب ِن أ ِيب خ ِ ٍ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫َ ّ َ َ َ ْ َ َ ُ ْ َ ُْ‬
‫ت‪َ ،‬ولؤ َم‬ ‫لَع‪ ،‬فقال‪ :‬بِئس ما قل‬ ‫َ ُ َ َ ْ َ ُ َ َ َ َ َ َ ْ ُ ْ َ َ َ ُ َ َ َ َ ُّ َ َّ ْ َ َ‬ ‫َ‬
‫اب ٍِ‬ ‫ب‪ ،‬فهو أعلم‪ ،‬فقال‪ :‬يا أ ِمري المؤ ِم ِنْي‪ ،‬جوابك ِفيها أحب ِإيل ِمن جو ِ‬ ‫طا ِل ٍ‬

‫‪68‬‬
‫َ َ ْ َ ْ َ َ ُ ً َ َ َ ُ ُ َّ َ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ ُ ُّ ُ ْ ْ َ َ ًّ َ َ َ ْ َ َ َ ُ َ ُ ُ َّ‬ ‫َ ْ َ‬
‫اَّلل‬
‫اَّلل صىل اهلل علي ِه وسلم يغره ال ِعلم غرا‪ ،‬ولقد قال هل رسول ِ‬ ‫ما ِجئت بِ ِه‪ ،‬لقد ك ِرهت رجال نان رسول ِ‬
‫َ َ ْ ََ َ‬ ‫َ َ ُ‬ ‫َ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ ْ َ ِّ َ ْ َ َ ُ َ ْ ُ َ َ ْ َ َ َّ ُ َ َ َّ ْ‬
‫ِب َبع ِدي» ‪َ ،‬واكن ع َم ُر إِذا أشلك َعليْ ِه‬ ‫زنل ِة هارون ِمن موىس غري أنه ال ن ِ‬
‫صىل اهلل علي ِه وسلم‪« :‬أنت ِمين بِم ِ‬
‫َ‬
‫َ َ َّ ُ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ َ َ ٌّ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ٌ َْ ُ ُ ُْ َ ََ ْ َ ْ ُ ُ َ َ َ َ ْ ْ َ َ ْ ْ ٌ َ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اَّلل ِرجليْك‬ ‫لَع‪ ،‬ق ْم ال أقام‬
‫َشء يأخذ ِمنه‪ ،‬ولقد ش ِهدت عمر وقد أشلك علي ِه َشء فقال‪ :‬ها هنا ِ‬

‫(‪ )15‬الشفا بتعريف حقوق املصطَف ‪ -‬وحاشية الشمين» (‪(31 /3‬‬


‫َ َ َ‬ ‫َ َ ََ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬
‫اجة فقال ِيل إذا نان لك‬ ‫«* َو ُروي َعن عبْد اَّلل بن َح َسن بن ُح َسْي قال أتيْت ع َمر بن عبْد ال َع ِزيز ِيف ح‬
‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َ ْ ُ َ ّ ْ ْ‬ ‫َ َ ََ‬
‫أستَح ِ ي ِمن اَّلل أن يَ َراك َىلع بَ ِايب *»‬ ‫اجة فأ ْر ِسل ِإيل أو اكتب فإِّن‬ ‫ح‬

‫استجالب ارتقاء الغرف ِبب أقرباء الرسول ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬وذوي الرشف» (‪(318 /1‬‬

‫القواريري‪ ،‬ثنا حيىي بن سعيد‪ .‬عن سعيد‬ ‫ِّ‬ ‫اْلصبهاِّن من طريق عبيد اهلل بن عمر‬ ‫«‪ - 565‬وروى أبو الفرج ْ‬

‫بن عبد‬ ‫َ‬ ‫ِّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ِّ‬


‫بن أيب طالب‪ ،‬ىلع عمر ِ‬‫بن حسن بن لَع ِ‬ ‫هلل بن [ح ‪ /70‬ب] حسن ِ‬ ‫القرَش قال‪" :‬دخل عبد ا ِ‬ ‫بن أبان‬
‫َ‬ ‫َ َ ْ ً‬ ‫السن وهل َوفْ َرةُ‪ ،‬فرفع ُ‬
‫عمر جمْ َ‬ ‫َ َ ُ‬
‫لسه‪ ،‬وأقبل عليه وقَض حواجئَه‪ ،‬ثم أخذ ُعكنَة ِمن ُعك ِن ِه‬ ‫ث ِّ‬ ‫العزيز وهو حد‬
‫حد ٍث"‪.‬‬ ‫َ‬ ‫فعلت هذا بغالم َ‬
‫َ‬ ‫قومه‪ ،‬وقالوا‪:‬‬ ‫فلما خرج المه ُ‬ ‫َّ‬
‫أو َج َعه! وقال‪ :‬اذكرها عندك للشفاعة"‪َّ .‬‬ ‫ُ‬ ‫َف َغ َم َزها حَّت ْ‬
‫َّ‬ ‫ِّ ْ ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫أس َم ُعه ِم ْن يف رسول اهلل ‪-‬صىل اهلل عليه وسلم‪" :-‬إنما فاطمة‬ ‫فقال‪" :‬إن اثلِّقة حدثين حَّت كأِّن‬
‫َ‬
‫فعلت بابنها"‪ .‬قالوا‪" :‬فما معىن غ ْمزك‬
‫ُ‬ ‫حي ًة َّ‬
‫لرسها ما‬ ‫يرسِن ما ُ ُّ‬
‫يرسها"‪ .‬وأنا أعلم أن فاطمة لو نانت َّ‬ ‫بَ ْض َع ٌة ِّ‬
‫مين‪ُّ ُ ،‬‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ٌ‬ ‫بطنَه‪ ،‬وقولك ما َ‬
‫قلت"؟ قال‪" :‬إنه ليس أحد من بين هاشم إال وهل شفاعة‪ ،‬فرجوت أن أكون يف شفاعة هذا"»‬

‫(‪ )16‬الطبقات الكَبى ‪ -‬ط العلمية» (‪:)353 /5‬‬

‫« قال‪ :‬أخَبنا مالك بن إسماعيل قال‪ :‬حدثنا جويرية بن أسماء قال‪ :‬سمعت فاطمة بنت لَع بن أيب طالب‬
‫ذكرت عمر بن عبد العزيز فأكرثت التحم عليه وقالت‪ :‬دخلت عليه وهو أمري املدينة يومئذ فأخرج عين‬
‫ُك خيص وحرِس حَّت لم يبق يف اْليت أحد غريي وغريه‪ .‬ثم قال‪ :‬يا ابنة لَع واهلل ما ىلع ظهر اْلرِ أهل‬
‫بيت أحب إيل منكم وْلنتم أحب إيل من أهل بيِت»‬

‫(‪ )17‬الصواعق املحرقة ىلع أهل الرفض والضالل والزندقة» (‪(533 /3‬‬
‫ْ‬
‫اق ىلع املتستين ِمن ُهم‬
‫ْ َْ‬ ‫َْْ‬ ‫ََ َ َ ُ‬ ‫َ َ‬ ‫ََ َ َُ‬
‫اإلنف ِ‬
‫«واكن أبو حنيفة ر ِيض اهلل تعاَل عنه يعظم أهل اْليت كثريا ويتقرب بِ ِ‬
‫َ‬ ‫ح ََّّت قيل إنَّه بعث إ ََل متست منْ ُهم باثىن عرش ألفا د ْر َهم َو َاك َن حيض أَ ْص َ‬
‫حابه ىلع ذلِك»‬ ‫والظاهرين َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫‪69‬‬
‫(‪« )18‬مقاتل الطاْليْي» (ص‪:)281‬‬

‫«رأيت حيىي بن عبد اهلل بن احلسن جاء إَل مالك بن أنس باملدينة فقام هل عن جملس وأجلسه إَل جنبه»‬

‫استجالب ارتقاء الغرف ِبب أقرباء الرسول ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬وذوي الرشف» (‪:)535 /3‬‬
‫ً‬
‫مالاك رمحه اهلل َّ‬
‫لما َّ‬
‫تعرِ هل جعفر بن سليمان وايل املدينة ونال مه ما‬ ‫عياِ أن‬
‫ٍ‬ ‫«‪ - 702‬وعند القايض‬
‫ت ضاريب يف ح ّل"‪ُ ،‬‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫ومحل مغشيًا عليه! دخل عليه انلاس فأفَاق‪ ،‬فقال‪" :‬أ ْشهدكم أِّن قد َج َعل ُ‬ ‫ُ‬
‫فسئل‬ ‫ِ ٍ‬ ‫نال‪ِ ،‬‬
‫ِب ‪-‬صىل اهلل عليه وسلم‪ ،-‬فأَ ْستح ي منه أن يَ ْد ُخ َل بع ُض آهل انلَّ َ‬
‫ار‬ ‫انل َّ‬
‫َ َ‬
‫أموت فألْىق َّ‬ ‫ْ ُ ْ‬
‫ت أن‬ ‫‪":‬خف‬
‫بعد ذلك فقال ِ‬
‫ٌ‬ ‫َّ‬
‫ارتفع منها َس ْو ٌط عن جسيم‬ ‫َ‬ ‫هلل ما‬ ‫َ‬
‫بسبِب"‪ .‬وقيل‪ :‬إن املنصور أقاده من جعفر‪ ،‬فقال هل مالك‪" :‬أعوذ باهلل! وا ِ‬
‫ّ َ‬ ‫َ ْ ُ‬ ‫َّ‬
‫ج َعلتُه يف ِح ٍل‪ِ ،‬لق َرابته من رسول اهلل ‪-‬صىل اهلل عليه وسلم‪»"-‬‬ ‫إال وقد‬

‫(‪ )19‬حلية اْلويلاء وطبقات اْلصفياء ‪ -‬ط السعادة» (‪(153 /1‬‬


‫ُ‬ ‫َ َّ َ َ َ ْ ُ َّ ْ ُ ُ َ َّ َ َّ َ َ ُ َ ْ َّ َ ُّ َ َ َ ْ ُ َ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َّ َّ‬
‫ِع‪َ ،‬اعبَه‬
‫الشافِ َّ‬
‫ِ‬ ‫اخينا حي ِك أن‬
‫اَّلل بن حمم ٍد‪ ،‬حدث ِين أبو بك ٍر السب ِايئ‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت بعض‪ ،‬مش ِ ِ‬ ‫حدثنا عبد ِ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫َ ْ َ َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫انلاس؛ ل َف ْرط َميْله إَل أ ْهل َ ْ‬
‫ِع ِيف ذلِك‬ ‫الشا ِف ُّ‬ ‫الرف ِض‪ ،‬فأنشأ‬ ‫ت‪َ ،‬و ِشد ِة حم َّب ِت ِه ل ُه ْم‪ِ ،‬إَل أن ن َسبَه ِإَل‬
‫اْلي ِ‬ ‫َ ْ ُ َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫بعض ِ ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫َُ ُ‬
‫يقول‪« :‬‬

‫اه ِت ْف ب َقا ِع ِد ِخي ِف َها َو َّ‬


‫انلا ِه ِض‬
‫َ ْ‬ ‫َ ْ ْ‬
‫ب ِم ْن ِم ًىن فاه ِتف بِ َها … و‬ ‫ْ ُ َ َّ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫قِف بِالمحص ِ‬
‫َ َ َ ِّ‬ ‫َْ ْ‬ ‫َُ‬ ‫ْ َ َ َ ْ ً ُ ُّ‬
‫آل حم َّم ٍد … فليش ِه ِد اثلَّقال ِن أِّن َرا ِف ِيض»‬‫ِإن نان رفضا حب ِ‬

‫(‪ )20‬استجالب ارتقاء الغرف ِبب أقرباء الرسول ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬وذوي الرشف» (‪(536 /3‬‬
‫َّ ُ‬ ‫«‪ - 755‬ويف "اْلامع" للخطيب‪ ،‬من طريق عبد اهلل بن أمحد ابن حنبل قال‪ُ " :‬‬
‫رأيت أيب إذا جاءه الشيخ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬ ‫َّ َ ُ َّ َ ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ُْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َْ‬ ‫َ ُ‬
‫املسجد حَّت خي ِرجهم فيتقدمونه‪ ،‬ثم خيرج‬
‫ِ‬ ‫باب‬
‫اْلرشاف‪ ،‬ال خيرج من ِ‬
‫ِ‬ ‫واحلَدث من ٍ‬
‫قريش أو غريهم من‬
‫بعدهم"»‬

‫(‪«)21‬فهرس الفهارس» (‪:)13 /1‬‬

‫‪70‬‬
‫«قال‪ :‬وذكر السنهوري انه سأل العلقيم كيف أخذتم اْلامع من مؤلفه قال‪ :‬كنا نذهب مع السيد الرشيف‬
‫يوسف اْلرميوِن إَل الروضة فنطرق باب احلافظ السيويط فإن نان السيد يوسف معنا فتح اْلاب وإال فال‪،‬‬
‫والسيد يوسف يقرأ وحنن نسمع‪ ،‬اه‪.‬‬

‫قلت‪ :‬كأن السيويط نان اليرى خروجه هلم من الواجبات‪ ،‬فإذا علم بوجود اْلضعة انلبوية معهم رأى اخلروج‬
‫هلم تأكد وصار أوىل مما هو عليه من العزلة الِت نان يراها واجبة يف حقه»‬

‫‪71‬‬
BAB KETIGA
SIKAP SEORANG AHLUL BAIT

● Nasab Tanpa Amal Tidak Bermanfaat


Tidak pantas bagi seorang ahlul bait untuk membanggakan dan
mengandalkan nasab mulia tanpa melakukan amal saleh. Ketika turun
ayat:
َْ َ ََ َ ْ ََْ
َ ‫اْلقْ َرب‬
‫ْي‬ ِ ‫وأن ِذر ع ِشريتك‬

Dan berilah peringatan kepada kerabat-kerabatmu yang terdekat.(QS


As-Syu’ara : 214)
Nabi ‫ ﷺ‬menaiki bukit Shafa dan berseru kepada keluarganya yang paling
dekat:

‫هلل‬ َ ْ ُ َ ُ ْ َ َ ‫ يَا بَين َعبْد ال ْ ُم َّطل‬،‫ت َعبْد ال ْ ُم َّطلب‬


َ ْ‫ يَا َصف َّي ُة بن‬،‫ت ُحمَ َّمد‬
َ ْ‫يَا فَاط َم ُة بن‬
ِ ‫ ال أم ِلك لكم ِمن ا‬،‫ب‬
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ٍ ِ ِ
ْ َ
‫شيئًا‬.

Wahai Fatimah putri Muhammad ! Wahai Shafiyah putri Abdul


Muthalib ! Wahai Bani Abdul Muthalib! Aku tidak memiliki apa-apa
bagi kalian dari Allah.. (HR Bukhari-Muslim)
Habib Abdullah bin Alwi Al-Haddad dalam Fushulul Ilmiyah berkata:

‫من قال أو ظن أن ترك الطااعت وفعل املعايص ال يرض أحدا لرشف نسبه أو صالح آبائه فقد افتى‬
‫ وخالف إمجاع املسلمْي‬،‫ىلع اهلل الكذب‬

Siapa yang berkata atau menyangka bahwa meninggalkan ketaatan atau


melakukan kemaksiatan tidak akan berpengaruh kepada seseorang
karena kemuliaan nasab, atau kesalehan pendahulunya maka ia telah
berdusta atas nama Allah, dan telah menyelisihi kesepakatan umat
Islam. (Fushulul Ilmiyah: 56)

72
● Jadilah Mulia Dengan Ketakwaan
Kemuliaan hakiki bukan karena nasab, harta, atau lainnya, melainkan
karena ketakwaan kepada Allah ‫ﷻ‬. Di dalam Al-Quran, Allah ‫ﷻ‬
berfirman:
ُ َ ْ َ َّ َ ْ ْ ُ َ َ ْ َ َّ
‫اَّلل أتقاك ْم‬
ِ ‫ِإن أكرمكم ِعند‬

Sesungguhnya orang yang paling mulia diantara kamu disisi Allah


ialah orang yang paling takwa diantara kamu. (QS Al-Hujurat : 13)
Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
ُ َ ْ ْ ُ ْ َ ُ ُ َ َ َ َّ َ ْ َ َ
‫رسع بِ ِه ن َسبُه‬
ِ ‫ومن بطأ بِ ِه عمله لم ي‬
Siapa yang amalnya membuatnya lambat (untuk mencapai derajat
mulia), maka nasabnya tidak akan membuatnya cepat (menyusul
derajat orang-orang yang banyak beramal).(HR Muslim)
Perhatikan bagaimana Islam meninggikan Bilal padahal ia merupakan
bekas budak berkulit hitam, kemudian merendahkan Abu Lahab yang
termasuk Bani Hasyim, putra Abdul Muthalib sekaligus paman
Rasulullah ‫ﷺ‬. Kekafiran dan ketiadaan imannya membuat ia jatuh. Ia
tidak mendapatkan faedah apapun dari nasabnya. Maka dari itu yang
menjadikan patokan bukanlah nasab, melainkan amal saleh dan
ketakwaan.

● Tidak Menyombongkan Nasab


Al-Habib Abdullah bin Alwi Al-Haddad dalam Qashidahnya berkata:
ْ َ ُ َ ََْ ََ ُ َ ْ ْ َ ْ َ َّ َ ْ َ ْ َ
‫ت د ْو ِِن ِيف فض ٍل َو ِيف َح َس ِِب‬ ‫ أنا *** وأن‬:‫ول‬ ِ ‫واحذر و ٍإياك ِمن قو ِل اْله‬

‫يب‬
َ َ َ
ْ ‫ان أ‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫ا‬‫و‬ ِ‫م‬ ٌ ‫َف َق ْد تَأَ َّخ َر أَقْ َو‬
ْ ‫ام َو َما قَ َص ُدوا *** َنيْ َل ال ْ َم َاكر َو‬
ْ َ‫استَ ْغن‬
ِ ِ ِ
Berhati hatilah dari ucapan seorang dungu: “Aku! Engkau berada di
bawahku dalam kemuliaan dan nasab.”
73
Sungguh banyak kaum yang jauh tertinggal, tanpa sedikitpun
berkeinginan meraih berbagai kemuliaan. Karena merasa cukup dengan
ucapan: “Ayahku adalah...”
Ingatlah bahwa yang pertama menyombongkan asalnya adalah Iblis.
Ketika Allah ‫ ﷻ‬memerintahkannya untuk bersujud kepada Nabi Adam
alaihissalam , Iblis menolak dan beralasan :

‫ْي‬ ٌ ْ ‫قَ َال أَنَا َخ‬


ْ ُ َ ْ َ َ َ َ‫ري منْ ُه َخلَ ْقتَين م ْن ن‬
ٍ ‫ار وخلقته ِمن ِط‬ ٍ ِ ِ ِ

Menjawab iblis "Saya lebih baik daripadanya: Engkau ciptakan saya


dari api sedang dia Engkau ciptakan dari tanah.” (QS Al-A’raf : 12)
Akibatnya Iblis terlaknat dan terusir dari surga untuk selama-lamanya.
Naudzu billahi min dzalik.

● Teladani Kemuliaan Salafnya Yang Saleh


Seorang Ahlul Bait sudah semestinya untuk mengumpulkan antara
kemuliaan nasab dan amal saleh. Betapa indahnya ungkapan seorang
penyair:
ُ َ َْ ََ ً َْ
َ ‫اْل ْح‬ ُ ‫ل َ ْسنَا َوإ ْن أَ ْح َس‬
ْ ‫ابنَا َك ُر َم‬
‫اب ن َّت ِلك‬ِ ‫س‬ ‫ىلع‬ ‫ما‬ ‫و‬ ‫***ي‬ ‫ت‬ ِ
ُ َ َْ ُ َْ َْ ُ َ ْ َ َ َ َ َْ
‫ت أ َوائِلنَا***تب ِين َونف َعل ِمثل َما ف َعلوا‬ ‫نب ِين كما نان‬

Walaupun kami memiliki jalur keturunan mulia, tapi kami tak pernah
sekejap pun bergantung kepada kebesaran nasab
Kami membangun kemuliaan sebagaimana para pendahulu kami
membangunnya. Kami berbuat seperti yang dahulu mereka lakukan.
Al-Mutanabbi berkata:
َ‫اع ال ْ َمن‬
ُ َ ْ ُ َّ َ َ َ ْ َ‫الرشيف َكأ‬
َّ ُ ْ َ ْ ُ َ ْ َ َ
‫ب‬
ِ ‫اص‬
ِ ‫ف‬ ‫ر‬ ‫ين‬
ِ ِ ‫غ‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫اذل‬
ِ ‫ا‬‫اذ‬‫م‬ ‫ف‬ *** ‫ه‬
ِ ‫ل‬
ِ ‫ص‬ ِ ِ ‫ِإذا لم تكن نفس‬
َ َّ ّ َ ُ َّ َ ُ َ َ َ ْ َ َ ْ ْ ُ َ ْ َ ًّ َ َ ْ
‫ب‬ِ ‫اص‬ ِ ‫َو ِإن عل ِويا لم يكن ِمثل جعف ٍر *** فما هو ِإال حجة لِلنو‬

74
Jika seorang keturunan mulia tidak seperti leluhurnya, maka apalah
artinya ketinggian nasab mulianya itu?
Jika seorang Alawi tidak menjadi seperti Imam Jakfar (as Shadiq), maka
ia tidak lain hanya menjadi bahan olokan kaum nawashib(pembenci
ahlul bait).

● Malu Jika Tidak Dapat Meniru Kebaikan Pendahulunya


Dalam kitab Manhajus Sawi disebutkan ada saat sekelompok sayyid
tengah berkumpul membaca kitab Al-Masyra Ar-Rowy yang
mengisahkan biografi dan karomah para salaf Baalawi. Kebetulan di
dekat mereka ada orang biasa yang ikut mendengarkan. Setelah
pembacaan kitab selesai, orang itu bertanya:
“Mereka yang dibacakan biografi itu keluarga siapa?”
“Mereka adalah keluarga kami.” Demikian jawab para sayid.
“Alhamdulillah, mereka bukan keluargaku.” Kata orang tadi.
“Jika mereka keluargamu, pasti itu lebih baik untukmu.” Kata mereka.
“Andai mereka adalah keluargaku, pastinya aku akan malu. Dunia akan
terasa sempit karena malu sebab perbuatanku tidak seperti perbuatan
mereka.”
Dialog ini menyebabkan para pendengar tersadar dan mengambil
pelajaran dari ucapan orang tersebut. Lantas mereka berusaha dengan
sungguh-sungguh dan serius untuk mencari ilmu dan beramal sesuai
dengan thariqah salafnya radhiyallahu anhum.

● Jadilah Teladan Bagi Umat Nabi ‫ﷺ‬

Rasulullah ‫ ﷺ‬bersabda:

75
ٌ َّ ُ َ
‫اَّلل َحبْل‬
َ َ ُ َ ْ َ َ ُ ُ َ َ ْ َ ُّ َ ْ َ ْ ُ ْ َّ َ َ ْ َ ْ ُ ٌ َ‫إ ِِّّن ت‬
ِ ‫ ِكتاب‬:‫ارك ِفيكم ما إِن تمسكتم بِ ِه لن ت ِضلوا بع ِدي أحدهما أعظم ِمن اْلخ ِر‬ ِ ِ
َ َ َ
َ َ ُْ َ َ َّ َ َ ‫ َولَ ْن َيتَ َف َّرقَا َح ََّّت يَر َدا‬،‫تِت أ ْه ُل بَيِْت‬
‫لَع احل َ ْوِ فانظ ُروا كيْف‬ َْ َ ْ َ َّ َ ٌ ُ ْ َ
ِ ِ ِ ‫ و ِع‬.ِِ ‫ممدود ِمن السما ِء إَِل اْلر‬
َُُْ
‫يه َما‬
ِ ‫وِن ِف‬ ِ ‫َتلف‬
Sungguh aku meninggalkan bagi kalian hal yang jika kalian berpegang
dengannya maka kalian tidak akan tersesat sepeninggalanku. Yang satu
lebih besar dari yang lain. Yaitu Kitabullah, suatu tali yang menjulur
dari langit ke bumi. Dan ithrahku, Ahlu Baitku. Keduanya tidak akan
berpisah sampai mendatangiku di telaga. (HR Turmudzi)
Ahlul Bait yang hakiki adalah yang dapat menjadi teladan dan pemberi
petunjuk bagi umat Nabi ‫ ﷺ‬sesuai dengan yang disabdakan Beliau ‫ﷺ‬.
Maka Ahlul Bait harus berusaha keras untuk dapat menjadi seperti yang
diharapkan Nabi dan membekali dirinya dengan ilmu, amal, dan sifat-
sifat mulia.

● Menjadi Pelayan Umat


Nabi ‫ ﷺ‬merupakan sumber kemuliaan Ahlul Bait, namun beliau seelalu
melayani umatnya dan tidak pernah memanfaatkan umatnya. Setiap kali
Beliau mendapatkan harta, Beliau segera membagikan kepada umatnya.
Setiap saat beliau selalu memikirkan umatnya dan mendoakan umatnya
di waktu-waktu ijabah. Bahkan di Hari kiamat pun yang beliau
khawatirkan adalah umatnya. Banyak sahabat yang kaya, namun Nabi ‫ﷺ‬
tidak pernah memanfaatkan kekayaan mereka, sehingga diriwayatkan
bahwa saat wafatnya, peralatan perang Beliau masih berada di tangan
seorang Yahudi sebagai gadaian atas utang dalam menafkahi istri-istri
Beliau ‫ﷺ‬. Beliau melayani siapa saja, bahkan tidak enggan mengikuti
budak wanita yang memerlukan bantuannya.

76
Maka Ahlul Bait semestinya menjadi penerus Nabi ‫ ﷺ‬dalam melayani
umatnya, bukan justru meminta dilayani oleh umat. Ingatlah sabda Nabi
‫ﷺ‬:
َ َ ْ
‫َسيِّ ُد الق ْومِ خا ِد ُم ُه ْم‬

Pemimpin suatu kaum adalah pelayan mereka. (HR Al-Khatib)

● Syafaat Nabi ‫ ﷺ‬untuk Ahlul Bait Memiliki Syarat

Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:

‫ يَا‬.‫ار‬ َّ َ ْ ُ َ ُ ْ َ ُ ْ َ ‫ يَا بَين َعبْ ِد ال ْ ُم َّط ِل‬.‫انلار‬


َّ َ ْ ُ َ ُ ْ َ ُ ْ َ ِ ‫يَا بَين َه‬
ِ ‫ب! أن ِقذوا أنفسكم ِمن انل‬ ِ ِ ِ ‫اش ٍم! أن ِقذوا أنفسكم ِمن‬ ِ
َُّ ُ َ َ ً َ ْ ُ َ َّ َ َ ْ َ ً ْ َ َّ َ ْ ُ َ ُ ْ َ َ ِّ َ َّ َ َ ْ َ ْ َ ُ َ َ‫ف‬
‫ غري أن لكم ر ِمحا سأبلها‬.‫اَّلل شيئا‬ ِ ‫ فإِِّن ال أم ِلك لكم ِمن‬.‫ار‬ ِ ‫اطمة! أن ِق ِذي نفس ِك ِمن انل‬ ِ
‫ببالهلا‬

Hai Bani Hasyim selamatkan diri kalian dari neraka! Hai Bani Muthalib
selamatkan diri kalian dari neraka! Wahai Fatimah selamatkan dirimu
dari neraka! Sungguh aku tidak memiliki apapun bagi kalian dari Allah,
Akan tetapi kalian memiliki hubungan kerabat yang akan aku
sambungkan. (HR Muslim)
Dalam hadits lain Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:

‫ُك سبب ونسب منقطع يوم القيامة إال سبِب ونسِب‬

Setiap sebab(hubungan) dan nasab akan terputus pada Hari Kiamat


kecuali sebabku dan nasabku. ( HR Thabrani)
Hadits-hadits ini jelas menunjukkan bahwa Rasulullah ‫ ﷺ‬akan
memberikan syafaat khusus bagi kerabatnya. Akan tetapi perlu
diperhatikan, bahwa syafaat itu memiliki satu syarat, yaitu izin dari
Allah ‫ﷻ‬. Dalam Al-Quran, Allah ‫ ﷻ‬berfirman:
ْ َّ ْ َ ْ َّ َ ْ َ
‫اذلي يَشف ُع ِعن َد ُه ِإال بِ ِإذنِ ِه‬
ِ ‫م ن ذا‬
77
Siapakah yang dapat memberi syafa'at di sisi Allah tanpa izin-Nya?
(QS AL-Baqarah: 255)
Imam Ghazali dalam Kitab Ihya Ulumiddin menjelaskan bahwa ada dua
jenis dosa: Dosa yang menimbulkan kemurkaan Allah ‫ ﷻ‬dan dosa yang
dimaafkan oleh Allah ‫ ﷻ‬dengan syafaat.

Jika seorang Ahlul Bait melakukan hal yang menimbulkan murka Allah
‫ﷻ‬, maka ia tidak akan bisa mendapatkan syafaat. Oleh sebab itu,
Rasulullah ‫ ﷺ‬menekankan kepada para keluarganya yang terdekat,
seperti Sayidah Fatimah dan Bani Hasyim, untuk menjaga diri mereka
dari neraka jangan sampai melakukan hal yang dapat menimbulkan
kemurkaan Allah ‫ﷻ‬. Beliau ‫ ﷺ‬khawatir tidak diberi izin memberi syafaat
apabila mereka terjerumus dalam dosa.
Perhatikan kisah Nabi Nuh alaihissalam . Beliau telah dijanjikan akan
diselamatkan bersama keluarganya, namun putranya Kan’an justru
ditenggelamkan oleh Allah ‫ ﷻ‬. Nabi Nuh alaihissalam memohon kepada
Allah ‫ﷻ‬, sebagaimana disebutkan dalam Al-Quran:
ْ ُ َ ْ َ َ ْ َ َ ُّ َ ْ َ َ ْ َ َّ َ ْ َ ْ َّ ِّ َ َ َ ُ ٌ ُ َ َ
َ ‫احلَاكم‬
‫ْي‬ ِِ ‫َونادى نوح َر َّبه فقال َرب ِإن اب ْ ِين ِمن أه ِِل و ِإن وعدك احلق وأنت أحكم‬

Dan Nuh berseru kepada Tuhannya sambil berkata: "Ya Tuhanku,


sesungguhnya anakku termasuk keluargaku, dan sesungguhnya janji
Engkau itulah yang benar. Dan Engkau adalah Hakim yang seadil-
adilnya".(QS Hud: 45)
Namun bagaimana jawaban Allah ‫?ﷻ‬
ْ َ َ ُ َ ِّ ْ َ َ َْ َْ َ ََ َ ْ َ ْ َ ْ َ ُ َّ ُ ُ َ َ َ
ُ ْ ‫ك إنَّ ُه َع َم ٌل َغ‬
‫ري َصا ِل ٍح فال ت ْسأل ِن َما لي َس لك بِ ِه ِعل ٌم ِإِّن أ ِعظك أن‬ ِ ‫قال يانوح ِإنه ليس ِمن أه ِل‬
ْ َ َ ُ َ
َ ‫اْلَاهل‬
‫ْي‬ ِِ ‫تكون ِمن‬

Allah berfirman: "Hai Nuh, sesungguhnya dia bukanlah termasuk


keluargamu (yang dijanjikan akan diselamatkan), sesungguhnya
78
(perbuatan)nya perbuatan yang tidak baik. Sebab itu janganlah kamu
memohon kepada-Ku sesuatu yang kamu tidak mengetahui
(hakekat)nya. Sesungguhnya Aku memperingatkan kepadamu supaya
kamu jangan termasuk orang-orang yang tidak berpengetahuan".(QS
Hud: 46)
Allah ‫ ﷻ‬menyatakan ia bukan termasuk keluarga yang dijanjikan untuk
selamat, karena melakukan amal yang tidak baik.
Ayat ini semestinya membuat para Ahlul Bait selalu khawatir untuk
terjerumus dalam kemurkaan Allah ‫ﷻ‬, dan demikianlah contoh yang
diberikan Rasulullah ‫ ﷺ‬dan para imam Ahlul Bait. Merekalah sosok-
sosok yang penuh rasa takut kepada Allah ‫ﷻ‬.

Sikap Pecinta Ahlul Bait


Habib Abdullah Al-Haddad dalam kitab Fushulul Ilmiyah menyebutkan
secara jelas apa yang harus dilakukan oleh pecinta Ahlul Bait kepada
Ahlul Bait. Berikut intisarinya:
Sikap Terhadap Ahlul Bait Yang Mengikuti Jejak Pendahulunya
Jika Ahlul Bait memiliki sifat yang sama dengan pendahulunya yang
saleh, atau mendekati sifat-sifat mulia mereka. Maka mereka adalah
panutan dan pemberi petunjuk, sebagaimana pendahulu mereka menjadi
pemberi petunjuk. Di antara pendahulu mereka terdapat para imam yang
agung seperti Amirul Mukminin Imam Ali bin Abi Thalib; Hasan dan
Husain yang merupakan kedua cucu Rasulullah ‫ ;ﷺ‬Jakfar At-Thayyar,
Pemimpin para syuhada Hamzah, Abdullah bin Abbas serta ayahnya Al-
Abbas yang tiada lain adalah paman Rasulullah ‫ﷺ‬, dan juga Imam Zainal
Abidin Ali bin Husain, Imam Baqir serta putranya Imam Jakfar As-
Shadiq alaihimussalam, serta para imam lain dari keluarga yang suci
ini.

79
Sikap Terhadap Ahlul Bait YangTidak Mengikuti Jejak
Pendahulunya
Jika Ahlul Bait tidak mengikuti jalan pendahulunya yang suci, bahkan
terjerumus dalam perbuatan yang hina sebab kebodohannya. Maka
hendaknya ia tetap menghormati dan memuliakannya karena
memandang hubungan kekerabatannya dari Rasulullah ‫ﷺ‬. Jika ia
memiliki keahlian dalam memberi nasihat, maka jangan enggan untuk
memberi nasihat kepada mereka, mengajak mereka untuk berperilaku
sebagaimana salafnya yang saleh, membekali diri dengan ilmu, amal
saleh, akhlak mulia, menjalani jalan hidup yang benar. Katakan kepada
mereka bahwa mereka lebih layak dan lebih pantas untuk melakukan
semua itu dibandingkan orang lain. Nasab saja tidak bermanfaat dan
tidak dapat meninggikan kedudukan jika ia mengabaikan ketakwaan,
fokus terhadap urusan dunia, meninggalkan ketaatan, dan mengotori diri
dengan kotoran dosa.”
Bentuk Memuliakan Ahlul Bait Yang Paling Utama
Al-Habib Abdullah bin Umar bin Yahya dalam kitab Tadzkiratul
Mukminin menyatakan:

‫وأعظم منفعة وإكرام إاعنتهم ىلع تعلمهم رشائع اإلسالم وما جاء به جدهم صىل اهلل عليه وآهل‬
‫فقد تودد إَل انلِب صىل اهلل عليه وآهل وسلم بمودة تامة‬... ‫ فمن أاعنهم ىلع ذلك‬.‫وسلم من اْلحاكم‬
‫ ويتخذ بها أعظم يد عند الزهراء واحلسن‬،‫ وينال بها الَبكة يف اَلارين‬،‫يدرك بها شفاعته يوم الطامة‬
‫ كما ورد عنه‬،‫ ويستوجب بها املاكفئة من أفضل اْلنبياء واملعية مع أهل بيته اْلصفياء‬،‫واحلسْي‬
...‫صىل اهلل عليه وآهل وسلم‬

“Bentuk memberikan manfaat dan bentuk hormat yang paling agung


adalah membantu mereka (Ahlul Bait) untuk mempelajari syariat-
syariat Islam dan hukum-hukum yang dibawakan oleh kakek mereka ‫ﷺ‬.
Siapa yang membantu mereka untuk melakukan ini maka ia telah
mengusahakan untuk mendapatkan cinta Nabi ‫ ﷺ‬dengan cinta yang
80
sempurna. Ia akan mendapatkan syafaat Beliau ‫ ﷺ‬kelak di Hari Kiamat
karenanya, dan mendapatkan keberkahan di dunia dan akhirat, dan
telah menanamkan jasa besar di sisi Az-Zahra, Hasan, dan Husain, dan
mewajibkan untuk mendapatkan balasan dari Nabi yang paling mulia
serta kebersamaan bersama Ahlul Baitnya yang terpilih, sebagaimana
telah datang dalam hadits Nabi ‫ﷺ‬...” (Tadzkiratul Mukminin, hal 7-8)

81
BAB EMPAT
SEKILAS TENTANG IMAM AHMAD BIN ISA AL-MUHAJIR
Salah satu dari cabang keturunan Ahlul Bait adalah Sadah Ba’alawi yang
nasabnya bersambung kepada Rasulullah ‫ ﷺ‬melalui jalur Imam Ahmad
Al-Muhajir. Imam Ahmad bin Isa Al-Muhajir merupakan sosok yang
terkenal. Nasab beliau adalah Imam Ahmad bin Isa bin Muhammad bin
Ali Al-Uraidhi bin Jakfar As-Shadiq bin Muhammad Al-Baqir bin Ali
Zainal Abidin bin Husain yang merupakan putra dari pasangan Sayidina
Ali bin Abi Thalib dan Sayidah Fatimah Az-Zahra.
Kita tidak akan berpanjang lebar membahas mengenai Imam Ahmad Al-
Muhajir karena nasab beliau sudah sangat jelas. Berikut kami sebutkan
beberapa nukilan dari para ahli nasab yang menyebutkan tentang
kepastian nasab Imam Ahmad Al-Muhajir bin Isa bin Muhammad bin
Ali Al-Uraidhi.

● Al-Ubaidili (Ahli Nasab wafat pada tahun 435 H)


Beliau adalah Nasabah (ahli nasab) Abul Hasan Muhammad bin Jakfar
bin Muhammad Al-Ubadili, tokoh terpandang dalam ilmu nasab. Beliau
adalah guru dari Al-Umari. Beliau menuliskan dalam Tahdzibul Ansab:

‫ من وَله أبو جعفر (اْلعىم) حممد بن‬،‫وأمحد بن عيَس بن حممد بن لَع العرييض يلقب بانلفاط‬
‫لَع بن حممد بن أمحد عيم يف آخر عمره واحندر إَل اْلرصة وأقام بها ومات بها وهل أوالد وأخوه‬
‫باْلبل هل أوالد‬

Ahmad bin Isa bin Muhammad bin Ali Al-Uraidhi diberi gelar An-
Nafath . Di antara keturunannya adalah Abu Jakfar Al-A’ma
Muhammad bin Ali bin Muhammad bin Ahmad yang kehilangan
penglihatan di akhir usianya dan berpindah ke Bashrah, bermukim,
dan wafat di sana . Beliau memiliki beberapa anak. Saudaranya di
Jabal (nama daerah) juga punya beberapa anak. (Tahdzibul Nasab,
174-175)
82
● Al-Umari (Ahli Nasab abad ke lima)
Beliau merupakan maha guru ulama nasab di zamannya. Abul Hasan Ali
bin An-Nassabah Abul Ghanaim Muhammad As-Shufi Al-Umari.
Nasabnya bersambung kepada Umar Al-Athraf bin Ali bin Abi Thalib.
Beliau berkata mengenai salah satu keturunan Ali Al-Uraidhi:
ّ
ّ ‫بانلفاط ؛ ْلنّه نان‬
ّ ‫ هل‬، ‫يتجر انلفط‬
‫ من احلسن أيب‬،‫بقية ببغداد‬ ‫وأمحد أبو القاسم اْلبح املعروف‬
ّ ‫حممد بن لَع بن‬ ّ
ّ ‫ ابن‬، ‫ رأيته مات بآخره ببغداد‬، ‫اَلالل ىلع اَلور ببغداد‬ ّ
‫حممد بن أمحد بن‬ ‫حممد‬
ّ ‫عيَس بن‬
‫حممد بن العرييض‬

Ahmad Abu Qasim Al-Abah yang dikenal juga dengan gelar An-Naffath
karena berdagang Nafth (minyak). Beliau memiliki keturunan di
Baghdad, beliau berasal dari Al-Hasan Abu Muhammad Ad-Dallal di
Baghdad aku melihatnya wafat pada akhirnya di Baghdad, beliau
merupakan putra Muhammad bin Ali bin Muhammad bin Ahmad bin Isa
bin Muhammad bin Al-Uraidhi. (Al-Mujdi fi Ansabit Thalibin, juz 1 hal
337)
Keterangan: Gelar Al-Abah dan An-Nafath terkadang disandarkan
kepada Al-Imam Ahmad bin Isa, dan terkadang pula disandarkan kepada
cucu beliau yang berselang empat generasi yang kebetulan bernama
sama yaitu Ahmad bin Hasan Ad-Dallal bin bin Muhammad bin Ali bin
Muhammad bin Ahmad bin Isa bin Muhammad Al-Uraidhi. Menurut Al-
Habib Alwi bin Thahir Al-Haddad dalam kitab Uqudul Almas, yang tepat
bahwa dua gelar tersebut bukanlah gelar Imam Ahmad Al-Muhajir,
melainkan gelar cucu yang berselang empat generasi dengan beliau,
yakni Ahmad bin Hasan Ad-Dallal. (1)

● Qadhi Al-Marwazi Al-Azwarqani (Ahli Nasab Hidup di


Abad ke 5 dan 6 Hijriyah)
Beliau adalah An-Nassabah Al-Marwazi Abu Thalib Ismail bin Husain
bin Muhammad bin Husain Al-Azwarqani Ad-Dibaj Al-Husaini. Beliau

83
merupakan keturunan dari Al-Imam Muhammad Ad-Dibaj bin Jakfar
As-Shadiq saudara dari Al-Imam Ali Al-Uraidhi bin Jakfar As-Shadiq.
Dalam kitab Al-Fakhri beliau menuturkan tentang nasab keturunan Ali
Al-Uraidhi:
ّ
‫ و عيَس‬،‫اْلبح السقاط هل عقب كثري‬ ‫ أمحد‬:‫ فأعقب من وَله أحد عرش رجال‬،‫أما عيَس انلقيب‬
.‫ و احلسن االكَب باصفهان‬،‫ وحيىي االصغر هل عقب باملدينة‬، ‫بن عيَس عن أيب الغنائم‬
Adapun Isa An-Naqib (bin Muhammad bin Ali Al-Uraidhi), beliau
memiliki keturunan dari sebelas putranya. Ahmad Al-Abah As-Saqath
ia memiliki keturunan yang banyak, kemudian Isa bin Isa sebagaimana
diriwayatkan oleh Abil Ghanaim, Yahya Al-Ashghar yang memiliki
keturunan di Madinah, Hasan Al Akbar di Asfihan... ( Al-Fakhri, hal 29)
Keterangan: Kemungkinan dalam catatan ini terdapat salah penulisan
semestinya An-Naffath (‫ )انلفاط‬menjadi As-Saqath (‫ )السقاط‬sebab gelar
yang umum dipakai adalah An-Naffath.

● Muayidud Din (Ahli Nasab Wafat Tahun 787 H)


Beliau adalah Muayiduddin Ubaidillah bin Umar bin Muhammad.
Dalam kitab At-Tsabat Al-Mushan beliau berkata:

‫وأما أمحد فأعقب واكن من وَله أبو حممد احلسن اَلالل ببغداد راه شيخنا العمري ببغداد وهو ابن‬
‫ واكن هل أوالد منهم أبو القاسم أمحد اْلشج‬،‫حممد بن لَع بن حممد بن أمحد بن عيَس الرويم‬
‫املعروف بانلفاط ْلنه نان يتجر بانلفظ هل يقية ببغداد‬

Adapun Ahmad (Bin Isa bin Muhammad bin Ali Uraidhi) beliau
memiliki keturunan. Di antara keturunannya adalah Abu Muhammad
Hasan Ad-Dallal di Baghdad. Guru kami Al-Umari melihatnya di
Baghdad. Beliau adalah putra Muhammad bin Ali bin Muhammad bin
Ahmad bin Isa Ar-Rumi. Beliau memiliki anak-anak, di antaranya abul
Qosim Ahmad Al Asyaj yang dikenal dengan An-Nafath sebab

84
berjualan minyak, beliau memiliki keturunan di Baghdad...(At-Tsabat
Al-Mushan, hal 83-84)
Keterangan: Kemungkinan besar di sini terdapat kesalahan penulisan
gelar yang semestinya Al-Abah (‫ )اْلبح‬menjadi Al-Asyaj (‫ )اْلشج‬sebab
inilah gelar yang dikenal untuk Abul Qosim Ahmad bin Hasan Ad-
Dallal.

● Ibnu ‘Inabah (Ahli Nasab wafat tahun 828 H)


Beliau adalah An-Nassabah Jamaluddin Ahmad bin Ali bin Husain bin
Ali bin Muhana bin Inabah Al-Ashghar. Dalam Kitab Umdatut Thalib
beliau berkata:

‫وأما حممد بن لَع العرييض فيكىن أبا عبد اهلل ؛ ويف وَله العدد وهم متفرقون يف اْلالد ؛‬

Adapun Muhammad bin Ali Al-Uraidhi ia memiliki nama kunyah Abu


Abdullah, keturunannya banyak dan berpencar ke berbagai daerah...
Setelah itu beliau menyebutkan beberapa keturunannya sampai kepada:

‫ومنهم أمحد اْلتج بن أيب حممد احلسن اَلالل بن حممد بن لَع بن حممد بن أمحد بن عيَس اْلكَب‬
ّ
، ‫ نان يتجر يف انلفط فلقب انلفاط هل عقب‬،

Di antaranya Ahmad Al-Ataj bin Abi Muhammad Hasan Ad-Dallal bin


Muhammad bin Ali bin Muhammad bin Ahmad bin Isa Al-Akbar, ia
berjualan minyak maka dijuluki An-Naffath. (Umdatut Thalib, hal 244)
Keterangan: Kemungkinan besar terjadi kesalahan penulisan gelar dari
Al-Abah (‫ )اْلبح‬menjadi Al-Ataj (‫ )اْلتج‬karena Al-Abah adalah gelar yang
sudah dikenal luas. Di sini kita dapat melihat bahwa gelar Al-Abah dan
An-Nafath adalah gelar bagi cucu yang berselang empat generasi dari
Ahmad Al-Muhajir bin Isa.
Masih banyak ahli nasab lain yang menyebutkan tentang Al-Imam
Ahmad bin Isa Al-Muhajir dan memastikan bahwa beliau adalah
85
‫‪keturunan dari Al-Husain bin Ali bin Abi Thalib melalui jalur Imam Ali‬‬
‫‪Al-Uraidhi bin Jakfar As-Shadiq.‬‬
‫‪Referensi‬‬

‫)‪ (1‬عقود اْلملاس ج ‪ 5‬ح ‪50‬‬

‫والصواب أن لقب (اْلبح) ليس من ألقابه وإنما هو لقب حفيده الرابع ومثله لقب (انلفاط) اذلي‬
‫خلط فيه من خلط‪ .‬كما سنذكره باْلدلة الرصحية من كتب اْلنساب الصحيحة املخطوطة املوجودة‬
‫بطهران وقم زخزانة الشيخ الزجناِّن بقم وبالعراق عند نسابيهم والِت يف مكتبة انلجف الرشيف‬
‫وما نان منها بيد أعيان بغداد وغريهم وما يف املكتبة املرصية الكَبى وغري ذلك مما ال يقدر ىلع‬
‫احلصول عليه أحد إال برحلة واسعة‪.‬‬

‫‪86‬‬
BAB LIMA
IMAM UBAIDILLAH BIN AHMAD AL-MUHAJIR
Imam Ahmad Al-Muhajir hidup di Basrah, beliau memiliki keluarga di
sana. Kemudian pada tahun 317 H beliau berhijrah bersama golongan
keluarga dekatnya ke Hadramaut dengan membawa putranya Abdullah
yang bergelar Ubaidillah karena ketawadhuannya (Ubaidillah bermakna
hamba kecil, sebab ia merasa tidak pantas menyandang gelar hamba
Allah)(1). Dari Abdullah inilah cikal bakal keluarga Ba’alawi berasal,
sebab Abdullah memiliki tiga putra yaitu Bashri (Ismail) beliau lahir di
Bashrah, Alwi, dan Jadid dinamakan demikian sebab beliau baru lahir di
Hadramaut. Putra beliau yang bernama Alwi menjadi muara dari semua
keluarga Baalawi, Baalawi bermakna keturunan Alawi yakni keturunan
Alwi bin Ubadilillah bin Ahmad bin Isa bin Muhammad bin Ali Al-
Uraidhi bin Jakfar As-Shadiq bin Muhammad Al-Baqir bin Ali Zainal
Abidin bin Husain yang merupakan putra dari pasangan Imam Ali bin
Abi Thalib dan Sayidah Fatimah binti Rasulullah ‫ﷺ‬.

Sebagian orang mempermasalahkan tidak disebutkannya


Ubaidillah sebagai putra Ahmad Al-Muhajir dalam kitab-kitab
terdahulu. Perlu diketahui bahwa tidak ada satu Ahli Nasab pun
yang mengingkari bahwa Ahmad bin Isa memiliki putra bernama
Abdullah/Ubaidillah. Adapun tidak disebutkannya nama Abdullah
dalam kitab-kitab terdahulu, ini karena mereka tidak memaksudkan
ihathoh (menyebut secara menyeluruh) dalam tulisan-tulisan mereka.
Selain itu, Abdullah dibawa berhijrah oleh ayahnya ke tanah
Hadramaut yang ketika itu jauh dari keramaian, sehingga namanya
mungkin belum sampai kepada mereka. Kita dapat melihat dalam
kitab-kitab terdahulu, mereka tidak menyebutkan jumlah putra Ahmad
bin Isa secara pasti. Perhatikan contoh-contoh berikut:
Al-Ubaidili (w 435 H) saat menyebut keturunan Ahmad bin Isa, beliau
hanya menyebutkan satu individu dari keturunannya yang keempat
dengan mengatakan: “Di antara keturunannya adalah..”(2) Kata‘di

87
antara keturunannya’ menunjukkan bahwa beliau tidak bermaksud
menyebut semua.
Al-Umari (Abad kelima) ketika menyebut keturunan Ahmad Al-Muhajir
juga hanya menyebutkan salah satu keturunannya yang terpaut empat
generasi.(3)
Qadhi Marwazi Al-Azwarqani (Wafat Abad keenam) ketika
menyebutkan keturunan Ahmad Al-Muhajir hanya menyebutkan “Ia
memiliki banyak keturunan.” kemudian menyebut satu dari
keturunannya yang keempat.(4)
Muayyidudiin (wafat Abad ke 8) ketika menyebutkan keturunan Ahmad
bin Isa, beliau hanya menyebutkan salah satu keturunannya yang
berselang empat generasi.(5) Begitulah pula Ibnu Inabah (wafat abad ke
sembilan) beliau hanya menyebutkan satu keturunan yang berselang
empat generasi tanpa menyebutkan siapa saja anak-anak Ahmad Al-
Muhajir.(6)
Masih di Abad ke sembilan, Ahli Sejarah Abdullah bin Muhammad
Sirajudin Ar-Rifai (w 885 h) ketika menyebutkan keturunan Imam
Ahmad bin Isa beliau hanya mengatakan, ‘Ia memiliki beberapa anak
turunan, di antaranya Abul Qasim Al-Abah An-Nafath (turunan kelima)”
sambil mengisyaratkan bahwa beliau memiliki keturunan di Negeri
Baghdad dan Yaman tanpa menyebutkan namanya.(7)
Sampai abad ke sembilan para ahli nasab dan sejarah yang hidup di luar
Hadramaut masih memiliki sedikit informasi mengenai sadah di
Hadramaut yang terpencil di masa itu. Sehingga mereka tidak
mengetahui dengan jelas siapa saja keturunan Ahmad Al-Muhajir bin
Isa. Mereka tidak berani memastikan ada berapa putra dari Ahmad bin
Isa, dan menyerahkan urusan nama-nama mereka kepada ahli nasab yang
lebih memahami. Sedangkan di Hadramaut sendiri para ulama telah
mulai menuliskan sejarah tentang keturunan Abdullah bin Ahmad bin Isa
sebagaimana nanti kita lihat.

88
Kitab Sajaratul Mubarakah
Akan tetapi ada sesuatu yang berbeda dalam kitab Syajaratul Mubarokah
yang dinisbatkan kepada Imam Fakhruddin Ar-Razi (w 606 H). Dalam
kitab yang dikatakan di tulis di akhir abad kelima tersebut terdapat
tulisan berikut ini:
ّ ‫و‬
ّ :‫ فعقبه من ثالثة بنْي‬،‫أما أمحد اْلبح‬
‫ و احلسْي عقبه‬،‫ و لَع بالرملة‬،‫حممد أبو جعفر بالري‬
..‫بنيسابور‬
Adapun Ahmad Al-Abah (bin Isa bin Muhammad bin Ali Al-Uraidhi)
maka keturunannya berasal dari tiga anak lelaki: Muhammad Abu
Jakfar di Ray, Ali di Ramlah, dan Husain yang keturunannya berada di
Naisabur. (Syajarah Al-Mubarakah hal 127)
Di sini dengan jelas dikatakan keturunan Ahmad bin Isa hanya tiga, dan
di situ tidak ada nama Abdullah yang merupakan kakek dari sadah
Baalawi. Apakah ini berarti tidak ada putra Ahmad bin Isa yang bernama
Abdullah?
Kejanggalan Kitab Syajaratun Nasab
Ada beberapa kejanggalan dalam kitab Syajaratun Nasab yang
dinisbatkan kepada Imam Fakhruddin Ar-Razi (w 606 H) ini yang
menunjukkan bahwa penisbatan kitab ini kepada beliau perlu ditinjau
ulang.
Pertama: Seluruh ulama yang menuliskan mengenai biografi beliau
tidak pernah menyebut beliau sebagai ahli nasab, dan tidak pula pernah
menyebutkkan bahwa beliau memiliki kitab yang berjudul “As-Syajarah
Al-Mubarakah.” Bahkan kitab-kitab detail yang menyebutkan karya tulis
beliau seperti Az-Zirikli dalam Al’Alam, Al-Hamawi dalam Mu’jam
Udaba, dan Ibnu Khallikan dalam Wafiyatul A’yan, tidak ada satu pun
yang menyebutkan kitab ini dalam karya Imam Fakhruddin Ar-Razi. (8)
Kedua: Fakhruddin Ar-Razi adalah seorang Ahlu Sunnah bermadzhab
Syafii dan berakidah Asyari(9) akan tetapi kitab Syajaratul Mubarokah
terindikasi beraroma Syiah Itsna Asyariyah, bahkan ketika menyebutkan
Imam Kedua belas yakni Muhammad bin Hasan Asykari yang dalam

89
akidah Syiah dianggap sebagai Imam Mahdi yang bersembunyi penulis
menyebutkan doa khas orang syiah, berikut kutipannya:
ّ
ّ ‫أما احلسن العسكري اإلمام (عليه‬
.‫ فله ابنان و بنتان‬،)‫السالم‬
ّ ّ
ّ ‫ صاحب الزمان‬:‫ فأحدهما‬،‫أما االبنان‬
‫عجل اَّلل تعاَل فرجه الرشيف و اثلاِّن موىس درج يف‬
.‫حياة أبيه‬
Adapun Hasan Al-Asykari Sang Imam (imam kesebelas Syiah
Imamiyah) semoga Allah limpahkan salam untuk beliau, beliau
memiliki dua putra dan dua putri. Dua putra beliau, yang pertama
adalah Pemilik Zaman (Yakni Al-Mahdi) semoga Allah segerakan
kebebasannya yang mulia. Dan yang kedua adalah Musa yang tidak
berketurunan di masa hidup ayahnya. (As-Syajarah Al-Mubarakah, hal
92)
Doa memohon disegerakannya keluar Al-Mahdi yang merupakan putra
Hasan Al-Asykari merupakan doa khas orang syiah.
Ketiga: Kitab Syajarah Mubarakah baru ditemukan beberapa puluh
tahun lalu, dan selesai ditahqiq oleh Sayid Mahdi Ar-Rajai pada tahun
1418 H, artinya 812 tahun semenjak wafatnya Fakhr Razi. Selama
delapan ratus tahun, tidak ada seorang ahli nasab pun menyebutkan kitab
ini, tidak pula ahli sejarah, dan ahli thabaqat. Kitab ini pun diterbitkan
oleh kalangan Syiah yang berbeda akidahnya dengan Imam Fakhr Razi,
dan menyandarkan penisbatannya hanya karena di akhir tulisan terdapat
kata-kata : “Penulis kitab ini adalah Fakhr Razi.”(10) Jika bukti seperti
ini dianggap kuat, setiap orang bisa menisbatkan tulisan apapun kepada
para ulama di masa lalu.
Fakta-fakta ini dan fakta lain yang tidak kami sebutkan mengindikasikan
kitab Syajaratul Mubarakah bukanlah kitab karya Imam Fakhruddin Ar-
Razi, melainkan kitab seorang berakidah Syiah yang dinisbatkan kepada
beliau.
Tidak Disebut Di Suatu Kitab Bukan Berarti Tidak Ada, Bisa Jadi
Ada Bukti Lainnya
Kalaupun memang benar kitab Syajarah Mubarakah itu adalah
karya Imam Ar-Razi, tidak disebutkannya nama Abdullah sebagai
90
putra dari Ahmad Al-Muhajir tidak bisa dijadikan dalil tidak adanya
Abdullah sebagai putra dari Ahmad Al-Muhajir. Penulis kitab Syajarah
Mubarakah tidak mensyaratkan ihathoh (menyebut secara keseluruhan).
Untuk lebih jelas mari kita bandingkan kitab Syajarah Mubarakah
dengan kitab lain:
Dalam Tahzibul Ansab. Al-Ubadiili (w 435 H) menyebutkan putra dari
Muhammad bin Isa Al-Uraidhi yang berketurunan ada lima orang yaitu:
‫فعقب من حممد بن لَع العرييض يف أيب احلسْي عيَس انلقيب وفيه العدد وحيىي بن حممد واحلسن‬
‫بن حممد واحلسْي بن حممد وجعفر بن حممد‬

Keturunan dari Muhammad bin Ali Al-Uraidhi berasal dari Abil Husain
Isa An-Naqib dan keturunan beliau ini banyak, Yahya bin Muhammad,
Hasan bin Muhammad, Husain bin Muhammad, dan Jakfar bin
Muhammad. (Tahdzibul Ansab, hal 175)
Dalam Syajarah Mubarakah yang dinisbatkan secara janggal kepada
Imam Fakhr Razi (w 606) keturunan Muhammad bin Ali Al-Uraidhi ada
tujuh orang:
ّ ّ ‫و‬
ّ ‫أما‬
‫ و‬،‫ و احلسن‬،‫ عيَس اْلكَب انلقيب‬:‫ فله من املعقبْي سبعة‬،‫حممد اْلكَب بن لَع العرييض‬
ّ ‫ و‬،‫حيىي‬
.‫ و اْلاقون أعقابهم قليلة‬،‫ و أكرثهم عقبا عيَس‬.‫ و احلسْي‬،‫ و جعفر‬،‫ و موىس‬،‫حممد‬

Adapun Muhammad Al-Akbar bin Ali Al-Uraidhi maka yang memiliki


keturunan darinya ada tujuh orang yaitu: Isa Al-Akbar An-Anqib,
Hasan, Yahya, Muhammad, Musa, Jakfar, Husain. Yang paling
banyak keturunannya adalah Isa, adapun yang lain keturunan mereka
sedikit. (Syajarah Mubarakah hal 125)
Manakah yang harus kita percaya, dalam kitab yang terdahulu
disebutkan putra Muhammad bin Ali Uraidhi yang berketurunan hanya
lima, sedangkan dalam kitab Syajarah Mubarakah disebutkan ada tujuh.
Jika kita berpegangan pada kaidah orang yang tidak mengerti ilmu
nasab, bahwa orang-orang yang tidak disebutkan dalam kitab terdahulu
maka artinya ia memiliki nasab palsu, berarti dalam Syajarah
Mubarakah, penulisnya menambahkan dua nama secara palsu? Dengan
demikian kitab itu tidak dapat dijadikan rujukan.
91
Yang benar bahwa tidak disebutkannya seseorang dalam satu kitab nasab
bukan berarti orang itu tidak ada. Bahkan seandainya seseorang tidak
disebutkan dalam kitab yang ada dari abad pertama sampai sekarang
sebagai putra dari Fulan, kita tidak bisa terburu-buru mengatakan ia
bukan putranya, karena tulisan seorang ahli nasab hanyalah salah
satu dari metode-metode menisbatkan nasab. Dan tidak ada seorang
pun ulama nasab yang mensyaratkan tulisan ahli nasab itu harus dari
zaman tertentu.
Para ahli nasab tidak mempermasalahkan tidak ditulisnya salah satu dari
nama keturunan seseorang dalam suatu kitab nasab selama ada bukti-
bukti lain yang menunjukkan orang tersebut ada. Jadi keterangan
dalam Sajaratul Mubarakah yang tidak menyebutkan Abdullah sebagai
putra Ahmad bin Isa tidak membuktikan apa-apa, sebab banyak bukti-
bukti lain yang menyebutkan Abdullah sebagai putra Ahmad bin Isa.
Bukti paling jelas atas kaidah ini adalah, bahwa pentahqiq kitab
Syajaratul Mubarokah, Yakni Sayid Mahdi Ar-Rajai, walaupun ia
telah membaca dengan teliti kitab tersebut dan mengetahui bahwa dalam
kitab tersebut Abdullah tidak disebutkan sebagai putra Ahmad bin Isa,
namun dalam kitab lain yang beliau terbitkan pertama kali pada tahun
1427 H (9 tahun setelah selesai pentahqiqan Syajarah Mubarakah) beliau
menyebutkan Abdullah sebagai salah satu putra Ahmad Al-Muhajir.
Dalam kitab Al-Mu’qibun Min Al Ali bin Abi Thalib, beliau berkata:
‫أعقاب السادة آل باعلوي‬

‫أما أبو علوي عبيد اهلل بن أمحد املهاجر انلفاط بن عيَس انلقيب فوَل باْلرصة واكن اعملا أديبا‬
‫ وهاجر مع واَله‬750 ‫تلىق عن واَله وعلماء عرصه يف العراق وغريه كما نان سخيا جدا حج سنة‬
707 ‫ وأقام معه احلسيسة ثم انتقل اَل سمل وتويف بها سنة‬750 ‫من اْلرصة سنة‬

‫وأعقب من ثالثة رجال وهم السيد اْلرصي والسيد اْلديد والسيد علوي هل عقب منترش يف أحناء‬
‫العالم‬

Keturunan Sadah Al Baalawi

92
Adapun Abu Alawi, Ubadillah bin Ahmad Muhajir An-Naffath bin Isa
An-Naqib, beliau dilahirkan di Bashrah. Beliau adalah seorang ulama
yang sastrawan. Memperoleh ilmu dari ayahnya dan dari ulama
zamannya di Irak dan tempat lainnya. Beliau sangat dermawan. Beliau
berhaji pada tahun 317 H, dan berhijrah bersama ayahnya pada tahun
317 H, serta bermukim bersama ayahnya di Husaisah. Kemudian beliau
berpindah ke Sumal, dan wafat di sana pada tahun 383 H.
Beliau memiliki keturunan dari tiga putranya yaitu: Sayid Bashri, Sayid
Jadid, dan Sayid Alwi yang memiliki keturunan yang tersebar ke
berbagai penjuru alam. (Al-Mu’qibun min Al Ali bin Abi Thalib, juz 2
hal 432)
Perhatikan bagaimana beliau tetap menyebutkan Abdullah yang
dinamakan pula dengan Ubaidillah sebagai putra Ahmad bin Isa
walaupun beliau tahu dalam Syajarah Mubarakah nama Abdullah tidak
disebut, pastinya itu karena beliau mempunyai bukti-bukti kuat bahwa
Abdullah memang benar-benar putra Ahmad Al-Muhajir.
Lima Cara Menisbatkan Nasab
Telah dijelaskan bahwa tulisan seorang ahli nasab hanyalah satu di
antara metode-metode penetapan nasab. Para Ahli Nasab menetapkan
bahwa ada lima metode pokok untuk menisbatkan nasab yaitu:
Pertama: Tersebar luasnya serta terkenalnya nasab tersebut di
daerahnya, dengan sesuatu yang menimbulkan keyakinan kebenaran
nasab tersebut. Tersiar luas di antara sejumlah orang yang menghasilkan
keyakinan atau prasangka kuat kebenarannya, serta tidak mungkin
bersepakat untuk berdusta. Ini adalah bukti yang paling kuat.
Kedua: Kitab-kitab nasab ulama yang terpercaya dan ahli tahqiq yang
teliti, yang tidak diotak-atik oleh orang yang tidak bertanggung jawab.
Jika berupa manuskrip maka harus dipastikan kebenaran manuskrip
tersebut.
Ketiga: Ada persaksian dari dua orang lelaki yang bersifat adil dan
terkenal jujur. Ini untuk nasab yang dekat.

93
Keempat: Satu generasi dari kabilah mengakui seseorang atau
sekelompok orang sebagai anggotanya dan mengakui kebenaran
nasabnya. Lain jika yang mengakui hanya individu saja.
Kelima: Seorang ayah mengakui seseorang sebagai putranya dengan
pengakuan yang masuk akal. Seperti jarak umur antara keduanya lebih
dari sepuluh tahun, dll.(11)
Terkenalnya Nasab Baalawi Di Berbagai Kalangan
Tersiar luas (istifadhah) dan terkenalnya (masyhur) suatu nasab di
kalangan orang-orang yang tidak mungkin bersepakat berbohong
merupakan bukti kuat kebenaran suatu nasab, sebagaimana telah kami
sebutkan. Para ulama telah menyepakati masalah ini(12) Mereka berdalil
di antaranya dengan hadits tentang datangnya sekelompok orang kepada
Nabi ‫ ﷺ‬lantas Beliau ‫ ﷺ‬bersabda:
ْ ْ َ َْ
‫َم ِن الق ْو ُم؟ أ ْو َم ِن ال َوف ُد؟‬

Siapa kaum itu? Atau siapa rombongan itu?


Maka para sahabat menjawab:
َُ َ
‫يعة‬ِ‫رب‬
Kaum Rabiah.

Maka Nabi ‫ ﷺ‬menjawab:


َ َ َ َْ َ ْ َْ ْ َ ْ َْ ً َ ْ َ
‫ري خ َزايَا َوال ن َد َاَم‬ ‫ غ‬،‫ أو بِالوف ِد‬، ِ‫مرحبا بِالقوم‬

Selamat datang wahai kaum atau rombongan, tanpa terhina dan tanpa
ada penyesalan. (HR Bukhari)
Perhatikan bagaimana Nabi ‫ ﷺ‬menetapkan kaum itu dari Rabiah padahal
Nabi ‫ ﷺ‬tidak pernah bertemu Rabiah, Rabiah hidup 500 tahun sebelum
Nabi. Akan tetapi dengan tersiarnya kabar dan terkenalnya mereka dari
kalangan Rabiah maka Nabi ‫ ﷺ‬menetapkan penisbatan itu. Selain itu

94
Orang Arab di masa itu tidak menuliskan nasab mereka, jadi Beliau ‫ﷺ‬
tidak menetapkan nasab mereka berdasarkan kitab melainkan
berdasarkan terkenalnya penisbatan mereka.
Termasuk bukti kebenaran nasab yang tidak kalah penting adalah tulisan
ahli nasab yang terpercaya. Tidak dibatasi oleh zaman penulisan,
melainkan didasari kepakarannya dalam ilmu Nasab. Berikut ini adalah
bukti-bukti bahwa Nasab Baalawi sudah tersiar luas dan dikabarkan oleh
orang-orang yang tidak mungkin bersepakat untuk berdusta, dan juga
keterangan ahli nasab tentang kebenaran nasab Baalawi.
Dari Kalangan Ahli Nasab

● Muhammad bin Kadzim bin Abil Futuh Al-Musawi (Ahli


Nasab Abad ke 9)
Beliau adalah An-Nassabah Muhammad bin Al-Kadzim bin Abil Futuh
Al-Ausath bin Abil Yamin Sulaiman bin Tajul Millah Ahmad yang
nasabnya bersambung kepada Ibrahim Murtadho bin Musa Al-Kadzim
bin Jakfar As-Shadiq dalam kitabnya An-Nafhah Al-Anbariyah beliau
berkata tentang keturunan Imam Isa bin Muhammad bin Ali Al-Uraidhi:

‫ومن وَل عيَس السيد أمحد املنتقل اَل حرضموت‬

Di antara putra Isa adalah Ahmad yang berpindah ke Hadramaut.


(An-Nafhah Al-Anbariyah hal 52)
Beliau menuturkan setelah itu satu dari keturunan Imam Ahmad Muhajir
:

‫ وهو أبو علوي بن أيب اْلديد بن لَع بن حممد بن أمحد بن جديد‬،‫ بنو ايب علوي‬:‫فمن ذريته ثمة‬
‫(بفاح اْليم وكرس اَلال املهملة وسكون ايلاؤ املثناة من حتت ودال أخرى بعدها_ بن لَع بن‬
‫حممد بن جديد بن عبد اهلل بن أمحد بن عيَس املتقدم اذلكر‬

Di antara keturunannya di sana adalah Banu Abi Alawi, yaitu Abu


Alawi bin Abil Jadid bin Ali bin Muhammad bin Ahmad bin Jadid bin
95
Ali bin Muhammad bin Jadid bin Abdullah bin Ahmad bin Isa yang
telah berlalu penyebutannya. (An-Nafhah Al-Anbariyah hal 53)
Perhatikan bahwa di sini disebutkan bahwa Ahmad bin Isa memiliki
keturunan yang bernama Abdullah (yang bergelar Ubadilillah). Perlu
diketahui bahwa Abdullah ini memiliki tiga putra yaitu Jadid, Alwi dan
Bashri (Ismail). Yang beliau bicarakan di sini adalah putra yang bernama
Jadid.

● AS-Samarqandi (w 996 H)
Beliau adalah Sayid An-Nassabah Abu Abdillah Muhammad bin Husain
Al-Madani Al-Husaini As-Samarqandi, beliau berkata dalam kitabnya
Tuhfatut Thalib:
ّ
ّ ‫املحققون هلذا‬
‫ ناإلمام‬، ‫الفن من أهل ايلمن وحرضموت‬ ‫ قال‬: ‫رأيت يف بعض اتلعايلق ما صورته‬
‫ واإلمام حسـْي بن‬، ‫ واإلمام العـوايـج صاحب كتاب اتللخـيص‬، ‫ واإلمام اْلندي‬، ‫ابن سمرة‬
ّ ‫ واإلمام فضل بن‬، ‫احلب التييم‬
‫ واإلمام‬، ‫حممـد التييم‬ ّ ‫ واإلمام ابن أيب‬، ‫عبـد الرمحن اْلهدل‬
ّ ‫حممـد بن أيب بكر بن‬
‫ واإلمام عبـد الرمحن‬، ‫ والشيخ فضل بن عبـداهلل الشجري‬، ‫عباد الشايم‬ ّ
ّ ‫بن‬
:‫حسان‬

‫السيد الرشيف أمحد بن عيَس ومعه وَله عبـداهلل يف مجع من اْلوالد والقرابات‬ ّ ‫« خرج‬
‫ذر ّيته واستطال هلم‬
ّ ‫واستقر مسكن‬ ّ ، ‫واْلصحاب واخلدم من اْلرصة يف العراق إَل حرضموت‬
ّ ّ ّ
.» ‫واتلغرب عن اْلوطان حكمة من اهلل امللك املنان‬ ‫بتيم حرضموت بعد اتلنقل من اْلدلان‬

Aku melihat dalam sebagian catatan-catatan yang isinya: Para ulama


yang teliti dalam bidang ini (nasab) dari kalangan orang Yaman dan
Hadramaut seperti Imam Ibnu Samurah (w 586 H), Imam Al-Janadi (w
723 H), Imam Al-Awaji (w 801 H)penulis kitab Talkhis, dan Imam
Husain bin Abdurahman Al-Ahdal (w 855 H), Imam Abil Hub At-Tarimi
(w 611 H), Imam Fadhl bin Muhammad At-Tarimi, Imam Muhammad

96
bin Abubakar bin Abbad As-Syami, Syaikh Fadhl bin Abdullah As-
Syajari, dan Imam Abdurahman bin Hassan (w 818 H) , mereka berkata:
Sayid Syarif Ahmad bin Isa keluar bersama putranya Abdullah dengan
serombongan keturunan, kerabat dan pelayan dari Basrah di Irak ke
Hadramaut. Dan keturunannya menetap dan tinggal di Tarim
Hadramaut setelah berpindah dari berbagai daerah dan mengasingkan
diri dari tanah air sebagai sebuah hikmah dari Allah Yang Maha Raja
lagi Maha Pemberi Anugerah.”
Lantas beliau melanjutkan:
ّ
، ‫وملحمـد بن لَع أربـعة رجال‬ ّ ‫ وَله‬: ‫ ولعلوي‬، ‫ علوي‬: ‫* أوَل عبـداهلل‬
، ‫حممـد صاحب مرباط‬
‫ هل‬، ‫ * وعبـد الرمحن‬.‫ عقبه باهلند‬، ‫ * وعبـد امللك‬.‫ ال عقب هل‬، ‫ * وعبـداهلل‬.‫ هل عقب‬، ‫ * أمحد‬: ‫وهم‬
.‫عقب‬

ّ ، ‫ وهم سبعة أفخاذ‬، ‫وينتسب لعلوي أهل حرضموت القاطنون بها وبغريها‬
، ‫ آل أيب بكر‬: ‫اْلول‬
‫ آل أمحد وآل لَع‬: ‫ اخلامـس‬، ‫ آل عبـداهلل‬: ‫ الرابـع‬، ‫ آل اَلويلة‬: ‫ اثلالث‬، ‫ آل عبـد الرمحن‬: ‫اثلاِّن‬
‫ آل لَع بن الفقيه والسابع آل علوي بمرباط‬: ‫ السادس‬، ‫حممـد‬ ّ ‫بن‬

Abdullah memiliki anak: Alwi. Alwi memiliki keturunan bernama


Muhammad Shahib Mirbath. Muhammad bin Ali (Shahib Mirbath)
memiliki empat anak yaitu: Ahmad yang memiliki keturunan, Abdullah
yang tidak memiliki keturunan, Abdul Malik yang keturunannya berada
di India, dan Abdurahman yang memiliki keturunan.
Kepada Alwi ini dinisbatkan kalangan orang Hadramaut yang
bermukim di sana dan di tempat lain. Mereka memiliki tujuh cabang:
pertama Keluarga Abu Bakar, Kedua Keluarga Abdurahman, ketiga
Keluarga Dawileh, keempat keluarga Abdullah, kelima keluarga Ahmad
dan keluarga Ali, keenam keluarga Ali Al-Faqih, dan ketujuh keluarga
Alwi di Mirbath. (Tuhfatut Thalib hal 76-77)

97
● Sayid Dhomin bin Syadqam (Ahli Nasab Abad ke 11)
Beliau adalah As-Sayid Dhomin bin Syadqam bin Zainuddin bin Ali bin
Hasan An-Naqib penulis kitab Tuhfatul Azhar wa Zulalul Anhar Fi
Nasab Al-Athhar (Hidup 1090 H), dan Zahrur Riyadh wa Zulalul
Hiyadh.
Beliau menuturkan tentang keturunan Ahmad bin Isa :

‫ و يقال لوَله بنو‬:‫ عقب نظام اَلين أمحد االبح بن شمس اَلين عيَس الرويم‬:‫اَلوحة اثلاثلة‬
ّ
،‫ عبد اَّلل و حممدا و أبا احلسن عليا زين العابدين‬:‫ فنظام اَلين أمحد خلف ثالثة بنْي‬،‫االبح‬
:‫وعقبهم ثالثة غصون‬

‫ علويا وإسماعيل وعقبهما قضيبتان‬:‫ فعبد اهلل خلف ابنْي‬:‫ عقب عبد اهلل‬: ‫الغصن اْلول‬

‫ فعلوي خلف حممدا‬:‫ عقب علوي‬:‫القضيب اْلول‬

Pohon ketiga: Keturunan Nidzomuddin Ahmad Al-Abah bin


Syamduddin Isa Ar-Rumi. Keturunannya dinamakan Banu Al-Abah.
Nidzomuddin menurunkan tiga anak laki-laki yaitu Abdullah,
Muhammad dan Abal Hasan Ali Zainal Abidin. Keturunan mereka
terbagi menjadi tiga cabang.
Cabang pertama keturunan Abdullah. Abdullah menurunkan dua putra
yaitu Alwi dan Ismail (Bashri). Keturunan keduanya terdiri dari dua
ranting.
Ranting pertama keturunan Alwi. Alwi menurunkan Muhammad.(
Tuhfatul Azhar Wa Zulalil Anhar juz 3 hal 94-95)
Perhatikan dalam kitab ini Sayid Dhomin, selain menyebutkan Abdullah
sebagai putra Ahmad bin Isa, beliau juga menyebutkan keturunannya
yaitu Alwi yang merupakan muara dari Sadah Baalawi, dan Ismail Al-
Bashri. Tapi beliau tidak menyebutkan putra ketiga yang bernama Jadid
yang disebutkan oleh ahli nasab lainnya. Sekali lagi ini menunjukkan

98
bahwa tidak disebutkannya suatu nama oleh seorang ahli nasab, tidak
menunjukkan bahwa orang tersebut tidak ada. Karena ahli nasab hanya
menyebutkan apa yang mereka tahu.

● Al-Muayadi Al-Hasani (tokoh abad kesebelas)


Penulis Al-Musyajar Al-Kasyaf, yaitu Allamah An-Nassabah Abu
Alamah Muhammad bin Abdullah Al-Muayadi Al-Hasani dalam kitab
nasabnya bernama “Raudhul Albab Bima’rifatil Ansab’ yaitu kitab yang
menjadi rujukan nasab di daerah Yaman. Berikut gambar salah satu
halamannya:

Perhatikan tanda panah dalam kitab Musyajar Abu Allamah ini, di situ
tertulis bahwa Ahmad Al-Abah (Al-Muhajir) memiliki empat putra
yaitu: Muhammad, Ali, Husain dan Abdullah.

99
Keterangan:
Dari contoh-contoh ini kita dapat lihat bahwa masing-masih ahli nasab
hanya menyebutkan apa yang mereka tahu tanpa menafikan yang
lainnya.
Dalam Syajarah Mubarakah (jika kita anggap ini adalah karya seorang
ahli nasab) disebutkan putra Imam Ahmad Al-Muhajir ada tiga yaitu:
Muhammad, Ali, dan Husain (tanpa menyebutkan Abdullah)
Dalam Tuhfatul Azhar disebutkan putra Ahmad Al-Muhajir ada tiga,
yaitu : Abdullah, Muhammad dan Ali Zainal Abidin (Tanpa
menyebutkan Husain).
Dua keterangan ini tidak bertentangan melainkan saling melengkapi.
Oleh sebab itu dalam Musyajar Abu Alamah disebutkan putra Ahmad
Al-Muhajir ada empat, yaitu : Muhammad, Ali, Husain dan Abdullah.
Demikian pula dalam kitab Bahrul Ansab Musyajar Al-Kasyaf karya
Sayid Muhammad bin Ahmad bin Amidudiin bin Husain An-Najfi
(Hidup di abad ke sembilan dan sepuluh hijriyah) tidak disebutkan
Abdullah sebagai putra dari Ahmad Muhajir sebagaimana dapat kita lihat
dari gambar berikut:

100
Dalam kitab asli (yang bertinta hitam) disebutkan bahwa keturunan
Ahmad Al-Abah (Al-Muhajir) ada lima orang: Ar-Ridha, Ahmad,
Hasan/Husain, Ali, dan Muhammad. (Tidak menyebutkan Abdullah).
Maka Syekh Zabidi (Seorang Ahli Nasab yang hidup di abad kesebelas
dan permulaan abad kedua belas) melengkapi catatan nasab ini dalam
ta’liqnya (yang bertulis merah) atas musyajar tersebut sebagaimana
dapat dilihat dalam gambar di atas. Di mana di situ tertulis:

‫اَل هنا يرجع سادات ايلمن من طريق عبيد اهلل بن أمحد‬

Kepadanya kembali nasab sadah (keturunan Nabi) Yaman dari jalur


Ubaidilllah bin Ahmad dalam tulisan Muhammad Al-Murtadho (Az-
Zabidi)
Tambahan keterangan dari seorang ahli adalah hujjah. Yang mengetahui
didahulukan daripada yang tidak mengetahui.
Yang perlu kita perhatikan adalah bahwa yang menjadi patokan dalam
menentukan ada atau tidaknya suatu nasab bukan terdapatnya nama
101
tersebut di kitab terdahulu. Jika ini yang jadi patokan, tentunya kitab
nasab yang baru tidak akan dibuat. Justru kitab-kitab nasab yang baru itu
ada untuk melengkapi yang kurang dari kitab-kitab nasab terdahulu.
Selama yang menulis adalah seorang yang terpercaya maka itu bisa
dijadikan rujukan.
Catatan Ahli Nasab Dari Sebelum Abad Keenam
Catatan adanya keturunan Imam Ahmad bin Isa Al-Muhajir yang
bernama Abdullah dari abad ke-lima yang bersumber dari sumber primer
sulit ditemukan, sebab banyak kitab-kitab ulama terdahulu yang sudah
hilang ditelan zaman. Namun, kita mendapati catatan itu dari sumber
sekunder, yaitu dari penukilan ulama nasab yang hidup setelahnya.
Dalam kitab Raudhatul Jali Syaikh Murtadho Az-Zabidi berkata:

‫اقول نان ْلمحد بن عيَس انلقيب ىلع ما ذكره مصعب واْلخاري والعمري وصاحب مشجر‬
‫اْلنساب من الوَل اثنان حممد هذا ومن عقبه أبو القاسم اْلبح املعروف بانلفاط وعبد اهلل وقيل‬
‫باتلصغري عبيد اهلل هكذا حاكه مصعب الزبريي وقد نان من معارصيه أو قريبا منهم وأهل مكة‬
‫أدري بشعابه‬

Aku berkata: Ahmad bin Isa An-Naqib sesuai yang dikatakan Mush’ab(
bin Zubair bin Bakkar wafat Akhir abad ketiga), dan Bukhari (wafat
abad keempat) dan Umari (wafat Abad kelima) dan penulis Musyajar
Ansab (wafat akhir abad kelima), beliau (Ahmad bin Isa) memiliki dua
putra yaitu Muhammad yang ini, di antara keturunan Muhammad
adalah Abul Qosim Al-Abah yang dikenal dengan julukan An-Nafath.
Kemudian Abdullah, ada yang mengatakan dengan tasghir menjadi
Ubaidillah, demikian dituturkan oleh Mush’ab (bin Zubair bin Bakkar)
Az-Zubairi dan beliau merupakan orang yang sezaman dengannya atau
berdekatan dengan yang sezaman dengannya. Orang Mekah lebih
memahami lembah-lembahnya. (Ar-Raudh Al-Jali, hal 120-121)

102
Seperti juga kita temukan perkataan Al-Ubaidili (wafat tahun 435 H)
yang dinukilkan oleh Sayid Murtadho Az-Zabidi dalam kitab yang sama,
yaitu:

‫ "هاجر الرشيف أمحد بن عيَس انلقيب من املدينة اَل اْلرصة يف العرش‬:‫قال الشيخ الرشف العبيديل‬
"... ‫اثلاِّن من القرن الرابع اهلجري وخرج هو ووَله عبد اهلل اَل املرشق‬

Syaikh Syaraf Ubaidili berkata: “Syarif Ahmad bin Isa An-Naqib


berhijrah dari Madinah ke Bashrah (mungkin yang dimaksud dari
Bashrah ke Madinah) di dua puluh tahun kedua dari abad ke empat
hijriyah (Yakni 317 H), beliau keluar bersama putranya Abdullah ke
arah Timur...” (Ar-Raudhul Al-Jali Fi Ansabi Al Baalawi, hal 121-122)
Keterangan ini tidak didapatkan dalam kitab Tahdzibul Ansab karya Al-
Ubaidili yang telah dicetak. Selain Tahdzibul Ansab, Al-Ubaidili juga
memiliki beberapa kitab lain seperti Al-Kamil fi Ansabi Al Abi Thalib,
A’qabi Al Abi Thalib, Nihayatul Ikhtishar dan lainnya yang belum
dicetak. Mungkin nash ini berasal dari kitab-kitab tersebut.
Kutipan-kutipan ini hanya bersifat tambahan, bukan rujukan inti.
Rujukan inti kita adalah apa yang telah dinash oleh sumber-sumber
primer yang telah kami sebutkan.
Dari Kalangan Ulama dan Ahli Sejarah
Keberadaan Abdullah sebagai putra Imam Ahmad Al-Muhajir dan
keberadaan keluarga Baalawi sebagai keturunan Rasulullah ‫ ﷺ‬sudah
tersiar luas dikalangan ahli sejarah dan ulama yang jika dikumpulkan
tidak mungkin mereka bersepakat berdusta. Kami akan berikan contoh-
contohnya:

● Al-Janadi (w 732 H)
Beliau adalah Al-Qodhi Abu Abdillah Bahauddin Muhammad bin Yusuf
bin Ya’qub Al-Janadi Al-Kindi. Dalam kitab” As-Suluk Fi Thabaqatil
Ulama wal Muluk” beliau menuturkan:
103
َ ‫مج‬َ ‫يها وهم‬ َ ‫احلق بهم َّاذلين وردوها ودرسوا ف‬ ْ َْ
‫اعة‬ ِ ‫َوقد انقَض ذكر ذكر اهلتعز من فقهائها واحببت ان‬
َ ْ
َُ ّ َ ‫لَع بن ُحمَ َّمد ابْن أ ْمحد بن َح ِديد بن‬
‫لَع بن حم َّمد بن َح ِديد بن‬ ّ َ ‫الطبَ َقة االوىل ِمنْ ُهم ابو احلسن‬ َّ ‫من‬

ّ َ ‫الصا ِدق بن ُحمَ َّمد اْلاقر بن‬


َّ ‫لَع ابْن َج ْع َفر‬
ّ َ ‫يَس بن ُحمَ َّمد بن‬َ ْ َ
‫لَع بن زين‬ ‫عبد اهلل بن أمحد بن ِع‬
ْ ْ ْ
‫لَع ابْن ايب َطالب كرم اهلل َوجهه َويعرف بالرشيف ايب احل َ ِديد ِعند أهل‬ ّ َ ‫العابدين بن احل ُ َس ْْي بن‬
َ َ َ ُ ْ ُ
‫رضم ْوت من ارشاف هنَالك يعرفون بَال ايب علوي بَيت َصالح َوعبادة ىلع َط ِريق‬ َ ‫ْايلمن اصله من َح‬
َ َ ْ
َ ‫اتلصوف َو ِفيه ْم ُف َق َهاء يَأِت ذكر من احتقق ان َش‬
‫اء اهلل ت َعاَل‬ ِ ِ
Telah selesai penyebutan tentang orang-orang Taiz dan para ahli
fiqihnya, aku ingin menyertakan bersama mereka orang-orang yang
datang ke Taiz dan belajar di sana. Mereka adalah sekelompok generasi
pertama, di antaranya adalah: Abul Hasan Ali bin Muhammad bin
Ahmad bin Jadid bin Ali bin Muhammad bin Jadid bin Abdullah bin
Ahmad bin Isa bin Muhammad bin Ali bin Jakfar As-Shadiq bin
Muhammad Al-Baqir bin Ali bin Zainal Abidin bin Husain bin Ali bin
Abi Thalib karamallahu Wajhah. Mereka dikenal dengan Syarif Abil
Jadid di kalangan orang Yaman. Asalnya dari Hadramaut dari kalangan
Asyraf (keturunan Nabi ‫ )ﷺ‬di sana yang dikenal dengan Keluarga
Baalawi. Keluarga yang saleh dan ahli ibadah, menjalani jalan tasawuf
. Di antara mereka ada beberapa ahli fiqih yang akan aku sebutkan di
antara mereka yang aku tahu dengan pasti Insya Allah.. (As-Suluk Fi
Thabaqatil Ulama wal Muluk hal 135-136)
Di sini dengan jelas disebutkan Abdullah sebagai putra dari Ahmad.
Sebagaimana telah dibahas, Abdullah memiliki tiga putra yaitu Alwi,
Bashri dan Jadid. Dalam kitab ini yang disebutkan hanya Jadid. Dan
disebutkan pula tentang adanya keluarga Baalawi sebagai golongan
Asyraf keturunan Rasulullah ‫ﷺ‬. Beliau juga menyebutkan beberapa
tokoh Baalawi lain di kitab tersebut.(13)

104
● Al-Yafii (w 768 h)
Beliau menyinggung tentang Sadah Baalawi dalam salah syairnya:

‫وحرضموت بها قوم بفضلهم***يستمطر الواكف اهلايم من اَليم‬

‫بنو أباعلوي والكرام بنو ***عباد السادة احلامون للحرم‬

Di Hadramaut terdapat kaum yang dengan anugerah mereka, seorang


pendosa yang kehausan meminta hujan dengannya
Merekalah Banu Aba Alawi orang-orang mulia keturunan hamba-
hamba para sadah (keturunan Nabi) yang melindungi tanah haram.
(Miratul Jinan, juz 4 hal 271)

● Al-Malik Al-Afdhal (w 778 H)


Dalam kitab Al-Athaya As-Saniyah, Al-Malik Al-Afdhal Abbas bin Ali
Ar-Rasuli menyebutkan sekilas tentang salah satu keturunan dari Bani
Jadid, saudara dari Baalawi:

‫ابو احلسن لَع بن حممد بن أمحد بن جديد بن لَع بن حممد بن جديد بن عبد اهلل بن أمحد بن‬
‫عيَس بن حممد بن لَع بن جعفر الصادق بن حممد اْلاقر بن لَع زين العابدين بن احلسْي بن لَع‬
‫ يعرف بالرشيف أيب اْلديد عند أهل ايلمن أصله من حرضموت من‬،‫بن أيب طالب كرم اهلل وجهه‬
‫أرشاف هنالك يعرفون بأل أيب علوي بيت صالح وعبادة ىلع طريق اتلصوف وفيهم علماء فضالء‬

Beliau adalah Abul Hasan Ali bin Muhammad bin Ahmad bin Jadid bin
Ali bin Muhammad bin Jadid bin Abdullah bin Ahmad bin Isa bin
Muhammad bin Ali bin Jakfar As-Shadiq bin Muhammad Al-Baqir bin
Ali Zainal Abidin bin Husain bin Ali bin Abi Thalib karramallahu
Wajhah. Dikenal dengan Syarif (keturunan Nabi ‫ )ﷺ‬Abil Jadid di
kalangan orang Yaman. Asalnya dari Hadramaut dari para asyraf di
sana yang dikenal dengan Al Abi Alawi, keluarga yang penuh kesalehan
dan ibadah di jalan tasawuf. Dalam keluarga mereka terdapat para

105
ulama dan orang-orang yang utama. (Al-Athaya As-Saniyah Wal
Mawahib Al-Haniyah Fi Manaqibil Yamaniyah, hal 460)

● Al-Khazraji (w 812 h)
Ahli Sejarah Abil Hasan Ali bin Hasan bin Abubakar bin Hasan bin Ali
Al-Khazraji Az-Zabidi, beliau menukilkan yang hampir sama dengan
Ar-Rasuli yaitu:

‫ابو احلسن لَع بن حممد بن أمحد بن جديد بن لَع بن حممد بن جديد بن عبد اهلل بن أمحد بن‬
‫عيَس بن حممد بن لَع بن جعفر الصادق بن حممد اْلاقر بن لَع زين العابدين بن احلسْي بن لَع‬
‫ يعرف بالرشيف أيب اْلديد عند أهل ايلمن أصله من حرضموت من‬،‫بن أيب طالب كرم اهلل وجهه‬
‫أرشاف هنالك يعرفون بأل أيب علوي بيت صالح وعبادة ىلع طريق اتلصوف ومنهم فقهاء‬
‫ ثم سافر أَل مكة املرشفة فتويف بها سنة عرشين وستمائة‬..‫مذكورون يف مواضعها يف هذا الكتاب‬
‫ لم يكن يف عرصه هل نظري يف ايلمن يف معرفة احلديث واهلل‬،‫تقريبا واكن أبو جديد حافظ عرصه‬
‫أعلم‬

Beliau adalah Abul Hasan Ali bin Muhammad bin Ahmad bin Jadid bin
Ali bin Muhammad bin Jadid bin Abdullah bin Ahmad bin Isa bin
Muhammad bin Ali bin Jakfar As-Shadiq bin Muhammad Al-Baqir bin
Ali Zainal Abidin bin Husain bin Ali bin Abi Thalib karramallahu
Wajhah. Dikenal dengan Syarif (keturunan Nabi ‫ )ﷺ‬Abil Jadid di
kalangan orang Yaman. Asalnya dari Hadramaut dari para asyraf di
sana yang dikenal dengan Al Abi Alawi, keluarga yang penuh kesalehan
dan ibadah di jalan tasawuf. Di antara mereka ada para ahli fiqih yang
akan kami sebutkan di beberapa tempat dalam kitab ini... Kemudian
beliau pergi ke Mekah Al-Musyarafah dan wafat di sana pada sekitar
tahun 620 H. Abu Jadid adalah seorang Hafidz di zamannya. Di
zamannya tidak ada yang dapat menandinginya dalam pengetahuan
hadits di Yaman. Wallahu A’lam. (Al-Iqdul Fakhir Hasan Fi Thabaqati

106
Akabiri Ahlil Yaman/ Thirazu A’lami Zaman fi Thabaqati Ayanil
Yaman juz 1 hal 1486-1488)

● Imam Husain Al-Ahdal (w 855 h)


Imam Husain bin Abdurahman Al-Ahdal berkata dalam kitabnya
Tuhfatuz Zaman:

‫ مسكنهم مدينة تريم وهم كثريون وفيهم العلماء‬،‫بيت أيب علوي أكَب مناصب حرضموت‬
‫واملشائخ والعواو وهلم أمالك كثرية‬

Keluarga Abi Alawi adalah memiliki kedudukan terhormat terbesar di


Hadramaut. Tempat tinggal mereka di Kota Tarim. Mereka berjumlah
banyak. Di antara mereka ada para ulama, para masyayikh, dan orang
alam. Mereka memiliki banyak harta.( Tuhfatuz Zaman Fi Tarikhi
Sadatil Yaman, hal 429)
Dalam kitab itu juga disinggung mengenai Imam Faqih Al-Muqaddam:
ْ َ َ
ّ َ ‫َو ِمنْ ُهم أبُو َم ْر َوان‬
‫لَع بن أمحد بن َسالم نان فقيها كبريا انترش عنه العلم ِبرضموت انتشارا كبريا‬
ُ َ َ
‫ وبه تفقه حممد بن لَع باعلوي َوه َو أول‬،‫لصالحه وبركة تدريسه َواكن َصاحب مصنفات عديدة‬
َْ َ ُ ْ َ
‫من تصوف من بَيت بَا علوي اذ هم أنما يعرفون بالفقه والرشف َوملا بلغ الف ِقيه أبا مروان أنه‬
‫تصوف هجره كذا قال اْلندي‬

Di antaranya adalah Abu Marwan, Ali bin Ahmad bin Salim, beliau
adalah seorang ahli fiqih yang agung. Ilmu tersebar di Hadramaut
dengan luas karena kesalehannya dan keberkahan pelajarannya. Beliau
memiliki beberapa tulisan. Kepada beliau, Muhammad bin Ali Baalawi
(Al-Faqih Al-Muqaddam) belajar fiqih. Beliau (Faqih Al-Muqaddam)
adalah orang pertama yang menjalani tasawuf dari keluarga Baalawi.
Mereka sebelumnya hanya dikenal dengan ilmu fiqih dan kemuliaan
(keturunan Nabi ‫)ﷺ‬. Ketika Aba Marwan mendengar Al-Faqih

107
menjalani tasawuf beliau pun memutus hubungan dengannya. Demikian
dikatakan oleh Al-Janadi. (Tuhfatuz Zaman, hal 428)

● Syaikh As-Syaraji (W 893)


Beliau menulis banyak tentang Tokoh Sadah Baalawi dalam kitabnya
berikut beberapa kutipannya:

‫أبو احلسن لَع بن عمر بن حممد اْلهدل قدم جده حممد املذكور من العراق هو وابنا عم هل ىلع قدم‬
‫ وهو جد‬،‫ وذهب أحد ابين عمه إَل ناحية الوادي ْسدد‬،‫ فسكن بناحية الوادي سهام‬،‫اتلصوف‬
‫ ونسبه ونسب‬, ‫ وذهب اثلالث إَل حرضموت وهو جد املشايخ آل باعلوي هناك‬،‫املشايخ بين القدييم‬
. ‫بين عمه يرجع إَل احلسْي بن لَع بن أيب طالب‬

Abul Hasan Ali bin umar bin Muhammad Al-Ahdal. Kakeknya


Muhammad yang disebutkan tadi datang dari Irak bersama dua
sepupunya dengan berlandaskan Tasawuf. Beliau tinggal di wilayah
Wadi Siham. Salah satu sepupunya pergi ke daerah Wadi Sirdad, yaitu
kakek Masyaikh Bani Qudaimi. Yang ke tiga ke Hadramaut yaitu Kakek
Masyaikh Al Baalawi di sana. Nasab beliau dan nasab sepupunya
kembali kepada Husain bin Ali bin Abi Thalib. (Thabaqat Al-Khawas
Ahli Shidq wal-Ikhlas hal 195)
Dalam kutipan lain beliau berkata:

‫وآل باعلوي هؤالء بيت علم وصالح ويقال أنهم أكابر مناصب حرضموت وهم أرشاف وقد تقدم‬
‫يف ترمجة الشيخ ىلع اْلهدل أنهم بنو عمه يف نسب‬

Keluarga Baalawi, mereka adalah keluarga yang penuh dengan ilmu


dan kesalehan. Mereka adalah para pembesar pemilik kedudukan tinggi
di Hadramaut. Mereka adalah Asyraf (keturunan Nabi ‫ )ﷺ‬kami sudah
menyebutkan dalam biografi Syaikh Ali Al-Ahdal bahwa mereka
bersepupu dalam nasab. (hal 223)

108
‫)‪● Imam As-Sakhawi (w 902 H‬‬
‫‪Al-Hafidz As- Sakhawi Al-Mishri dalam kitabnya Dhouul Lami‬‬
‫‪menyebutkan salah satu dari individu Al Balawi yaitu:‬‬

‫عبد اهلل بن حممد بن لَع بن حممد بن أمحد بن حممد بن لَع بن حممد بن لَع بن علوي بن حممد‬
‫بن علوي بن عبيد اهلل بن أمحد بن عيَس بن حممد بن لَع بن جعفر الصادق بن حممد اْلاقر بن‬
‫زين العابدين لَع بن احلسْي بن لَع بن أيب طالب احلسيين احلرضيم ثم املك نزيل الشبيكة منها‪،‬‬
‫ويعرف بالرشيف باعلوي‬

‫‪Abdullah bin Muhammad bin Ali bin Muhammad bin Ahmad bin‬‬
‫‪Muhammad bin Ali bin Muhammad bin Ali bin Alwi bin Muhammad bin‬‬
‫‪Alwi bin Ubaidillah bin Ahmad bin Isa bin Muhammad bin Ali bin‬‬
‫‪Jakfar As-Shadiq bin Muhammad Al-Bagir bin Zainal Abidin Ali bin‬‬
‫‪Husain bin Ali bin Abi Thalib, Al-Husaini Al-Hadrami kemudian Al-‬‬
‫‪Maki, tinggal di Syabikah. Dikenal dengan Syarif Baalawi. (Dhoulul‬‬
‫)‪Lami juz 5 hal 53‬‬

‫)‪● Imam Ibnu Hajar Al-Haitami (w 973 H‬‬


‫‪Dalam kitab Al-Ijazah Al-Balighah, Imam Ibnu Hajar Menuturkan:‬‬

‫ونلختم بطريقة جليلة اعيلة املقدار ْلن مشاخئنا من أوهلا إَل منتهاها من آل بيت ُك عن أبيه‬

‫قال القطب العيدروس لبسناها من أيب القطب عبد اهلل من أبيه أيب بكر العيدروس وهو من أبيه‬
‫(عبد الرمحن) من أبيه (حممد) من أبيه لَع من أبيه علوي من أبيه الفقيه حممد اذلي يتشعب منه‬
‫أنياب بين علوي من أبيه لَع من أبيه حممد من أبيه لَع من أبيه علوي من أبيخ حممد من أبيه‬
‫علوي من أبيه عبد اهلل من أبيه أمحد من أبيه عيَس من أبيه حممد من أبيه لَع من أبيه جعفر‬
‫الصادق من أبيه حممد اْلاقر من أبيه لَع وزين العابدين من أبيه سيد الشهداء احلسْي من أبيه لَع‬
‫ريض اهلل عنه من رسول اهلل صىل اهلل عليه وآهل وسلم عدد معلوماته أبدا‬

‫‪109‬‬
Kita tutup thariqah yang agung dan tinggi kemuliaannya ini. Sebab
guru-guru kami dari awal sampai puncaknya dari keluarga Ahlu Bait.
Semuanya dari ayahnya. Al-Quthb Abu Bakar Alaydrus berkata : Kami
memakainya dari Ayahku Al-Quthb Abdullah Alaydrus, dari ayahnya
Abubakar, dari ayahnya Abdurahman, dari ayahnya Muhammad, dari
ayahnya Ali, dari ayahnya Alwi, dari ayahnya Al-Faqih Muhammad
yang darinya bercabang nasab-nasab keluarga Bani Alawi, dari
ayahnya Ali, dari ayahnya Muhammad, dari ayahnya Ali, dari ayahnya
Alwi, dari ayahnya Muhammad, dari ayahnya Alwi, dari ayahnya
Abdullah, dari ayahnya Ahmad, dari ayahnya Isa, dari ayahnya
Muhammad, dari ayahnya Ali dari ayahnya Jakfar As-Shadiq, dari
ayahnya Muhammad Al-Baqir, dari ayahnya Ali Zainal Abidin, dari
ayahnya Sayidus Syuhada Husain, dari ayahnya Ali ra, dari Rasulullah
semoga Allah limpahkan shalawat kepadanya dan kepada keluarganya
sebanyak yang diketahui-Nya selamanya. (Al-Ijazah Al-Balighah, hal
312-313)

● Al-Ayasyi (w 1090 h)
Syaikh Abu Salim Al-Ayasyi dalam kitab Rihlahnya menyebutkan:

‫ وحيث جرى يف هذه اْلطاقة ذكـر بعض نسب شيخنا السيد حممد فلنذكـره إَل انلِب صىل‬:‫قلت‬
‫ وهو السيد حممد بن‬،"‫اهلل عليه وآهل وسلم ىلع ما يف "بهجة املفاخر يف معرفة النسب العايل الفاخر‬
‫علوي بن مـحـمـد بن أيب بـكـر بـن أمحد بن أيب بكر بن عبدالرمحن بن حممد بن لَع بن علوي‬
‫بن حممد بن لَع بن حممد بن لَع بن علوي بن حممد بن علوي بن عبيد اهلل بن أمحد بن عيَس بن‬
‫حممد بن لَع بن جعفر الصادق إلخ النسب‬

Aku berkata: Karena lewat dalam kitab ini penyebutan guru kami As-
Sayid Muhammad. Maka kami akan menyebutkan nasab beliau sampai
Nabi ‫ ﷺ‬sesuai yang disebutkan dalam kitab “Bahjatul Mafakhir fi
Ma`rifatin Nasab al Aliy al Fakhir”. Beliau adalah Sayid Muhammad
bin Alwi bin Muhammad bin Abu Bakar bin Ahmad bin Abu Bakar bin
110
Abdurahman bin Muhammad bin Ali bin Alwi bin Muhammad bin Ali
bin Muhammad bin Ali bin Alwi bin Muhammad bin Alwi bin Ubaidillah
bin Ahmad bin Isa bin Muhammad bin Jakfar As-Shadiq ... (Rihlah
Ayasiyah hal 12)
Dan masih banyak lagi perkataan-perkataan ulama dan ahli sejarah yang
menunjukkan bahwa Nasab Baalawi sudah terkenal sebagai sadah
keturunan Nabi ‫ﷺ‬.

Ijmak Ulama
Syaikh Al-Muhibbi dalam kitabnya Khulashatul Atsar menuturkan:
ْ َْ ُ َّ َ َ َْ ُ َ
‫ وعلوي ه َو ابْن عبيد اهلل بن أمحد بن ِعيَس فإِنه جدهم اْلك ََب‬... ‫َوآل باعلوي منسوبون إَِل علوي‬
َ ْ‫حقيق َوقد اعتىن ببيانه مجع كثري من ال‬ ْ َّ َ ْ
‫علماء‬ ِ ‫اتل‬ ‫اْلَا ِمع لنسبهم ونسبهم جممع َعليْ ِه أهل‬

Keluarga Ba’alawi dinisbatkan kepada Alwi... Alwi ini adalah putra


Ubaidillah bin Ahmad bin Isa, beliau adalah sosok yang menjadi muara
berkumpulnya nasab mereka. Nasab mereka telah disepakati oleh para
ulama ahli tahqiq dan telah diperhatikan untuk dijelaskan oleh
banyak ulama. (Khulashatul Atsar, juz 1 hal 74)
Senada dengan ini, Syaikh Yusuf An-Nabhani menjelaskan dalam
Mukadimah kitabnya “Riyadhul Jannah”:

‫ ىلع أنهم من أصح‬،‫اْلقطار‬


ِ ‫ قد أمجعت اْلمة املحمدية يف سائر اْلعصار و‬،‫إن سادتنا آل باعلوي‬
ً ً ً ً ً ً
.‫ و أكرثهم علما و عمال و فضال و أدبا‬،‫ و أثبتهم حسبا‬،‫بيت انلبوة نسبا‬
ِ ‫أهل‬

Sesungguhnya para sadah Al Ba’alawi telah disepakati oleh umat Nabi


Muhammad ‫ ﷺ‬di sepanjang masa dan di setiap tempat, bahwa mereka
termasuk Ahlul Bait yang paling shahih nasabnya, paling kokoh
kemuliaannya dan paling banyak ilmu, amal, keutamaan serta adabnya.
(Riyadhul Jannah fi Adzkaril Kitab was Sunnah, hal 25)
Maka tiada yang mengingkari nasab Baalawi setelah keterangan-
keterangan yang jelas ini kecuali orang yang buta mata hatinya.
111
Hukum Menuduh Palsu Nasab Yang Shahih
Menuduh palsu nasab yang shahih tanpa ilmu hukumnya adalah haram.
Sahabat Ibnu Abbas Ra mengatakan:
َّ َ ُ ُ ُ ْ َ َ َ َْ
َ َ‫ َوانلِّي‬،‫اْلن ْ َساب‬ ْ َ ٌ َ
َ ِ َ ‫ َون‬،‫اح ُة‬
‫ إِن َها‬:‫ َو َيقولون‬:‫ قال ُسفيَان‬،‫ِس اثلَّ ِاثلَة‬ ِ
ْ َّ
‫الطع ُن ِيف‬ :‫ِخالل ِم ْن ِخال ِل اْلَا ِه ِل َّي ِة‬
َْْ ُ َ ْ ْ
»‫اء بِاْلن َوا ِء‬‫ِاالستِسق‬

Beberapa hal yang termasuk sifat kaum Jahiliyah: Menuduh palsu suatu
nasab, meratap, dan aku lupa yang ketiga.” Imam Sufyan mengatakan,
Mereka berkata: “Yang ketiga adalah meminta hujan dengan bintang-
bintang.” (HR Bukhari)
Imam Ibnu Hajar dalam kitab Fathul Bari menerangkan, maksudnya
adalah
ْ َْ
ٍ‫ري ِعلم‬ ‫غ‬ ‫ب‬ ‫ض‬
َْ ََ
‫ع‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫س‬‫ن‬ ‫يف‬ ‫اس‬
ِ َّ ‫أَي الْ َق ْد ُح ِم ْن َب ْعض‬
‫انل‬
ِ ِ ٍ ِ ِ ِ ِ
Menuduh palsunya seseorang terkait suatu nasab tanpa dasar ilmu.
(Fathul Bari juz 7 hal 161)
Imam Nawawi dalam kitab Riyadhus Shalihin membuat bab khusus
berjudul
ْ َّ
‫الطعن يف اْلنساب اثلابتة يف ظاهر الرشع‬ ‫باب حتريم‬

Bab menerangkan keharaman menuduh palsu nasab yang sah secara


zahir Syariat. (Riyadhus Shalihin, hal 448)
Dari sini kita dapat memahami bahwa menuduh palsu suatu nasab yang
telah disepakati para ulama nasab, dan tersiar luas dan diakui banyak
ulama dan ahli sejarah, bahkan ada yang menyatakan kesepakatan ulama
atas keaslian nasab ini adalah suatu dosa yang termasuk perbuatan
jahiliyah. Apalagi jika ia menuduh tanpa berdasarkan ilmu nasab, hanya
sekedar tendensi atau kebencian kepada beberapa pihak.

112
TES DNA
Bersandar pada tes DNA untuk menentukan nasab yang jauh termasuk
metode yang tidak benar dan keluar dari kaidah ilmu nasab. Karena Nabi
‫ ﷺ‬telah mengajarkan kepada kita mengenai jalan menetapkan nasab
yang jauh, yaitu dengan tersiar luasnya dan terkenalnya nasab tersebut.
Ini telah disepakati oleh para ulama Islam, sebagaimana telah kami
sebutkan. Selain itu tes DNA untuk nasab yang jauh tidak memiliki
keakuratan yang memadai untuk memastikan kebenaran suatu nasab.
Tes DNA hanya bermanfaat sebagai bentuk kehati-hatian, dan berlaku
dalam ruang lingkup yang sempit, yaitu untuk memastikan penisbatan
seorang anak kepada ayahnya jika sang ayah mengingkarinya.
Bersamaan dengan itu, para ulama dalam masalah ini tidak menganggap
tes DNA sebagai dalil atau indikasi, hanya sebagai bentuk kehati-hatian
saja. Sebab Nash Syariat telah menunjukkan dengan jelas bagaimana
cara menentukan nasab anak. Jika anak itu dilahirkan dalam sebuah
pernikahan atau perbudakan maka ia adalah anak ayahnya atau tuannya.
Dalilnya adalah sabda Nabi ‫ﷺ‬:
ْ
َ َ ‫احل‬ ْ ْ َ ْ
‫جر‬ ‫اش َولِل َعا ِه ِر‬
ِ ‫ال َو َُل لِل ِف َر‬

Nasab anak adalah milik pemilik ranjang yang sah(Suami atau tuan
dari budak wanita), pasangan pezina mendapatkan batu (tidak
mendapatkan apa-apa). (HR Bukhari)
Ada kisah menarik mengenai sebab datangnya hadits ini. Dalam Shahih
Bukhari disebutkan bahwa Zam’ah memiliki seorang budak wanita yang
di masa Jahiliyah berzina dengan Utbah bin Abi Waqqash. Budak itu pun
mengandung dan melahirkan seorang anak lelaki. Utbah memberi wasiat
kepada saudaranya yang bernama Sa’ad untuk mengambil anak itu,
sebab dalam pandangannya itu adalah anaknya.
Setelah Utbah mati, Sa’ad datang kepada putra Zam’ah yang bernama
Abd bin Zam’ah meminta anak itu, sebab itu adalah anak dari

113
saudaranya. Abd tidak terima, ia beranggapan anak itu adalah
saudaranya sebab zahirnya ia adalah anak dari budak wanita ayahnya.
(Seorang pemilik budak memiliki hak untuk berhubungan dengan budak
wanitanya). Maka keduanya datang kepada Rasulullah ‫ﷺ‬. Rasulullah
pun memutuskan bahwa anak itu adalah saudara dari Zam’ah sebab
Zam’ah adalah pemilik budak yang sah, dan memberikan kaidah dalam
penetapan nasab anak:
ْ
َ َ ‫احل‬ ْ ْ َ ْ
‫جر‬ ‫اش َولِل َعا ِه ِر‬
ِ ‫ال َو َُل لِل ِف َر‬

Nasab anak milik pemilik ranjang yang sah (Suami atau tuan dari
budak wanita), sedangkan bagi pezina batu (tidak mendapatkan apa-
apa). (HR Bukhari)
Akan tetapi, ketika Rasulullah ‫ ﷺ‬melihat ada kemiripan anak tersebut
dengan Utbah. Maka Nabi ‫ ﷺ‬bertindak hati-hati dengan memerintahkan
istrinya yang merupakan putri Zam’ah, yakni Sayidah Saudah binti
Zam’ah untuk berhijab dari saudaranya itu.
Jadi dalam kasus ini, Rasulullah ‫ ﷺ‬menetapkan anak itu adalah anak
Zam’ah, tetapi tetap bersikap hati-hati dengan meminta anak perempuan
Zam’ah untuk berhijab darinya (memperlakukan seperti bukan mahram).
Demikianlah dalam kasus jika seorang lelaki ragu apakah anak dalam
pernikahannya adalah anaknya, ia bisa melakukan tes DNA. Jika
hasilnya itu adalah anaknya, maka masalahnya selesai. Namun jika tidak,
maka anak itu secara hukum adalah tetap anaknya, hanya saja ia bisa
bertindak hati-hati dalam bersikap bersama anak tersebut.
Suami boleh menafikan anak dalam pernikahannya jika istrinya
melahirkan anak yang tidak mungkin berasal darinya. Seperti istrinya
melahirkan anak ketika ia merantau selama bertahun-tahun. Suami bisa
menafikan penisbatan anak itu dengan cara Li’an, sebagaimana telah
dibahas dalam kitab-kitab Fiqih.

114
‫‪Referensi‬‬
‫(‪)1‬الغرر ص ‪13‬‬

‫قوهل (عبيد) معروف عند أهل حرضموت واملسطر يف كتبهم املتداول يف سلسلة نسبهم أنه عبيد اهلل بن‬
‫أمحد بن عيَس واذلي يظهر أنه نان من عظم تواضعه وشدة خضوعه وخشوعه وإخباته وخوفه وحسن كمال‬
‫معرفته ورسوخ قدمه يف العلم باهلل تعاَل ومعرفة انلفس يمحو رسمه ويستحسن تصغري اسمه تصغريا‬
‫نلفسه‪...‬‬

‫(‪ )3‬تهذيب اْلنساب للعبيديل (ص ‪)135-133‬‬

‫وأمحد بن عيَس بن حممد بن لَع العرييض يلقب بانلفاط‪ ،‬من وَله أبو جعفر (اْلعىم) حممد بن لَع بن‬
‫حممد بن أمحد عيم يف آخر عمره واحندر إَل اْلرصة وأقام بها ومات بها وهل أوالد وأخوه باْلبل هل أوالد‬

‫(‪ )2‬املجدي للعمري (ص ‪)223‬‬


‫ّ‬ ‫ّ‬
‫بانلفاط ؛ ْلنّه نان يتّجر انلفط ‪ ،‬هل بقيّة ببغداد‪ ،‬من احلسن أيب ّ‬
‫حممد اَلالل‬ ‫وأمحد أبو القاسم اْلبح املعروف‬
‫حممد بن أمحد بن عيَس بن ّ‬
‫حممد بن‬ ‫حممد بن لَع بن ّ‬ ‫ىلع اَلور ببغداد ‪ ،‬رأيته مات بآخره ببغداد ‪ ،‬ابن ّ‬

‫العرييض‬

‫(‪ )3‬الفخري للعمري (ص ‪)31‬‬


‫ّ‬
‫اْلبح السقاط هل عقب كثري‪ ،‬و عيَس بن‬ ‫أما عيَس انلقيب‪ ،‬فأعقب من وَله أحد عرش رجال‪ :‬أمحد‬
‫عيَس عن أيب الغنائم ‪ ،‬و حيىي االصغر هل عقب باملدينة‪ .،‬و احلسن االكَب باصفهان و عقبه بها و بقم‪ ،‬و‬
‫ّ‬
‫لَع أبو تراب بقم‪ ،‬و احلسْي االكَب‪ ،‬و عبد اَّلل االحنف بقرص ابن هبرية‪ ،‬و اسحاق االكَب االحنف‬
‫بهمدان‪ ،‬و جعفر باملدينة‪ ،‬و حممد االكَب االزرق‪ ،‬و موىس‪ ،‬و ُك واحد منهم بطن فيهم عدد‪ .‬منهم‪ :‬أبو‬
‫ّ‬
‫اْلبح‪ ،‬هل أوالد باْلرصة و أخوه باْليل و قم هلم أوالد‬ ‫جعفر االعىم حممد بن لَع بن حممد بن أمحد‬

‫(‪ )5‬اثلبت املصان ملؤيد اَلين ( ص ‪)83-82‬‬

‫‪115‬‬
‫وأما أمحد فأعقب واكن من وَله أبو حممد احلسن اَلالل ببغداد راه شيخنا العمري ببغداد وهو ابن حممد بن‬
‫لَع بن حممد بن أمحد بن عيَس الرويم‪ ،‬واكن هل أوالد منهم أبو القاسم أمحد اْلشج املعروف بانلفاط ْلنه‬
‫نان يتجر بانلفظ هل يقية ببغداد‬

‫(‪ )6‬عمدة الطالب البن عنبة (ص ‪)333‬‬

‫وأما حممد بن لَع العرييض فيكىن أبا عبد اهلل ؛ ويف وَله العدد وهم متفرقون يف اْلالد ؛‬

‫ومنهم أمحد اْلتج بن أيب حممد احلسن اَلالل بن حممد بن لَع بن حممد بن أمحد بن عيَس اْلكَب ‪ ،‬نان‬
‫ّ‬
‫يتجر يف انلفط فلقب انلفاط هل عقب ‪،‬‬

‫(‪ )3‬صحاح اْلخبار يف نسب الفاطمية اْلخيار ص ‪52‬‬

‫وأما أمحد بن عيَس انلقيب فقد نان هل أوالد منهم أبو القاسم اْلبح انلفاط وهل عقب ببغداد وهل ذيل يف‬
‫ايلمن ىلع ما يقال‬

‫(‪)8‬االعالم للزريلك اْلزء ‪ 6 :‬صفحة ‪212 :‬‬

‫الفخر الرازي ) * ( ‪ 505 - 266‬ه = ‪ 5550 - 5520‬م ) حممد بن عمر بن احلسن بن احلسْي اتلييم‬
‫اْلكري ‪ ،‬أبو عبد اهلل ‪ ،‬فخر اَلين الرازي ‪ :‬االمام املفرس ‪ .‬أوحد زمانه يف املعقول واملنقول وعلوم اْلوائل ‪.‬‬
‫وهو قرَش النسب ‪ .‬أصله من طَبستان ‪ ،‬وموَله يف الري وإيلها نسبته ‪ ،‬ويقال هل ( ابن خطيب الري ) رحل‬
‫إَل خوارزم وما وراء انلهر وخراسان ‪ ،‬وتويف يف هراة ‪ .‬أقبل انلاس ىلع كتبه يف حياته يتدارسونها ‪ .‬واكن حيسن‬
‫‪.‬‬ ‫الفارسية‬
‫من تصانيفه ( مفاتيح الغيب ‪ -‬ط ) ثماِّن جمدلات يف تفسري القرآن الكريم ‪ ،‬و ( لوامع اْلينات يف رشح‬
‫أسماء اهلل تعاَل والصفات ‪ -‬ط ) و ( معالم أصول اَلين ‪ -‬ط ) و ( حمصل أفاكر املتقدمْي واملتأخرين من‬
‫العلماء واحلكماء واملتلكمْي ‪ -‬ط ) و ( املسائل اخلمسون يف أصول الالكم ‪ -‬ط ) و ( اْليات اْلينات ‪ -‬خ )‬
‫مع رشح ابن أيب احلديد هل ‪ ،‬يف خزانة االسكوريال ‪ ،‬املجموعة ‪ 77‬و ( عصمة اْلنبياء ‪ -‬خ ) كراريس من‬
‫أوهل ‪ ،‬يف خزانة الرباط ( املجموعة ‪ 5500‬كتاِّن ) و ( االعراب ‪ -‬خ ) يف شستبِت ‪ ،‬الرقم ‪ 7706‬و ( أْسار‬
‫اتلزنيل ‪ -‬خ ) يف اتلوحيد ‪ ،‬و ( املباحث املرشقية ‪ -‬ط ) و ( أنموذج العلوم ‪ -‬خ ) و ( أساس اتلقديس ‪ -‬ط‬

‫‪116‬‬
‫) رسالة يف اتلوحيد ‪ ،‬و ( املطالب العايلة ‪ -‬خ ) يف علم الالكم ‪ ،‬و ( املحصول يف علم اْلصول ‪ -‬خ ) و ( نهاية‬
‫االجياز يف دراية االعجاز ‪ -‬ط ) بالغة ‪ ،‬و ( الرس املكتوم يف ُماطبة انلجوم ‪ -‬خ ) و ( اْلربعون يف‬
‫أصول اَلين ‪ -‬ط ) و ( نهاية العقول يف دراية اْلصول ‪ -‬خ ) يف أصول اَلين ‪ .‬و ( القضاء والقدر ) و ( اخللق‬
‫واْلعث ) و ( الفراسة ) و ( اْليان والَبهان ) و ( تهذيب اَلالئل ) و ( امللخص ) يف احلكمة ‪ ،‬و ( انلفس )‬
‫رسالة ‪ ،‬و ( انلبوات ) رسالة ‪ ،‬و ( كتاب اهلندسة ) و ( رشح قسم اإلهليات من اإلشارات البن سينا ‪ -‬ط )‬
‫و ( ْلاب اإلشارات ‪ -‬ط ) تهذيبه ‪ ،‬و ( رشح سقط الزند للمعري ) و ( مناقب اإلمام الشافِع ‪ -‬ط ) و (‬
‫رشح أسماء اهلل احلسىن ‪ -‬ط ) و ( تعجزي الفالسفة ) بالفارسية ‪ ،‬وغري ذلك ‪ .‬وهل شعر بالعربية والفارسية ‪،‬‬
‫واكن واعظا باراع باللغتْي‬

‫معجم االدباء ارشاد االريب ايل معرفه االديب احلموي‪ ،‬ياقوت اْلزء ‪ 6 :‬صفحة ‪3581 :‬‬
‫ّ‬
‫ومن تصانيف اإلمام فخر اَلين‪« :‬اتلفسري» اذلي هل‪ ،‬وهو يف ستة وعرشين جمدلا ذكر تفسري الفاحتة منه يف‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫جمدلة وهو ىلع جتزئة الفاحتة يف أكرث من ثالثْي جمدلا‪ ،‬وأكمل اتلفسري ىلع املنَب امالء‪« .‬تفسري سورة اْلقرة‪،‬‬
‫ىلع الوجه العقِل ال انلقِل‪ .‬أْسار اتلزنيل وأخبار اتلأويل‪ .‬نهاية العقول يف أصول اَلين‪ ،‬يكون يف أربع‬
‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬
‫املحصل جمدلة‪.‬‬ ‫جمدلات‪ .‬املطالب العايلة يف اْلصول أيضا يف أربعة كبار‪ .‬كتاب اْلربعْي يف جمدلة كبرية‪.‬‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫كتاب اخلمسْي صغري‪ .‬املعالم يف أصول اَلين والفقه‪ .‬اخللق واْلعث‪ ،‬جمدلة‪ .‬تأسيس اتلقديس‪ ،‬جمدلة‪ .‬اْليان‬
‫ّ‬
‫والَبهان يف الرد ىلع أهل الزيغ والطغيان‪ .‬املحصول يف أصول الفقه يف جمدلين‪ .‬املنتخب يف أصول الفقه‪،‬‬
‫ّ‬
‫جمدلة‪ .‬انلهاية اْلهائية يف املباحث القياسية‪ .‬أجوبة املسائل انلجارية‪ .‬الطريقة العالئية يف اخلالف‪ ،‬أربع‬
‫ّ‬
‫جمدلات‪ .‬رشح أسماء اهلل احلسىن‪ .‬إبطال القياس‪ .‬امللل وانلحل‪ .‬املباحث العمادية يف املطالب املعادية‪.‬‬
‫حتصيل ّ‬
‫احلق‪ .‬عيون املسائل‪.‬‬
‫ّ‬
‫انلظار إَل لطائف اْلْسار‪ .‬فضائل الصحابة‪ .‬القضاء والقدر‪ّ .‬‬
‫ذم اَلنيا‪ .‬نفثة املصدور‪ .‬إحاكم اْلحاكم‪.‬‬ ‫إرشاد‬
‫الرياِ املؤنقة‪ .‬عصمة اْلنبياء‪ .‬تعجزي الفالسفة بالفارِس‪ .‬اْلخالق‪ .‬اللطائف الغياثية‪ .‬الرسالة الكمايلة يف‬
‫عربها تاج اَلين اْلرموي‪ .‬رسالة اْلوهر الفرد‪ .‬اْليات اْليّنات يف املنطق‪ .‬ترجيح‬
‫احلقائق اإلهلية بالفارِس ّ‬
‫ّ‬
‫مذهب الشافِع وأخباره‪ .‬رشح أبيات الشافِع اْلربعة الِت أوهلا‪ :‬وما شئت نان وإن لم أشأ‪ ،‬أظنه كتاب‬
‫ّ‬
‫املحرر يف انلحو‪ .‬قطعة من رشح الوجزي‪ .‬رشح‬ ‫القضاء والقدر‪ .‬الزبدة‪ .‬نهاية اإلجياز‪ .‬اختصار دالئل اإلعجاز‪.‬‬

‫‪117‬‬
‫ّ‬
‫املتنِب‪ .‬رشح سقط الزند‪ْ .‬لاب اإلشارات‪ .‬رشح اإلشارات‪ .‬اإلشارات‪ .‬هل أيضا‬ ‫يتمه‪ .‬رشح ديوان‬ ‫ّ‬
‫املفصل لم ّ‬
‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫رشح نهج اْلالغة ولم ّ‬
‫املختص يكون يف جمدلين‪ .‬رشح ُكيات‬ ‫يتم‪ .‬احلكمة املرشقية‪ ،‬تكو يف ثالثة‪.‬‬
‫يتم‪ .‬عيون احلكمة‪ .‬مصادرات أقليدس‪ .‬الترشيح ولم ّ‬
‫يتم‪ .‬انلبض‪ .‬االختيارات‬ ‫ّ‬
‫الطب الكبري ولم ّ‬ ‫القانون‪.‬‬
‫الرس املكتوم يف علم الطالسم وانلجوم‪ .‬منتخب درج تنلكوشا‪ ،‬وقيل أنه رشحها‪ .‬رسالة يف ّ‬
‫انلبوات‪.‬‬ ‫السماوية‪ّ .‬‬

‫رسالة يف انلفس‪ .‬مباحث الوجود‪ .‬مباحث احلدود‪ .‬رسالة يف اتلنبيه ىلع اْلْسار املودعة يف بعض سور القرآن‪.‬‬

‫وفيات اْلعيان املؤلف البن خلاكن اْلزء ‪ 3 :‬صفحة ‪338 :‬‬

‫فخر اَلين الرازي أبو عبد اهلل حممد بن عمر بن احلسْي بن احلسن بن لَع اتلييم اْلكري الطَبستاِّن‬
‫اْلصل الرازي املوَل‪ ،‬امللقب فخر اَلين‪ ،‬املعروف بابن اخلطيب‪ ،‬الفقيه الشافِع‪ ،‬فريد عرصه ونسيج وحده‪،‬‬
‫فاق أهل زمانه يف علم الالكم واملعقوالت وعلم اْلوائل‪ ،‬هل اتلصانيف املفيدة يف فنون عديدة منها تفسري‬
‫القرآن الكريم مجع فيه ُك غريب وغريبة‪ ،‬وهو كبري جدا لكنه لم يكمله‪ ،‬ورشح سورة الفاحتة يف جمدل‪،‬‬
‫ومنها يف علم الالكم املطالب العايلة ونهاية العقول وكتاب اْلربعْي واملحصل وكتاب اْليان والَبهان يف‬
‫الرد ىلع أهل الزيغ والطغيان وكتاب املباحث العمادية يف املطالب املعادية وكتاب تهذين اَلالئل وعيون‬
‫املسائل وكتاب إرشاد انلظار إَل لطائف اْلْسار وكتاب أجوبة املسائل اتلجارية وكتاب حتصيل احلق وكتاب‬
‫الزبدة واملعالم‪ ،‬وغري ذلك‪ ،‬ويف أصول الفقه املحصول واملعالم‪ ،‬ويف احلكمة امللخص ورشح اإلشارات البن‬
‫سينا ورشح عيون احلكمة وغري ذلك‪ ،‬ويف الطلسمات الرس املكتوم ورشح أسماء اهلل احلسىن ويقال‪ :‬إن هل‬
‫رشح املفصل يف انلحو للزُمرشي‪ ،‬ورشح الوجزي يف الفقه للغزايل‪ ،‬ورشح سقط الزند للمعري‪ ،‬وهل ُمترص‬
‫يف اإلعجاز‪ ،‬ومؤاخذات جيدة ىلع انلحاة‪ ،‬وهل طريقة يف اخلالف‪ ،‬وهل يف الطب رشح اللكيات للقانون‪،‬‬
‫وصنف يف علم الفراسة‪ ،‬وهل مصنف يف مناقب الشافِع‪ ،‬ولك كتبه ممتعة‪ ،‬وانترشت تصانيفه يف اْلالد ورزق‬
‫فيها سعادة عظيمة فإن انلاس اشتغلوا بها ورفضوا كتب املتقدمْي‪ ،‬وهو أو ملن اختع هذا التتيب يف كتبه‪،‬‬
‫وأىت فيها بما لم يسبق إيله‬

‫عيون االنباء يف طبقات االطباء املؤلف ‪ :‬ابن أيب أصيبعة صفحة ‪331 :‬‬
‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اتلي ِسري الك ِبري ال ُم َس ّىم َمفا ِتيح الغيْب اثنتَا عرش جمدلة ِخب ِّط ِه‬ ‫اَلين بن اخل َ ِطيب من الكتب كتاب‬‫ولفخر ّ‬
‫َ‬ ‫َْ ْ ْ‬ ‫ُ َ ََْ‬ ‫َْ‬ ‫َْ‬ ‫َْ‬ ‫ََ‬ ‫ْ َ َ َ َّ ُ‬
‫ِل ال انلقِل‬ ‫جه العق ّ‬
‫ِ‬ ‫اْلق َرة ىلع الو‬ ‫احتَة جمدلة‪ ،‬تف ِسري سورة‬ ‫احتة فإِنه أفرد لها كتاب تف ِسري الف ِ‬ ‫َّ‬
‫اَل ِقيق سوى الف ِ‬

‫‪118‬‬
‫َُ‬
‫جمدل‬
‫ْ‬ ‫َّ َ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬ ‫ُْ ْ َ‬ ‫رشح وجزي الْ َغ ّ‬
‫الط ِريقة العالئية ِيف اخلالف‬ ‫زايل لم يتم حصل ِمنه ال ِعبَادات َوانلِّاكح ِيف ثالث جمدلات‪ ،‬كتاب‬ ‫ِ‬
‫ح ُصول يف علم ُ‬ ‫َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ ِّ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اْلينَات يف رشح أ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫أصول‬ ‫الصفات‪ ،‬كتاب الم‬ ‫سماء اهلل تعاَل و‬ ‫أربع جمدلات‪ ،‬كتاب لوامع َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫انلحو لم يتم‪ ،‬رشح سقط الزند لم يتم‪،‬‬ ‫ال ِفقه‪ ،‬كتاب ِيف أبطال القيَاس‪ ،‬رشح كتاب املفصل للزُمرشي ِيف‬
‫ْ ُ‬ ‫َّ‬ ‫رشح نهج اْلالعة لم يتم‪ ،‬كتاب فَ َضائل َّ‬
‫حابَة‪ ،‬كتاب َمنَاقِب الشافِ ِِع‪ ،‬كتاب نِ َهايَة ال ُعقول ِيف دراية‬ ‫الص َ‬
‫ِ‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َُ‬ ‫ُْ‬
‫اْل ُصول جمدلان‪ ،‬كتاب املحصل جمدل‪ ،‬كتاب املطالب ال َع ِايلَة ثالث جمدلات لم يتم َوه َو آخر َما ألف‪ ،‬كتاب‬
‫َُ َ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ُ‬ ‫أصول ّ‬ ‫اْل ْر َبعْي يف ُ‬ ‫َْ‬
‫اتلق ِديس جمدل ألفه‬ ‫اَلين‪ ،‬كتاب املعالم َوه َو آخر مصنفاته من الصغار‪ ،‬كتاب تأسيس‬ ‫ِ‬
‫َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َْ َ‬ ‫َُ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُّ ْ‬
‫هل َعنه ألف‪ِ ،‬دينَار ‪،‬كتاب القضاء َوالقدر‪ِ ،‬ر َسالة احل ُ ُدوث‪،‬‬ ‫للسل َطان امللك ال َعا ِدل أيب بكر بن أيُّوب فبعث‬
‫َ‬ ‫َْ‬ ‫ََْ‬ ‫كتاب تعجزي الفالسفة بالْ َف َّ‬
‫ار ِس َّي ِة‪ ،‬كتاب اللطائف الغياثية‪ ،‬كتاب ِشفاء‬ ‫ار ِسي ِة‪ ،‬كتاب الَبا ِهْي اْلهائية بِالف ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫العىي َواخلالف‪ ،‬كتاب اخللق واْلعث‪ ،‬كتاب اخلمسْي ِيف أصول اَلين‪ ،‬كتاب عمدة اْلنظار وزينة اْلفاكر‪،‬‬
‫َ َْْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َْ ْ َ‬
‫عصمة اْلن ِبيَاء‪ ،‬كتاب امللخص‪،‬‬ ‫الرسالة املحمدية‪ ،‬كتاب‬ ‫الرسالة الصاحبية‪ ،‬كتاب‬ ‫كتاب اْلخالق‪ ،‬كتاب‬
‫ُ‬
‫كتاب املباحث املرشقية‪ ،‬كتاب اإلنارات ِيف رشح اإلشارات‪ ،‬كتاب ْلاب اإلشارات‪ ،‬رشح كتاب عيُون‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ّ َُ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ ْ َ‬
‫اَلين حم َّمد بن ِمياك ِئيل َووجدت شيخنَا‬ ‫ار ِس َّي ِة لك َمال‬ ‫احلِكمة‪ ،‬الرسالة الكمايلة ِيف احلقائِق اإلهلية ألفها بِالف ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫وست ِمائة بِ ِد َمشق‪ِ ،‬ر َسالة‬
‫ْ‬
‫يب ِيف سنة ُخس َوعرشين ِ‬ ‫نقلها إ ََل الْ َع َر ّ‬ ‫اَلين ُحمَ َّمد اْلرموي قد َ‬ ‫اإل َمام الْ َعالم تَاج ّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِّ‬ ‫َْ ْ َ ْ َ‬
‫اْلوهر الفرد‪ ،‬كتاب الراعية‪ ،‬كتاب ِيف الرمل‪ ،‬كتاب مصادرات أقليدس‪ ،‬كتاب ِيف اهلندسة‪ ،‬كتاب نفثة‬
‫ّ ُّ ْ‬
‫اَلنيَا‪ ،‬كتاب االختبارات العالئية‪ ،‬كتاب االختبارات السماوية‪ ،‬كتاب إحاكم‬ ‫املصدور‪ ،‬كتاب ِيف ذم‬
‫َ‬ ‫الرس املكتوم‪ ،‬كتاب الرياِ املونقة‪ ،‬ر َسالَة يف َّ‬ ‫ح َاكم‪ ،‬كتاب املوسوم يف ِّ ّ‬ ‫َْ ْ‬
‫انلفس‪ِ ،‬ر َسالة ِيف انلبوات‪ ،‬كتاب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اْل‬
‫ْ‬
‫املْلل وانلحل‪ ،‬منتخب كتاب دنكاوشا‪ ،‬كتاب مبَاحث ال ُو ُ‬ ‫َ‬
‫جود‪ ،‬كتاب نِ َهايَة اإلجياز ِيف دراية اإلعجاز‪،‬كتاب‬
‫اْل ْ َ‬‫َْ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ‬
‫ْسار املودعة ِيف‬ ‫اتلن ِبيه ىلع بعض‬ ‫اْلينات‪ِ ،‬ر َسالة ِيف‬ ‫مبَاحث اْلدل‪ ،‬كتاب مبَاحث احلُدود‪ ،‬كتاب اْليَات‬
‫ب الك ِبري‪ ،‬كتاب ِيف انلبض‬
‫ِّ ّ ْ َ‬
‫كتَاب الط‬ ‫َْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ‬
‫بعض سور الق ْرآن ال َع ِظيم‪ ،‬كتاب اْلَا ِمع الك ِبري لم‬
‫يتم‪،‬ويعرف أيضا بِ ِ‬
‫الرس ِ ّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َ‬ ‫الر ْ َ‬
‫اَلين عبد َّ‬ ‫ُجمَدل‪ ،‬رشح ُكيات القانون لم يتم وألفه للحكيم ث َقة ّ‬
‫خِس‪ ،‬كتاب‬ ‫محن بن عبد الك ِريم‬ ‫ِ‬
‫الط ّ‬ ‫مسائل يف ِّ‬ ‫اْل ْرش َبة‪َ ،‬‬ ‫َْ‬ ‫َ ْ‬ ‫ْ‬
‫ب‪ ،‬كتاب الزبدة‪ ،‬كتاب الفراسة‬ ‫الرأس ِإَل احللق لم يتم‪ ،‬كتاب‬ ‫الترشيح من َّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬

‫طبقات الشافعيْي املؤلف ‪ :‬ابن كثري صفحة ‪338‬‬

‫‪119‬‬
‫حممد بن عمر بن احلسْي بن احلسن بن لَع العالمة سلطان املتلكمْي يف زمانه فخر اَلين أبو عبد اهلل‬
‫القرَش اْلكري اتلييم الطَبستاِّن اْلصل ثم الرازي ابن خطيبها الشافِع املفرس املتلكم‪ ،‬صاحب املصنفات‬
‫املشهورة والفضائل الغزيرة املذكورة‪ ،‬اشتغل أوال ىلع واَله اإلمام ضياء اَلين عمرو‪ ،‬وهو من تالمذة حم ي‬
‫السنة اْلغوي‪ ،‬ثم ملا مات واَله قصد الكمال السمناِّن‪ ،‬فاشتغل عليه مدة‪ ،‬ثم اعد إَل الري‪ ،‬فاشتغل ىلع املجد‬
‫احلنبِل صاحب حممد بن حيىي الفقيه أحد تالمذة الغزايل‪ ،‬وأتقن علوما كثرية‪ ،‬وبرز فيها‪ ،‬وتقدم وساد‪،‬‬
‫وقصده الطلبة من سائر اْلالد‪ ،‬وصنف يف فنون كثرية‪ ،‬فمن ذلك‪ :‬تفسريه املشهور‪ ،‬وهل تفسري الفاحتة يف جمدل‬
‫مفرد‪ ،‬وهل رشح اْلسماء احلسىن‪ ،‬وهل مناقب الشافِع اذلي فيه من احلاكيات الغرائب‪ ،‬وقد رشح الوجزي أو‬
‫أكرثه‪ ،‬وهل رشح سقط الزند‪،‬‬

‫ورشح املفصل واملحصول يف أصول الفقه واملنتخب‪ ،‬وهل اْلربعون يف علم الالكم‪ ،‬ونهاية العقول واملطالب‬
‫العايلة‪ ،‬وتأسيس اتلقديس‪ ،‬وكتاب امللخص‪ ،‬ورشح اإلشارات يف اْلصول وغري ذلك من املصنفات املبتدعة‪،‬‬
‫ومنها ما ذكره القايض شمس اَلين ابن خلاكن‪ ،‬وهو كتاب الرس املكتوم يف ُماطبة الشمس وانلجوم‪ ،‬وقد‬
‫قيل‪ :‬إنه إنما صنفه ْلم امللك خوارزم‪ ،‬وأنها أعطته ىلع ذلك جعال‪ ،‬فعمله صناعة تلمكنه يف العلوم‪ ،‬ومنهم‬
‫من أنكر أن يكون من مصنفاته‪ ،‬واهلل أعلم‪.‬‬

‫(‪ )1‬معجم االدباء ارشاد االريب ايل معرفه االديب اْلزء ‪ 6 :‬صفحة ‪3585 :‬‬
‫ّ‬
‫حممد بن عمر بن احلسْي فخر اَلين أبو عبد اهلل الرازي الفقيه احلكيم اْلديب املتلكم املفرس العالمة فريد‬
‫دهره ونسيج وحده فخر اَلين أبو عبد اهلل القرَش اتلييم اْلكري الطَبستاِّن اْلصل الرازي املوَل ابن‬
‫خطيب ّ‬
‫الري الشافِع اْلشعري‬

‫(‪ )11‬الشجرة املباركة يف أنساب الطاْلية املؤلف صفحة ‪11 :‬‬

‫حول الكتاب‪ :‬هو الشجرة املباركة يف أنساب الطاْليّة‪ ،‬كما جاء يف آخر النسخة املخطوطة‪.‬‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫و من العجب أِّن لم أعرث ىلع ذكر اسم الكتاب يف تآيلفه و تصانيفه مع أنه ذكر هل ما يقارب من مائة‬
‫ّ‬
‫مصنف و تأيلف يف العلوم املختلفة‪ ،‬و لم يذكروا أرباب التاجم هذا الكتاب و ال عرثوا عليه‪.‬‬
‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬
‫العالمة الفقيه ّ‬ ‫ّ ّ‬
‫النسابة آية اَّلل العظىم املرعيش انلجيف (رمحه اَّلل) من العثور‬ ‫و قد وفق اَّلل املوىل اْلليل‬
‫و الوقوف ىلع وجود الكتاب يف مكتبة جامع السلطان أمحد اثلالث يف استانبول حتت رقم (‪ .)5500‬فأرسل‬
‫‪120‬‬
‫ّ‬ ‫اَّلل ْلخذ الصورة من النسخة‪ ،‬و وفّق بعد ّ‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫حتمل املشاق‬ ‫وَله العالمة اَلكتور السيّد حممود املرعيش حفظه‬
‫الكثرية ْلخذ الصورة من الكتاب‪.‬‬
‫ّ‬
‫اَّلل) ّ‬ ‫ّ‬
‫مين القيام بتحقيق الكتاب و تصحيحه و طبعه و نرشه يف سلسلة منشورات‬ ‫ثم طلب سماحته (رمحه‬
‫ّ‬
‫العامة‪.‬‬ ‫مكتبته‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫فقمت بتحقيق الكتاب مع االستمداد من إرشاداته القيّمة املؤثرة يف كيفيّة َتريج الكتاب‪ ،‬فجزاه اَّلل عن‬
‫االسالم و أهله خري جزاء املحسنْي‪.‬‬
‫ّ‬ ‫و هذه النسخة انلفيسة قد كتبت من نسخة يه ّ‬
‫خبط املؤلف و جاء يف آخر النسخة ما هذا لفظه‪:‬‬
‫و هذا آخر هذا املخترص يف أنساب الطاْليّة‪ ،‬كتب هذه النسخة من نسخة ّ‬
‫صححها اإلمام فخر اَلين‬
‫الرازي مصنّف هذه النسخة‪ ،‬و كتب ىلع ظهرها ّ‬
‫خبطه بهذه العبارة‪:‬‬
‫ّ‬
‫املسىم بالشجرة املباركة قرأته ىلع السيّد اْلجل العالم املحتم شمس اَلين جمد اإلسالم‬
‫ّ‬ ‫هذا الكتاب‬
‫ّ‬
‫رشف العتة لَع بن رشف شاه بن أيب املعايل أدام اَّلل جمده‪ ،‬و سمع هو هذا الكتاب بتمامه من لفظي‪ ،‬و‬
‫ّ‬
‫عين بالرشائط املعتَبة عند أهل الصنعة‪ ،‬و رشطت عليه أن يبالغ يف نيف املتّهمْي‪ ،‬و اَّلل‬
‫أجزت هل روايته ّ‬
‫ّ‬
‫تعاَل يوفقه القتناء اخلريات و االحتاز عن السيّئات‪.‬‬
‫ّ‬
‫اَّلل هل باخلري‪ ،‬أثبته يف ّ‬ ‫ّ‬ ‫خط ّ‬ ‫و هذا ّ‬
‫غرة شعبان‬ ‫حممد بن عمر بن احلسْي الرازي مصنف هذا الكتاب‪ ،‬ختم‬
‫سنة سبع و تسعْي و ُخسمائة‪ ،‬و احلمد َّّلل ّ‬
‫رب العاملْي و الصالة ىلع خري خلقه ّ‬
‫حممد وآهل أمجعْي‪ ،‬و كتبه‬
‫الفقري وحيد بن شمس اَلين سنة (‪ )052‬انته‪.‬‬

‫هذا و قد بذلت الوسع و الطاقة يف تصحيح الكتاب و حتقيقه‪ ،‬و املراجعة إَل مصادر كثرية من كتب‬
‫النسب من مطبوع و ُمطوط‪ ،‬و جعلت للكتاب فهرسا جامعا ذات املواضيع املختلفة‪.‬‬
‫يتفضلوا و يمنّوا ّ‬
‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬
‫لَع‬ ‫اْلعزاء الكرام اذلين يراجعون الكتاب أن‬ ‫و أرجو من العلماء اْلفاضل و املحققْي‬
‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬
‫بما َليهم من انلقد و تصحيح و تعليق ما لعلنا وقعنا فيه من اْلخطاء و االشتباهات و الزالت‪ ،‬فإن‬
‫ّ‬
‫اإلنسان حمل اخلطأ و النسيان‪.‬‬
‫ّ‬
‫العامة الِت ّ‬ ‫ّ ّ‬
‫أسسها سماحة املرجع اَليين آية‬ ‫و باخلتام أِّن اقدم ثنايئ العاطر و الشكر اْلزيل إلدارة املكتبة‬
‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬
‫اَّلل العظىم السيّد شهاب اَلين املرعيش انلجيف (رمحه اَّلل) ىلع اهتمامها يف إحياء آثار أسالفنا املتقدمْي‪.‬‬

‫‪121‬‬
‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬
‫جل و ّ‬
‫العام إلدارة املكتبة العالمة‬ ‫عز أن يزيد يف توفيق وَله صاحب اهلمم العايلة اْلمْي‬ ‫و أطلب إيله‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫اَلكتور السيّد حممود املرعيش حفظه اَّلل تعاَل و أبقاه‪ ،‬فإنه بمساعيه و هممه العايلة قد أحىي كثريا من‬
‫ّ‬
‫آثار أسالفنا‪ ،‬فجزاه اَّلل خري جزاء املحسنْي‪.‬‬
‫ّ‬ ‫و احلمد َّّلل ّ‬
‫رب العاملْي‪ ،‬و السالم علينا و ىلع عباد اَّلل الصاحلْي‪.‬‬

‫السيّد مهدي الرجايئ‬


‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬
‫احلجة‪ 5650 -‬ه ق قم املقدسة‪ ،‬ص ب ‪70502 -027‬‬ ‫أول ذي‬

‫(‪ )11‬رسائل يف علم اْلنساب للسيد احلسْي بن حيدر اهلاشيم ص ‪115-111‬‬

‫يثبت النسب بالعالمة الواضحات وباْلينات اثلابتات ويثنب بالشبهات ملا يتتب عليه من حقوق واستحقاق‬
‫ومعامالت وقد عد علماء النسب ُخس طرائق ثلبوته‬

‫الطريق اْلول‪ :‬استفاضة النسب وشهرته يف بدله‪ ،‬شهرة تثمر علما‪ ،‬واستفاضة بْي عدد من انلاس يقع العلم‬
‫خبَبهم أو الظن القوي‪ ،‬ويؤمن توافقهم ىلع الكذب مع عدم املعارِ‪ ،‬واالستفاضة تعين التسامع ويه من‬
‫أظهر اْليتات وتتوفق اَلواِع اَل نقلها وإنا خصوها بالتسامع ْلن النسب أمر ال مدخل للرؤية فيه‪...‬‬

‫الطريق اثلاِّن" كتب النسابْي اْلبدال العلماء اثلقات املحققْي اْلثبات الِت لم تلحقها أيدي اهلواة العابثْي‬
‫والضعفاء املتوكْي والوضاع الاكذبْي ال سيما إن نانت مشهورة منترشة‪ ،‬أما ان نانت ُمطوطة فيجب اتلثبت‬
‫من اخلطوط ومقابلة النسخ املخطوطة ومَّت عرف خط النسابة املحقق اثلقة فإنه يعمل به ويكون مستندا‬
‫رشعيا وعليه العمل يف القديم واحلديث‬

‫الطريق اثلالث‪ :‬قيام اْلينة الرشعية واْلينة يه الشهادة فيشهد رجالن عدالن معروفان بعداتلهما ىلع صدق‬
‫اَلعوى‪ ،‬أما اْلعىم فيف شهادته اختالف وقيل يشهد يف ما شأنه االستفاضة ناملوت والنسب‪ ،‬فيقولون ‪:‬‬
‫أشهد أِّن لم أزل أسمع من اثلقات وغريهم أن فالنا يكون نسبه كذا أو أن نسبته تكون كذا‪.‬‬

‫الطريق الرابع‪ :‬أن تعتف القبيلة وتقر لفرد أو مجاعة بضدق النسب وصحته ومقصودنا باْلماعة أي إحدى‬
‫كطبقات النسب‪ ،‬واعتاف القبيلة وإقرارها يكون كذلك ْلجل االستفاضة فيها ال قيمة للشهادات الشاذة‬
‫كما ال قيمة لشهادة زعبم القبيلة منفردا ال سيما ان نان جاهال باْلنساب واْلخبار‬

‫‪122‬‬
‫الطريق اخلامس ‪ :‬أن يعتف رجل اعقل ويقر أن فالنا يكون ابنه واكن املدِع ممن يوَل مثله ملثل اَلِع‪،‬‬
‫وانتفت املوا نع واملوانع كثرية حنو أن يكون اتلفاوت يف العمر بينهما حنو عرش سنْي بل ال بد أن يكون‬
‫أكرث‪ ،‬وحنو كونهما من أهل بدل واحد ْلن ثبوت النسب يعتمد اتلصور‪.‬‬

‫(‪«)13‬فتح اْلاري البن حجر» (‪:)353 /5‬‬


‫ْ َ َ َ َ َ َ ْ َ َّ َ َ َ َّ َ َ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ َ َّ َّ َ ُ َ َ ُ‬ ‫َّ ْ َ َ ُ ْ ُ َ ٌ َ َ‬ ‫َ‬
‫ب فيُ ْستَفاد‬ ‫مجة َمعقودة لِش َهاد ِة ِاالس ِتفاض ِة وذكر ِمنها النسب والرضاعة والموت الق ِديم فأما النس‬ ‫«ه ِذهِ الت‬
‫ْ َْ ُ‬
‫مجاع»‬ ‫اإل‬
‫ََْ ُ َ‬ ‫َّ َ َ َ َّ ُ ْ َ‬ ‫ْ َ َ‬
‫يث الرضاع ِة ف ِإنه ِمن ال ِز ِم ِه وقد ن ِقل ِفي ِه ِ‬
‫ِمن أحا ِد ِ‬

‫«املغين البن قدامة ‪ -‬ط مكتبة القاهرة» (‪:)131 /11‬‬

‫«(‪ )0726‬مسألة؛ قال‪( :‬وما تظا هرت به اْلخبار‪ ،‬واستقرت معرفته يف قلبه‪ ،‬شهد به‪ ،‬نالشهادة ىلع النسب‬
‫والوالدة) هذا انلوع اثلاِّن من السماع‪ ،‬وهو ما يعلمه باالستفاضة‪ .‬وأمجع أهل العلم ىلع صحة الشهادة بها‬
‫يف النسب والوالدة‪ .‬قال ابن املنذر‪ :‬أما النسب فال أعلم أحدا من أهل العلم منع منه‪ ،‬ولو منع ذلك‬
‫الستحالت معرفة الشهادة به‪ ،‬إذ ال سبيل إَل معرفته قطعا بغريه‪ ،‬وال تمكن املشاهدة فيه‪ ،‬ولو اعتَبت‬
‫املشاهدة‪ ،‬ملا عرف أحد أباه‪ ،‬وال أمه‪ ،‬وال أحدا من أقاربه»‬

‫«احلاوي الكبري» (‪:)25 /13‬‬

‫ال‬ ‫َُْ َ ََ ْ َ‬ ‫ََْ‬ ‫َ َ ِّ ْ َ َ‬ ‫ْ‬


‫اخل َ‬ ‫ْ َ َ َّ‬
‫ِ‬ ‫ت ب َس َ‬ ‫«(فَ ْص ٌل) ‪َ :‬وأَ َّما النَّ َس ُ‬
‫ب َفيَثْبُ ُ‬
‫ات ُمت ِلف ٍة وأحو ٍ‬ ‫ار ِج إَِل حد ِاالس ِتفاض ِة ِيف أوق ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬ ‫الش‬ ‫َب‬
‫ِ‬ ‫اخل‬ ‫اع‬ ‫م‬ ‫ِ‬
‫َُ‬ ‫َ ََ ْ َ ْ َُ ُ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ُمتَبَايِنَ ٍة ِم ْن َمد ٍح‪َ ،‬وذمٍ ّ ‪ ،‬وسخط‪ ،‬ورىض يسمع انلاس ِفيها ىلع اخ ِتالفِ ِهم‪ ،‬يقولون‪ :‬هذا فالن ابن فال ٍن‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫َ ْ ْ َ ُ َ َّ َ َ َ ْ ُ ُ َ ُ‬ ‫َ َ َ ْ َ ُ ُّ َ ُ َ َ َ ْ َ َ َ ُ ُ َ َ َ ْ َ َ‬ ‫َ َ ُ ُّ َ ُ َّ َ‬
‫ت ن َسبُه‬ ‫اش ٍم أو ِمن ب ِين أمية‪ ،‬فيثب‬ ‫ب أىلع‪ ،‬فيقولون‪ :‬هذا ِمن ب ِين ه ِ‬ ‫ب إَِل أ ٍب أو يعمونه بِنس ٍ‬ ‫فيخصونه بِالنس ِ‬
‫َْ‬ ‫َ َّ ْ َ‬
‫اْلن ْ َسا َب تَلْ َ‬ ‫َ ْ َ َ ْ ْ َ ً َ ُ ْ َ ُ ُ َ َّ‬ ‫ْ َ َ َّ‬ ‫َ ُُْ‬ ‫ُْ ُ‬
‫ح ُق بِا ِال ْس ِتدال ِل‬ ‫ْي‪ِْ ،‬لن‬‫َب الشائِ ِع‪ ،‬و ِإن نان اس ِتدالال ال يقطع بِمع ٍ‬ ‫وص‪ ،‬والعمومِ ‪ ،‬بِاخل ِ‬ ‫ِيف اخلص ِ‬
‫َ َ‬ ‫ْ َ َ َ َ ََْ َ ْ َ ْ ُ ُ‬ ‫ْ ْ َ ُ َ ْ َ ْ َ َ َ ُّ ْ َ َ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫َب أن يبلغوا َعدد‬ ‫االس ِتدال ِل دون القط ِع‪ ،‬وأقل العد ِد ِيف اس ِتفاض ِة هذا اخل ِ‬ ‫دون القطع‪ ،‬فجازرت لِشهاد ٍة ِفيها بِ ِ‬
‫َّ ُ َ َ َ َ‬ ‫َ َ ُّ ُ َ ْ َ َ ْ ُ َ َ َ َ ُ َ َ ً َ َ َ ً َ ْ ُ‬ ‫اتل َواتُر‪َ ،‬وقَ َال أَبُو َحا ِم ٍد ْ ْ َ‬
‫َبا ال ش َهادة‪ ،‬فيَش َهد بِ ِه السا ِمع شهادة‬ ‫ان نسبه خ‬ ‫يين‪ :‬أقله عدال ِن يذكر ِ‬ ‫اإلس ِفرايِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬
‫َ َ ْ َ ُ َّ‬ ‫َ َ ْ ْ ُ َ َّ َ َ‬ ‫َ ْ َ َ َ َْ‬ ‫ََ َْ َ ُ‬ ‫َْ‬
‫ريهِ‪َ ،‬وهذا َوه ٌم ِمنه ِْلن ق ْول االثنْي من أخبار اْلحاد‪ ،‬وأخبار ال تبلغ َحد‬ ‫نف ِس ِه‪ ،‬وال يشهد بِ ِه عن شهاد ِة غ ِ‬
‫َ ُ َ َ َ ُ َّ َ ُ ْ ُ ْ َ َ َ ْ ُ ْ ُ َ َ ُ‬ ‫ْ ُْ‬ ‫َْ َ ُ َْ ْ ُ ُ‬ ‫ََ َ َ َ ْ ُ َََْ‬ ‫ُْ ْ َ‬ ‫َّ‬
‫َبهِ‪ ،‬وهو عدد اتلوات ِر المنتَف عنه المواطأة‬ ‫يض‪ ،‬فوجب أن يعتَب ِفي ِه العدد المقطوع بِ ِصد ِق ُم ِ ِ‬ ‫الشائِ ِع المست ِف ِ‬
‫َْ َ‬
‫َوالغل ُط»‬

‫‪123‬‬
‫)‪ (13‬السلوك يف طبقات العلماء وامللوك (‪)362 /3‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫« َومن بَيت أيب علوي قد تقدم ل ُهم بعض ذكر َم َع ذكر أيب َج ِديد َم َع واردي تعز وهم بَيت َصالح َط ِريق َونسب‬
‫اسمه عبد‬‫لَع باعلوي َنا َن فَقيها حيفظ ال ْ َوجزي للغزايل غيبا َو َاك َن َهلُ َعم ْ‬
‫اعة ِمنْ ُهم حسن بن ُحمَ َّمد بن َ ّ‬ ‫مج َ‬
‫فيهم َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ َ‬ ‫لَع بن باعلوي َو ِمنْ ُهم َ ّ‬ ‫الر ْ َ‬
‫الصالة‬ ‫لَع بن باعلوي نان كثري ال ِعبَادة َع ِظيم القدر ال يكاد يفت َعن‬ ‫محن بن َ ّ‬ ‫َّ‬
‫ْ‬
‫اف َعل َح ََّّت يرد َّ‬ ‫َُ َ َ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫الس َالم َعلَيْك ايها َّ‬ ‫ثم َمَّت تشهد قَ َال َّ‬ ‫َّ‬
‫انل ِِب صىل اهلل‬ ‫هل فقال ال ازال‬ ‫انل ِِب ويكرر ذلِك فقيل‬
‫لَع بن باعلوي‬ ‫اسمه َ ّ‬‫اسمه ُحمَ َّمد ابْن َص َالح َوهل ابْن َعم ْ‬ ‫كرر َذلك ولعِل وَل ْ‬ ‫َ ُ َ‬ ‫ََ َ‬
‫َعليْ ِه َوسلم فاكن كثريا ما ي‬
‫َ‬
‫ِ‬
‫َ‬ ‫َْ ً َ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ َّ َ َ َ‬ ‫َْ‬
‫اق اَل‬
‫بعض تفاصيل ابا علوي امحد بن حممد نان ف ِقيها فاضال تويف سنة ‪ 056‬تق ِريبا وعبد اهلل بن علوي ب ٍ‬
‫ْاْلن حسن َّ‬
‫اتل َع ُّبد وسلوك اتلصوف‬

‫‪124‬‬
BAB ENAM
BAHAYA MEMBENCI AHLUL BAIT NABI ‫ﷺ‬

● Menyakiti keluarga Nabi ‫ ﷺ‬sama dengan menyakiti Nabi ‫ﷺ‬.

Putri Abu Lahab yang ikut Hijrah Ke Madinah yang tidak lain adalah
sepupu Nabi ‫ ﷺ‬pernah diejek oleh para wanita : “Engkau putri Abu
Lahab, hijrahmu itu tidak berguna.”
Maka beliau mengadukan hal itu kepada Nabi ‫ﷺ‬. Nabi memintanya
duduk, kemudian setelah shalat Dhuhur, Nabi ‫ ﷺ‬duduk di mimbar
kemudian bersabda:
َ َ‫ب يَ ْو َم الْقي‬
‫ام ِة‬ َ ‫وسلْ َه‬ َ ‫وص َد‬
َ ‫اء‬ َ ‫حكم‬
َ ‫ َو‬،‫َح َحا‬ َ ‫اس َما يل أُوذي يف أَ ْهِل فَ َواهلل إ َّن َش َف‬
َّ َ ‫اعِت َتلَنَ ُال‬ َّ ‫َأ ُّي َها‬
ُ ‫انل‬
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ

Wahai manusia, mengapakah aku disakiti melalui keluargaku? Demi


Allah sesungguhnya syafaatku akan mencapai orang-orang suku Ha,
Hakam, Shada dan Salhab di hari kiamat. (HR Thabrani)(1)
Ketika Abbas ra paman Nabi ‫ ﷺ‬diperlakukan tidak baik oleh orang-
orang Quraisy, Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
َ ُ َ َ َ َ َّ ُ ُ َّ ْ ُ َّ ُ َّ َ ٌ َ ُ َ َ َْ ُ ُ َْ َ َ ْ َ َّ َ
‫ال‬ ِ ِ ‫َّلل َول ِ َرس‬
ٍ ‫ «ما بال ِرج‬:‫ ثم قال‬، »‫وهل‬ ِ ِ ‫حيبكم‬ ِ ‫ ال يدخل قلب رج ٍل إِيمان حَّت‬،ِ‫اذلي نف ِِس ِبي ِده‬
ِ ‫و‬
َ ُْ َّ ‫اس؟ فَإ َّن َع َّم‬ ْ َ ُُْ
‫الر ُج ِل ِصنو أ ِب‬ ِ
َّ َ
ِ ‫يؤذون ِين ِيف العب‬

“Demi Allah yang nyawaku berada dalam kuasa-Nya. Tidaklah masuk


keimanan dalam hati seseorang sampai ia mencintai kalian karena Allah
dan rasul-Nya.” Kemudian beliau berkata, “Mengapakah ada orang-
orang yang menyakitiku melalui Abbas? Paman seseorang adalah
saudara ayahnya.” (HR Thabrani)(2)
Dalam ayat-ayat Al-Quran terdapat ancaman keras bagi mereka yang
menyakiti Rasulullah ‫ ﷺ‬di antaranya adalah:

125
َ َ َّ َ ْ ْ ُّ ُ َ ‫اَّلل َو َر ُس‬
ُ َّ ‫وهل لَ َعنَ ُه ُم‬ َ ُ ْ ُ َ َّ َّ
َ َّ ‫ون‬
‫اَلنيَا َواْل ِخ َر ِة َوأ َعد ل ُه ْم َعذابًا ُم ِهينًا‬ ‫اَّلل ِيف‬ ‫اذلين يؤذ‬
ِ ‫إِن‬

Sesungguhnya orang-orang yang menyakiti Allah dan Rasul-Nya. Allah


akan melaknatnya di dunia dan di akhirat, dan menyediakan baginya
siksa yang menghinakan. (QS Al-Ahzab: 57)
Dalam ayat lain disebutkan:
َّ َ ُ َ ُ ْ ُ ْ َ ْ ُ َ َ َ َ َ
‫اَّلل‬
ِ ‫وما نان لكم أن تؤذوا رسول‬

Dan tidak boleh kamu menyakiti (hati) Rasulullah. (QS Al-Ahzab: 3)

● Ancaman Bagi Yang Memusuhi Ahlul Bait


Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
َ ‫انل‬ ُ َّ ‫اْليْت أَ َح ٌد إ َّال أَ ْد َخلَ ُه‬
َّ ‫اَّلل‬ ََْ َ ُ ُْ َ َ ْ َ َّ َ
‫ار‬ ِ ِ َ ‫اذلي نف ِِس ِبي ِده! ال يب ِغضنا أهل‬
ِ ‫و‬

Demi Allah yang nyawaku berada dalam kuasa-Nya. Tidaklah ada


seorang pun membenci kami, Ahlul Bait, kecuali Allah akan masukan ia
ke dalam neraka. (HR Shahih Ibnu Hibban dan Al-Hakim, beliau
mengatakan Shahih sesuai dengan syarat Muslim)(3)

● Tidak bermanfaat Ibadah Orang Yang Membenci Ahlul Bait

Rasulullah ‫ ﷺ‬bersabda:
ِّ ُ ْ َ ُ َّ َْ َْ ُ َ َ ِّ َ ُ ْ َ ً َ ْ َ َ َّ ُ ْ َ َ ِّ
‫ وأن ي َعل َم‬،‫ َوأن يه ِد َي َضالك ْم‬،‫ت قائِ َمك ْم‬ ‫ أن يثب‬:‫يا بين عبد املطلب! إِِّن سألت اَّلل لكم ثالثا‬
َ ْ ْ ُّ َ ْ َ َ َ َ ً َّ َ َ َ َ َ َ ُ َ َ َ ُ ً ُ ْ ُ َ َ ْ َ ْ َ َ َّ ُ ْ َ َ َ ْ ُ َ َ
ِ‫الرك ِن َوال ُمقام‬ ‫ فل ْو أن َر ُجال صفن بْي‬،‫اء‬ ‫ وسألت اَّلل أن جيعلكم جودا جنباء رمح‬،‫جا ِهلكم‬
َّ ‫ َد َخ َل‬-‫صىل اهلل عليه وسلم‬- ‫ت ُحمَ َّم ٍد‬
َ ‫انل‬ َْ ْ ٌ ْ ُ َ ُ َ َّ َ َ َّ ُ َ َ َ َّ َ َ
."‫ار‬ ِ ‫يق اَّلل َوهو مب ِغض ْلِه ِل بي‬
ِ ‫ ثم ل‬،‫فصىل وصام‬
Wahai Bani Abdul Muthalib, sungguh Aku telah memohon kepada Allah
tiga hal untuk kalian, yaitu agar Allah meneguhkan yang benar di antara
kalian, memberi hidayah kepada yang tersesat di antara kalian, dan
mengajarkan yang tidak tahu di antara kalian. Dan Aku memohon
menjadikan kalian orang-orang dermawan, pemberani dan penyayang.
126
‫‪Seandainya ada seorang berdiri merapatkan kaki di antara rukun dan‬‬
‫‪makam (tempat diijabahinya doa) kemudian ia melakukan shalat dan‬‬
‫‪ dalam keadaan membenci Ahlu‬ﷻ ‪puasa, lantas ia bertemu dengan Allah‬‬
‫‪, maka ia akan masuk ke dalam neraka. (HR Al-‬ﷺ ‪Bait Muhammad‬‬
‫‪Hakim, beliau mengatakan ini adalah hadits Shahih sesuai dengan syarat‬‬
‫)‪Muslim)(4‬‬

‫‪● Tidak Membenci Ahlul Bait Kecuali Orang Munafiq‬‬


‫‪ bersabda:‬ﷺ ‪Rasulullah‬‬
‫َّ‬ ‫ُ ُّ َ َ ْ َ َ ْ َّ‬
‫يق‪ ،‬وال ُيبْ ِغ ُضنَا إال منافق ٌّ‬
‫شيق"‬ ‫ت إِال ُم ْؤ ِم ٌن تَ ِ ٌّ‬
‫حيبنا أهل اْلي ِ‬
‫ال ِ‬

‫‪Tidak mencintai kami, Ahlul Bait, kecuali seorang mukmin yang‬‬


‫‪bertakwa. Dan tidaklah membenci kami kecuali seorang munafik yang‬‬
‫)‪celaka. (HR Thabari)(5‬‬
‫‪Referensi‬‬
‫(‪)1‬املعجم الكبري للطَباِّن» (‪(351 /33‬‬
‫َ ْ ُ َ َّ ْ ْ َ َ َ َ‬ ‫َ َّ َ َ‬
‫حاق‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ري‪ ،‬عن حمم ِد ب ِن ِإس‬ ‫َ ْ ُ َّ ْ َ ْ ُ َ‬ ‫َ َّ َ َ ْ َ ُ ْ ُ ُ َ ْ ِّ َ ْ ُّ‬
‫‪ - 550‬حدثنا ِإبرا ِهيم بن دحي ٍم اَلمش ِيق‪ ،‬حدث ِين أ ِيب‪ ،‬ثنا عبد الرمح ِن بن ب ِش ٍ‬
‫َ َ ُ َ‬ ‫َح َّدثَين نَاف ٌع‪َ ،‬م ْو َىل ابْن ُع َم َر‪َ ،‬و َزيْ ُد ْب ُن أَ ْسلَ َم‪َ ،‬عن ابْن ُع َم َر‪َ ،‬و َع ْن َسعيد بْن أَيب َسعيد ال ْ َم ْق ُ‬
‫َب ُّي‪ ،‬ع ْن أ ِيب ه َريْ َرة‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ َ َُ ًَ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ُ َّ ُ ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫َو َع ْن ُحمَ َّمد بْن ال ُمنْكدر‪َ ،‬ع ْن أيب ُه َريْ َر َة‪َ ،‬و َع ْن َع َّم ْ َ‬
‫اجرة‬ ‫ب الم ِدينة مه ِ‬ ‫اْس‪ ،‬قالوا‪ :‬ق ِدمت درة بِنت أ ِيب له ٍ‬ ‫ار ب ِن ي ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َُ ُ‬ ‫َّ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ْي إيلْ َها م ْن بَين ُز َريْق‪ :‬أن ْ ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫َ َ َ َ ْ َ َ َ ْ ُ َ َّ ُّ َ ِّ َ َ َ َ َ ْ َ ٌ َ‬
‫ذلي يقول‬ ‫با ِ‬ ‫ت بِنت أ ِيب له ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫فزنلت دار را ِف ِع ب ِن المعىل الزر ِيق فقال لها نِسوة جال ِ ِس ِ‬
‫هاج ُر ِك؟‪،‬‬ ‫ب} [املسد‪َ ]5 :‬ما ُي ْغين َعنْك ُم َ‬ ‫اهل َو َما َك َس َ‬ ‫ب َما أَ ْغ َىن َعنْ ُه َم ُ ُ‬ ‫ت يَ َدا أَيب ل َ َهب َوتَ َّ‬ ‫ُ َ َّ َ َ َّ َ َّ ْ‬
‫اهلل عز وجل {تب‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬
‫ُّ ْ‬
‫اس الظه َر‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ‬
‫ِب صىل اهلل علي ِه َوسل َم‪ :‬فشكت ِإيلْ ِه ما قل َن لها فسكنها َوقال‪« :‬اج ِل ِِس» ث َّم صىل بِانلَّ ِ‬
‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫ُ َ ْ َ‬ ‫انل َّ َ‬‫َ َ ْ ُ َّ ُ َّ‬
‫فأتت درة ِ‬
‫ْ‬ ‫اعِت َ َتلنَ ُال َ َّ‬ ‫َّ َ َ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫ُ‬ ‫اع ًة ُث َّم قَ َال‪َ « :‬أ ُّي َها َّ ُ َ‬‫ىلع الْمنْ ََب َس َ‬ ‫َ َ َ َ ََ‬
‫َح َحا‪َ ،‬و ُحك َم‬ ‫هلل إِن شف ِ‬ ‫انلاس ما ِيل أو ِذي ِيف أه ِِل ف َوا ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫وجلس‬
‫ب يَ ْو َم الْقيَ َ‬
‫ام ِة»‬ ‫وسلْ َه َ‬
‫اء َ‬ ‫وص َد َ‬
‫َ‬
‫ِ‬

‫(‪«)3‬املعجم الكبري للطَباِّن» (‪:)385 /31‬‬

‫‪127‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ َ ْ َ‬ ‫ُ ْ َ ُ ْ ُ َ َ ََْ‬ ‫اق التُّ ْس َ ُّ‬ ‫َ َّ َ َ ْ ُ َ ْ ُ ْ ُ ْ َ َ‬
‫ير‪ ،‬ع ْن يَ ِزي َد ب ْ ِن أ ِيب‬ ‫تي‪ ،‬ثنا عثمان بن أ ِيب شيبة‪ ،‬ثنا ي ِزيد‪ ،‬عن ج ِر ٍ‬ ‫ِ‬ ‫‪ - 506‬حدثنا احلسْي بن إِسح‬
‫َ َّ ُ َ َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫اء ال َع َّب ُ‬
‫ج َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫يعة‪ ،‬قال‪َ :‬‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫احلَارث‪ ،‬ع ْن عبْد ال ُم َّطلب بْن َرب َ‬ ‫َ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َ ْ َْ‬ ‫َ‬
‫هلل صىل اهلل علي ِه‬ ‫ِب ا ِ‬ ‫اس إَِل ن ِّ‬ ‫ِ‬ ‫هلل ب ِن‬‫ِزيا ٍد‪ ،‬عن عب ِد ا ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ََ َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َ ُ َ ُ ْ َ ٌ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ُ َ‬
‫هلل‪َ ،‬ما نلَا َو ِلق َري ٍش؟ قال‪َ « :‬ما لك َول ُه ْم َح ََّّت أىت بِك؟»‬ ‫َوسلم َوهو مغضب‪ ،‬فقال‪« :‬ما أىت بِك؟» قال‪ :‬يا رسول ا ِ‬
‫َ َ َ ْ َ َ ْ ُ ُ ْ َ ْ ً ُ ُ ُ ْ َ َ َ َ ُ َ َ ُ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ َّ ْ َ َ َّ ْ ٌ َ ْ َ َ َ َ َ‬
‫ْي عيْنيْ ِه‪ ،‬فل َّما‬ ‫ري ذلِك‪ ،‬فغ ِضب حَّت استدر ِعرق ب‬ ‫رشق ٍة‪ ،‬فإِذا لقونا لقونا بِغ ِ‬ ‫قال‪ :‬يلىق بعضهم بعضا بِوجوهٍ م ِ‬
‫ُ َّ َ َ َ َ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫ح ََّّت َّ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ٌ‬
‫يمان َ‬ ‫ب َر ُجل إ َ‬ ‫ْس َي َعنْ ُه قَ َال‪َ « :‬و َّاذلي َن ْفِس بيَده‪ ،‬ال يَدخل قل َ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ ِّ‬
‫وهل» ‪ ،‬ثم قال‪« :‬ما بال‬ ‫َّلل َول ِ َرس ِ ِ‬
‫حيبكم ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ِ‬
‫ْ َ‬ ‫اس؟ فَإ َّن َع َّم َّ‬ ‫ْ َ َّ‬ ‫َ ُُْ َ‬
‫الر ُج ِل ِصن ُو أ ِبي ِه»‬ ‫ِ‬ ‫ال يؤذون ِين ِيف العب ِ‬‫ِرج ٍ‬

‫)‪ (3‬املستدرك ىلع الصحيحْي للحاكم ‪ -‬ط العلمية» (‪(163 /2‬‬


‫ْ‬ ‫َ ُ َ ْ َّ ُ َ َّ ُ ْ ُ َ ْ َّ‬ ‫اَّلل ُحمَ َّم ُد ْب ُن َعبْد َّ َّ َّ ُ‬ ‫َ َّ َ َ َ ُ َ ْ َّ‬
‫اَّلل ب ْ ِن احل َ َس ِن‬
‫اَّلل حممد بن عب ِد ِ‬ ‫اَّلل الصفار‪ ،‬ثنا أبو عب ِد ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫‪ - 6050‬حدثنا أبو عب ِد ِ‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫ََ ُ ْ ُ َ ْ َ ْ َ ْ َ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َُ‬ ‫ُ َ َّ ُ ْ ُ ُ َ ْ ْ‬
‫احل َ ْ َ‬ ‫َ‬
‫ْ ْ َ َ ُّ‬
‫ب‪ ،‬ع ْن َجعف ِر‬ ‫الض ِّ ُّ‬
‫ِب‪ ،‬ثنا أبان بن جعف ِر ب ِن ثعل ٍ‬ ‫يم‪ ،‬ثنا حم َّم ُد ْب ُن ف َضيْ ٍل‬
‫رض ِ ُّ‬
‫اْلصبه ِاِّن‪ ،‬ثنا حممد بن بك ٍ‬
‫ري‬
‫َّ‬ ‫ُ َ‬
‫اهلل َعليْ ِه َو َسل َم‪:‬‬
‫َّ‬ ‫ْ ُ ْ ِّ َ َ َّ ُ َ ْ ُ َ َ َ َ َ ُ ُ َّ‬
‫اَّلل َصىل‬ ‫بْن إيَاس‪َ ،‬ع ْن أَيب نَ ْ َ َ َ ْ َ َ‬
‫يض اَّلل عنه قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫يد اخلد ِري ر ِ‬ ‫رضة‪ ،‬عن أ ِيب س ِع ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬
‫َ َ َ ْ َ ُ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ ٌ َّ َ ْ َ َ ُ َّ ُ َّ َ َ َ َ ٌ َ ٌ َ َ َ ْ ُ ْ َ َْ‬ ‫َ َّ َ ْ‬
‫ت أحد إِال أدخله اَّلل انلار» هذا ح ِديث ص ِحيح ىلع رش ِط مس ِل ٍم ولم‬ ‫اذلي نف ِِس ِبي ِدهِ ال يبغضنا أهل اْلي ِ‬ ‫«و ِ‬
‫َُ‬
‫خي ِّر َج ُاه " [اتلعليق ‪ -‬من تلخيص اذلهِب]‪ - 6050‬سكت عنه اذلهِب يف اتللخيص‬

‫«صحيح ابن حبان‪ :‬اتلقاسيم واْلنواع» (‪:)313 /2‬‬


‫َ‬ ‫َ ُ ْ ُ َ َّ َ َ‬ ‫الر َّقة‪ ،‬قَ َال‪َ :‬‬ ‫ْ َ َ ْ َ َّ ُ‬ ‫ْ‬
‫احل ُ َس ْ ُ‬
‫ْي ْب ُن َعبْ‬ ‫«‪ - 5050‬أَ َ‬
‫ار‪ ،‬قال‪َ :‬حدثنا أ ْس ُد‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ام‬ ‫ش‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫دثنا‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ان‪ ،‬ب َّ‬
‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ق‬‫ال‬ ‫يد‬‫ز‬ ‫ي‬
‫ِ ِ‬‫ن‬‫ب‬ ‫هلل‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫نا‬‫خَب‬
‫ْ ُ ْ ِّ َ َ َ َ َ ُ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ‬ ‫َ ُ ْ ُ َ َّ َ َ ْ َ ْ ُ َ َ ِّ‬ ‫ُْ ُ َ َ َ َ‬
‫يد اخلد ِري‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ا ِ‬
‫هلل‬ ‫ايـج‪ ،‬عن أ ِيب س ِع ٍ‬ ‫ِّ‬ ‫َّ‬
‫لك انل ِ‬ ‫بن موىس‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا س ِليم بن حيان‪ ،‬عن أ ِيب المتو ِ‬
‫ار»]‪". [6978‬‬ ‫انل َ‬
‫اهلل َّ‬ ‫َ َ ُ ْ ُ َ َ ْ َ َْْ َ ُ ٌ َ ّ‬
‫ال أَ ْد َخلَ ُه ُ‬ ‫َ َّ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬
‫ت رجل إِ‬ ‫اذلي نف ِِس ِبي ِد ِه‪ ،‬ال يب ِغضنا أهل اْلي ِ‬ ‫صىل اهلل عليه وسلم‪" :‬و ِ‬

‫(‪«)4‬املستدرك ىلع الصحيحْي للحاكم ‪ -‬ط العلمية» (‪:)161 /2‬‬


‫ْ َ ُ ْ ُ ُْ َ ْ‬ ‫َ َّ َ َ َ ُ َ ْ َ َ ْ َ ُ ْ ُ ُ َ ْ ْ ْ َ َ ْ َ ُ ْ َ َ ُّ َ ْ َ َ‬
‫ْي ب ْ ِن‬‫‪ - 6055‬حدثنا أبو جعف ٍر أمحد بن عبي ِد ب ِن ِإبرا ِهيم احلافِظ اْلس ِدي‪ ،‬بِهمدان‪ ،‬ثنا ِإبرا ِهيم بن احلس ِ‬
‫ري ِه ِم ْن‬ ‫ك‪َ ،‬ع ْن َع َطاء بْن أَيب َر َب ٍ َ َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫يل ْب ُن أَيب أُ َويْس‪ ،‬ثنا أَيب‪َ ،‬ع ْن ُ َ‬
‫محيْ ِد ب ْ ِن قَيْ ٍس ال َم ِّ ِّ‬ ‫ْ َ ُ‬ ‫َ‬
‫اح‪ ،‬وغ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫يزيل‪ ،‬ثنا ِإسما ِع‬ ‫ِد ِ‬
‫َّ َ َ‬ ‫َ َ َّ ُ َ ْ ُ َ َّ َ ُ َ َّ َ َّ ُ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫حاب ابْن َع َّباس‪َ ،‬ع ْن َعبْد َّ ْ َ َّ‬ ‫أَ ْص َ‬
‫اهلل َعلي ِه َو َسل َم قال‪ " :‬يَا‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫اس ر ِيض اَّلل عنهما‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫اَّلل ب ِن عب ٍ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫كم‪ْ،‬‬ ‫ِّ َ َ ْ ُ َّ َ َ ُ ْ َ َ ً َ ْ ُ َ ِّ ُ َ َ ُ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ َّ ُ ْ َ َ ْ ُ َ ِّ َ َ َ ُ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ ْ ُْ‬
‫ب‪ِ ،‬إِّن سألت اَّلل لكم ثالثا‪ :‬أن يثبت قائِمكم‪ ،‬وأن يه ِدي ضالكم‪ ،‬وأن يعلم جا ِهل‬ ‫ب ِين عب ِد المط ِل ِ‬
‫ام ُث َّم لَ ِ َ‬ ‫كن َوال ْ َم َقامِ فَ َص َّىل‪َ ،‬و َص َ‬ ‫َ َ َ ْ ُ َّ َ َ ْ َ ْ َ َ ُ ْ ُ َ َ َ ُ َ َ َ ُ َ َ َ َ َ ْ َ َّ َ ُ ً َ َ َ َ ْ َ ُّ ْ‬
‫يق‬ ‫وسألت اَّلل أن جيعلكم جوداء جنداء رمحاء‪ ،‬فلو أن رجال صفن بْي الر ِ‬

‫‪128‬‬
‫َ َُ‬ ‫َّ َ َ ُ َ ُ ْ ٌ َ ْ َ ْ ُ َ َّ َ َ َ َّ َ َ َ َ ٌ َ َ ٌ َ ٌ َ َ‬
‫ىلع َ ْ‬
‫رش ِط ُم ْس ِل ٍم‪َ ،‬ول ْم خي ِّر َج ُاه»‬ ‫ت حمم ٍد دخل انلار «هذا ح ِديث حسن ص ِحيح‬
‫اَّلل وهو مب ِغض ِْله ِل بي ِ‬
‫[اتلعليق ‪ -‬من تلخيص اذلهِب]‪ - 6055‬ىلع رشط مسلم‬

‫(‪)5‬استجالب ارتقاء الغرف ِبب أقرباء الرسول ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬وذوي الرشف» (‪:)333 /1‬‬
‫ُ ُّ َ َ ْ َ َ ْ َّ‬
‫ت إِال‬
‫حيبنا أهل اْلي ِ‬
‫«‪ - 560‬وعن جابر ‪-‬ريض اهلل عنه‪ -‬قال‪ :‬قال رسول اهلل ‪-‬صىل اهلل عليه وسلم‪" :-‬ال ِ‬
‫َّ‬
‫الط ُّ‬
‫َبي»‬ ‫ُّ‬
‫املحب َّ‬ ‫يق‪ ،‬وال ُيبْ ِغ ُضنَا إال منافق ٌّ‬
‫شيق"‪ .‬ذكره‬ ‫ُم ْؤ ِم ٌن تَ ِ ٌّ‬

‫‪129‬‬
BAB TUJUH
NASAB RUH DAN JASMANI
Hubungan intisab dengan Rasulullah ‫ ﷺ‬ada dua macam, hubungan ruh
karena ilmu dan keimanan dan hubungan karena nasab. Seorang bisa
menjadi pewaris Rasululullah ‫ ﷺ‬walaupun bukan keturunanya bisa jadi
karena ilmunya, seperti sabda Nabi ‫ﷺ‬:
َ َ َ َ َ َ َ ْ ْ ُ َّ َ َ ً َ ُ َ َْْ َُ ُ َ َ َ ُ ْ َّ
‫ أخذ‬،‫ ف َم ْن أخذ بِ ِه‬،‫ َو ِإن َما َو ِرثوا ال ِعل َم‬،‫ارا َوال ِد ْره ًما‬ ‫ ل ْم يُ َو ِّرثوا ِدين‬،ِ‫اء ه ْم َو َرثة اْلن ِبيَاء‬‫ِإن العلم‬
ّ
»‫ِِبَ ٍظ َوافِ ٍر‬

Sesungguhnya para ulama merupakan pewaris para nabi. Mereka


tidak mewarisi dinar maupun dirham. Mereka hanya mewarisi ilmu.
Siapa yang mengambilnya, maka ia mengambil bagian yang banyak.
(HR Bukhari dengan ta’liqnya, Ahmad, Abu Dawud, Turmudzi, Ibnu
Majah, Ibnu Hibban, dan Baihaqi)(1)
Ada pula yang menjadi bagian dari Ahlul Bait karena kedekatannya
dengan Nabi ‫ ﷺ‬seperti sabda Nabi ‫ ﷺ‬mengenai Salman Al-Farisi:
ْ َّ ُ َ ْ َ
ْ َ ‫أه َل‬
‫ت‬
ِ ‫اْلي‬ ‫سلمان منا‬

Salman adalah bagian dari kami, Ahlul Bait. (HR Ibnu Saad, Thabrani,
Hakim, Ibnu Asakir)(2)
Juga sabda Nabi kepada Watsilah bin Al-Asqa:
َْ َ ْ ‫وأَن‬
‫ت ِم ْن أه ِِل‬

Engkau bagian dari keluargaku. (HR Ibnu Abi Syaibah)(3)


Semua itu adalah anugerah dari Allah ‫ﷻ‬, sehingga semua dari kita bisa
memiliki intisab kepada Rasulullah ‫ ﷺ‬melalui jalan masing-masing.

130
‫‪Tentunya mereka yang memiliki dua hubungan sekaligus, yakni‬‬
‫‪hubungan nasab dan hubungan keilmuan adalah lebih utama daripada‬‬
‫‪mereka yang hanya memiliki satu hubungan saja. Wallahu A’lam.‬‬
‫‪Referensi‬‬
‫(‪)5‬صحيح اْلخاري» (‪ 70 /5‬ت اْلغا(‬

‫ب به عل ْ ًما َس َّه َل َّ ُ‬‫َ ْ َ َ َ َ ً َْ ُ ُ‬ ‫َ ٍّ‬ ‫َ َ َّ ْ ُ َ َ َ ُ ْ َ َ ُ‬


‫اَّلل‬ ‫اء هم َورثة اْلنبياء‪ ،‬ورثوا العلم‪ ،‬من أخذه ِِبظ َوافِ ٍر‪َ ،‬ومن سلك ط ِريقا يطل ِ ِ ِ‬ ‫وأن العلم‬
‫َ ُ َ ً َ َ َّْ‬
‫هل ط ِريقا إَِل اْلن ِة‬

‫«جامع اْلحاديث» (‪:)607 /50‬‬


‫ً‬ ‫ً‬
‫طريقا يطلب فيه ً‬
‫علما سلك اهلل به طريقا من طرق اْلنة وإن املالئكة تلضع أجنحتها‬ ‫«‪ -55652‬من سلك‬
‫لطالب العلم رضا بما يصنع وإن العالم ليستغفر هل من ىف السموات ومن ىف اْلرِ واحليتان ىف جوف املاء‬
‫وإن فضل العالم ىلع العابد كفضل القمر يللة اْلدر ىلع سائر الكواكب وإن العلماء ورثة اْلنبياء وإن‬
‫ً‬
‫درهما إنما ورثوا العلم فمن أخذه أخذ ِبظ وافر (أمحد‪ ،‬وأبو داود‪ ،‬والتمذى‪،‬‬ ‫ً‬
‫دينارا وال‬ ‫اْلنبياء لم يورثوا‬
‫وابن ماجه‪ ،‬وابن حبان‪ ،‬واْليهىق ىف شعب اإليمان عن أِب اَلرداء)»‬

‫(‪)3‬جامع اْلحاديث» (‪(383 /12‬‬

‫«‪ -57552‬سلمان منا أهل اْليت (ابن سعد‪ ،‬واحلسن بن سفيان‪ ،‬والطَباِّن‪ ،‬واحلاكم وتعقب‪ ،‬وابن عساكر‬
‫عن كثري بن عبد اهلل بن عمرو بن عوف املزىن عن أبيه عن جده)»‬

‫(‪«)2‬جامع اْلحاديث» (‪)131 /28‬‬

‫«‪ -65505‬عن واثلة قال‪ :‬أتيت فاطمة أسأهلا عن ىلع فقالت توجه إَل رسول اهلل ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪-‬‬
‫فجلس فجاء رسول اهلل ‪ -‬صىل اهلل عليه وسلم ‪ -‬ومعه ىلع وحسن وحسْي ُك واحد منهم بيده حَّت دخل‬
‫فأدِّن عليا وفاطمة فأجلسهما بْي يديه وأجلس حسنا وحسينا ُك واحد منهما ىلع فخذه ثم لف عليهم‬
‫ثوبه أو قال كساءه ثم تال هذه اْلية {إنما يريد اهلل يلذهب عنكم الرجس أهل اْليت ويطهركم تطهريا} ثم‬
‫قال امهلل هؤالء أهل بيَّت وأهل بيَّت أحق فقلت يا رسول اهلل وأنا من أهل بيتك قال وأنت من أهىل قال واثلة‬
‫إنها ملن أرىج ما أرجو (ابن أِب شيبة) [كزن العمال ‪]70266‬‬
‫‪131‬‬
PELENGKAP
Ancaman Bagi Yang Mengaku Sebagai Keturunan Rasulullah ‫ﷺ‬
Dengan Dusta

● Dusta Terbesar
Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
َّ َ ُ َُ َ َ َ ُ َ َ َ ْ َ َ ُ ُ َّ َ ْ ُ ْ َ َ َ ْ َ ْ َّ
‫اَّلل‬
ِ ‫رسول‬ِ ‫ أ ْو يقول َىلع‬،‫ أ ْو يُري عيْنَه َما ل ْم ت َر‬،‫ري أ ِبيْ ِه‬
ِ ‫" ِإن ِمن أعظ ِم ال ِفرى أن يدىع الرجل ِإَل غ‬
َُْ ُ
"‫ َما لم يقل‬-‫صىل اهلل عليه وسلم‬-

Sesungguhnya termasuk kebohongan yang paling besar adalah


seorang mendakwakan nasab kepada selain ayahnya atau mengaku
melihat sesuatu dalam mimpi yang tidak ia lihat, atau mengatakan atas
nama Rasulullah apa yang tidak disabdakan. (HR Bukhari)(1)

● Diharamkan Surga Baginya


Dalam hadits lain, Nabi ‫ ﷺ‬bersabda:
ْ َ َ ُ ْ َ ُ َّ َ ُ َ ْ َ َ ُ َ َ ْ َ َ َ َّ َ
ٌ ‫اْل َ َّن ُة َعلَيْه َح َر‬
‫ام‬ ِ ‫ري أ ِبي ِه وهو يعلم أنه غري أبِي ِه ف‬
ِ ‫م ِن ادىع ِإَل غ‬
Siapa yang mendakwakan nasab kepada selain ayahnya, padahal ia
mengetahui bahwa ia bukan ayahnya, maka surga diharamkan
baginya. (HR Bukhari-Muslim)(2)

● Laknat Allah ‫ ﷻ‬dan Para Malaikat


َ َ ََْ َ
َّ ‫ك ِة َو‬ َ َ ْ َّ ُ َ ْ َ ْ َ َ َ َ َ ْ ‫ أَو ْانتَ َىم إ ََل َغ‬،‫اد َىع إ ََل َغ ْري أَبيه‬
َّ َ َ
‫ ال‬.‫ْي‬ ‫اس أمج ِع‬
ِ ‫انل‬ ِ‫اَّلل َوالمالئ‬
ِ ‫ فعلي ِه لعنة‬.‫ري مو ِايل ِه‬
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ‫وم ِن‬
ً ْ َ ً ْ َ َ َ ْ َ ْ َ ُ ْ ُ َّ ُ َ ْ َ
‫رصفا َوال َعدال‬ ‫"يقبل اَّلل ِمنه يوم ال ِقيام ِة‬

Siapa yang mendakwa nasab kepada selain ayahnya, atau menisbatkan


diri kepada selain maulanya, maka baginya laknat Allah, para
malaikat serta semua manusia. Allah tidak akan menerimanya pada

132
Hari Kiamat baik amalan wajib maupun amalan sunnah. (HR
Muslim)(3)
 Bentuk Kekufuran
Syaikh Ibnu Hajar dalam Shawaiq mengatakan:
َ َ َ ِّ َ َ َ َ َ
َ َ ُْ
‫اط ِل أو اتلَبي ِمنه كذلِك كفر أي للنعمة أو‬ َ ْ ‫اد َاعء نسب ب‬
ِ ‫اْل‬ ‫اعة أ َحا ِديث أخر ِفيها أن‬ ‫وروى مج‬
ِ
َ َْْ ُ ُّ ْ ْ ُ ُ َ ِّ َ َ َّ ْ
‫اَلخول ِيف اْلن َساب ثبوتا أو‬ ‫ِإن استحل أو يُؤدي ِإيلْ ِه َومن هنَا توقف كثري من ق َضاة العدل َعن‬
ََْ ْ َ َ ْ ‫يما نسب أهل‬ َ ‫انْت َفاء َال س‬
‫الطا ِهر املطهر َو َع ِجيب من قوم يبادرون ِإَل إثبَاته بِأدِّن قرينَة‬ َّ ‫اْليْت‬
ِ ِ
ََ َّ َ َ َْ َ
ُ ْ
‫يسألون عن َها يَ ْوم ال ينفع َمال َوال بنُون إِال من أىت اهلل بقلب سليم‬ َّ ‫َو‬
‫حجة موهمة‬

Banyak ulama yang meriwayatkan hadits-hadits lain yang menyebutkan


bahwa mendakwakan nasab dengan cara tidak benar, atau tidak
mengakui nasab dirinya termasuk kekufuran. Kekufuran ini bermakna
kufur nikmat, atau kafir jika ia menganggapnya halal, atau dapat
menyebabkan kekafiran. Oleh sebab itu banyak hakim yang adil yang
hati-hati untuk masuk dalam urusan nasab, baik dalam hal menetapkan
suatu nasab atau meniadakannya, terlebih nasab Ahlul Bait yang suci
dan mensucikan. Maka betapa mengherankan adanya kaum yang
terburu-buru menetapkan suatu nasab dengan petunjuk yang tidak kuat,
atau dalil yang masih belum jelas. Sungguh mereka akan dimintai
pertanggung jawaban kelak di hari ketika tidak lagi bermanfaat harta
maupun keturunan, kecuali orang yang datang kepada Allah dengan
membawa hati yang bersih. (Shawaiqul Muhriqah, juz 2 hal 689)
Referensi
(‫ ط السلطانية‬181 /3( »‫)صحيح اْلخاري‬1(
ََ ُ ‫انل ْرص ُّي قَ َال َسم ْع‬ َْ ُْ ْ ُ ْ َ َ َّ َ َ َ ٌ َ َ َ َّ َ َّ َ ْ ُّ َ ‫ َح َّد َثنَا‬- 7202
‫ت َواثِلة‬ ِ ِ
َّ ‫هلل‬ِ ‫اح ِد بن عب ِد ا‬ِ ‫يز قال حدث ِين عبد ال َو‬ ‫اش حدثنا ح ِر‬ ٍ ‫لَع ب ُن عي‬ ِ
ْ‫الر ُج ُل إ ََل َغ ْري أَبيه أَو‬
َّ ‫ِع‬ َّ َ ْ َ ْ َ ْ َ ْ َّ َ َّ َ ْ َ َ
َ ِ ‫هلل صىل اهلل علي ِه َوسلم «إن ِمن أعظ ِم ال ِف َرى أن يد‬ ُ َّ َ ُ ُ َ َ َ ُ َُ َ َْْ َْ
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ‫بن اْلسق ِع يقول قال رسول ا‬
َُْ َ َّ َ ُ َّ َ
.»‫اهلل َعليْ ِه َو َسل َم َما ل ْم يقل‬ ‫هلل صىل‬ ُ َ ََ ُ ُ َ َْ ََ َْ َ َُْ َ َ ُ
ِ ‫ول ا‬ِ ‫ي ِري عينه ما لم تر أو يقول ىلع رس‬

133
‫(‪ )3‬صحيح اْلخاري» (‪ 156 /8‬ط السلطانية(‬
‫َ َّ َ َ َ ٌ َ ْ َ ُ ْ َ َ َ ْ َ ْ َ َ ُ َ ْ ُ‬ ‫َ َّ َ َ ُ َ َّ ٌ َ َّ َ َ َ ٌ ُ َ ْ ُ َ ْ‬
‫اهلل عنه‬ ‫هلل‪ ،‬حدثنا خ ِاَل‪ ،‬عن أ ِيب عثمان‪ ،‬عن سع ٍد ر ِيض‬ ‫‪ - 5055‬حدثنا مسدد‪ ،‬حدثنا خ ِاَل هو ابن عب ِد ا ِ‬
‫َ َ َ ْ ُ َّ َّ َ َّ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ َ ُ ُ َ َّ َ َ َ ْ َ َ ُ َ َ ْ َ ُ َ َّ ُ َ ْ ُ َ َ ْ َّ ُ َ‬
‫ري أبِي ِه فاْلَنة َعليْ ِه‬ ‫ري أبِي ِه وهو يعلم أنه غ‬
‫قال‪ :‬س ِمعت انل ِِب صىل اهلل علي ِه وسلم يقول‪« :‬م ِن ادىع إَِل غ ِ‬
‫َ َّ ُ َ َ ْ َ َ ََّ‬
‫هلل صىل اهلل علي ِه وسلم‪».‬‬ ‫ْ َُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ْ ُُ َ َ ْ َ َ َ َ َ َََ َ َ ُْ ُ َُ َ َ َ َ ُ‬ ‫َ َ ٌ‬
‫حرام‪ - 5050 .‬فذكرته ِْل ِيب بكرة فقال‪ :‬وأنا س ِمعته أذناي وواعه قل ِِب ِمن رس ِ‬
‫ول ا ِ‬

‫«صحيح مسلم» (‪ 81 /1‬ت عبد اْلايق)‬


‫َ َََْ َ ٌ َ َ ُ ْ َ َ َ‬ ‫ُ َ ُْ ُْ َ‬
‫اَل ع ْن أ ِيب عث َمان‪ .‬قال‪:‬‬
‫ري‪ .‬أخَبنا خ ِ‬
‫«‪ )57( - 556‬حدثين عمرو انلاقد‪ .‬حدثين هشيم بن ب ِش ٍ‬
‫َُ ُ‬ ‫َ َ ْ ُ ْ ِّ َ ْ ُ َ ْ َ ْ َ َّ‬ ‫َ َّ ُّ َ َ ٌ َ ُ َ َ َ ْ َ َ ُ ْ ُ َ ُ َ َ َ َّ‬
‫اص يقول‪َ :‬س ِم َع‬ ‫اذلي صنعتم؟ إِِّن س ِمعت سعد ب َن أ ِيب َوق ٍ‬ ‫ِع ِزياد‪ ،‬ل ِقيت أبا بك َرة فقلت هل‪ :‬ما هذا ِ‬ ‫لما اد ِ‬
‫َ ْ َ ُ َ َّ ُ َ ْ ُ َ‬ ‫ْ َ َ َْ َ‬ ‫َّ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َّ َ ُ َ َ ُ ُ َ َّ َ ًَ‬ ‫أُ ُذن َ َ‬
‫اإلسالمِ غري أ ِبي ِه‪ ،‬يعلم أنه غري أ ِبي ِه‪،‬‬ ‫يف‬ ‫ا‬‫ب‬ ‫أ‬ ‫ىع‬‫اد‬ ‫ن‬ ‫م‬‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬ ‫ق‬‫ي‬ ‫و‬ ‫ه‬‫و‬‫اي ِم ْن َر ُسول اَّلل صىل اَّلل علي ِه َوسلم َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬ ‫َّ َ َّ َّ‬
‫اَّلل صىل اَّلل عليه وسلم»‬ ‫َ ْ َ َّ ُ َ َ ْ َ َ ٌ َ َ َ َ ُ َ ْ َ َ َ َ َ َ ْ ُ ُ ْ َ ُ‬
‫ول ِ‬‫فاْلنة علي ِه حرام" فقال أبو بكرة‪ :‬وأنا س ِمعته ِمن رس ِ‬

‫(‪)2‬صحيح مسلم» (‪ 113 /3‬ت عبد اْلايق)‬


‫َ ً َ ْ َ ُ َ َ َ َ َ‬ ‫«‪ )5700( - 650‬وحدثنا أبو بكر بن أيب شيبة وزهري ْب ُن َح ْرب َوأَبُو ُك َريْ‬
‫او َية‪ .‬قال أبُو‬ ‫ِ‬ ‫ع‬‫م‬ ‫يب‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ا‬‫يع‬ ‫مج‬
‫ِ‬ ‫‪.‬‬ ‫ب‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫َ َّ َ َ َ ُ ُ َ َ َ َ َّ َ َ َ‬
‫اْل ْع َم ُش َع ْن إب ْ َرا ِه َ‬ ‫َُْ‬
‫يم اتلييم‪ ،‬عن أبيه‪ ،‬قال‪ :‬خطبنا لَع بن أيب طالب فقال‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫اوية‪ .‬حدثنا‬ ‫ب‪ :‬حدثنا أبو مع ِ‬ ‫كري ٍ‬
‫ََ ْ َ َ‬ ‫َّ َ َ َ َ َ َ َ ٌ ُ َ َّ َ ٌ‬ ‫َّ َ َ َّ َ َ‬
‫اب َسيْ ِف ِه) فقد كذ َب‪.‬‬ ‫َ‬
‫اَّلل وه ِذهِ الص ِحيفة (قال‪ :‬وص ِحيفة معلقة ِيف قِر ِ‬ ‫من زعم أن عندنا شيئا نقرأه إِال ِكتاب ِ‬
‫َ َ ْ َ َ َّ َ ْ َ َ ُ َ َ ٌ َ َ َْ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫اء م َن ْ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ ََْ ُ ْ‬
‫ات‪ .‬و ِفيها قال انلِب صىل اهلل تعاَل علي ِه وسلم‪ " :‬الم ِدينة حرم ما بْي‬ ‫اْل َراح ِ‬
‫ِ‬ ‫اإلبِ ِل‪َ .‬وأشي ُ ِ‬
‫ِفيها أسنان ِ‬
‫َ َْ َ َ ََُْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ ْ َ َ ْ َ َ ْ ْ َ َ َ َ َ ً ْ َ ُ ْ ً َ َ ْ ْ َ َّ‬ ‫َ‬
‫اس أمج ِعْي‪ .‬ال يقبل‬ ‫اَّلل َوالمالئِك ِة َوانلَّ ِ‬ ‫ري ِإَل ثو ٍر‪ .‬فمن أحدث ِفيها حدثا‪ .‬أو آوى حم ِدثا‪ .‬فعلي ِه لعنة ِ‬ ‫ع ٍ‬
‫َ‬ ‫َّ ُ ْ ُ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ ً َ َ َ ْ ً َ َّ ُ ْ ُ ْ َ َ َ ٌ َ ْ َ َ َ ْ َ ُ ْ َ َ َّ َ َ َ ْ َ‬
‫احدة‪ .‬يسَع بِها أدناهم‪ .‬وم ِن ادىع إَِل غ ِ‬
‫ري أبِي ِه‪ ،‬أ ِو‬ ‫اَّلل ِمنه يوم ال ِقيام ِة رصفاوال عدال‪ .‬و ِذمة المس ِل ِمْي و ِ‬
‫َ ْ َ َ َ َ ْ َ ُ َّ ُ ْ ُ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ ً َ َ‬ ‫َ َ َ ْ َ ْ َ ُ َّ ْ َ َ َ‬ ‫ْانتَ َىم إ ََل َغ ْ َ َ‬
‫اس أمج ِعْي‪ .‬ال يقبل اَّلل ِمنه يوم ال ِقيام ِة رصفا وال‬ ‫اَّلل َوالمالئِك ِة َوانلَّ ِ‬ ‫ري مو ِايل ِه‪ .‬فعلي ِه لعنة ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َْ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ََُْ ََْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ًْ َ َْ َ َ ُ‬
‫ري عند ق ْو ِ ِهل "ي َ ْس ََع بِ َها أدناه ْم" َول ْم يَذك َرا َما َبعد ُه‪َ .‬ولي َس يف حديثهما‪:‬‬ ‫عدال"‪ .‬وانته ح ِديث أ ِيب بك ٍر وزه ٍ‬
‫معلقة يف قراب سيفه»‬

‫‪134‬‬
PENUTUP
Dari keterangan-keterangan yang sudah disebutkan dalam kitab ini,
menjadi jelas bahwa Nasab Keluarga Baalawi termasuk nasab yang
shahih bersambung kepada Nabi ‫ﷺ‬. Para ahli nasab di zaman ini sudah
menyepakati hal ini dan tidak berselisih satu pun atas kesahihan nasab
Baalawi. Hanya segelintir orang-orang yang tidak mengerti ilmu nasab
yang mempermasalahkan hal ini karena ketidak tahuan tentang kaidah-
kaidah ilmu nasab.
Ahli Nasab Kontemporer Nasabah Syarif Anas Al-Kutbi Al-Hasani
dalam kitabnya mengatakan:

‫أما أمحد بن عيَس فله أعقاب كثرية منهم أبو جعفر حممد بالري ولَع بالرملة واحلسْي عقبه‬
‫ فخذ كبري يعرفون بالسادة آل باعلوي وهم‬،‫بنيسابور وعبد اهلل ويعرف بعيبد اهلل عقبه ِبرضموت‬
‫ ومبدأ انتشارهم‬،‫قبيلة عظيمة حازوا ىلع الشهرة واالستفاضة منذ القدم بانتسابهم اَل أهل اْليت‬
‫من حرضموت فامتدت أعقابهم ذريتهم يف أحناء العالم ناحلجاز وافريقيا ورشق آشيا وباْلخص‬
‫ وفيهم علماء وفقهاء وحمدثون بارك اهلل يف ذريتهم‬،‫أندونيسيا وغري ذلك‬

Adapun Ahmad bin Isa, beliau memiliki banyak keturunan. Di antaranya


Abu Jakfar Muhammad di Ray, Ali di Ramlah, Husain yang
keturunannya di Naisabur, dan Abdullah yang dikenal dengan
Ubaidillah keturunannya di Hadramaut. Mereka merupakan cabang
keluarga besar yang dikenal dengan Sadah Al Baalawi. Mereka adalah
kabilah besar yang telah mendapatkan kepastian nasab kepada Ahlul
Bait melalui Syuhrah (terkenal) dan Istifadhah (tersiar luas) dari zaman
dahulu. Mereka mulanya tersebarnya di Hadramaut kemudian
keturunannya menyebar ke berbagai penjuru alam, seperti Hijaz, Afrika,
Asia Timur, terutama Indonesia, dan daerah lainnya. Di antara mereka
terdapat para ulama, ahli fiqih, dan ahli hadits. Semoga Allah
memberkahi keturunan mereka. (Al-Ushul fi Dzuriyatil Bidhatil Batul,
hal 120-121)

135
Maka hendaknya setiap orang mengerti kadar dirinya masing-masing.
Jika bukan seorang ahli nasab, janganlah berbicara tentang nasab dengan
menetapkan suatu nasab tanpa ilmu, atau menafikan suatu nasab yang
sudah dijelaskan kesahihannya oleh para ulama ahli nasab. Karena
perbuatan itu sangat berat pertanggung jawabannya di hadapan Allah ‫ﷻ‬
kelak di Hari Kiamat.
Bagi pencari kebenaran, carilah kebenaran dari orang yang tepat. Jika
anda ingin mengetahui permasalahan fiqih, rujuklah kepada para ahli
fiqih. Jika ingin mengetahui permasalahan Ilmu Bahasa, rujuklah kepada
ahli bahasa. Dan jika ingin mengetahui permasalahan ilmu nasab,
rujuklah kepada ahli nasab. Jangan sampai kita fanatik buta mengikuti
perkataan dari orang yang bukan ahli nasab dan bukan pula ahli sejarah
yang mempermasalahkan suatu nasab padahal para ahli nasab sejak
ratusan tahun lalu sampai kini sudah menyatakan nasab ini adalah nasab
yang shahih, begitu pula para ulama dan ahli sejarah. Semoga Allah ‫ﷻ‬
bukakan mata hati kita sehingga dapat menghilangkan ego dan
kefanatikan agar dapat menerima hidayah dan kebenaran.. Aamiin ya
robbal alamiin.

‫ وىلع آهل وصحبه أمجعْي‬،‫وصىل اهلل وسلم ىلع سيدنا حممد‬

‫واحلمد هلل رب العاملْي‬

136

Anda mungkin juga menyukai