1.

Pengantar
Sifat-Sifat • Sebagaimana transformasi-transformasi
lain,Transformasi-Z juga memiliki sejumlah
Transformasi-Z sifat yang dapat mempermudah analisis
sinyal dan sistem waktu diskrit.
Ali Fatoni • Pada pokok bahasan ini akan dibuat
ringkasan sifat-sifat Transformasi-Z
Jurusan Teknik Elektro FTI ITS unilateral.
• Penurunan sifat-sifat Transformasi-Z
dapat dilakukan dengan cara yang sama
seperti pada transformasi yang lain.
2 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007

2. Sifat-Sifat Transformasi-Z. 2.1. Linieritas.

• Sifat-sifat Transformasi-Z, baik bilateral Jika Z {x1[n]} = X1[ z ]
maupun unilateral sebagian besar sama,
kecuali pada sifat pergesaran waktu. dan Z {x2[n]} = X 2[ z ]

maka

Z {a1x1[n] + a2 x2[n]} ↔ a1 X1[ z ] + a2 X 2[ z ]

…….STZ-1

3 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007 4 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007

2.2. Pergeseran Waktu ► Pergeseran Waktu : x[n+n0]

∞
Transformasi-Z Bilateral : Z {x[n + n0 ]} = ∑ x[n + n0 ]z −n
n =0
Jika Z {x[n]} = X [ z ] ∞

maka
= ∑ x[m]z −( m−n0 )
Z {x[n − n0 ]} = z − n0
X [ z] …….STZ-2
m = n0

 ∞ n0 −1 
= z n0  ∑ x[m]z − m − ∑ x[m]z − m 
Transformasi-Z Unilateral : m = 0 m =0 
 n0 −1 
Jika x[n] kausal, maka untuk setiap bilangan
= z n0  X [ z ] − ∑ x[m]z − m  ….STZ-2
bulat n0>0 diperoleh  m =0 
5 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007 6 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007

1
 ► Pergeseran Waktu : x[n-n0] ► Contoh 1: Selesaikan PB
∞
Z {x[n − n0 ]} = ∑ x[n − n0 ] z −n • Gunakan transformasi-z untuk menyelesai-
n=0
kan PB berikut :
∞
= ∑ x[m] z −(m+n0 ) 1
y[ n] − y[ n − 1] = δ [n], dengan y[−1] = 3
m = n0 4
 ∞ −1  • Penyelesaian :
= z − n0  ∑ x[m] z − m + ∑ x[m] z − m 
 
 m = 0 m = − n  1
Y [ z ] − z −1 (Y [ z ] + y[−1]z ) = 1
0

 −1  4
= z − n0  X [ z ] + ∑ x[m] z − m ….STZ-3 1 −1
 m = − n0  Y [ z ] − z (Y [ z ] + 3z ) = 1
4
7 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007 8 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007

► Contoh 1 : Penyelesaian ► Contoh 2 : Selesaikan PB

1 7 • Selesaikan persamaan beda :
Y [ z ]1 − z −1  = 2
 4  4 y[ n + 2] − y[ n + 1] + y[ n] = 5 x[ n]
7 1 7 z 9
Y [ z] = = dimana y[0]=1, y[1]=-1 dan x[n]=u[n]
4 1 − (1 / 4) z −1 4 z − 1 / 4

maka n • Penyelesaian :
7 1
y[n] =   , n ≥ 0 (
z 2 Y [ z ] − y[0] − y[1]z −1 )
4 4
2 z
− z (Y [ z ] − y[0]) + Y [ z ] = 5
9 z −1
9 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007 10 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007

► Contoh 2 : Trans.-Z dari PB ► Contoh 2 : Penyelesaian

( z 2 − z + 5)
Y [ z] = z
2
(
z Y [ z] − 1 − z −1
) 2
− z (Y [ z ] − 1) + Y [ z ] = 5
9
z
z −1
( z − 1)( z − 1 / 3)( z − 2 / 3)
45 / 2 43 / 2 43 
= z  + − 
 z 2 − z + 2 Y [ z ] = 5 z + z 2  z − 1 z − 1/ 3 z − 2 / 3 
 
 9 z −1 (45 / 2) z (43 / 2) z 43 z
= + −
2
 z 2 − z + 2 Y [ z ] = ( z − z + 5) z z −1 z − 1/ 3 z − 2 / 3
  maka
 9 z −1 45 43 1 2
n n
y[n] = u[n] +   u[n] − 43  u[n]
2 2  3 3

11 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007 12 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007

2
 2.3. Penyekalaan Frekuensi ► Contoh 3: Penyekalaan-Cos
{ }
∞
Z a n x[n] = ∑ a n x[n]z −n Untuk x[n] = (cos Ω0 n)u[n]
n = −∞
z ( z − cos Ω0n)
X [ z] = 2
∑ x[n](a −1z )
∞ −n
= z − 2 z cos Ω0 + 1
n = −∞
−1 Jika y[ n] = ( a n cos Ω 0n)u[ n]
= X [a z ] STZ-4
maka a −1z (a −1z − cos Ω0 )
Y [ z] =
a z − a −1z cos Ω0 + 1
−2 2

z ( z − a cos Ω0 )
=
z 2 − 2az cos Ω0 + a 2
13 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007 14 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007

► Contoh 3: Penyekalaan-Sin 2.4. Diferensial terhadap z

∞
n Dari X [ z] = ∑ x[n]z −n maka
y[n] = a (sin Ω 0 n)u[ n] n = −∞
dX [ z ] ∞ ∞
a −1z sin Ω0 = ∑ − nx[n]z −n −1 = − z −1 ∑ nx[n]z − n
Y [ z ] = −1 2 dz n = −∞ n = −∞
(a z ) − 2a −1z cos Ω0 + 1
dX [ z ]
az sin Ω0 Z {nx[ n]} = − z
= dz
z − 2az cos Ω0 + a 2
2
Secara umum
k
{ 
} d
Z n k x[n] =  − z  X [ z ]
dz 
STZ-5

15 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007 16 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007

► Contoh 4: Diferensial thd-z ► Contoh 4: Penyelesaian

Dapatkan Z {y[ n] = n[ n + 1]u[ n ]}
Penyelesaian :
{ }
Z n 2u[n] = − z
d d 
 − z Z {u[n]}
dz  dz 
d d z
Z {n u[n]} = − z Z {u[n]} = − z = −z
d  z  z ( z + 1)
 =
dz dz z − 1 dz  ( z − 1)2  ( z − 1)3
z
=
( z − 1)2 Y [ z] =
z ( z + 1)
+
z
=
2z2
3 2
2 ( z − 1) ( z − 1) ( z − 1)3
{ }
dan Z n 2u[n] =  − z d  Z {u[n]}
 dz 
17 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007 18 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007

3
 2.5. Nilai Awal dan Nilai Akhir ► Dari Sifat Pergeseran

Untuk sekuen kausal x[n] , X[z] dapat Dari sifat pergeseran waktu, diperoleh
ditulis bentuk sebagai berikut :
X [ z ] = x[0] + x[1]z −1 + x[2]z − 2 + . . . Z {x[n] − x[n − 1]} = (1 − z −1 ) X [ z ] STZ-6b
−n
+ x[n]z +. . . Ruas kiri Persamaan STZ-6 dapat ditulis :
Untuk z→∞, suku z-n→0, maka ∞ N
∑ ( x[n] − x[n − 1]) z −n = Nlim
→∞
∑ ( x[n] − x[n − 1]) z −n
lim X [ z ] = x[0] STZ-6a n =0 n=0
z →∞
Jika z→1, maka
n > N1 > −∞
19 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007 20 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007

► Nilai Akhir
2.6. Konvolusi
Jika y[ n] = x[n] ∗ h[n] maka
Jika z→1, maka
N Y [ z] = X [ z] H [ z]
lim(1 − z −1 ) X [ z ] = lim ∑ ( x[n] − x[n − 1])
z →1 N →∞ n =0 Contoh 5:
= lim x[ N ] = x[∞]
N →∞ STZ-6c Jika h[n] = {1, 2, 0, − 1, 1}
dengan asumsi x[∞] ada dan x[n] = {1, 3, − 1, − 2}
maka

21 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007 22 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007

► Contoh 5: Konvolusi 3. Ringkasan

H [ z ] = 1 + 2 z −1 − z −3 + z − 4
X [ z ] = 1 + 3z −1 − z − 2 − 2 z −3
sehingga y[ n] = x[n] ∗ h[n]

Y [ z ] = 1 + 5 z −1 + 5 z − 2 − 5 z −3 − 6 z − 4

diperoleh + 4 z −5 + z − 6 − 2 z − 7

y[n] = {1, 5, 5, − 5, − 6, 4, 1, − 2}

23 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007 24 Sifat-Sifat Transformasi -Z 27/04/2007