Tajuk

Waktu
Pengajaran

Hasil Pembelajaran

Usul Fiqh
A. Usul Fiqh
1 Pengenalan usul fiqh
1.1 Pengertian usul fiqh dan
perbezaannya dengan ilmu
fiqh

84
4

Calon seharusnya dapat:

(a) menjelaskan pengertian usul fiqh;

(b) menjelaskan perbezaan antara fiqh

dan usul fiqh;
1.2 Pertumbuhan,
perkembangan, dan
penyusunan

(c) menyusur galurkan perkembangan

ilmu usul fiqh dari zaman sahabat
hingga zaman Imam Syafie;
(d) mengkategorikan tiga pendekatan
penyusunan usul fiqh, iaitu aliran
Mutakallimin, aliran Hanafiah, dan
aliran Mutaakhirin;

1.3 Faedah dan skop

perbincangan

(e) menjelaskan faedah mempelajari

usul fiqh;
(f) mengenal pasti skop perbincangan
usul fiqh.

2 Sumber hukum

Calon seharusnya dapat:

2.1 Pengenalan sumber hukum

(a) mengenal pasti sumber hukum yang

disepakati dan sumber hukum yang
tidak disepakati.

2.2 Al-Quran

Calon seharusnya dapat:

(a) menjelaskan pengertian al-Quran;

2.2.1 Pengertian al-Quran

(b) menjelaskan maksud ungkapan:

(i) wahyu yang bermukjizat;
(ii) diturunkan kepada Rasulullah;
(iii) diturunkan dalam bahasa
Arab;
(iv) dinukilkan secara mutawatir;
(v)

menjadi ibadah dengan

membacanya.

Tajuk

Waktu
Pengajaran

Hasil Pembelajaran

2.2.2 Kehujahan al-Quran

(c) mengemukakan dalil dan hujah

tentang kedudukan al-Quran sebagai
sumber hukum utama;

2.2.3 Uslub al-Quran

dalam menerangkan
hukum

(d) menjelaskan tiga uslub al-Quran

dalam menentukan hukum, iaitu
amr, nahy, dan takhyir;
(e) mengenal pasti contoh daripada nas
al-Quran untuk menjelaskan ketigatiga kategori uslub tersebut;

2.2.4 Dalalah al-Quran

dalam menerangkan
hukum

(f) menjelaskan maksud kedua-dua jenis

dalalah al-Quran, iaitu qatiyyah dan
zanniyyah;
(g) mengemukakan contoh daripada nas
al-Quran yang menjelaskan hukum
bagi kedua-dua jenis dalalah
tersebut.

2.3 Al-Sunnah

12

Calon seharusnya dapat:

2.3.1 Pengertian al-Sunnah

(a) menjelaskan pengertian al-Sunnah;

2.3.2 Bahagian al-Sunnah

(b) mengkategorikan al-Sunnah

berasaskan kekuatannya sebagai
sumber hukum yang dilihat dari dua
aspek, iaitu bilangan perawi dan
kesahihannya;
(c) menjelaskan ciri hadis mutawatir
dan ahad berserta contoh;
(d) menjelaskan ciri hadis sahih, hasan,
dan daif berserta contoh;

2.3.3 Kehujahan dan

kedudukan alSunnah dalam
perundangan Islam

(e) mengemukakan dalil dan hujah

tentang kedudukan al-Sunnah
sebagai sumber hukum selepas alQuran;

2.3.4 Peranan al-Sunnah

dalam penentuan
hukum

(f) menjelaskan tiga peranan al-Sunnah

dalam penentuan hukum, iaitu
sebagai pengukuh, penjelas, dan
penentu hukum baru berserta contoh.

Tajuk
2.4 Ijmak

Waktu
Pengajaran

Hasil Pembelajaran

Calon seharusnya dapat:

2.4.1 Konsep ijmak

(a) menjelaskan konsep ijmak dari

segi pengertian, dalil, dan hukum;

2.4.2 Bahagian ijmak

(b) mengkategorikan dua jenis ijmak

berasaskan penyataan persetujuan,
iaitu ijmak sarih dan sukuti;
(c) mengkategorikan dua jenis ijmak
berasaskan lokasi mujtahid, iaitu
ijmak mujtami dan ijmak
muftariq;

2.4.3 Kehujahan ijmak

(d) mengemukakan dalil dan hujah

tentang kedudukan ijmak sebagai
sumber hukum selepas al-Quran
dan al-Sunnah;

2.4.4 Sandaran ijmak

(e) menjelaskan sandaran ijmak dan

kesannya terhadap hukum.

2.5 Qiyas

12

Calon seharusnya dapat:

2.5.1 Pengertian qiyas

(a) menjelaskan pengertian qiyas;

2.5.2 Rukun dan syarat

qiyas

(b) mengenal pasti empat rukun qiyas;

(c) menjelaskan syarat bagi setiap
rukun berserta contoh;

2.5.3 Bahagian qiyas

(d) mengkategorikan dua jenis qiyas

berdasarkan kekuatan illah, iaitu
qiyas al-jali (al-awla, qiyas almusawi) dan qiyas al-khafi (qiyas
al-adna);

2.5.4 Kehujahan qiyas

(e) membahaskan perbezaan pendapat

ulama tentang qiyas sebagai
sumber hukum;

Waktu
3

Hasil Pembelajaran

Tajuk

Pengajaran
2.5.5 Aplikasi qiyas dalam
menentukan hukum
terhadap masalah
semasa
(i) penyalahgunaan
dadah

(f) menentukan hukum dengan

menggunakan teori qiyas bagi kes
berikut:
(i) penyalahgunaan dadah;

(ii) air tapai yang

memabukkan

(ii) air tapai yang

memabukkan;

(iii) pertukaran wang

dengan wang

(iii) pertukaran wang dengan

wang;

(iv) air berkarbonat

(iv) air berkarbonat.

2.6 Istihsan

Calon seharusnya dapat:

2.6.1 Pengertian istihsan

(a) menjelaskan pengertian istihsan;

2.6.2 Bahagian istihsan

(b) mengkategorikan bahagian

istihsan berasaskan sandarannya;

2.6.3 Kehujahan istihsan

(c) membahaskan perbezaan

pandangan ulama tentang istihsan
sebagai sumber hukum.

Calon seharusnya dapat:

2.7.1 Pengertian maslahah

(a) menjelaskan pengertian maslahah;

2.7.2 Bahagian maslahah

(b) mengkategorikan maslahah

berasaskan pengiktirafan syarak,
iaitu maslahah mutabarah,
maslahah mulghah, dan maslahah
mursalah;

2.7.3 Kehujahan maslahah

mursalah

(c) membahaskan perbezaan

pandangan ulama terhadap
kehujahannya.

Calon seharusnya dapat:

(a) menjelaskan maksud al-dhariah;

2.7 Maslahah

2.8 Sadd al-Dhariah

2.8.1 Pengertian sadd
al-dhariah dan
perbezaannya dengan
muqaddimah

Tajuk

(b) membezakan antara al-dhariah

dan muqaddimah serta
mengemukakan contoh masingmasing;

Waktu
4

Hasil Pembelajaran

Pengajaran
2.8.2 Perbezaan antara
maqasid dan wasail

(c) membezakan perbuatan mukallaf

yang disyariatkan hukum
terhadapnya dari sudut maqasid
(tujuan) dan wasail (jalan);

2.8.3 Bahagian sadd

al-dhariah

(d) mengenal pasti bahagian aldhariah dari sudut kesan buruk

sesuatu perkara atau perbuatan;

2.8.4 Kehujahan sadd

al-dhariah

(e) membincangkan perbezaan

pandangan ulama tentang
kehujahan sadd al-dhariah;

2.8.5 Aplikasi sadd

al-dhariah terhadap
persoalan semasa

(f) membincangkan pengaplikasian

sadd al-dhariah terhadap
persoalan semasa, iaitu

(i) tuntutan supaya

balu berkabung
semasa iddah

(i) tuntutan supaya balu

berkabung semasa iddah;

(ii) larangan
menzahirkan
sembahyang
Zohor berjemaah
bagi orang-orang
yang mengalami
keuzuran untuk
mengerjakan
sembahyang
Jumaat

(ii) larangan menzahirkan

sembahyang Zohor
berjemaah bagi orang-orang
yang mengalami keuzuran
untuk mengerjakan
sembahyang Jumaat;

(iii) larangan
pembelian buah
yang sedang
berputik di atas
pokok

(iii) larangan pembelian buah

yang sedang berputik di atas
pokok;

(iv) larangan berbuka

puasa kerana
uzur di khalayak
ramai

(iv) larangan berbuka puasa

kerana uzur di khalayak
ramai;

(v)

(v) larangan menjatuhkan

hukuman berasaskan
pengetahuan hakim.

Tajuk

larangan
menjatuhkan
hukuman
berasaskan
pengetahuan
hakim

Waktu
5

Hasil Pembelajaran

Pengajaran
2.9

Istishab

Calon seharusnya dapat:

2.9.1 Konsep istishab

(a) menjelaskan konsep istishab dari

segi pengertian, dalil, dan
contoh;

2.9.2 Bahagian istishab

(b) mengenal pasti lima bahagian

istishab;
(c) menjelaskan maksud lima
bahagian istishab, serta
mengemukakan dalil dan contoh
bagi tiap-tiap bahagian;

2.9.3 Kehujahan istishab

(d) membincangkan pendapat ulama

mengenai kehujahan istishab dan
memilih pendapat yang lebih kuat;

2.9.4 Aplikasi istishab

terhadap persoalan
semasa

(e) membincangkan beberapa masalah

fiqh yang sering dihadapi dalam
kehidupan seharian, iaitu

(i)

(i) pewarisan harta orang yang

hilang tanpa sebarang
berita;

pewarisan harta
orang yang
hilang tanpa
sebarang berita

(ii) kedudukan
wuduk jika
keluar benda
yang najis tidak
melalui qubul
dan dubur

(ii) kedudukan wuduk jika

keluar benda yang najis
tidak melalui qubul dan
dubur;

(iii) dakwaan
keuntungan oleh
pemodal dalam
kontrak
mudarabah

(iii) dakwaan keuntungan oleh

pemodal dalam kontrak
mudarabah.

2.10 Ijtihad

Calon seharusnya dapat:

2.10.1 Konsep ijtihad

(a) menjelaskan konsep ijtihad dari

segi pengertian dan dalil;

2.10.2 Syarat ijtihad dan

mujtahid

(b) menjelaskan syarat ijtihad dan

mujtahid;

2.10.3 Perkara yang boleh

dan tidak boleh
diijtihadkan

(c) mengenal pasti perkara yang boleh

dan tidak boleh diijtihadkan;

Tajuk

Waktu
Pengajaran

Hasil Pembelajaran

2.10.4 Kehujahan ijtihad

(d)mengemukakan dalil dan alasan

tentang kehujahan ijtihad sebagai
sumber hukum;
(e)menilai pelbagai pendapat ulama
mengenai kehujahan ijtihad;

2.10.5 Pembatalan ijtihad

(f) menjelaskan dan menentukan

keadaan yang boleh membatalkan
ijtihad;

2.10.6 Aplikasi ijtihad

terhadap persoalan
semasa

(g) menentukan hukum dengan

menggunakan ijtihad bagi perkara
berikut:

(i) penentuan
awal bulan
Ramadan dan
Syawal

(i) penentuan awal bulan

Ramadan dan Syawal;

(ii) pemindahan
organ manusia

(ii) pemindahan organ manusia;

(iii) bayi tabung uji

(iii) bayi tabung uji;

(iv) pengklonan
manusia

(iv) pengklonan manusia.

2.11 Taqlid dan Talfiq

Calon seharusnya dapat:

2.11.1 Pengertian taqlid

dan hukumnya

(a) menjelaskan pengertian taqlid;

2.11.2 Pengertian talfiq dan

hukumnya

(b) menjelaskan hukum bertaqlid

dalam perkara akidah dan masalah
fiqh;
(c) menjelaskan pengertian talfiq;
(d) menjelaskan pendapat ulama
mengenai hukum bertalfiq;

2.11.3 Persoalan semasa

tentang taqlid dan
talfiq

(e) membincangkan persoalan semasa

mengenai:

(i) bayaran zakat

fitrah dengan
wang

(i) bayaran zakat fitrah dengan

wang;

(ii) bersentuh
antara lelaki
dengan
perempuan
semasa tawaf

(ii) bersentuh antara lelaki

dengan perempuan semasa
tawaf.