Anda di halaman 1dari 26

METABOLISME PORFIRIN

Oleh :
MOHAMMAD HANAFI, MBBS. dr. MS.
Dosen Ilmu Biokimia
F.K. Unair
Porfirin adalah senyawa yang berfluoressen yang
mempunyai struktur terdiri dari empat cincin pirrol
yang dihubungkan dengan jembatan metinil, apabila
mengandung Fe++ di tengah-tengah maka disebut
heme :
SINTESA HEME
• Terutama di retikulosit dan di hepar (15%)
• Dalam hepar  sitokhrom P450
• Dalam retikulosit  pembentukan
hemoglobin
• Retikulosit  eritrosit  sintesa berhenti
• Kondensasi glisin dan suksinil-KoA 
δ-aminolevulinic acid (ALA)
Enzim : ALA sintase
Dalam mitokhondria
Dua molekul ALA  porfobilinogen (PBG
PBG sintase (ALA dehidrase)
Dalam sitosol
4 PBG  tetrapirrol linier  uroporfirinogen III
1 2
1 = Enzim PBG deaminase
2 = Uroporfirinogen Kosintase

Uroporfirinogen III  Koproporfirinogen III


E

E = Uroporfirinogen dekarboksilase
(dalam sitoplasma)
Koproporfirinogen III  Protoporfirinogen IX
1
Protoporfirinogen IX  Protoporfirin IX
2
1 = Koproporfirinogen oksidase
Dekat membran
luar mitokhondria
2 = Protoporfirinogen oksidase

Protoporfirin IX + Fe++  Heme


E
E = ferrochelatase
Kontrol sintesa heme
Enzim regulator  δ-aminolevulinic acid
(ALA sintase)
Dihambat oleh : hemin (heme dimana Fe3+)
Sintesa ALA dihambat oleh hemin
Hemin dlm eritrosit mengaktivasi sintesa
globin mengganggu transport ALA ke
mitokhondria dan sitoplasma
Heme menghambat ALA dehidrase
dan ferrochelatase
Aspek klinik
1.Keracunan Pb (lead poisoning)
Pb mengikat SH dari ALA sintase,
Uroporfirinogen sintase I, dan ferrochelatase
Akibatnya : ALA dan protoporfirin IX ↑
2.Macam-macam porfiria:
a.Protoporfiria, aktivitas ferrochelatase ↓
protoporfirin titer ↑ fotosensitif
b.”Congenital erythropoietic uropophyria”
aktivitas uroporfirinogen III ↓
uroporfirinogen I ↑  fotosensitif berat
gigi “berwarna”
c.Acut intermitten porphyria.
uroporfirinogen I sintase
(hepar dan eritropoietic ↓)  sintesa heme ↓
 heme (hemin) feedback inhibisi ↓
 aktivitas ALA meningkat
 eksresi porfobilinogen dan ALA ↑↑
 nyeri abdomen dan berkelakuan tidak
terduga
d.Porphyria cutanea tarda (hepatic)
 aktivitas uroporfirinogen dekarboksilase ↓
 uroporfirinuria  fotosensitivitif
e.Hereditary coproporphyria
 koproporfirinogen oksidase
& protoporfirinogen oksidase
 koproporfirin
& protoporfirin feces ↑
 fotosensitif dan
kelainan neuropsikiatrik
Katabolisme heme
• Eritrosit (120 hari) = 6 gram Hb/hari
 retikuloendotelial sel
(hepar, sumsum tulang dan limpa)
hemoglobin  methemoglobin
 heme lepas  hemin
 Dalam hepar (terutama)
 Hb  globin & heme
 heme  biliverdin (hijau) + Fe dan CO
Biliverdin  bilirubin (kuning)
Bilirubin dari luar hepar (limpa)
terikat dgn alumin
Dalam hepar  konyugasi oleh glukoronat

Bilirubin direk = bilirubin glukoronat


Bilirubin indirek = bilirubin albumin

Dalam ilium bilirubin  mesobilirubinogen


 urobilinogen (= sterkobilinogen)
Sterkobilinogen  sterkobilin dalam feces
50-280 mg / hari
Urobilinogen  urobilin dalam urin
4 mg / hari

Urobilinogen (sterkobilinogen)
sebagian kecil diserab kembali oleh usus.
Aspek klinik

• 1.Hemolytic jaundice (ikterus), pemecahan


eritrosit berlebihan  bilirubin albumin ↑
 2.Obstructive jaundice. Bile duct terbuntu
3.Hepatocellular jaundice, kerusakan
hepar  birirubin glukoronat dan atau
bilirubin bebas (albumin) ↑
Hiperbilirubin albumin ↑
• 1.Neonatal / fisiologikal jaundice,
hemolisis ↑ (fungsi hepar belum sempurna)
 fenobarbital / fototerapi
 2.Crigler-Najjar Syndrome tipe I dan II
 3.Gilbert’s disease
 4.Toxic hiperbilirubinemia

Anda mungkin juga menyukai