Masalah Pendidikan Jilid 27 155

Kekangan Wanita dalam Aktiviti Fizikal: Satu Ulasan Rujukan

Syed Kamaruzaman b. Syed Ali Universiti Malaya Abstract This article is a review of research on barriers to "women s physical activity. It will discuss the meanin of physical activity and its benefits! physical activity and health problems! women"# involvement in physical activity and obstacles women face durin involvement in physical activity. These obstacles are related to environmental! psycholo ical and sociolo ical aspects. $everal methods to surmount these problems are also discussed. Pendahuluan Memiliki badan yang sihat dan cergas sememangnya menjadi idaman setiap orang sarna ada lelaki mahupun wanita. Untuk mencapai impian tersebut aktiviti fizikal yang bersisternatik amat penting. Aktiviti fizikal adalah merupakan suatu aktiviti yang melibatkan pergerakan seluruh anggota tubuh badan. Menurut Corbin et al. ( !! " pula# aktiviti fizikal boleh dijelaskan sebagai suatu pergerakan yang me lib atkan penggunaan otot$otot besar. %erdapat pelbagai aktiviti fizikal yang balch dilakukan. Misalnya %o in . walkin ! aerobics dances! field ames. cyclin . swimmin . bowlin dan golf (&ainun 'shak# ())*". +amun begitu dalam kesibukan pada zaman sains dan teknologi ini# kita telah disogokkan dengan pelbagai peralatan canggih yang bertujuan untuk meringankan kerja. Antaranya ialah lif# escalator! dan berbagai lagi yang boleh menyebabkan kita tidak banyak menggunakan tenaga. ,enomena ini telah menjadikan individu itu bertambah malas dan lemah# malah berasa sangat rugi jika menggerakkan anggota tubuh badan mereka. -eadaan ini jika dibiar berterusan akan menyebabkan pe(bagai risiko penyakit hipokinetik# iaitu penyakit$penyakit yang disebabkan oleh kurangnya pergerakan fizika(. .enyakit tersebut termasuklah penyakit kardiovaskular (sakit jantung"# tekanan darah tinggi# masalah kegernukan# sakit belakang# dan sakit sendi (/ee# ())0". 1ebenarnya# badan kita memerlukan lebih banyak peluang untuk bergerak aktif. 2leh yang demikian kita digalakkan melakukan aktiviti fizikal untuk menilai tahap kecergasan semasa. Aktiviti fizikal adalah merupakan suatu

156 Masalah Pendidikan Jilid 27 aktiviti yang penting dalam mengatasi masalah kesihatan (U1 3epartment of 4ealth and 4uman 1ervices# ())5". Menurut 6ones (())5"# latihan fizikal akan dapat meningkatkan fungsi sistem kardiovaskular# yang berupaya mengurangkan risiko serangan sakit jantung dan mungkin mengurangkan aras tekanan darah. 3i samping itu latihan fizikal juga menghasilkan otot yang kuat dan sendi yang senang bengkok atau lembut. 1eterusnya kekuatan otot dan kelembutan sendi ini akan membolehkan kebanyakan tugas harian lebih mudah dilakukan dan membantu pencegahan sengal dan sakit serta arthritis. Aktiviti Fizikal dan asalah Kesihatan

Menurut /ee (())0"# kckurangan pergerakan fizikal merupakan salah satu faktor yang menyebabkan penyakit kardiovaskular. 3i negara ini# mengikut laporan 7ayasan 6antung +egara# sejak tahun ()8! hingga sekarang# penyakit kardiovaskular merupakan penyebab kematian utama di Malaysia. .ada tahun ()) # 9*80 kematian ataupun :. peratus dari j umlah kematian disebabkan oleh penyakit kardiovaskular. 1ebenarnya dari tahun ()8! hingga ()) # kadar kematian akibat penyakit kardiovaskular telah meningkat dari orang kepada :8 orang dalam setiap (!!!!! orang# iaitu pertambahan sebanyak 0(.9 peratus (/ee# ())0". 1elain daripada masalah sakit jantung atau kardiovaskular# masalah lebihan berat badan turut dihadapi oleh orang ramai akibat dari kekurangan melakukan aktiviti fizikal. 3i Malaysia# kadar kegemukan terus meningkat di kalangan remaja dan berdasarkan kajian oleh Universiti -ebangsaan Malaysia (U-M"# seorang daripada lima remaja di negara ini mengalami masalah kegemukan atau berat badan berlebihan (;erita Minggu# !!:". Menurut +oordin 3arus (()))"# aktiviti fizikal ataupun senaman merupakan faktor yang signifikan dalam mencegah kegemukan. 1ehubungan dengan itu# jika aktiviti fizikal itu ditingkatkan# masalah kegemukan akan dapat diatasi# penyakit dapat dihindarkan dan rnasalah kernatian sebelum tiba masanya akan dapat dikurangkan. 1eterusnya jika kes$kes kematian berkaitan kegemukan boleh dicegah# maka hampir tujuh tahun jangka hayat seseorang itu boleh ditambahkan. 6angka hayat berkurangan ( peratus bagi setiap paun lemak yang lebih bagi individu antara *9 hingga 9! tahun. 3i Amerika 1yarikat# hampir 99 peratus kematian adalah disebabkan penyakit kardiovaskular yang berkaitan dengan kegemukan dan cara hidup yang tidak aktif secara fizikal (/ee# ())0".

Masalah Pendidikan Jilid 27

!"#

Penglibatan Wanita dalam Aktiviti Fizikal &ainun 'shak (())*" telah menjalankan satu kajian berkaitan dengan penglibatan rcmaja pcrempuan di dalam aktiviti fizikal di Malaysia. 3i dalam kajian tersebut beliau mendapati hanya :0.)< terlibat dengan permainan di gelanggang# :5.9< terlibat dengan perrnainan di padang dan hanya :).0< yang terlibat dengan aktiviti%o in ! cyclin dan aerobics. ;ilangan ini adalah keciljika dibandingkan dengan penglibatan aktiviti fizikal dari kalangan remaja lelaki. 'ni menunjukkan bahawa bilangan remaja perempuan yang terlibat dengan aktiviti fizikal adalah sedikit di Malaysia. .ada hari ini sebenarnya masih ada kaum wanita yang tidak dapat memastikan sarna ada sukan itu penting ataupun tidak kepada diri mereka. Melalui satu tinjauan yang dibuat oleh +adhratul /ardah ( !!!"# di dapati seramai ):. < responden yang menyatakan sukan itu sangat penting# dan (.*< mcnyatakan kurang penting. 3ad tinjauan tersebut di dapati ramai kaum wanita sedar akan kepentingan me(aksanakan aktiviti sukan atau aktiviti fizikal# +amun untuk melaksanakannya agak sukar bagi mercka. 'ni adalah kerana mengikut kajian yang dijalankan oleh &ational 'ssociation for $port and Physical (ducation (+A1.=# !!:"# didapati lebih kurang :< responden menyatakan masalah gangguan dari kerja lain# (8< menyatakan tidak ada masa# ( < menyatakan rna salah kesihatan# dan ( < tidak ada minat ataupun motivasi untuk melakukan aktiviti fizikal# 4asil kajian yang dijalankan oleh ,ord et al. (())(" terhadap wanita di .ittsburgh pula mendapati status ekonomi juga turut mempengaruhi penglibatan mereka di dalam aktiviti fizikal# 1eramai (5.8< wanita yang mempunyai status ekonomi tinggi telah melibatkan diri secara aktif dan berterusan dalam aktiviti fizikal berbanding dengan hanya 0< wanita yang berstatus ekonomi rendah. 1ebenarnya kanak$kanak perempuan sejak kecil hinggalah dewasa# mereka telah mclibatkan diri dengan berbagai aktiviti fizikal. %etapi kajian telah men genal pasti hanya !< wanita dewasa yang bergiat aktif dalam aktviti tersebut dan :!< kurang aktif ataupun sederhana (U13441# !!!". Fakt$r%&akt$r Kekangan ;erdasarkan perbincangan tersebut# sebenarnya terdapat beberapa faktor yang menjadi kekangan kepada mereka (wanita" untuk terlibat secara aktif dalam aktiviti fizikal. -ekangan atau halangan yang dihadapi oleh kaum wanita scmasa diperingkat kanak$kanak adalah sarna dengan halangan$halangan ketika mereka

158 Masalah Pendidikan Jilid 27 di peringkat dcwasa (4all# ())8> 1herwood ? 6effery# !!!". ,aktor$faktor yang menjadi kekangan kepada mereka untuk melakukan aktiviti fizikal dapat dikategorikan kcpada tiga aspek@ persekitaran# sosiologi dan psikologi (Aansdell# 2akland# ? %aylor# !!:". Fakt$r Persekitaran Aspek persekitaran rnerangkumi kurangnya penekanan ke atas aktiviti pendidikan jasmani di sekolah$sekolah# juga kurangnya program$program rekreasi yang mana ia sebenarnya disukai oleh remaja perempuan dan boleh menarik rninat mereka melakukan aktiviti tersebut# latarbelakang keluarga yang tidak berminat kepada aktiviti fizikal# pengaruh teknologi seperti televisyen dan komputer yang menghalang mereka dari melakukan aktiviti fizikal# keadaan cuaca yang tidak sesuai# dan masalah perbelanjaan kewangan yang tinggi (;rowne# ()) > Buke ? 1inclair# ())(> 1herwood ? 6effery# !!!". -emudian terdapat juga di antara mereka te(ah diingatkan oleh pihak$pihak tertentu supaya tidak menggunakan alat$alat senaman di luar bagi tujuan aktiviti fizikal kerana cuaca yang tidak sesuai dan perbelanjaannya yang tinggi (4art et al.# ()8)> 1herwood ? 6effery# !!!". +adhratul /ardah ( !!!" telah menja6ankan satu tinjauan ke atas (!!9 wanita di Malaysia tentang faktor$ faktor yang menghalang wanita dari melibatkan diri dalam aktiviti fizika6. Antara dapatan beliau yang boleh dikategorikan dalam aspek persekitaran ialah kekurangan masa kerana banyak kerja dan sibuk belajar (80<" dan kekurangan masa kerana melaksanakan tanggungjawab di rumah (:!.9<". ;erdasarkan kepada faktor yang pertama didadapti lebih separuh daripada responden yang dikaji terlalu sibuk dengan hal$hal pekerjaan dan urusan pelajaran dan ini menghalang rnereka bergiat aktif dalam aktiviti fizika6. Fakt$r S$si$l$gi 4alangan $ halangan dari segi sosial pula ialah seperti pcnumpuan kepada kerjakerja lain yang lebih penting> kurangnya sokongan dari kawan$kawan# adik$beradik# atau keluarga# dan pengaruh daripada individu yang terlibat dengan aktiviti fizikal tidak menunjukkan kesan positif atau peningkatan (1herwood ? 6effery# !!!". %ambahan pula mengikut pendapat Aoszilah Asrnuti dan Mohd 1ofian ( !!:"# wanita kini lebih suka kepada benda$benda yang cantik> menurut mereka kecantikan itu adalah suatu aspek yang penting dalam kehidupan sebagai seorang wanita#

Masalah Pendidikan Jilid 27 !"'

+adhratul /ardah ( !!!" turut menyatakan bahawa masalah yang menyebabkan kurangnya wanita mclibatkan diri dalam sukan atau aktiviti fizikal ialah kekurangan pengetahuan dan maklumat tentang aktiviti fizikal# tidak berminat dalam sukan# tidak mendapat sokongan dari masyarakat# masalah pakaian sukan yang tidak sesuai# menganggap tidak ada sebarang faedah# dan masalah larangan dalam agama ketika bersukan. 3i samping itu# menurut + adhratul /ardah ( !!!"# masalah kebenaran daripada ibu bapa untuk melaksanakan aktiviti fizikal sebenarnya tidaklah besar# kerana melalui kajiannya# beliau mendapati lebih kurang )5.8< wanita menyatakan bahawa mereka tidak ada halangan dari ibu bapa mereka untuk me lib atkan diri dalam aktiviti sukan atau aktiviti fizikal. 'ni menunjukkan bahawa ibu bapa mereka menunjukkan sikap yang positifterhadap aktiviti fizikal. -emudian jika ditinjau perkembangan sukan masa kini# sebenarnya wanita tidak pcrnah dikecualikan daripada menyertai aktiviti kecergasan fizikal# tetapi peluang penyertaan mcreka dalam aktiviti tersebut telah dihadkan (Aenzetti# ()8)". -emudian .laisted (())9" serta Aodgers dan 3ouglas (())8" juga berpendapat bahawa penglibatan wan ita dalam sukan juga telah dihadkan oleh pertubuhan sukan itu sendiri. Misalnya International )lympic *ommittee +I)*, scndiri enggan memberi kebenaran kepada atlit wanita menyertai acara larian jarak jauh seperti marathon sehingga awal tahun ()8!$an. Alasannya ialah atlit wanita tidak mempunyai ketahanan untuk mcnghadapi ketegangan acara tersebut. Fakt$r Psik$l$gi 1elain daripada aspek persekitaran dan sosial# aspek psikologi juga turut menyumbang kepada faktor penghalang kaum wanita melibatkan diri dalam aktiviti fizikal. Misalnya kurang yakin dengan kemampuannya terutama dari aspek fizikal# rasa tidak selesa dengan pendidikan luar# dan masalah kurang yakin dengan kemampuan did yang sebenarnya mereka boleh dibimbing untuk menyertai aktiviti$aktiviti luar (Buke ? 1inclair# ())(> 1herwood ? 6effery# !!!". Menurut +apolitano ( !!!"# darjah keyakinan diri juga turut mcmpengaruhi kemampuan untuk melakukan aktiviti fizikal. 'aitu apabila rnereka tidak mempunyai keyakinan terhadap diri sendiri# secara tidak lang sung mereka tidak akan dapat melakukan aktiviti fizikal dengan sempurna. %erdapat juga di antara mereka yang bimbang dengan kemunculan dan penilaian terhadap tubuh badan mereka (McAuley ? ;urman# ()):". 3alam satu

160 Masalah Pendidikan Jilid 27 kajian ke atas wanita yang tinggi tahap kebimbangan sosial susuk badan +social physi-ue an.iety/$P', yang diukur menggunakan $ocial Physi-ue 'n.iety $cale (1.A1" (4art et al.# ()8)"# didapati wanita lebih mengalami tekanan berdasarkan laporan kendiri# merasai kurang selesa semasa penilaian susuk badan dan lebih kerap berfikiran negatiftentang penampilan tubuh badan mereka (4art et. al.# ()8)". 2leh itu mereka memilih untuk berlatih di persekitaran yang terpencil dan persekitaran yang tidak menitikberatkan susuk badan (Crawford ? =klund# ())*". &ainun 'shak (())*" pula menyatakan bahawa terdapat juga di antara wanita yang tidak aktif melakukan aktiviti fizikal kerana bimbang badan mereka akan berotot seperti lelaki. -emudian menurut CoC (())8"# wanita yang menyertai sukan dan berlatih dengan serius akan dianggap mannish atau kelakian dan unfeminine atau tidak kewanitaan. Masalah ini ada juga dinyatakan oleh Anderson dan /illiams (())*" dalam Mohd 1ofian ( !!:"# iaitu wan ita takut jika dia menang dalam persekitaran yang dominannya kelakian# dia akan kehilangan kewanitaannya dan juga akan disingkirkan oleh masyarakat sama ada lelaki atau wanita. Menurut CoC (())*" juga# wanita sebenarnya mempunyai perasaan malu dalam penyertaan sukan yang tidak sesuai dengan perananjantina mereka. 1ituasi yang demikian menyebabkan kurangnya penglibatan yang ramai dari kalangan wanita untuk melakukan aktiviti fizikal ataupun sukan. Ada juga di antara rnereka yang rasa ragu$ragu atau bimbang hendak mengikuti aktiviti fizikal kerana kurangnya kcyakinan dengan kemampuan fizikal mereka dan kadang$kadang rasa sukar dan kekok melakukan latihan di temp attemp at awam (;ain et a(.# ()8)". 4asil daripada tinjauan di Malaysia# +adhratul /ardah ( !!!" juga mendapati lebih kurang 5).8< daripada sampel yang dikaji menyatakan bahawa mereka kekurangan kemampuan# kekuatan dan keyakinan untuk melakukan aktiviti fizikal. Kesim(ulan dan )adangan Aktiviti fizikal merupakan suatu aktiviti pergerakan yang perlu dilaksanakan oleh semua manusia tanpa mengira kaum atau jantina. ,aedah dan kepentingan dari aktiviti ini tidak dapat dinafikan lagi. Melalui aktiviti fizikal seseorang individu itu dapat memelihara kesihatan badan secara keseluruhannya. 1ehubungan dengan itu berbagai penyakit yang berkaitan akan dapat dihindarkan. 1emua penduduk sarna ada lelaki atau perempuan merupakan generasi yang penting dalam membantu membangunkan negara. 2leh yang demikian satu langkah yang drastik pcrlu diambil bagi menjamin kualiti kehidupan penduduk masa kini. 3i antara langkah terse but termasuklah mengadakan usaha$usaha

Masalah Pendidikan Jilid 27

!*!

bagi menggalakkan kaum wanita agar mereka seiring dengan kaum lelaki dalam melakukan aktiviti fizikal bagi penjagaan kesihatan yang baik. Mereka perlu berasa lebih selesa dan mempunyai motivasi untuk melakukan aktiviti fizikal tersebut# Misalnya# selain daripada dorongan# faktor kemudahan peralatan juga perlu disediakan dan ini merupakan faktor penting dalam membantu meningkatkan penglibatan individu dalam aktiviti fizikal (+apolitano# !!!". ;agi merealisasikan hasrat tersebut kerjasama padu daripada semua peringkat amat diperlukan. .ihak media massa adalah medan utama yang berperanan mcnyebarkan maklumat tentang kepentingan dan faedah aktiviti riadah atau senaman serta keperluannya dalam kehidupan seharian. .enyebaran maklumat ini boleh dilaksanakan melalui kepakaran yang telah sedia ada di dalam negara kita. .akar motivasi sukan contohnya boleh memberikan galakan dan dorongan di samping memberi panduan mengatasi masalah psikologi di kalangan wanita untuk melaksanakan aktiviti fizikal. Mereka juga boleh berperanan untuk mcngikis masalah salah tanggapan masyarakat terhadap wanita yang melibatkan diri dalam aktiviti tersebut# .akar$pakar agama juga boleh mcnggunakan saluran media untuk menghapuskan salah faham ten tang hukum dan larangan agama terhadap wanita yang melakukan aktiviti fizikal. -epentingan riadah dalam agama# terutamanya agama 'slam# perlu disebarkan dan dijelaskan agar tiada pcrasaan ragu terutamanya di kalangan kaum wanita yang ingin me lib atkan diri dalam aktiviti riadah. Malah pakar kesihatan dan pakar kecantikan yang ada juga perlu menggunakan media untuk mcnerangkan hubungan di antara aktiviti fizikal dengan kesihatan dan kecantikan tubuh badan. ;egitu juga dengan kesannya terhadap sifat kewanitaan serta kcsan cuaca terhadap kulit dan bahan pelindung kulit yang sesuai semasa melakukan aktiviti fizikal. 1elain penggunaan media massa# pihak -ementerian .elajaran Malaysia dan -cmenterian .engajian %inggi juga perlu mcmberikan penekanan tcrhadap pelaksanaan kurikulum pendidikan jasmani di institusi pendidikan termasuk sckolah. Mereka boleh membuat pemantauan sarna ada kurikulum yang dilaksanakan mengikut panduan yang tclah ditetapkan atau sebaliknya. Mata pelajaran pendidikan jasmani juga boleh dijadikan sebagai mata pelajaran teras dan seterusnya dijadikan sebagai subjek peperiksaan secara teori dan amali di peringkat sekolah mahupun institusi pengajian tinggi. .ihak institusi pendidikan pula perlu melaksanakan kurikulum pendidikan jasmani mengikut garis panduan yang telah ditetapkan oleh -ementerian .elajaran tanpa membezakan di antara pelajar lelaki dan wanita. Mereka perlu me lib atkan

162 Masalah Pendidikan Jilid 27 semua pelajar lelaki dan wanita secara rnenyeluruh dalam aktiviti fizikal tanpa meragui tahap keupayaan pelajar percmpuan# malah sanggup mengambil risiko yang sarna sekiranya pelajar pcrempuan melakukan aktiviti yang sarna dengan pelajar lelaki. %indakan yang sarna juga perlu diambil sekiranya terdapat pelajar lelaki atau perempuan yang tiada kclengkapan untuk melakukan aktiviti pendidikan jasmani# 1ebagai contohnya# melarang pelajar perempuan membuat ulangkaji di dalam kelas scdangkan pelajar lelaki dipaksa melakukan aktiviti pendidikanjasmani dengan memakai uniform sekolah. .ihak pemaju perumahan juga berperanan menyediakan sekurang$kurangnya satu kawasan lapang yang sesuai bagi semua golongan untuk melakukan aktiviti fizikal. .ihak pertubuhan sosial dan penduduk setempat juga perlu bekerjasama menjaga dan menambah alatan kemudahan di kawasan yang telah disediakan oleh pihak pemaju. 1ekiranya perlu# penggunaan kawasan secara berjadual serta penyusunan program yang melibatkan aktiviti fizikal secara terancang hendaklah dibuat bagi menggalakkan penglibatan semua pihak. Rujukan ;ain# B. B.# /ilson# %.# ? Chaikind# =. (()8)". .articipant perceptions of eCercise programs for overweight women. 0esearch 1uarterlyfor (.ercise and $port! 23+2,! (:*$(*:. ;erita Minggu. ( !!:# 1eptember 8". %abiat pemakanan tidak seimbang punca kegemukan# msA. ;rowne# (. (()) ". Aeasons for the selection or nonsclection of physical education studies by 7ear ( girls. Journal of Teachin in Physical (ducation! ((# *! $*(!. Corbin# C. ;.# Bindsey A.# /elk# D. (.# ? Corbin# /. A. ( !! ". *oncepts a4fitness and wellness. A comprehensive lifestyle approach (*th ed.". ;oston@ McDraw4ill. CoC# A# 4. (())*". $port psycholo y" *oncepts and applications (:rd !!.". U1A@ ;rown. CoC# A. 4. (())8". $port psycholo y" *oncepts and applications (*th ed.". ;oston@ McDraw$4ill. Crawford# 1.# ? =klund# A. C. (())*". 1ocial physiEue anCiety# reason for eCercise# and attitudes towards eCercise settings. Journal of$port ? (.ercise Psycholo y. (5# 0!$8 . ,ord# =. 1.# Merritt# A. -.# 4eath# D. w.# Aowell# -. =.# /ashburn# A. A.# -riska# A.# et al. (())( ". .hysical activity behaviors in lower and higher socio$economic status populations. 'merican Journal of (pidemiolo y. (::# ( *5$( 95. 4all# A. =. +5667,. .erceived barriers to and benefits of physical activity among black and white women. Tf)men in $port and Physical 'ctivity Journal! 0( "# ($: .

! Masalah Pendidikan Jilid 27 !*+

4art# =. 4.# Beary# M. A.# ? Aejeksi# /. (. (()8)". %he measurement of social physiEue anCiety. Journal of $port ? (.ercise Psycholo y! ((#)*$(!*. 6ones# !. B. (())5". 0ahsia kesihatan. 1hah Alam@ ,ajar ;akti. Buke# M. 3.# ? 1inclair# D. !. (())(". Dender differences in adolescentsF attitudes toward school physical education. Journal of Teachin in Physical (ducation. ((. :($*5. McAuley# =.# ? ;urman# D. (()):". %he social physiEue anCiety scale@ Construct validity in adolescent females. Medicine and $cience in $port and (.ercise! )# (!*)$(!9:. Mohd 1ofian 2mar ,auzee (=d". ( !!:". $osio/psikolo i" $ukan dan ke iatan fi8ikal. -uala Bumpur@ -arisma. M +adhratul /ardah 1alman. ( !!!". /omen and sport in Malaysia@ 2pportunities and barriers. : 'C4.=A.13 Asia Congress :$ 5 +ovember !!!. +apolitano# M. A. ( !!!". ;reaking barriers to increased physical activity. The Physician and $portsmedicine! 8((!". +A1.= ( !!:". .erceptions of physical education and physical activity. Journal of Physical (ducation! 0ecreation ? 9ance. 0*. +oordin 3arus. (()))". The art of total wellness. -uala Bumpur@ /orld/ellness +etwork. .laisted# G. (())9". Dender and sport. 3alam %. Morris# ? (. 1ummer (=d."# $port psycholo y" Theory. application and issues (pp. 9:8$90*". 1ingapore@ /iley. Aansdell# B. ,.- 2akland# 3.# ? %aylor# A. ( !!:". 'ncreasing physical education activity in girls and women@ Bessons learned from the 3AM=% project. Journal of Physical (ducation! 0ecreation ? 9ance. Aenzetti# C. M.# ? Curran# 3. (. (()8)". :omen! men. and society" The sociolo y of ender. ;oston@ Allyn and ;acon. Aodgers# ;.# ? 3ouglas# 1. (())8". The complete idiot;s uide to %o in and runnin . +ew 7ork@ 1imon ? 1chuster. Aoszilah Asmuti ? Mohd 1ofian ( !!:". .enentuan penyertaan sukan dan aktiviti fizikal di kalangan at'it lelaki dan wanita# 3alam Mohd 1ofian 2mar ,auzee (=d"# $osio/ psikolo i sukan dan ke iatan fi8ikal (ms. (!5$((5". -uala Bumpur@ -arisma. 1herwood# +. =.# ? 6effery# A. /. ( !!!". %he behavioral determinants of eCercise@ 'mplications for physical activity interventions. 'nnual 0eviews in &utrition! 23! 25/<<. U.1. 3epartment of 4ealth and 4uman 1ervices. (())5". Physical activity and health" ' report of the $ur eon =eneral. Atlanta# DA@ Centers for 3isease Control and .revention. U.1. 3epartment of 4ealth and 4uman 1ervices. ( !!!". >ealthy people 2353. /ashington# 3C@ U13441. /ee# =. 4. (())0". ?ecer asan" $atu panduan hidup. 1hah Alam@ ,ajar ;akti. &ainun 'shak. (())*". Aecreational activities of young adults in Malaysia. @irst I*>P(0/$9 'sia *on ress Proceedin s. -uala Bumpur# Malaysia.