Anda di halaman 1dari 3

1.

Tembang Macapat

Tembang Macapat merupakan tembang atau puisi tradisional Jawa.

Tembang macapat memiliki ciri-ciri utowo paugerane (aturan) diantaranya yaitu Guru Gatra,
Guru Lagu, dan Guru Bilangan (wilangan).

• Guru Gatra merupakan banyaknya jumlah larik (baris) dalam satu bait.

• Guru Lagu merupakan persamaan bunyi sajak di akhir kata dalam setiap larik (baris).

• Guru Wilangan merupakan banyaknya jumlah wanda (suku kata) dalam setiap larik (baris).

Dengan adanya aturan berupa Guru Gatra, Guru Lagu, dan Guru Bilangan maka tembang
macapat dibedakan menjadi 11 jenis tembang.

2. Tembang Pucung

Tembang Pucung merupakan salah satu jenis tembang macapat. Selain memiliki watak jenaka,
tembang Pucung juga dapat berisi tebak-tebakan (Cangkriman) yang nantinya akan mengarah
siapa atau apa Bapak Pucung yang dimaksud (Batangane/tebak-tebakane).
 Tembang Pucung mempunyai empat baris.
 Tebakan yang ada di tembang macapat Pucung (Cangkriman sinawung tembang Pucung)
biasanya dimulai dengan kata-kata "Bapak Pucung.

Contoh :

1. Bapak pucung dudu watu dudu gunung

Sabamu ing alas

Ngon-ingone sang bupati

Prapteng marga si pucung lembeyan grana

Batangane : Gajah

2. Bapak pucung renteng-renteng kaya kalung

Dawa kaya ula

Pencokanmu wesi miring

Sing disaba si pucung mung turut kutha

Batangane : Sepur

3. Paribasan, Bebasan, Saloka


(Note: sudah di bagikan lembaran rangkuman)
4. Tembang Rangkep
Tembung rangkep yaiku tembung sing diwaca kaping pindho
Tembung rangkep kaperang dadi 3 jenis yaitu Dwi lingga, Dwi purwa, Dwi wasana

A. Dwilingga
Dwi lingga iku dibagi dadi 3 yaiku Dwi Lingga Padha Swara/Dwi Lingga Wutuh, Dwi Lingga
Salin swara, lan Dwi Lingga semu.
a. Dwi Lingga Padha Swara/Dwi Lingga Wutuh
Contoh: bocah-bocah, buku-buku, watuk-watuk
b. Dwi Lingga Salin swara
Tembung dasar sing diganti huruf vokalnya
Contoh: mulah-mulih, nulas-nulis, tura-turu, wotak-watuk
c. Dwi Lingga semu
Tembung rangkep sing kata dasar murni
Contoh: ondhe-ondhe, ali-ali, alun-alun, kupu-kupu, laba-laba
B. Dwi Purwa
Dwi Purwa yaiku tembung rangkep diulang suku kata bagian depan atau suku pertama
Tuladha:
 Bungah > bebungah
 Lara > lelara
 Gaman > gegaman
 Resik > reresik
 Tenger > tetenger
C. Dwi Wasana
Dwi Wasana yaiku tembung rangkep sing ditumpuk suku kata bagian akhir.
 Cingak > cengingak
 Cenges > cengenges
 Cekak >cekakak
 Cengis > cengingis

Anda mungkin juga menyukai