MAKALAH

MASYARAKAT PEDESAAN dan MASYARAKAT PERKOTAAN

Kelompok : (4 ) Di Susun Oleh : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. &. Riska Rohman a!lina Kana "uni Khil#ah $sian% a!liana Kasmini ( 200613500099 ) ( 200613500017 ) ( 200613500010 ) ( 200613570162 ) ( 200613570161 ) ( 20061350012& ) ( 200613500059 ) ( 200613500049 )

a'a kuliah : (lmu Sosial Dasa! )u!usan : *en+. a'ema'ika ,akul'as : (*$

Universitas Indraprasta PGRI

JAKARTA 200

K$-$ *./0$/-$R

Puji syukur kehadirat Tuhan Yang Maha Esa yang telah memberikan kita berbagai macam nikmat, sehingga aktifitas hidup yang kita jalani ini akan selalu membawa keberkahan, baik kehidupan di alam dunia ini, lebih-lebih lagi pada kehidupan akhirat kelak, sehingga semua cita-cita serta harapan yang ingin kita capai menjadi lebih mudah dan penuh manfaat. Terima kasih sebelum dan sesudahnya kami ucapkan kepada D sen serta teman-teman sekalian yang telah membantu, baik bantuan berupa m riil maupun materil, sehingga makalah ini terselesaikan dalam waktu yang telah ditentukan. !ami menyadari sekali, didalam penyusunan makalah ini masih jauh dari kesempurnaan serta banyak kekurangan-kekurangnya, baik dari segi tata bahasa maupun dalam hal pengk ns lidasian kepada d sen serta teman-teman sekalian, yang kadangkala hanya menturuti eg isme pribadi, untuk itu besar harapan kami jika ada kritik dan saran yang membangun untuk lebih menyempurnakan makalah-makah kami dilain waktu. "arapan yang paling besar dari penyusunan makalah ini ialah, mudahmudahan apa yang kami susun ini penuh manfaat, baik untuk pribadi, temanteman, serta rang lain yang ingin mengambil atau menyempurnakan lagi atau mengambil hikmah dari judul ini # masyarakat desa dan masyarakat k ta $ sebagai tambahan dalam menambah referensi yang telah ada. %akarta, %anuari &''(

Penyusun

DAFTAR ISI

KATA PENGANTAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DAFTAR ISI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BAB I PENDAHULUAN A. Alasan pemilihan judul. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Lata Bela!an" masalah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BAB II PE#BAHASAN A. Se!ilas tentan" de$inisi mas%a a!at . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. #as%a a!at desa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . &. #as%a a!at !'ta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Pe (edaan #as%a a!at K'ta dan Desa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Hu(un"an Desa dan K'ta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BAB III PENUTUP A. Kesimpulan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Sa an)sa an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DAFTAR PUSTAKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

!A! I PENDAHULUAN

A" A#asan pe$i#i%an J&d&# #elihat da i (e (a"ai aspe! %an" ada* (ai! !ita lihat se+a a lan"sun" ataupun melalui media in$' masi* (ai! +eta! maupun media ele!t 'ni!* (ah,a (etapa $en'mena hidup %an" ada dipedesaan mulai men"alami pe "ese an nilai* n' ma se ta adat istiadat %an" tida! la"i dihi au!an 'leh (an%a! pendudu! desa %an" in"in me asa !ehidupann%a (e u(ah* (ai! e!'n'mi maupun status s'sialn%a. Se ta $en'mena !ehidupan pe !'taan %an" mempun%ai m'tt' hidup -Biar tekor asal Tersohor menjadi se(uah "a%a hidup se (a ('leh* ,alaupun itu mela( a! n' ma)n' ma hu!um le(ih)le(ih n' ma a"ama.

!" Latar !e#a'an( Pe$i#i%an J&d&# #as%a a!at .se(a"ai te jemahan istilah society/ adalah se!el'mp'! ' an" %an" mem(entu! se(uah sistem semi te tutup .atau semi te (u!a/* dimana se(a"ian (esa inte a!si adalah anta a indi0idu)indi0idu %an" (e ada dalam !el'mp'! te se(ut. Le(ih a(st a!n%a* se(uah mas%a a!at adalah suatu ja in"an hu(un"an)hu(un"an anta entitas)entitas. #as%a a!at adalah se(uah !'munitas %an" inte dependen .salin" te "antun" satu sama lain/. Umumn%a* istilah mas%a a!at di"una!an untu! men"a+u se!el'mp'! ' an" %an" hidup (e sama dalam satu !'munitas %an" te atu . #as%a a!at .society/ me upa!an istilah %an" di"una!an untu! mene an"!an !'muniti manusia %an" tin""al (e sama)sama. B'leh ju"a di!ata!an mas%a a!at itu me upa!an ja in"an pe hu(un"an anta a pel(a"ai indi0idu. Da i se"i pe la!saan* ia (e ma!sud sesuatu %an" di(uat ) atau tida! di(uat ) 'leh !umpulan ' an" itu. Masyarakat me upa!an su(je! utama dalam pen"!ajian sains s'sial.

Pe !ataan society datan" da ipada (ahasa Latin societas* 1pe hu(un"an (ai! den"an ' an" lain1. Pe !ataan societas diam(il da i socius %an" (e e ti 1teman1* ma!a ma!na mas%a a!at itu adalah (e !ait apat den"an apa %an" di!ata!an s'sial. Ini (e ma!na telah te si at dalam !ata mas%a a!at (aha,a ahli)ahlin%a mempun%ai !epentin"an dan matlamat %an" sama. #a!a* mas%a a!at selalu di"una!an untu! men""am(a !an ne"a a.2 3alaupun setiap mas%a a!at itu (e (e4a* namun +a a ia musnah adalah selalun%a sama5 penipuan* pen+u ian* !e"anasan* pepe an"an dan ju"a !adan"!ala pen"hapusan etni! ji!a pe asaan pe !auman itu tim(ul. #as%a a!at %an" (a u a!an mun+ul da ipada sesiapa %an" masih (e sama* ataupun da ipada sesiapa %an" tin""al. a!%at sese(uah

http566ms.,i!ipedia.' "6,i!i6#as%a a!at

!A! II PEM!AHASAN
A" De)inisi Mas*ara'at Dalam Bahasa In"" is dise(ut Society* asal !atan%a Socius %an" (e a ti

-!a,an7. Kata -#as%a a!at7 (e asal da i (ahasa A a(* %aitu Syiek* a tin%a -(e "aul7. Adan%a salin" (e "aul ini tentu !a ena ada (entu! 8 (entu! a!hi an hidup* %an" (u!an dise(a(!an 'leh manusia se(a"ai p i(adi melain!an 'leh unsu 8 unsu !e!uatan lain dalam lin"!un"an s'sial %an" me upa!an !esatuan9 !" Mas*ara'at Pedesaan +$as*ara'at tradisi,na#a. Pengertian desa/pedesaan :an" dima!sud den"an desa menu ut Suta dj' Ka t'di!usuma men"emu!a!an se(a"ai (e i!ut5 Desa adalah suatu !esatuan hu!um dimana (e tempat tin""al suatu mas%a a!at peme intahan te sendi i ; #enu ut Binta '* desa me upa!an pe ,ujudan atau !esatuan "'e" a$i *s'sial* e!'n'mi* p'liti! dan !ultu %an" te dapat ditempat itu .suatu dae ah/* dalam hu(un"an dan pen"a uhn%a se+a a tim(al (ali! den"an dae ah lain. Sedan" menu ut Paul H. Landis 5Desa adalah pendudun%a !u an" da i 9.<== ji,a. Den"an +i i +i i se(a"ai (e i!ut 5 a/ mempun%ai pe "aulan hidup %an" salin" !enal men"enal anta a i(uan ji,a. (/ Ada pe talian pe asaan %an" sama !e(iasaan +/ &a a (e usaha .e!'n'mi/adalah a" a is %an" palin" umum %an" san"at dipen"a uhi alam sepe ti 5 i!lim* !eadaan alam *!e!a%aan alam* sedan"!an pe!e jaan %an" (u!an a" a is adalah (e si$at sam(ilan tentan" !esu!aan te hadap

&
+

* si l gi + *M, )--., hal. /0 Drs. ". 1bu 1hmadi, 2lmu * sial Dasar, &''+, "al.&.)

Dalam !amus s'si'l'"i !ata t adisi'nal da i (ahasa In"" is* Tradition a tin%a Adat istiadat dan !epe +a%aan %an" tu un menu un dipeliha a* dan ada (e(e apa pendapat %an" ditinjau da i (e (a"ai se"i (ah,a* pen"e tian desa itu sendi i men"andun" !'mple!sitas %an" salin" (e !aitan satu sama lain dianta a unsu )unsu n%a* %an" se(ena n%a desa masih dian""ap se(a"ai standa dan pemeliha a sistem !ehidupan (e mas%a a!at dan !e(uda%aan asli sepe ti t'l'n" men'l'n"* !e"u%u(an* pe sauda aan* "'t'n" '%'n"* !ep i(adian dalam (e pa!aian* adat istiadat * !esenian !ehidupan m' al susila dan lain)lain %an" mempun%ai +i i %an" jelas. Dalam UU N'm' ;9 Tahun 9==> dise(ut!an pen"e tian desa se(a"ai !esatuan mas%a a!at hu!um %an" memili!i (atas ,ila%ah* %an" (e ,enan" untu! men"atu dan men"u us !epentin"an mas%a a!at setempat* (e dasa !an asal)usul dan adat istiadat setempat %an" dia!ui dan dih' mati dalam s%stem peme intahan Ne"a a Kesatuan Repu(li! Ind'nesia. Da i de$enisi te se(ut* se(etuln%a desa me upa!an (a"ian 0ital (a"i !e(e adaan (an"sa Ind'nesia. ?ital !a ena desa me upa!an satuan te !e+il da i (an"sa ini %an" menunju!!an !e a"aman Ind'nesia. Selama ini te (u!ti !e a"aman te se(ut telah menjadi !e!uatan pen%'!'n" (a"i te"a! dan e!sisn%a (an"sa. Den"an demi!ian pen"uatan desa menjadi hal %an" ta! (isa dita,a dan ta! (isa dipisah!an da i pem(an"unan (an"sa ini se+a a men%elu uh. #eman" hampi semua !e(ija!an peme intah %an" (e !enaan den"an pem(an"unan desa men"edepan!an sede et tujuan mulia* sepe ti men"entas!an a!%at mis!in* men"u(ah ,ajah $isi! desa* menin"!at!an pendapatan dan ta a$ hidup mas%a a!at* mem(e i!an la%anan s'+ial desa* hin""a mempe da%a!an mas%a a!at dan mem(uat peme intahan desa le(ih m'de n. Sa%an"n%a sede et tujuan te se(ut mande! diatas !e tas. Ka ena pada !en%ataann%a desa se!eda dijadi!an '(%e! pem(an"unan* %an" !euntun"ann%a di e"u! 'leh a+t' %an" mela!sana!an pem(an"unan di desa te se(ut 5 (isa elite !a(upaten* p '0insi* (ah!an

pusat.> Di desa* pem(an"unan $isi! menjadi indi+at'

!e(e hasilan

pem(an"unan. Ka ena itu* P '" am Pen"em(an"an Ke+amatan .PPK/ %an" ada seja! tahun 9=== dan se+a a te' itis mem(e i !esempatan pada desa untu! menentu!an a ah pem(an"unan den"an men""una!an dana PPK* ' ientasi pen""unaan danan%apun le(ih untu! pem(an"unan $isi!. Bah!an* di Sumenep .#adu a/* !a ena !uatn%a pe an !epala desa .disana dise(ut !le(un/ dalam men"a ah!an dana PPK untu! pem(an"unan $isi! semata* istilah PPK se in" dipeleset!an menjadi p '%e! pa a !le(un. #en%ima! ealitas diatas* meman" (ena (ah,a %an" selama ini te jadi sesun""uhn%a adalah -Pem(an"unan di desa7 dan (u!an pem(an"unan untu!* da i dan 'leh desa. Desa adalah unsu (a"i te"a! dan e!sisn%a se(uah (an"sa .nati'n/ (e nama Ind'nesia. Kalaupun de ap pem(an"unan me upa!an se(uah p '" am %an" dite ap!an sampai !edesa)desa* alan"!ah (ai!n%a ji!a mene ap!an !'nsep 57#em(an"un desa* menum(uh!an !'ta7. K'nsep ini* mes!i sudah se in" dil'nta !an 'leh (an%a! !alan"an* tetapi (elum dituan"!an !e dalam (u!u %an" !husus dan len"!ap. Inilah tantan"an %an" ha us se"e a dija,a(. (. &i i)+i i #as%a a!at desa .!a a!te isti!/ Dalam (u!u S'si'l'"i !a an"an Ruman Sumadila"a se' an" ahli S'si'l'"i -Tal+'t Pa s'ns7 men""am(a !an mas%a a!at desa se(a"ai mas%a a!at t adisi'nal (Gemeinschaft) %an" me(n"enal +i i)+i i se(a"ai (e i!ut 5 a. Afektifitas ada hu(un"ann%a den"an pe asaan !asih sa%an"* +inta * !esetiaan dan !emes aan. Pe ,ujudann%a dalam si!ap dan pe (uatan t'l'n" men'l'n"* men%ata!an simpati te hadap musi(ah %an" dide ita ' an" lain dan men'l'n"n%a tanpa pam ih. (. Orientasi kolektif si$at ini me upa!an !'nse!uensi da i

A$e!ti$itas* %aitu me e!a mementin"!an !e(e samaan * tida! su!a

Kompas, Minggu 12 November 2006 (Jangan bunuh desa kami) oleh Marwanto

men'nj'l!an di i* tida! su!a a!an ' an" %an" (e (eda pendapat* intin%a semua ha us mempe lihat!an !ese a"aman pe samaan. +. Partikularisme dae ah te tentu. pada dasa n%a adalah semua hal %an" ada su(%e!ti$* pe asaan !e(e samaan

hu(un"ann%a den"an !e(e la!uan !husus untu! suatu tempat atau Pe asaan sesun""uhn%a %an" han%a (e la!u untu! !el'mp'! te tentu saja. .la,ann%a Uni0e salisme/ d. Askripsi %aitu (e hu(un"an den"an mutu atau si$at !husus

%an" tida! dipe 'leh (e dasa !an suatu usaha %an" tida! disen"aja* tetapi me upa!an suatu !eadaan %an" sudah me upa!an !e(iasaan atau !etu unan..la,an%a p estasi/. e. eka!aran .diffuseness). Sesuatu %an" tida! jelas te utama dalam hu(un"an anta a p i(adi tanpa !ete"asan %an" din%ata!an e!splisit. #as%a a!at desa men""una!an (ahasa tida! lan"sun"* untu! menunju!!an sesuatu. Da i u aian te se(ut .pendapat Tal+'tt Pa s'n/ dapat te lihat pada desa)desa %an" masih mu ni mas%a a!atn%a tanpa pen"a uh da i lua . <

." Mas*ara'at Per',taan a. Pen"e tian K'ta Sepe ti haln%a desa* !'ta ju"a mempun%ai pen"e tian %an" (e ma+am) ma+am sepe ti pendapat (e(e apa ahli (e i!ut ini. i. 3i th K'ta adalah suatu pemilihan %an" +u!up (esa * padat dan pe manen* dihuni 'leh ' an")' an" %an" hete '"en !edudu!an s'sialn%a. ii. #a@ 3e(e K'ta menu utn%a* apa(ila pen"huni setempatn%a dapat memenuhi se(a"ian (esa !e(utuhan e!'n'min%a dipasa l'!al.

* si l gi + *M, )--., hal. ('

iii. D,i"th Sande s'n K'ta ialah tempat %an" (e pendudu! sepuluh i(u ' an" atau le(ih. Da i (e(e apa pendapat se+a a umum dapat di!ata!an mempun%ani +i i) +i i mendasa %an" sama. Pen"e tian !'ta dapat di!ena!an pada dae ah atau lin"!un"an !'munitas te tentu den"an tin"!atan dalam st u!tu peme intahan. #enu ut !'nsep S'si'l'"i! se(a"ian Aa!a ta dapat dise(ut K'ta* B !a ena meman" "a%a hidupn%a %an" +ende un" (e si$at indi0idualisti!. #a ilah se!a an" !ita meminjam la"i te' i Tal+'tt Pa s'ns men"enai tipe mas%a a!at !'ta %an" dianta an%a mempun%ai +i i)+i i 5 a/. Net al A$e!ti$ #as%a a!at K'ta mempe lihat!an si$at %an" le(ih mementin"!at Rasi'nalitas dan si$at asi'nal ini e at hu(un"ann%a den"an !'nsep Gesells+ha$t atau Ass'+iati'n. #e e!a tida! mau men+ampu adu!an hal)hal %an" (e si$at em'si'nal atau %an" men%an"!ut pe asaan pada umumn%a den"an hal)hal %an" (e si$at asi'nal* itulah se(a(n%a tipe mas%a a!at itu dise(ut net al dalam pe asaann%a. (/. C ientasi Di i #anusia den"an !e!uatann%a sendi i ha us dapat mempe tahan!an di in%a sendi i* pada umumn%a di!'ta tetan""a itu (u!an ' an" %an" mempun%ai hu(un"an !e!elua "aan den"an !ita 'leh !a ena itu setiap ' an" di!'ta te (iasa hidup tanpa men""antun"!an di i pada ' an" lain* me e!a +ende un" untu! indi0idualisti!. +/. Uni0e salisme Be hu(un"an den"an semua hal %an" (e la!u umum* 'leh !a ena itu pemi!i an asi'nal me upa!an dasa %an" san"at pentin" untu! Uni0e salisme.

H..E K'sim* STBA :apa i Bandun"* 2DDB* Hal. DE

d/. P estasi #utu atau p estasi sese' an" a!an dapat men%e(a(!an ' an" itu dite ima (e dasa !an !epandaian atau !eahlian %an" dimili!in%a. e/. Hete '"enitas #as%a a!at !'ta le(ih mempe lihat!an si$at Hete '"en* a tin%a te di i da i le(ih (an%a! !'mp'nen dalam susunan pendudu!n%a. (. &i i)+i i mas%a a!at Pe !'taan Ada (e(e apa +i i %an" men'nj'l pada mas%a a!at pe !'taan* %aitu 5 i. Kehidupan !ea"amaann%a (e !u an"* !adan"!ala tida! te lalu dipi!i !an !a ena meman" !ehidupan %an" +ende un" !ea ah !eduniaan saja. ii. di in%a sendi i .Indi0idualisme/. iii. Pem(a"ian !e ja dianta a ,a "a),a "a !'ta ju"a le(ih te"as dan mempun%ai (atas)(atas %an" n%ata. i0. Kemun"!inan)!emun"!inan untu! mendapat!an pe!e jaan ju"a le(ih (an%a! dipe 'leh ,a "a !'ta. 0. Aalan !ehidupan %an" +epat di!'ta)!'ta* C an" !'ta pada umumn%a dapat men"u us tanpa ha us (e dantun" pada ' an" lain

men"a!i(at!an pentin"n%a $a!t' ,a!tu (a"i ,a "a !'ta* sehin""a pem(a"ian ,a!tu %an" teliti san"at pentin"* intu! dapat men"eja !e(utuhan)!e(utuhan se' an" indi0idu. 0i. pen"a uh da i lua . Pe u(ahan)pe u(ahan tampa! n%ata di!'ta)!'ta* se(a( !'ta)!'ta (iasan%a te (u!a dalam mene ima pen"a uh)

D" Per/edaan antara desa dan ',ta Dalam mas%a a!at m'de n* se in" di(eda!an anta a mas%a a!at pedesaan . u al +'mmunit%/ dan mas%a a!at pe !'taan .u (an +'mmunit%/. #enu ut S'e!ant' hu(un"an .2DD>/* pe )(edaan den"an pen"e tian te se(ut se(ena n%a mas%a a!at tida! mempun%ai !a ena dalam sede hana*

mas%a a!at m'de n* (etapa pun !e+iln%a suatu desa* pasti ada pen"a uh) pen"a uh da i !'ta. Pe (edaan mas%a a!at pedesaan dan mas%a a!at pe !'taan* pada ha!e!atn%a (e si$at " adual. Kita dapat mem(eda!an anta a mas%a) a!at desa dan mas%a a!at !'ta %an" masin")masin" pun%a !a a!te isti! te sendi i. #asin")masin" pun%a sistem %an" mandi i* den"an $un"si)$un"si s'sial* st u!tu se ta p 'ses)p 'ses s'sial %an" san"at (e (eda* (ah!an !adan")!adan" di!ata!an 1(e la,anan1 pula. Pe (edaan +i i anta a !edua sistem te se(ut dapat diun"!ap!an se+a a sin"!at menu ut P'plin .2DE9/ se(a"ai (e i!ut5 Mas*ara'at Pedesaan Pe ila!u h'm'"en Pe ila!u !'nsep %an" dilandasi Mas*ara'at K,ta Pe ila!u hete '"en 'leh Pe ila!u %an" dilandasi 'leh !'nsep dan pen"andalan di i dan !elem(a"aan Pe ila Pe ila!u %an" (e ' ientasi pada !u %an" (e ' ientasi pada asi'nalitas t adisi dan status Is'lasi s'sial* sehin""a stati! Kesatuan dan !eutuhan !ultu al Ban%a! itual dan nilai)nilai sa! al dan $un"si #'(ilitas s'sial* sehin""a dinami! Ke(au an dan di0e si$i!asi !ultu al Bi '! asi se!ula $un"si'nal dan nilai)nilai

!e!elua "aan

!e(e samaan

K'le!ti0isme

Indi0idualisme

3a "a suatu mas%a a!at pedesaan mempun%ai hu(un"an %an" le(ih e at dan le(ih mendalam !etim(an" hu(un"an me e!a den"an ,a "a mas%a a!at pedesaan lainn%a. Sistem !ehidupan (iasan%a (e !el'mp'! atas dasa sistem !e!elua "aan .S'e!ant'* 2DD>/. Selanjutn%a Pudji,ati .2DF</* menjelas!an +i i)+i i elasi s'sial %an" ada di desa itu* adalah pe tama)tama* hu(un"an !e!e a(atan. Sistem !e!e a(atan dan !el'mp'! !e!e a(atan masih meme"an" pe anan pentin". Pendudu! mas%a a!at pedesaan pada umumn%a hidup da i pe tanian* ,alaupun te lihat adan%a tu!an" !a%u* tu!an" "enten" dan (ata* tu!an" mem(uat "ula* a!an tetapi inti pe!e jaan pendudu! adalah pe tanian. Pe!e jaan)pe!e jaan di sampin" pe tanian* han%a me upa!an pe!e jaan sam(ilan sajaE. G'l'n"an ' an")' an" tua pada mas%a a!at pedesaan umumn%a meme"an" pe anan pentin". C an" a!an selalu meminta nasihat !epada me e!a apa(ila ada !esulitan)!esulitan %an" dihadapi. Nimp'en' .2DD9/ men%ata!an (ah,a di dae ah pedesaan !e!uasaan)!e!uasaan pada umumn%a te pusat pada indi0idu se' an" !i%ai* ajen"an* lu ah dan se(a"ain%a. Ada (e(e apa +i i %an" dapat dipe "una!an se(a"ai petunju! untu!

mem(eda!an anta a desa dan !'ta. Den"an melihat pe (edaan pe (edaan %an" ada mudah mudahan a!an dapat men"u an"i !esulitan dalam menentu!an apa!ah suatu mas%a a!at dapat dise(ut se(a"i mas%a a!at pedeasaan atau mas%a a!at pe !'taan. &i i +i i te se(ut anta a lain 5 2/ 9/ ;/ >/ </
(

jumlah dan !epadatan pendudu! lin"!un"an hidup mata pen+aha ian +' a! !ehidupan s'sial st ati$i!si s'sial

Rr. Tjahjani Busono, MS Barliana, dan Johar Maknun, Perubahan Sosial di Desa Asal Migran Tenaga Kerja Wanita, Hal. !"

B/ E/ F/ D/

m'(ilitas s'sial p'la inte a!si s'sial s'lida itas s'sial !edudu!an dalam hie a !i sistem administ asi nasi'nal

E" H&/&n(an Desa0',ta1 %&/&n(an pedesaan0per',taan" #as%a a!at pedesaan dan pe !'taan (u!anlah dua !'m'nitas %an" te pisah sama se!ali satu sama lain. Bah!an dalam !eadaan %an" ,aja dianta a !eduan%a te dapat hu(un"an %an" e at. Be si$at !ete "antun"an* !a ena dianta a me e!a salin" mem(utuh!an. K'ta te "antun" pada dalam memenuhi !e(utuhan ,a "an%a a!an (ahan (ahan pan"an sepe ti (e as sa%u ma%u * da"in" dan i!an. Desa ju"a me upa!an sum(e tena"a !asa (a"i (a"i jenis jenis pe!e jaan te tentu di!'ta. #isaln%a saja (u uh (an"unan dalam p '%e! p '%e! pe umahan. P '%e! pem(an"unan atau pe (ai!an jalan a%a atau jem(atan dan tu!an" (e+a!. #e e!a ini (iasan%a adalah pe!e ja pe!e ja musiman. Pada saat musim tanam me e!a* si(u! (e!e ja di sa,ah. Bila pe!e jaan di(idan" pe tanian mulai men%u ut* sementa a menun""u masa panen me e!a me antau !e !'ta te de!at untu! mela!u!an pe!e jaan apa saja %an" te sedia. -Inte $a+e7* dapat dia ti!an adan%a !a,asan pe !'taan %an" tumpan") tindih den"an !a,asan pe desaan* nampa!n%a pe s'alan te se(ut sede hana* (u!an!ah telah ada alat t ansp' tasi* pela%anan !esehatan* $asilitas pendidi!an* pasa * dan umah ma!an dan lain se(a"ain%a* %an" mempe temu!an !e(utuhan se ta si$at !edesaan dan !e!'taan. Hu(un"an !'ta)desa +ende un" te jadi se+a a alami %aitu %an" !uat a!an menan"* !a ena itu dalam hu(un"an desa)!'ta* ma!in (esa suatu !'ta ma!in (e pen"a uh dan ma!in menentu!an !ehidupan pe desaan. Se+a a te' isti!* !'ta me u(ah atau palin" mempen"a uhi desa melalui (e(e apa +aa * sepe ti5 .i/ "kspansi !'ta !e desa* atau ('leh di(ilan" pe luasan !a,asan pe !'taan den"an me u(ah atau men"am(il !a,asan pe desaan. Ini te jadi di semua !a,asan pe !'taan den"an (esa an dan

!e+epatan %an" (e ane!a a"amG .ii/ #n$asi kota * pem(an"unan !'ta (a u sepe ti misaln%a Batam dan (an%a! !'ta (a u se!ita Aa!a ta me u(ah pe desaan menjadi pe !'taan. Si$at !edesaan len%ap atau hilan" dan sepenuhn%a di"anti den"an pe !'taanG .iii/ Penetrasi kota ke desa% masu!n%a p 'du!* p ila!u dan nilai !e!'taan !e desa. P 'ses ini %an" sesun""uhn%a (an%a! te jadiG .i0/ ko&operasi kota&desa* pada umumn%a (e upa pen"an"!atan p 'du! %an" (e si$at !edesaan !e !'ta. Da i !eempat hu(un"an desa)!'ta te se(ut !esemuan%a dip a!a sai piha! dan ' an" !'ta. P 'ses se(ali!n%a hampi tida! pe nah te jadi* 'leh !a ena itulah (e (a"ai pe masalahan dan "a"asan %an" di!em(an"!an pada umumn%a di!ait!an dalam !ehidupan dunia %an" meman" a!an men"!'ta. Salah satu (entu! hu(un"an anta a !'ta dan desa adalah 5 a/. U (anisasi dan U (anisme Den"an adan%a hu(un"an #as%a a!at Desa dan K'ta %an" salin"

!ete "antun"an dan salin" mem(utuh!an te se(ut ma!a tim(ulah masalah (a u %a!ni G Ur/anisasi %aitu suatu p 'ses (e pindahn%a pendudu! da i desa !e !'ta atau dapat pula di!ata!an (ah,a u (anisasi me upa!an p 'ses te jadin%a mas%a a!at pe !'taan. .s'e!ant'*2DBD529; /.F (/ 2./ Se(a()se(a( U (anisasi Fa!t' )$a!t' %an" mend' 'n" pendudu! desa untu!

menin""al!an dae ah !ediamann%a (Push factors) 9./ Fa!t' )$a!t' %an" ada di!'ta %an" mena i! pendudu! desa untu! pindah dan menetap di!'ta (pull factors) a. Hal 8 hal %an" te masu! push factor anta a lain 5 Be tam(ahn%a pendudu! sehin""a tida! seim(an" den"an pe sediaan lahan pe tanian* (. indust i m'de n.
0

Te desa!n%a !e ajinan umah di desa 'leh p 'du!

H.E K'sim* STBA :apa i Bandun"* 2DDB* Hal. DD

+.

Pendudu! desa* te utama !aum muda* me asa te te!an 'leh 'leh adat istiadat %an" !etat sehin""a men"a!i(at!an suatu +a a hidup %an" m'n't'n.

d.

Didesa

tida!

(an%a!

!esempatan

untu!

menam(ah ilmu pen"etahuan. e. Ke"a"alan panen %an" dise(a(!an 'leh (e (a"ai hal* sepe ti (anji * se an"an hama* !ema au panjan"* ds(. Sehin""a mema!sa pendudu! desa untu! men+a i pen"hidupan lain di!'ta. a. di!'ta pen"hasilan (. Di!'ta le(ih (an%a! !esempatan untu! Hal 8 hal %an" te masu! pull factor anta a lain 5 Pendudu! desa !e(an%a!an (e an""apan (ah,a (an%a! pe!e jaan dan le(ih mudah untu! mendapat!an

men"em(an"!an usaha !e ajinan umah menjadi indust i !e ajinan. +. Pendidi!an te utama pendidi!an lanjutan* le(ih (an%a! di!'ta dan le(ih mudah didapat. d. K'ta dian""ap mempun%ai tin"!at !e(uda%aan %an" le(ih tin""i dan me upa!an tempat pe "aulan den"an se"ala ma+am !ultu manusian%a. e. K'ta mem(e i !esempatan untu! men"hinda !an di i da i !'nt 'l s'sial %an" !etat atau untu! men"an"!at di i da i p'sisi s'sial %an" endah . S'e!anti* 2DBD 5 29>)29< /.

!A! III PENUTUP

A" Kesi$p&#an #anusia menjalani !ehidupan didunia ini tida!lah (isa han%a

men"andal!an di in%a sendi i dalam a tian (utuh (antuan dan pe t'l'n"an ' an" lain * ma!a da i itu manusia dise(ut ma!hlu! s'sial* sesuai den"an Fi man Allah S3T %an" a tin%a 5 - Wahai manusia! Sungguh Kami telah menciptakan kamu dari seorang laki-laki dan seorang perempuan, kemudian Kami jadikan kamu berbangsa-bangsa dan bersuku-suku agar kamu saling mengenal ( bersosialisasi !....7 .Al&'u(urat )*+ ). Cleh !a ena itu !ehidupan (e mas%a a!at henda!lah menjadi se(uah pend' 'n" atau sum(e !e!uatan untu! men+apai +ita)+ita !ehidupan %an" ha m'nis* (ai! itu !ehidupan didesa maupun dipe !'taan. Tentun%a itulah ha apan !ita (e sama* tetapi $en'mena apa %an" !ita sa!si!an se!a an" ini* jauh se!ali da i ha apan dan tujuan pem(an"unan Nasi'nal ne"a a ini* !esenjan"an S'sial* %an" !a%a ma!in Ka%a dan %an" #is!in tam(ah mela at * mutu pendidi!an %an" masih endah* ' an" mudah se!ali mem(unuh sauda an%a .de!adensi m' al / han%a !a ena hal sepele saja* dan masih (an%a! la"i $en'mena !ehidupan te se(ut diatas %an" !ita asa!an (e sama* mun"!in ju"a $en'mena itu ada pada lin"!un"an dimana !ita tin""al. Sehu(un"an den"an itu* (a an"!ali !ita (e p asan"!a atau men"i a $en'mena)$en'mena %an" te jadi diatas han%a te jadi di!'ta saja* te n%ata p '(lem %an" tida! jauh (eda ada didesa* %an" !ita san"!a adalah tempat %an" aman* tenan" dan (e a!hla! .manusia,i/* te n%ata telah te susupi 'leh !ehidupan !'ta %an" se (a ('leh dan (e(as itu disatu piha! masalah u (anisasi menjadi masalah se ius (a"i !'ta dan desa* !a ena mas%a a!at desa %an" (e u (anisasi !e !'ta menjadi mas%a a!at ma jinal dan (a"i desa pen"a uh u (anisasi menjadi!an sum(e da%a manusia %an" p 'du!ti$ di

desa menjadi (e !u an" %an" mem(uat se(uah desa ta! maju (ah!an +ende un" te tin""al.

!" Saran 0 saran Pem(an"unan 3ila%ah pe !'taan seha usn%a (e (andin" lu us den"an pen"em(an"an ,ila%ah desa %an" (e pen"a uh (esa te hadap pem(an"unan !'ta. #asalah %an" te jadi di !'ta tida! te lepas !a ena adan%a p '(lem masalah %an" te jadi di desa* !u an"n%a sum(e da%a manusia %an" p 'du!ti$ a!i(at u (anisasi menjadi masalah %an" p'!'! untu! diselesai!an dan pa adi"ma %an" sempit (ah,a den"an men"adu nasi( di!'ta ma!a !ehidupan menjadi (aha"ia dan sejahte a menjadi masalah se ius. P '(lem itu tida! a!an menjadi masalah se ius apa(ila peme intah le(ih $'!us te hadap pe !em(an"an dan pem(an"unan desa te tin""al den"an mem(u!a lapan"an pe!e jaan dipedesaan se!ali"us men"ali n%a in0estasi da i !'ta dan ju"a mene ap!an desent alisasi 't'n'mi dae ah %an" mem(e i!an !eleluasaan !epada selu uh dae ah untu! men"em(an"!an p'tensin%a menjadi le(ih (ai!* sehin""a !'ta dan desa salin" mendu!un" dalam se"ala aspe! !ehidupan.

DAFTAR PUSTAKA

1hmadi, 1bu, Drs. &''+. lmu !osial "asar. %akarta4 5ineke 6ipta. ! sim, ", E. )--/. 7andung4 *ek lah Tinggi 7ahasa 1sing Yapari Marwant , )& 8 9ember &''/. Jangan bunuh desa kami# %akarta4! mpas :::::::, )--.. !osiologi $ !M%. %akarta4 Yudistira