BAB 1: RANGSANGAN &

GERAK BALAS
1.2 Rangsangan & Gerak Balas Dalam
Manusia
 ORGAN DERIA & RANGSANGAN
DERIA ORGAN RANGSANGAN

Penglihatan Mata Cahaya

Pendengaran Telinga Bunyi

Bau Hidung Bahan kimia

Rasa Lidah Bahan kimia

Sentuhan Kulit Haba, tekanan

 MATA

SKLERA

PUPIL

IRIS

Pandangan hadapan mata

 STRUKTUR MATA & FUNGSINYA
Sklera – Melindungi dan mengekalkan bentuk Jasad silia
mata Konjunktiva
Ligamen
Kornea – Membenarkan cahaya memasuki penggantung
mata dan memfokusnya pada retina Iris
Sklera
Koroid
Kanta – Membias dan memfokus cahaya untuk
Retina
Membentuk imej pada retina Kornea
Pupil Bintik kuing (fovea)
Koroid – Membekalkan makanan dan oksigen Gelemair Bintik buta
kepada mata, menyerap dan mengelakkan Saraf optik
pantulan cahaya dalam mata Gelamaca
Otot mata
Pupil – Mengawal jumlah cahaya yang
memasuki mata
Ligamen penggantung – Menyokong dan Gelemaca - Mengekalkan bentuk mata
memegang kanta - Membias cahaya ke atas retina
- Menyebar dan memfokus imej pada
Otot silia – Mengubah ketebalan kanta retina

Gelemair – Membias dan memfokus cahaya Bintik kuning – Paling peka cahaya di mana objek
yang memasuki mata yang dilihat difokuskan di sini

Konjunktiva - Melindungi kornea Bintik buta – Tidak peka cahaya

Retina – Mengesan cahaya dan mengubahnya Iris – Mengawal saiz anak mata dan jumlah
kepada impuls saraf cahaya yang memasuki mata
 APAKAH WARNA OBJEK YANG DILIHAT?

Sel Kon Cahaya

(peka warna) merah

Fotoreseptor
(Retina) Cahaya hijau

Sel Rod
Cahaya biru
(peka cahaya)
FOTORESEPTOR
TELINGA
 Fungsi bahagian telinga manusia
Bahagian telinga Struktur telinga Fungsi
Mengumpul & menghantar gelombang bunyi ke dalam salur
Cuping telinga
Telinga luar telinga
Salur telinga Menghantar gelombang bunyi ke gegendang telinga
Bergetar mengikut frekuensi gelombang bunyi yg tekena
Gegendang telinga
padanya dan memindahkan getaran ke osikel
Menguatkan getaran bunyi lalu memindahkannya ke jendela
Osikel
bujur
Telinga tengah
Mengumpul & menghantar getaran bunyi dari osikel ke
Jendela bujur
koklea
Mengimbangkan tekanan udara di kedua-dua belah
Tiub Eustachio
gegendang telinga
Koklea Mengesan & menukar getaran bunyi kepada impuls saraf
Mengesan kedudukan kepala & membantu mengawal
Salur separuh bulat
Telinga dalam keseimbangan badan
Menghantar impuls saraf dari koklea ke otak untuk
Saraf auditori
ditafsirkan
HIDUNG
Fungsi sel deria bau
• Sel deria bau amat halus
• Diselaputi dengan lapisan mukus
• Bahan kimia udara larut dalam mukus &
merangsang sel deria bau utk menghasilkan impuls
saraf
• Impuls saraf dihantar ke otak untuk ditafsirkan jenis
bau
LIDAH
 Struktur lidah
• Permukaan lidah terdapat struktur papila
• Permukaan papila dilapisi oleh beratus-ratus tunas
rasa
• Setiap tunas rasa mengandungi reseptor rasa
• Reseptor rasa boleh mengesan 5 jenis rasa: manis,
masin, masam, pahit & umami.
 Fungsi tunas rasa
• Bahan kimia dalam makanan laurt dalam air liur
• Meresap masuk ke dalam tunas rasa
• Merangsang reseptor rasa untuk menghasilkan
impuls saraf
• Impuls saraf dihantar ke otak untuk ditafsirkan
KULIT
MEKANISME PENDENGARAN
 MEKANISME PENGLIHATAN
cahaya bergerak
Objek memantul melalui membias cahaya
Kornea Gelemair
atau
mengeluarkan
membias cahaya
cahaya
memfokus sinar mengawal kuantiti
Gelemaca cahaya Kanta cahaya Anak mata

membias cahaya

peka cahaya Menghantar impuls

Retina Saraf optik Otak

Mentafsir masej

Sinar cahaya daripada objek Objek

dilihat
Dalam kedudukan tegak

Imej
 Nyata
 Songsang
 Kecil
 KEPEKAAN KULIT PADA BAHAGIAN YANG BERLAINAN
TERHADAP RANGSANGAN

• Aktiviti 1.6 (buku teks)

• Kepekaan kulit bergantung kepada :
(a)Bilangan reseptor
(b)Ketebalan epidermis kulit
Kepekaan lidah terhadap Rangsangan Rasa yang Berbeza

• Aktiviti 1.7
(buku teks)
• Kawasan yang
berbeza pada lidah
lebih peka terhadap
rasa tertentu
 Kombinasi antara Deria Rasa dengan Deria Bau

• Aktiviti 1.8 (buku teks)

• Adakah deria bau memainkan peranan semasa
seseorang merasa makanan?
 HAD DERIA PENGLIHATAN
• ILUSI OPTIK – apabila objek yang dilihat berbeza
daripada keadaan sebenar.
• TITIK BUTA (bintik buta)
- Imej yang jatuh pada titik buta tidak dapat dilihat
kerana tiada fotoreseptor.
Titik buta

Retina
Kecacatan Penglihatan & Cara Membetulkannya

Kecacatan
Penglihatan

Rabun jauh Rabun dekat Astigmatisme

 Rabun Jauh
Kanta terlalu tebal

Sinar dari
objek jauh

Imej difokus di Imej tajam terbentuk

hadapan retina Kanta cekung pada retina

Bola mata terlalu

panjang

Sinar dari
objek jauh
 Rabun Dekat
Kanta terlalu nipis

Sinar dari
objek sekat

Cahaya tidak difokus

pada retina dan imej
terbentuk di belakang Kanta Imej tajam
retina cembung terbentuk pada
Bola mata terlalu
retina
pendek

Sinar dari
objek sekat
 Astigmatisme

Disebabkan Boleh diperbetulkan

permukaan kornea dengan Menyebabkan
atau kanta yang menggunakan penglihatan kabur
tidak sekata kanta silinder
 HAD DERIA PENDENGARAN
• Julat pendengaran bagi manusia ialah 20 Hz to 20
000 Hz
• Julat frekuensi pendengaran berbeza setiap
individu
• Apabila usia meningkat julat frekuensi pendengaran
semakin berkurang kerana gegendang telinga
kurang kenyal
• Contoh alatan untuk membantu pendengaran:

Mikrofon
Alat bantuan
pendengaran

Stetoskop