RUKUN NIKAH/

PERKAHWINAN
 Apa itu nikah?
• Nikah berasal dari bahasa arab ‫ح‬ َ َ ‫ َ نك‬yang
ُ ِ ‫ َ ينْك‬،‫ح‬
bermaksud berkahwin, mengahwini, menyetubuhi
• Perkataan ‫ ِ نكَاح‬bermaksud perkahwinan atau
persetubuhan
• Oleh itu, nikah secara bahasa adalah berkumpul dan
bergabung
• Dari segi syarak, nikah ialah ikatan yang mengahalalkan
pergaulan antara lelaki dan perempuan yang diharuskan
berkahwin.
• Dalam Al-Quran terdapat 24 perkataan nikah
 ‫اب‬ َ ‫ط‬ ‫ا‬ ‫م‬ ْ ‫وا‬ ‫ح‬ ‫نك‬ َ ‫ف‬ ‫ى‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ۡ ‫ي‬ ‫ف‬ ْ ‫وا‬ ُ ‫ط‬ ‫س‬ ۡ ‫ت‬ َ
‫اَّل‬ ‫أ‬ ‫ت‬ ۡ ‫خ‬ ۡ
َ َ ُ ِ ‫ٱ‬ ٰ َ َ ٰ َ ‫ٱل‬ ِ ِ ‫ق‬ ُ ‫م‬ ۡ ُ ‫ف‬ ِ ‫ن‬ ِ ‫وَإ‬
ْ ‫خ ۡفت ُ مۡ أَاَّل ت َ ۡعدِلُوا‬ ۡ َ ۖ
ِ ‫ث وَ ُرب َٰ َعفإ ِ ن‬ َ
َ ‫ى وَثل‬ ٰ ُ َ ‫ن‬ ‫ث‬ۡ ‫م‬ ِ ‫ء‬ ‫ٓا‬ ‫س‬
َ ِّ ‫لن‬ ‫ٱ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫م‬ ُ ‫ك‬ َ ‫ل‬
ٰ َ َ ِّ
ْ ‫ك أ َ ۡدنَى أَاَّل تَعُولُوا‬ َ ِ ‫ل‬ َ ٰ ‫ذ‬ ۚ ۡ‫م‬ ُ ‫ك‬ ُ ‫ن‬ ‫م‬
َ ٰ ‫ي‬ ۡ َ ‫أ‬‫ت‬ ۡ َ ‫ك‬ َ ‫ل‬‫م‬َ ‫ا‬ ‫م‬ َ ‫و‬ ۡ َ ‫أ‬ ً ‫ة‬ َ ‫د‬ ‫ح‬
ِ َ ٰ ‫و‬ َ ‫ف‬
ٰٓ

Maksudnya: Maka lakukanlah akad nikah dengan wanita-

wanita (lain) yang kamu senangi; dua, tiga atau empat. Tetapi
jika kamu khutir tidak akan mampu berlaku adil, maka
(nikahilah) seorang saja, atau hamba sahaya yang yang kamu
milik. Yang demikian itu lebih ahar kamu tidak berbuat zalim
‫مٓائِك ُ ۚ ۡمإِن‬ َ ۡ ْ َ
َ ِ ‫عبَادِك ُ ۡ موَإ‬ ِ ‫م ۡن‬ ِ ‫ين‬
َ ‫ح‬ ِ ِ ‫لصل‬
َّٰ ‫ۡ موَٱ‬ ُ ‫منك‬ِ ‫ى‬ ٰ ‫م‬ َ َٰ ‫حوا ٱلأي‬ ُ ِ ‫وَأنك‬
‫م‬ٞ ‫سعٌ عَلِي‬ ِ َٰ‫ه و‬ َُّ ‫ضلِهِ ۗۦ وَٱلل‬
ۡ َ ‫من ف‬ َُّ ‫ٱلل‬
ِ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ه‬
ُ ِ ُِ ‫ن‬
‫غ‬ ۡ ‫ي‬ ‫ء‬
َ ‫ٓا‬ ‫َر‬
َ ‫ق‬ُ ‫ف‬ ْ ‫وا‬ ُ ‫ون‬ُ ‫يَك‬

Maksudnya: Dan kahwinkanlah orang- orang bujang (lelaki dan

perempuan) di kalangan kamu, dan orang- orang yang soleh dari
hamba- hamba kamu, lelaki dan perempuan. Jika mereka
miskin, Allah akan memberikan kekayaan kepada mereka
dengan kurnian Nya. Dan Allah Maha Luas (pemberianNya) lagi
Maha mengetahui.
 Suami
• Islam
• lelaki
• Berakal
• Baligh
• Merdeka
• Tidak mempunyai 4 orang isteri
• Tidak berada dalam keadaan ihram
• Bukan mahram kepada bakal isteri
 Isteri
• Islam
• Perempuan
• Bukan berihram haji atau umrah
• Tidak beriddah
• Bukan mahram kepada suami
 Saksi
• Islam
ِ ‫بِويِل وش‬
‫اه َد ْي َع ْد ٍل‬ ‫اح إِاَّل‬ ‫ك‬َ ِ
‫ن‬ ‫اَل‬ •
َ َ ِّ َ َ
Sempurna akal
‫ك‬ ِ‫اح علَ ى َغ ِ َذل‬ٍ ‫ك‬َ ِ
‫ن‬ ‫ان ِم ْن‬ َ ‫َوَم ا َك‬
• Baligh
َ ‫َ رْي‬ •
‫َف ُه َو بَ ِط ٌل‬
Lelaki
• Boleh mendengar
Maksudnya: Tidak sah • Boleh melihat
perkahwinan tanpa seorang • Boleh bertutur
wali dan dua orang saksi yang • Faham bahasa ijab dan
adil (tidak fasiq). Maka mana- Kabul
mana perkahwinan yang selain • Adil
daripada itu adalah batal. • Tidak menjadi wali
(Diriwayatkan oleh Ibn Hibban)
• Saksi mestilah Islam. Akad nikah seorang perempuan yang
bersaksikan orang bukan Islam adalah tidak sah kerana akad nikah
dianggap urusan agama.

• Saksi mestilah adil walaupun luaran sahaja. Maksudnya kefasikannya

dilakukan secara sembunyi- sembunyi dan tidak dizahirkan.
• Orang fasiq adalah mereka yang mengerjakan dosa besar atau
berterusan melakukan dosa- dosa kecil.
• Tidak sah nikah dengan dua orang saksi yang jelas kefasikannya
kerana penyaksiannya tidak diyakini.
 Wali
• Islam
• Lelaki
• Berakal
• Baligh
• Sukarela
• Tidak dalam keadaan ihram
• Sempurna akal
• Adil
Susunan wali
• Bapa
• Datuk dan ke atas
• Saudara lelaki seibu sebapa (adik beradik)
• Saudara lelaku sebapa (adik beradik)
• Anak lelaki daripada saudara lelaki seibu sebapa (anak saudara)
• Anak lelaki daripada saudara lelaki sebapa dan ke bawah (anak saudara)
• Saudara lelaki bapa seibu sebapa (bapa saudara)
• Saudara lelaki bapa sebapa (bapa saudara)
• Anak lelaki daripada saudara lelaki bapa seiubu sebapa (sepupu)
• Anak lelaki daripada saudara lelaki bapa sebapa dan ke bawah (sepupu)
• Saudara lelaki kepada bapa kepada bapa seibu sebapa (datuk saudara)
• Saudara lelaki kepada bapa kepada bapa sebapa (datuk saudara sebapa)
• Anak saudara lelaku kepada bapa kepada bapa seibu sebapa (sepupu kepada bapa)
• Anak lelaki kepada bapa kepada bapa sebapa (sepupu kepada bapa)
• Wali hakim
Adakah anak lelaki boleh menjadi wali
kepada ibunya?

• Anak lelaki tidak boleh menjadi wali kepada ibunya kerana kedua-
duanya tidak mempunyai perkongsian dalam keturunan.
• Ini kerana ibu dan anak lelakinya dinasabkan kepada bapa masing-
masing, kecuali anak lelaki kepada bapa saudaranya.
• Jikalau anakny seorng qadi atau hakim atau pemerintah pada suatu
tempat, maka ia boleh menjadi wali kepada ibunya
Siapakah wali kepada calon isteri yang
mualaf?

• Bagi pengantin perempuan yang tidak mempunyai wali nasab seperti

mereka yang baru memeluk Islam dan tiada saudara- maranya yang
memeluk Islam atau perempuan yang tidak mempunyai wali
langsung, maka wali hakim yang akan menjadi wali dalam
perkahwinannya.
Lompat wali
Pengantin perempuan telah berkahwin dengan seorang pemuda pada 6hb Mei, 1974
di Kampung Kandang Hilir, Kota Lama Kanan, Perak. Wali yang bertindak kepada
perempuan tersebut ialah saudara lelakinya kerana bapa perempuan itu telah
meninggal dunia. Pengantin perempuan itu sebenarnya juga masih mempunyai datuk
yang masih hidup dengan segar dan waras yang tinggal di Bt. 8, Batu Laut, Kuala
Langat, Selangor. Datuk itu tidak diberitahu mengenai perkahwinan cucunya itu. Kes ini
telah dibawa ke Mahkamah dan telah diputuskan perkahwinan itu tidak sah atau batal
dengan alasan:
• Saudara lelaki pada pengantin perempuan itu tidak ada bidang kuasa wali kerana
wali aqrab iaitu datuk perempuan itu masih ada.
• Akal fikiran datuk itu masih waras maka hak kelayakan wali masih tidak hilang.
Berdasarkan analisa kes tersebut, sepatutnya pengantin perempuan itu menghubungi
datuknya bagi mewalikan perkahwinannya. Jika datuknya itu tidak dapat hadir, maka
datuknya boleh mewakilkan (wakalah wali) kepada orang lain, untuk menikahkan
cucunya
Wali aqrab menunaikan haji atau umrah
• Syeikh Daud Al-Fatani menyatakan jika wali aqrab menunaikan haji
atau umrah, maka hak walinya terlucut.
• Hak wali itu tidak berpindah kepada wali ab’ad seterusnya tetapi hak
wali itu berpindah kepada wali hakim
• Demikian juga sekiranya wali aqrab itu membuat wakalah wali
sebelum membuat hajinya atau umrah atau semasa ihram maka
wakalah wali itu tidak sah. Oleh yang demikian, jika seorang
perempuan yang hendak berkahwin, hendaklah menunggu sehingga
wali itu pulang dari Mekah atau dengan menggunakan wali hakim.
 Akad
• Lafaz ijab dengan lafaz nikah atau tazwij atau terjemahan
• Lafaz akad tidak mengandungi taklik.
• Lafaz akad tidak mengandungi batas waktu
• Lafaz Kabul tidak menyalahi ijab
• Lafaz Kabul hendaklah mengandungi lafaz terima nikah
• Hendaklah dipastikan perempuan yang dinikahinya.
• Lafaz ijab dan Kabul hendaklah berturut- turut ( tidak diselangi
dengan perkataan yang lain atau diam yang lama)
• Hendaklah berkekalan kelayakan orang yang melafazkan ijab dan
Kabul serta saksi- saksi itu sehingga selesai akad
• Lafaz ijab dan Kabul didengar dan difahami oleh dua saksi