MODUL Pendawaian Elektrik

PENDIDIKAN ASAS VOKASIONAL
MODUL PEMBELAJARAN
TINGKATAN 1
PENDAWAIAN ELEKTRIK
2014
i
ii
MODUL PEMBELAJARAN
PENDIDIKAN ASAS VOKASIONAL

(PAV)
MODUL ELEKTIF PRA-VOKASIONAL
PENDAWAIAN
ELEKTRIK
TINGKATAN 1
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
iii
Copyright 2013 Bahagian Pembangunan Kurikulum
Kementerian Pendidikan Malaysia
Aras 4-8, Blok E9, Kompleks E,
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62600 Putrajaya
Cetakan Pertama 2013
Tidak dibenarkan mengeluarkan ulang mana-mana bahagian artikel, ilustrasi dan isi
kandungan buku ini dalam apa-apa juga bentuk dan dengan apa cara pun sama ada
secara elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman, atau lain-lain sebelum mendapat
kebenaran bertulis daripada Pengarah, Bahagian Pembangunan Kurikulum,
Kementerian Pendidikan Malaysia, Aras 4-8, Blok E9, Kompleks E, Pusat Pentadbiran
Kerajaan Persekutuan, 62604 WP Putrajaya
iv
KANDUNGAN
1. RUKUN NEGARA vi
2. FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN vii
3. PENDAHULUAN
a. Objektif Modul 2
b. Kandungan Modul 3
4. MODUL PEMBELAJARAN
UNIT 1 : MELUKIS SIMBOL AKSESORI PENDAWAIAN 4
UNIT 2 : MENDAWAI LITAR UNIT KAWALAN PENGGUNA SATU FASA 11
UNIT 3 : MENDAWAI LITAR SATU SUIS SATU HALA MENGAWAL 21
SATU LAMPU
UNIT 4 : MEMASANG PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA (PVK) 36
UNIT 5 : MENDAWAI LITAR DUA SOKET ALIR KELUAR 73
13 AMPERE JENIS PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA (PVK)
v
RUKUN NEGARA
BAHAWASANYA negara kita Malaysia mendukung cita-cita hendak mencapai

perpaduan yang lebih erat di kalangan seluruh masyarakatnya; memelihara satu cara
hidup demokratik; mencipta masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan
dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; menjamin satu cara yang liberal
terhadap tradisi-tradisi kebudayaan yang kaya dan berbagai-bagai corak; membina satu
masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden;
MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha
kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip berikut :
KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN
KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA
KELUHURAN PERLEMBAGAAN
KEDAULATAN UNDANG-UNDANG
KESOPANAN DAN KESUSILAAN
vi
FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN
Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha berterusan ke arah memperkembangkan

lagi potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu untuk mewujudkan insan yang
seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani, emosi dan jasmani berdasarkan
kepercayaan kepada Tuhan. Usaha ini adalah bagi melahirkan rakyat Malaysia yang
berilmu pengetahuan, berketrampilan, berakhlak mulia, bertanggungjawab dan
berkeupayaan mencapai kesejahteraan diri serta memberi sumbangan terhadap
keharmonian dan kemakmuran masyarakat dan negara.
vii
Pendidikan Asas Vokasional - Modul Pembelajaran Pendawaian Elektrik
_________________________________________________________________________
MODUL
7 PENDAWAIAN
ELEKTRIK
PENDAHULUAN
Modul ini memberi pendedahan kepada anda dengan pengetahuan dan kemahiran
melukis simbol, mengaplikasikan prinsip asas pemasangan litar elektrik, melakukan
kerja amali menyambung, memasang dan menyenggara peralatan elektrik di
samping menjalankan pengujian litar. Anda juga akan belajar mengenai peraturan
dan langkah-langkah keselamatan serta budaya kerja yang baik. Selain itu, anda
akan diterapkan dengan sikap keusahawanan serta teknologi hijau.
OBJEKTIF MODUL
Modul ini membolehkan murid :
1. Mengenal pasti simbol aksesori pendawaian.

2. Mengenal pasti alat kawalan pengguna satu fasa.
3. Mengenal pasti peralatan ujian pendawaian elektrik.
4. Menguji pendawaian elektrik yang telah siap.
5. Mengenal pasti litar pendawaian elektrik.
6. Melukis simbol aksesori pendawaian.
7. Memasang dan mendawai kotak unit kawalan pengguna satu fasa.
8. Memasang pembuluh Polivinil Klorida (PVK).
9. Mendawai litar lampu dan soket alir keluar 13 Ampere (A).
10. Mengamalkan peraturan keselamatan.
11. Menganggarkan kos dan mengamalkan sikap keusahawanan.
12. Mengamalkan teknologi hijau.
13. Mengamalkan pengurusan kewangan berhemah berdasarkan keperluan
mengikut keutamaan
14. Mengamalkan sikap membenci rasuah
1
_________________________________________________________________________
KANDUNGAN MODUL
Modul ini mengandungi 5 unit pembelajaran.
UNIT 1: MELUKIS SIMBOL AKSESORI PENDAWAIAN
Dalam Unit 1, murid mempelajari kaedah melabel dan melukis simbol

aksesori pendawaian satu fasa
UNIT 2: MENDAWAI LITAR UNIT KAWALAN PENGGUNA SATU FASA
Dalam Unit 2, murid membuat latihan berkaitan pemasangan dan

pendawaian alat kawalan pengguna satu fasa serta amalan keselamatan
UNIT 3: MENDAWAI LITAR SATU SUIS SATU HALA MENGAWAL

SATU LAMPU
Dalam Unit 3, murid mempelajari tentang melukis litar, memasang

pendawaian litar lampu, menguji litar, menganggar kos serta amalan
keselamatan.
UNIT 4: MEMASANG PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA (PVK)
Dalam Unit 4, murid mempelajari tentang pemotongan, membengkok serta

pemasangan pembuluh polivinil klorida
UNIT 5: MENDAWAI LITAR DUA SOKET ALIR KELUAR 13 AMPERE

JENIS PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA (PVK)
Dalam Unit 5, murid membuat latihan berkaitan melukis litar, memasang

pendawaian litar kuasa menggunakan pembuluh polivinil klorida, menguji
litar, menganggar kos serta amalan keselamatan.
2
_________________________________________________________________________
UNIT 1 : MELUKIS SIMBOL AKSESORI

PENDAWAIAN
STANDARD PEMBELAJARAN:
1.1 Mengenal pasti simbol aksesori pendawaian.
OBJEKTIF KHUSUS
Pada akhir pembelajaran ini murid boleh :
1.1.1 Melabel simbol lampu pendaflour tiub tunggal, lampu pijar, suis satu hala,
soket alir keluar 13 Ampere, kipas siling dan alatur kipas berdasarkan
piawaian BS 3939.
1.1.2 Melukis simbol lampu pendaflour tiub tunggal, lampu pijar, suis satu hala,
piawaian BS 3939.
.
3
_________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Melukis simbol aksesori pendawaian merupakan satu proses mengenal pasti

peralatan elektrik yang digunakan berserta dengan simbolnya. Kesinambungan
dari itu, murid akan belajar melabelkan simbol peralatan elektrik dan seterusnya
melukis simbol berkenaan mengikut standard piawaian. Bagi melancarkan proses
ini, maklumat boleh diperolehi melalui beberapa saluran. Di antaranya ialah
melalui:
Media cetak:
Lukisan simbol standard BS 3939
Suruhanjaya Tenaga Malaysia (STM)
Manual yang berkaitan
Media elektronik :
Internet
KANDUNGAN/FAKTA
Maksud Perkataan
a. Simbol merupakan lambang bagi menyampaikan sesuatu. Biasanya

dipamerkan dalam bentuk grafik
b. A
ksesori merupakan alat tambah yang digunakan dalam pemasangan
elektrik
c. Melukis merupakan satu teknik menggambar atau hasil kerja seni yang
dibuat berbentuk imej dengan menggunakan media kering atau
menggunakan warna paling minimum
4
_________________________________________________________________________
Bil. Gambar 3D Simbol

1.
Lampu pendaflour tiub tunggal
2.
Lampu pijar
3.
Suis satu hala

4.
Soket alir keluar 13 Ampere
5.
kipas siling
6.
Alatur kipas
Gambarajah 1.1.1: Gambar dan simbol
5
_________________________________________________________________________
Bil. Bahan dan Gambar Foto

Peralatan
1. Pensel 2B
2. Pensel HB
3. Pembaris
4. Papan
lukisan
5. Plat
pencontoh
(template)
Gambarajah 1.1.2 : Bahan dan Peralatan lukisan
6
_________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

1. Kertas lukisan bersaiz A4
2. Pensel 2B dan HB
3. Plat pencontoh (template)
4. Pembaris
5. Papan lukisan
TUGASAN
1. Melukis simbol lampu pendaflour tiub tunggal, lampu pijar, suis satu hala,
piawaian BS 3939.
2. Melabel simbol lampu pendaflour tiub tunggal, lampu pijar, suis satu hala,
piawaian BS 3939.
LANGKAH KERJA
1. Kenal pasti lampu pendaflour tiub tunggal, lampu pijar, suis satu hala, soket
alir keluar 13 Ampere, kipas siling dan alatur kipas dengan merujuk kepada
Gambarajah 1.1.1.
2. Kenal pasti simbol lampu pendaflour tiub tunggal, lampu pijar, suis satu
hala, soket alir keluar 13 Ampere, kipas siling dan alatur kipas dengan
merujuk kepada Gambarajah 1.1.1.
3. Sediakan alat lukisan berdasarkan bahan dan peralatan yang disenaraikan

dengan merujuk kepada Gambarajah 1.1.2.
4. Lukis dan labelkan simbol lampu pendaflour tiub tunggal, lampu pijar, suis
satu hala, soket alir keluar 13 Ampere, kipas siling dan alatur kipas di atas
kertas A4.
7
_________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Berdasarkan jadual di bawah, lukiskan simbol aksesori pada ruang yang

disediakan
Aksesori Simbol
Contoh
Soket alir keluar 15 Ampere
Lampu pendaflour tiub tunggal
Lampu pijar
Suis satu hala
Kipas siling
Alatur kipas
Soket alir keluar 13 Ampere 8

_________________________________________________________________________
2. Labelkan simbol aksesori di bawah.
Simbol Keterangan
Contoh
Suis dua kutub
9
_________________________________________________________________________
PENILAIAN
NAMA MURID
NO. KAD PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
NO. MODUL / UNIT 1.1
TAJUK PROJEK MELUKIS SIMBOL AKSESORI PENDAWAIAN
TRAMPIL
BIL PERKARA YANG DINILAI CATATAN
YA TIDAK
1 Melukis simbol lampu pendaflour
tiub tunggal, lampu pijar, suis satu
hala, soket alir keluar 13 Ampere,
kipas siling dan alatur kipas
berdasarkan piawaian BS 3939.
2 Melabel simbol lampu pendaflour

tiub tunggal, lampu pijar, suis satu
hala, soket alir keluar 13 Ampere,
kipas siling dan alatur kipas
berdasarkan piawaian BS 3939.
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
Tandatangan & Tarikh

NAMA GURU
DISAHKAN OLEH
10
_________________________________________________________________________
UNIT 2 : MENDAWAI LITAR UNIT KAWALAN PENGGUNA SATU FASA
2.1 Mengenalpasti alat kawalan pengguna satu fasa.
OBJEKTIF KHUSUS
2.1.1 Menyenarai alat kawalan pengguna berdasarkan piawaian The Institution of

Electrical Engineers (IEE) atau Suruhanjaya Tenaga Malaysia (STM).
2.1.2 Melukis simbol Suis Utama, Pemutus Litar Arus Baki (PLAB) dan Pemutus
Litar Miniatur (PLM) berdasarkan piawaian lukisan elektrik.
2.1.3 Melukis gambarajah skematik alat kawalan pengguna berdasarkan

piawaian lukisan elektrik.
2.1.4 Melukis gambarajah pendawaian alat kawalan pengguna berdasarkan litar

skematik.
11
_________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Litar unit kawalan pengguna adalah merupakan satu litar lengkap yang terdiri
daripada Kotak kawalan ( Distribution board ), Suis Utama ( Main Switch ),
Pemutus Litar Arus Baki ( PLAB ) dan Pemutus Litar Miniatur ( PLM ).
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak:
Surat khabar
Majalah
Brosur
Journal
KANDUNGAN/FAKTA
Aksesori Nama
Suis utama ( Main Switch )
12
_________________________________________________________________________
Pemutus Litar Arus Baki ( PLAB )
Pemutus Litar Miniatur

( Mini Circuit Breaker )
Kotak unit kawalan pengguna

( Distribution board )
13
_________________________________________________________________________
Suis Utama
Pemutus Litar Arus Pemutus Litar Miniatur

Baki ( PLAB ) ( PLM )
(PLAB (PLAB
Gambarajah skematik kotak unit kawalan pengguna satu fasa
Dragtheside Drag the side

Drag the side handle to change
handletochange
thewidthof the handle to change the width of the
text block. the width of the text block.
text block.
Gambarajah kotak unit kawalan pengguna satu fasa
14
_________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Gambar Kotak unit kawalan pengguna

2. Gambar Suis utama
3. Gambar Pemutus Litar Arus Baki
4. Gambar Pemutus Litar Miniatur
5. Kotak unit kawalan pengguna
6. Suis utama
7. Pemutus Litar Arus Baki
8. Pemutus Litar Miniatur
TUGASAN
1. Menyenarai alat kawalan pengguna berdasarkan piawaian The Institution

of Electrical Engineers (IEE) atau Suruhanjaya Tenaga Malaysia (STM).
2. Melukis simbol Suis Utama, Pemutus Litar Arus Baki ( PLAB ) dan
Pemutus Litar Miniatur ( PLM ) berdasarkan piawaian lukisan elektrik.
3. Melukis gambarajah skematik alat kawalan pengguna berdasarkan

4. Melukis gambarajah pendawaian alat kawalan pengguna berdasarkan litar

skematik.
15
_________________________________________________________________________
LANGKAH KERJA
1. Sediakan kertas lukisan grid A4, pensel, pen merah, pen hijau dan pen hitam.
2. Lukis simbol bagi Suis Utama, Pemutus LItar Arus Baki (PLAB) dan Pemutus
Litar Miniatur (PLM).
3. Lukis gambarajah skematik bagi alat kawalan pengguna.
4. Lukis gambarajah pendawaian bagi alat kawalan pengguna.
16
_________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Lukiskan simbol bagi alat tambah di bawah.
Alat tambah Simbol
17
_________________________________________________________________________
2. Pilih salah satu jawapan dan labelkan pada gambarajah skematik di bawah
pada ruang jawapan yang diberi.
Pemutus Litar Miniatur Pemutus Litar Arus

Suis Utama Baki (PLAB )
( PLM )
(PLAB (PLAB
Gambarajah skematik
3. Lengkapkan sambungan gambarajah pendawaian bagi kotak unit kawalan

pengguna di bawah
Drag the side

Drag the side Drag the side
handle to change
handle to change handle to change
the width of the the width of the
the width of the
text block. text block.
text block.
18
Modul Pembelajaran Pendawaian Elektrik
____________________________________________________________________________
PENILAIAN / PENCAPAIAN STANDARD
NAMA MURID
NO. KAD PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
MENDAWAI LITAR UNIT KAWALAN PENGGUNA

TAJUK PROJEK
SATU FASA
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Menyenarai alat kawalan pengguna
berdasarkan piawaian The Institution of
Electrical Engineers (IEE) atau
Suruhanjaya Tenaga Malaysia (STM).
2 Melukis simbol suis utama, pemutus
litar arus baki ( PLAB ) dan pemutus
litar miniatur ( PLM ) berdasarkan
3 Melukis gambarajah skematik alat
kawalan pengguna berdasarkan
4 Melukis gambarajah pendawaian alat
kawalan pengguna berdasarkan litar
skematik.
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
NAMA GURU Tandatangan & Tarikh
DISAHKAN OLEH Tandatangan & Tarikh
19
____________________________________________________________________________
2.2 Memasang dan mendawai alat kawalan pengguna satu fasa.
OBJEKTIF KHUSUS
2.2.1 Memasang Suis Utama, Pemutus Litar Arus Baki (PLAB) dan Pemutus Litar
Miniatur (PLM) dalam kotak unit pengguna berdasarkan litar skematik.
2.2.2 Mendawai Suis Utama, Pemutus Litar Arus Baki (PLAB) dan Pemutus Litar
Miniatur (PLM) dalam Kotak Kawalan Utama berdasarkan litar pendawaian.
2.2.3 Menyimpan lebihan kabel di tempat khas berdasarkan prosedur kerja.
2.2.4 Mengamalkan keselamatan berdasarkan prosedur kerja.
20
____________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Aksesori seperti Suis Utama, Pemutus Litar Arus Baki ( PLAB ) dan Pemutus Litar
Miniatur (PLM) akan ditempatkan atau dipasang di dalam kotak unit pengguna. Alat
tambah akan dipasang mengikut susunan yang ditetapkan.
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak:
Surat khabar
Majalah
Brosur
Journal
KANDUNGAN/FAKTA
GAMBAR PERALATAN
Pemutar skru Philips Pemutar skru rata
21
____________________________________________________________________________
Pena penguji Pemotong kabel
Playar gabung Playar muncung tirus
Meter pelbagai Kabel pendawaian
22
____________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Kotak unit kawalan pengguna

2. Suis Utama
3. Pemutus Litar Arus Baki
4. Pemutus Litar Miniatur
5. Pena ujian
6. Pemutar skru Philips
7. Pemutar skru rata
8. Playar gabung
9. Playar muncung tirus
10. Kabel 4.0 mm
11. Pemotong kabel
TUGASAN
1. Menyediakan bahan-bahan dan peralatan yang diperlukan.

2. Memasang Suis Utama, Pemutus LItar Arus Baki (PLAB) dan Pemutus Litar
Miniatur (PLM) dalam kotak unit pengguna.
3. Mendawai Suis Utama, Pemutus LItar Arus Baki (PLAB) dan Pemutus Litar
Miniatur (PLM).
4. Menguji keterusan litar.

5. Membersihkan peralatan dan tempat kerja.
6. Menyimpan bahan-bahan dan peralatan di tempat yang telah ditetapkan.
23
____________________________________________________________________________
LANGKAH KERJA
1. Sediakan bahan-bahan dan peralatan yang diperlukan.

2. Pasang Suis Utama, Pemutus LItar Arus Baki (PLAB) dan Pemutus Litar
Miniatur (PLM) dalam kotak unit pengguna.
3. Pastikan susunan Suis Utama, Pemutus LItar Arus Baki (PLAB) dan Pemutus
Litar Miniatur (PLM) dalam kotak unit pengguna adalah betul.
4. Dawai Suis Utama, Pemutus LItar Arus Baki (PLAB) dan Pemutus Litar Miniatur
(PLM) mengikut gambarajah pendawaian.
5. Uji keterusan litar pada pendawaian unit kotak pengguna.

6. Bersihkan peralatan dan simpan di tempat yang telah ditetapkan.
7. Simpan bahan-bahan di tempat yang telah ditetapkan.
8. Pastikan tempat kerja dan persekitaran dibersihkan sebelum meninggalkan
bengkel.
24
____________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Senaraikan aksesori yang digunakan untuk mendawai kotak unit kawalan

pengguna
i. ................................................................................
ii. ................................................................................
iii. ................................................................................
2. Senaraikan kegunaan peralatan-peralatan di bawah

Peralatan Kegunaan
25
____________________________________________________________________________
Peralatan Kegunaan
26
____________________________________________________________________________
NAMA MURID
NO. KAD PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN

TAJUK PROJEK
SATU FASA
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Memasang Suis Utama, Pemutus Litar
Arus Baki (PLAB) dan Pemutus Litar
Miniatur (PLM) dalam kotak unit
pengguna berdasarkan litar skematik.
2 Mendawai Suis Utama, Pemutus Litar

Arus Baki (PLAB) dan Pemutus Litar
Miniatur (PLM) dalam Kotak Kawalan
Utama berdasarkan litar pendawaian.
3 Menyimpan lebihan kabel di tempat

khas berdasarkan prosedur kerja.
4 Mengamalkan keselamatan
berdasarkan prosedur kerja.
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
27
____________________________________________________________________________
2.3 Mengganggar kos pemasangan.
OBJEKTIF KHUSUS
2.3.1 Merekod kos bahan mengikut harga pasaran.
2.3.2 Merekod kos upah dan kos sampingan berdasarkan perkhidmatan.
2.3.3 Mencatat anggaran kadar keuntungan berdasarkan jumlah kos.
28
____________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Menganggar kos pemasangan bermaksud anda akan melakukan anggaran kos atau
perbelanjaan berkaitan pemasangan kotak unit kawalan pengguna. Di antara kos-kos
yang perlu diambil kira adalah kos upah, kos sampingan dan keuntungan yang akan
diperolehi selepas kerja pemasangan dijalankan.
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak:
Surat khabar
Majalah
Brosur
Journal
Sebut harga
KANDUNGAN/FAKTA
Keuntungan = ( kos upah + kos bahan + kos sampingan ) X 20%
a. Anggaran kos bermaksud perbelanjaan yang digunakan untuk seseuatu kerja

pemasangan
b. Kos bahan adalah perbelanjaan untuk membeli bahan
c. Harga pasaran adalah bahan yang dijual mengikut harga pasaran
d. Kos upah adalah perbelanjaan untuk membayar gaji pekerja
e. Kos sampingan adalah perbelanjaan lain yang terlibat bagi kerja-kerja
pemasangan
29
____________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Sebut harga mengikut pasaran semasa

2. Borang edaran dan kertas aktiviti
TUGASAN
1. Menyediakan Sebut harga yang terkini bagi alat tambah yang digunakan.
2. Menganggar kos upah.
3. Menganggar kos bahan.
4. Menganggar kos sampingan.
5. Menganggar keuntungan.
LANGKAH KERJA
1. Dapatkan sebut harga alat tambah yang terkini bagi mendapatkan kos bahan.
2. Menganggar kos upah bagi pemasangan kotak unit kawalan pengguna.
3. Menganggar kos sampingan bagi pemasangan kotak unit kawalan pengguna
4. Menganggar keuntungan dengan mengira semua kos yang berkaitan.
30
____________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Kirakan keuntungan bagi pemasangan kotak unit kawalan pengguna satu fasa.
Diberi,
Kos upah = RM 120.00

Kos bahan = RM 180.00
Kos sampingan = RM 50.00
Keuntungan = ( kos upah + kos bahan + kos sampingan ) X 20%
31
____________________________________________________________________________
NAMA MURID
NO. KAD PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN

TAJUK PROJEK SATU FASA
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Merekod kos bahan mengikut harga
pasaran.
2 Merekod kos upah dan kos sampingan
berdasarkan perkhidmatan.
3 Mencatat anggaran kadar keuntungan
berdasarkan jumlah kos
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
32
____________________________________________________________________________
UNIT 3 : MENDAWAI LITAR SATU SUIS SATU HALA

MENGAWAL SATU LAMPU
3.1 Melakar litar pendawaian satu suis satu hala mengawal satu lampu
OBJEKTIF KHUSUS
3.1.1 Melakar gambarajah litar pendawaian satu suis satu hala mengawal satu
lampu berdasarkan gambarajah bentangan.
33
____________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Terdapat berbagai-bagai jenis, bentuk dan fungsi lukisan elektrik. Secara umumnya
lukisan elektrik adalah bertujuan untuk memberi gambaran bagaimana alat-alat
elektrik, komponen dan pendawaiannya disambung. Antara lukisan elektrik ialah
lukisan gambarajah pendawaian.
Gambarajah pendawaian ialah satu lukisan atau lakaran yang menunjukkan

sambungan dan pendawaian sebenar bagi sesuatu litar yang melibatkan
komponen. Gambarajah ini termasuklah kedudukan fizikal komponen, pendawaian
dan aksesori.
Maklumat-maklumat tambahan boleh diperolehi dari sumber-sumber berikut:
Media elektronik :
Internet
Media cetak:
Surat khabar
Majalah
Brosur
Journal
Buku-buku elektrik
KANDUNGAN/FAKTA
L L N
PLM S1
34
____________________________________________________________________________
Gambarajah 3.1.1 : Gambarajah skematik satu suis kawal satu lampu
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Alat-alat untuk melukis

2. Helaian kerja gambarajah bentangan
Pemegang
L1
lampu batten
300mm
Aras Siling
100mm
100mm
KFA
700mm
S1 Suis satu hala

1000mm
Rajah 3.1.2 : Gambarajah bentangan
35
____________________________________________________________________________
TUGASAN
1. Melakar gambarajah litar pendawaian satu suis satu hala mengawal satu
lampu berdasarkan gambarajah bentangan.
LANGKAH KERJA
1. Dapatkan lembaran kerja gambarajah bentangan daripada guru.
2. Lakarkan gambarajah pendawaian pada lembaran kerja berdasarkan

gambarajah bentangan.
A B 6A 6A
E N
Keterangan:
A- Suis utama
B- Pemutus litar bocor kebumi
E- Bas-bar bumi
N- Bas-bar neutral
Gambarajah 3.1.3 :Gambarajah pendawaian
36
____________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Lakarkan gambarajah pendawaian satu suis satu hala mengawai satu lampu.pada
gambarajah di bawah.
A B 6A 6A
E N
37
____________________________________________________________________________
PENILAIAN
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN

MELAKAR GAMBARAJAH LITAR PENDAWAIAN
TAJUK PROJEK
SATU SUIS SATU HALA MENGAWAL SATU LAMPU
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Melakar gambarajah
pendawaian berdasarkan pelan
bentangan dengan betul
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
Tandatangan &
NAMA GURU Tarikh
Tandatangan &
DISAHKAN OLEH Tarikh
38
____________________________________________________________________________

MENGAWAL SATU LAMPU
3.2 Mendawai litar satu suis satu hala mengawal satu lampu.
OBJEKTIF KHUSUS
3.2.1 Menyediakan peralatan dan bahan berdasarkan senarai semak.
3.2.2 Membina garisan litar bentangan satu suis satu hala mengawal satu
lampu pada papan pendawaian berdasarkan gambarajah bentangan.
3.2.3 Mendawai litar satu suis satu hala mengawal satu lampu pada papan
pendawaian berdasarkan lakaran litar pendawaian.
3.2.5 Mengamalkan langkah keselamatan berdasarkan prosedur
39
____________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Pendawaian elektrik ialah satu sistem pemasangan litar elektrik yang merangkumi
pengalir, penebat, pelindung mekanikal dan aksesori-aksesori elektrik.
Pendawaian boleh dilakukan dengan berbagai cara mengikut jenis perlindungan
mekanikal, keadaan pemasangan dan jenis penebat kabel yang digunakan. Salah
satu jenis pendawaian yang biasa digunakan ialah pendawaian permukaan yang
mana kabel-kabel yang digunakan dalam pemasangan ini akan dipasang pada
dinding atau siling dengan memasang klip timah pada kabel tersebut.
Gambar foto 3.2.1: Susunan kabel dan klip pendawaian
40
____________________________________________________________________________
Gambarajah 3.2.1: Susunan kabel dan jarak klip pendawaian
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
Bahan Kuantiti Peralatan Kuantiti

Kabel 1.5 mm PVK/PVK Secukupnya Pita pengukur 1 unit
(Hitam)
Kabel 1.5 mm PVK (Hijau) Secukupnya Pembentuk klip 1 unit
Klip plumbum Secukupnya Tukul pendawaian 1 unit
Paku Pendawaian Secukupnya Pemutar skru 1 unit
Playar gabung 1 unit
Pemotong sisi 1 unit
Pen penguji 1 unit
TUGASAN
1. Melukiskan garisan pendawaian pada papan pendawaian

2. Mendawai satu suis satu hala mengawal satu lampu.
LANGKAH KERJA
1. Sediakan bahan dan peralatan berdasarkan senarai semak yang diberi.

2. Sediakan peralatan untuk melukis garisan pendawaian pada papan
pendawaian. (kapur/pensel, pembaris panjang, pita ukur).
3. Lukiskan garisan pendawaian pada papan pendawaian berdasarkan ukuran

yang diberi pada gambarajah bentangan.
41
____________________________________________________________________________
Aras Siling
Gambarajah 3.2.2 : Garisan pendawaian untuk laluan kabel
4. Sediakan klip plumbum mengikut saiz kabel yang dikehendaki dengan

menggunakan pembentuk klip.
Gambar foto 3.2.2 : Kaedah membentuk klip timah
5. Buatkan pendawaian pada papan pendawaian berdasarkan gambarajah

pendawaian yang telah dilukis
42
____________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Berapakan jarak klip bagi kedudukan klip berikut,
Bil Kedudukan klip Jarak klip
i. Mendatar
ii. Menegak
2. Apakah saiz kabel yang digunakan untuk pendawaian litar lampu?
...........................................................................................................
43
____________________________________________________________________________
PENILAIAN
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN

TAJUK PROJEK MENDAWAI LITAR SATU SUIS SATU HALA
MENGAWAL SATU LAMPU
TRAMPIL
YA TIDAK
1. Menyediakan peralatan dan
bahan dengan betul.
2. Mendawai litar mengikut ukuran
3. Mendawai litar dengan kemas
4. Menggunakan sasiz kabel yang
betul
Mengamalkan langkah
5. keselamatan
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
Tandatangan &
NAMA GURU Tarikh
Tandatangan &
44
____________________________________________________________________________

MENGAWAL SATU LAMPU
3.3 Memasang aksesori pendawaian litar satu suis satu hala mengawal satu
lampu.
OBJEKTIF KHUSUS
3.3.1 Memasang aksesori pendawaian pada papan pendawaian berdasarkan

3.3.2 Mengamalkan langkah keselamatan berdasarkan prosedur.
45
____________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Aksesori ialah alat-alat yang berkaitan dengan kerja-kerja pendawaian seperti

pemegang lampu, soket alir keluar, suis, ros siling dan sebagainya.
Bil Gambar foto Nama Aksesori

1
Suis satu hala
Pemegang lampu batten
Kotak teracu PVK 3 x 3
Blok PVK bulat 75 mm
Gambar foto 3.3.1
46
____________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
Aksesori Kuantiti Peralatan Kuantiti

Suis satu hala 1 unit Pemutar skru 1 unit
Pemegang lampu batten 1 unit Playar gabung 1 unit
Kotak teracu PVK 3 x 3 1 unit Pemotong sisi 1 unit
Blok PVK bulat 75 mm 1 unit Pen penguji 1 unit
TUGASAN
1. Memasang aksesori pendawaian pada papan pendawaian berdasarkan

LANGKAH KERJA
1. Sediakan aksesori dan peralatan berdasarkan senarai semak.
2. Pasangkan aksesori seperti senarai semak pada pendawaian yang telah siap.
3. Sambungkan tamatan kabel kepada aksesori pendawaian berdasarkan

gambarajah pendawaian yang telah anda lukis.
Gambar foto 3.3.2 : Pemasangan suis
4. Ketatkan semua skru pada tamatan kabel dan pastikan tidak ada pengalir
yang terkeluar dari tamatan.
47
____________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Apakah kegunaan aksesori berikut?
a. Kotak teracu PVK
b. Blok PVK bulat
.
.
.
.
2. Lengkapkan sambungan suis satu hala mengawal satu lampu pada gambar foto di
bawah.
N
L N LE
E
48
____________________________________________________________________________
PENILAIAN
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN

TAJUK PROJEK MEMASANG AKSESORI PENDAWAIAN
TRAMPIL
YA TIDAK
1. Menyediakan aksesori dan
peralatan dengan betul.
2. Memasang aksesori pendawaian
dengan kemas
3. Membuat tamatan kabel pada
aksesori pendawaian dengan
betul dan kemas
Mengamalkan langkah
4.
keselamatan
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
Tandatangan &
NAMA GURU Tarikh
Tandatangan &
49
____________________________________________________________________________

MENGAWAL SATU LAMPU
3.4 Memasang kotak unit pengguna
OBJEKTIF KHUSUS
3.4.1 Memasang dan mendawai kotak unit pengguna lengkap dengan Suis Utama,
Pemutus Litar Arus Baki (PLAB) dan Pemutus Litar Miniatur (PLM) pada papan
pendawaian berdasarkan piawaian The Institution of Electrical Engineer (IEE)
atau Suruhanjaya Tenaga Malaysia (STM).
3.4.2 Mengamalkan langkah keselamatan berdasarkan prosedur.
50
____________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Alat tambah seperti Suis Utama, Pemutus Litar Arus Baki (PLAB) dan Pemutus Litar
Miniatur (PLM) akan ditempatkan atau dipasang di dalam kotak unit pengguna. Alat
tambah akan dipasang mengikut susunan yang ditetapkan.
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak:
Surat khabar
Majalah
Brosur
Journal
KANDUNGAN/FAKTA
Suis utama ( Main Switch )
51
____________________________________________________________________________
Pemutus Litar Arus Baki ( PLAB )

( Miniature Circuit Breaker )
Kotak unit kawalan pengguna

( Distribution board )
52
____________________________________________________________________________

handletochange
text block.
Gambarajah pendawaian kotak unit kawalan pengguna satu fasa
53
____________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Kotak unit pengguna lengkap dengan Suis Utama, Pemutus Litar Arus Baki
( PLAB) dan Pemutus Litar Miniatur( PLM ).
TUGASAN
1. Memasang dan mendawai Kotak unit pengguna lengkap dengan Suis Utama,
Pemutus Litar Arus Baki (PLAB) dan Pemutus Litar Miniatur (PLM ) yang telah
siap didawai pada papan pendawaian.
LANGKAH KERJA
1. Sediakan satu set kotak unit pengguna lengkap dengan Suis Utama, Pemutus
Litar Arus Baki (PLAB) dan Pemutus Litar Miniatur ( PLM ) yang telah siap
didawai.
2. Pasangkan kotak unit pengguna pada papan pendawaian berdasarkan

3. Sambungan punca masukan kabel hidup pada keluaran Pemutus Litar

Miniatur (PLM), kabel neutral pada bas-bar neutral dan kabel bumi pada bas-
bar bumi.
54
____________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Tuliskan nama bagi aksesori di bawah berdasarkan gambar yang diberi.
Alat tambah Nama alat tambah
55
____________________________________________________________________________
2. Senaraikan lima peralatan yang biasa digunakan semasa mendawai kotak unit
pengguna.
i ) ..............................................................................................................................
ii) ..............................................................................................................................
iii) ..............................................................................................................................
iv) ..............................................................................................................................
v) .............................................................................................................................
3. Lengkapkan gambarajah pendawaian kotak unit pengguna di bawah.

handletochange
text block.
56
____________________________________________________________________________
PENILAIAN
NAMA MURID
NO. KAD PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN

MENDAWAI LITAR SATU SUIS SATU HALA
TAJUK PROJEK
MENGAWAL SATU LAMPU
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Memasang Kotak unit pengguna lengkap
dengan Suis Utama, Pemutus Litar Arus
Baki (PLAB) dan Pemutus Litar Miniatur(
PLM ) yang telah siap didawai pada papan
pendawaian dengan kemas
2 Membuat sambungan kabel hidup (L),
neutral (N) dan bumi (E) dari pendawaian
ke kotak unit pengguna dengan betul.
3 Mengamalkan keselamatan berdasarkan
prosedur kerja.
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
57
____________________________________________________________________________

MENGAWAL SATU LAMPU
3.5 Menguji pemasangan litar mati
OBJEKTIF KHUSUS
3.5.1 Menyenarai peralatan ujian penebatan, ujian kekutuban dan ujian

keterusan berdasarkan keperluan ujian.
3.5.2 Membuat ujian penebatan, ujian kekutuban dan ujian keterusan,

mengikut piawaian The Institution of Electrical Engineers (IEE) atau
Suruhanjaya Tenaga Malaysia (STM).
3.5.3 Merekod dapatan berdasarkan pengujian.
3.5.4 Mengamalkan peraturan keselamatan semasa melakukan pengujian

mengikut prosedur kerja.
58
____________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Menguji pemasangan dilitar mati merupakan proses yang perlu dijalankan

selepas sesuatu pemasangan siap tanpa dimasukkan bekalan pada litar
tersebut. Pengujian ini dibuat dengan menggunakan peralatan pengujian.
KANDUNGAN/FAKTA
Sebelum Ujian
Pastikan peralatan ujian dalam keadaan baik
Semua bekalan mesti dimatikan
Lakukan pemeriksaan visual atau pemerhatian terhadap pemasangan
Semasa Ujian
Ujian dilakukan mengikut langkah dan dapatkan bacaan yang tepat
Pastikan semua suis di OFF kan dan peralatan ditanggalkan
Peraturan STM/IEE berkait dengan Pengujian pemasangan

Pengujian mesti dijalankan mengikut jujukan ujian seperti Gambarajah
3.5.1.
Mula
Ujian Keterusan
Litar gelang
Ujian Keterusan
Pengalir pelindung
Ujian Kekutuban
Ujian Penebatan
Ujian Pembumian
Tamat
Gambarajah 3.5.1.
59
____________________________________________________________________________
Nilai bacaan meter yang rendah atau mengeluarkan isyarat bunyi

Gambarajah 3.5.2 : Ujian Kekutuban
Nilai Bacaan rintangan adalah rendah diantara 1 3 ohm

Gambarajah 3.5.3 : Ujian Keterusan Pengalir
60
____________________________________________________________________________
Nilai bacaan meter mestilah menunjukkan bacaan tidak kurang daripada 1 MegaOh
manakala bagi peralatan elektrik mestilah tidak melebihi 0.5 MegaOhm
Gambarajah 3.5.4 : Ujian Penebatan Pemasangan
Borang Dapatan Ujian litar mati
Jujukan Ujian Kaedah Ujian Dapatan Ujian

Ujian Keterusan pengalir Uji Keterusan pengalir
Pelindung .....................................
....................................
Hidup ....................................
Neutral
Ujian Kekutuban Semua alat kawalan

seperti MCB, suis dan .....................................
punat tekan mestilah .....................................
disambung pada pengalir ......................................
hidup
Ujian Penebatan Uji penebatan pengalir
pemasangan 1 fasa
Antara pengalir
hidup dengan .......................................
neutral
........................................
Antara pengalir
hidup dengan
bumi
Gambarajah 3.5.5 : Borang Dapatan Ujian

61
____________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Meter penguji penebatan
2. Meter pelbagai
TUGASAN
1. Menyenarai peralatan ujian penebatan, ujian kekutuban dan ujian

Keterusan.
2. Membuat ujian penebatan, ujian kekutuban dan ujian keterusan pada

pemasangan yang telah siap.
3. Merekod dapatan pengujian.
LANGKAH KERJA
1. Sediakan alatan ujian.
2. Lakukan ujian penebatan, ujian kekutuban dan ujian keterusan pada

pemasangan yang telah siap dengan merujuk kepada Gambarajah 3.5.2,
Gambarajah 3.5.3 dan Gambarajah 3.5.4.
3. Rekodkan dapatan ujian pada borang dapatan ujian mengikut Gambarajah

3.5.5.
62
____________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Namakan alat uji yang digunakan untuk pengujian penebatan pemasangan dan
peralatan elektrik.
( a ) ..................................................................................................................
2. Lengkapkan carta alir jujukan ujian berikut:
Mula
Ujian Keterusan
Litar gelang
Ujian Kekutuban
Ujian Pembumian
Tamat
63
____________________________________________________________________________
PENILAIAN
NAMA MURID
NO. KAD PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN

TAJUK PROJEK
MENGAWAL SATU LAMPU
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Memasang Kotak unit pengguna lengkap
Baki (PLAB) dan Pemutus Litar Miniatur(
PLM ) yang telah siap didawai pada papan
pendawaian dengan kemas
2 Membuat sambungan kabel hidup (L),
neutral (N) dan bumi (E) dari pendawaian
ke kotak unit pengguna dengan betul.
prosedur kerja.
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
64
____________________________________________________________________________

MENGAWAL SATU LAMPU
3.6 Menguji pemasangan litar hidup
OBJEKTIF KHUSUS
3.6.1 Menyambung bekalan kuasa pada litar satu suis satu hala mengawal
satu lampu dengan pengawasan guru berdasarkan prosedur kerja
3.6.2 Mengamalkan peraturan keselamatan semasa melakukan pengujian

mengikut prosedur kerja.
65
____________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Pengujian pemasangan dilitar hidup merupakan satu proses menguji litar

pemasangan siap atau lengkap dengan aksesori elektrik menggunakan
bekalan kuasa.
Peringatan kepada murid, Ujian ini mestilah dibawah arahan dan

pengawasan guru kerana ia melibatkan penggunaan bekalan elektrik.
KANDUNGAN/FAKTA
2 Bekalan
Ulang alik
dimasukkan
Gambarajah 3.61 Ujian kekutuban dengan bekalan
Borang Dapatan Ujian litar Hidup
Keputusan
Punca Ujian
Menyala Tidak Menyala
Punca 1

Punca neutral Punca common suis
Punca 2

Punca neutral Punca masukan bekalan
Punca 3

Punca neutral Punca hidup pada lampu
Rajah 3.62. Borang Dapatan Ujian

66
____________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Bekalan kuasa untuk pengujian
2. Alatan ujian atau pena ujian atau lampu uji
TUGASAN
1. Menyenarai peralatan ujian penebatan, ujian kekutuban dan ujian

keterusan
3. Merekod dapatan pengujian seperti pada rajah 3.62
LANGKAH KERJA
1. Sediakan alatan ujian
2. Dengan mengikut arahan dan pengawasan guru masukkan bekalan pada litar
pemasangan
3. Rekodkan dapatan ujian pada borang dapatan ujian seperti rajah 3.62
67
____________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Namakan jenis alat pengujian yang digunakan bagi menguji litar pemasangan siap
dilitar hidup
( a ) ..................................................
( b ) ...................................................
2. Nyatakan 2 langkah keselamatan semasa menjalankan ujian dilitar hidup
( a ) ...................................................................................................
( b ) ....................................................................................................
68
____________________________________________________________________________
PENILAIAN/PENCAPAIAN STANDARD
UNIT 3.6 MENGUJI PEMASANGAN LITAR HIDUP

PENILAIAN
NAMA MURID
NO. K. PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN
TAHUN
NO. MODUL/ UNIT 3.6
TAJUK PROJEK : MENGUJI PEMASANGAN LITAR HIDUP

TRAMPIL
YA TIDAK
1. Menyenarai peralatan pengujian
2.
3.
4. Merekod dapatan ujian

Mengamalkan peraturaan keselamatan
5.
semasa pengujian dilakukan
TIDAK
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
Tandatangan
NAMA GURU
& Tarikh
DISAHKAN Tandatangan
OLEH & Tarikh
69
____________________________________________________________________________

MENGAWAL SATU LAMPU
3.7 Mengganggar kos pemasangan
OBJEKTIF KHUSUS
3.7.1 Menyatakan maksud kos upah, kos bahan dan kos sampingan.
3.7.4 Mencatat anggaran kadar keuntungan berdasarkan jumlah kos.
70
____________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Menganggar kos pemasangan bermaksud anda akan melakukan anggaran kos atau
perbelanjaan berkaitan pemasangan litar satu suis satu hala mengawal satu lampu.
Di antara kos-kos yang perlu diambil kira adalah kos upah, kos bahan, kos sampingan
dan keuntungan yang akan diperolehi selepas kerja pemasangan siap dijalankan. Bagi
melancarkan proses ini, maklumat boleh diperolehi melalui beberapa saluran. Di
antaranya ialah melalui:
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak:
Surat khabar
Majalah
Brosur
Journal
Sebut harga
KANDUNGAN/FAKTA
a. Anggaran kos bermaksud anggaran perbelanjaan yang digunakan untuk

sesuatu kerja pemasangan
b. Kos bahan adalah perbelanjaan untuk membeli bahan bagi menyiapkan projek
c. Harga pasaran adalah harga bahan yang dijual mengikut harga semasa
e. Kos sampingan adalah lain-lain perbelanjaan yang terlibat bagi kerja-kerja

pemasangan
71
____________________________________________________________________________
Keuntungan = Sebut harga (Jumlah kos upah + Jumlah kos bahan + Jumlah kos sampingan)
Rumus 1
Bil. Perkara Bil. Poin RM/Poin

Jumlah (RM)
1. Poin lampu 1 60.00
2. Kotak Unit Pengguna 1 350.00
Jumlah keseluruhan
Jadual 3.7.1 : Sebut harga

Jumlah (RM)
1. Poin lampu 1 40.00
Jumlah keseluruhan
Jadual 3.7.2 : Kos upah
72
____________________________________________________________________________
Bil. Perkara Bil. Unit RM/Unit Jumlah (RM)

1. Suis satu hala 1 3.00
2. Blok PVK bulat 75mm 1 2.00
3. Pemegang lampu batten 1 2.00
4. Kotak teracu PVK 3 x 3 1 2.00
5. Kabel PVK/PVK hitam 1.5mm2 4.6m 1.00
6. Kabel PVK/PVK hijau 1.5mm2 3.1m 1.00

Pelbagai (paku, skru dan lain-
8. Secukupnya 20.00
lain)
9. Lampu pijar 1 3.00
Jumlah keseluruhan
Jadual 3.7.3 : Kos bahan
Bil. Perkara
Jumlah (RM)
1. Petrol
30.00
Jumlah keseluruhan
Jadual 3.7.4 : Kos sampingan
73
____________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

2. Kertas aktiviti
TUGASAN
1. Menyatakan maksud kos upah, kos bahan dan kos sampingan.

2. Menyediakan sebut harga yang terkini bagi alat tambah yang digunakan.
3. Merekod kos upah bagi pemasangan litar satu suis satu hala mengawal satu
lampu.
4. Merekod kos bahan bagi pemasangan litar satu suis satu hala mengawal satu
lampu.
5. Merekod kos sampingan bagi pemasangan litar satu suis satu hala mengawal
satu lampu.
LANGKAH KERJA
1. Tuliskan maksud kos upah, kos bahan dan kos sampingan.

2. Dapatkan senarai sebut harga alat tambah yang terkini berdasarkan Jadual
3.7.1.
3. Merekod kos upah bagi pemasangan litar satu suis satu hala mengawal satu
lampu merujuk kepada Gambarajah 3.1.2 berdasarkan Jadual 3.7.2.
4. Rekodkan kos bahan bagi pemasangan litar satu suis satu hala mengawal satu
lampu merujuk kepada Gambarajah 3.1.2 berdasarkan Jadual 3.7.3.
5. Rekodkan kos sampingan bagi pemasangan litar satu suis satu hala mengawal
satu lampu merujuk kepada Gambarajah 3.1.2 berdasarkan Jadual 3.7.4.
6. Anggarkan keuntungan dengan mengira semua kos yang berkaitan

berdasarkan formula pada Rumus 1.
74
____________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Tuliskan maksud bagi perkataan berikut :

a. Kos upah
.............................................................................................................................
b. Kos bahan
...............................................................................................................................
c. Kos sampingan
...............................................................................................................................
2. a. Kirakan jumlah kos yang diperlukan oleh En. A bagi menyiapkan pemasangan
satu suis sehala mengawal dua lampu pijar secara selari.
Diberi;
Kos Jumlah harga (RM)

Kos upah 40.00
Kos bahan 200.00
Kos sampingan 30.00
Jumlah kos keseluruhan =
...............................................................................................................................
b. Kira keuntungan yang diperolehi oleh En. A apabila beliau meletakkan jumlah
sebut harga sebanyak RM 350.00
Keuntungan =
75
____________________________________________________________________________
PENILAIAN
NAMA MURID
NO. KAD PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN

TAJUK PROJEK MENGAWAL SATU LAMPU
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Menyatakan maksud kos upah, kos
bahan dan kos sampingan.
2 Merekod kos bahan mengikut harga

pasaran.
3 Merekod kos upah dan kos

sampingan berdasarkan
perkhidmatan.
4 Mencatat anggaran keuntungan

berdasarkan jumlah kos.
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH

NAMA GURU
DISAHKAN OLEH
76
____________________________________________________________________________
UNIT 4: MEMASANG PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA

(PVK)
STANDARD PEMBELAJARAN
4.1 Memasang aksesori pada pembuluh PVK
OBJEKTIF KHUSUS
Pada akhir unit ini murid boleh:
4.1.1 Menyenaraikan saiz pembuluh PVK berdasarkan manual piawaian.

- Menyenaraikan aksesori pembuluh PVK berdasarkan gambarajah bentangan
4.1.2 Menyenaraikan peralatan yang diguna berdasarkan keperluan kerja.
4.1.3 Memotong pembuluh PVK berdasarkan ukuran.
4.1.4 Menyimpan lebihan pembuluh PVK di tempat khas berdasarkan

prosedur kerja.
4.1.5 Membengkok pembuluh PVK pada sudut 90 dan 135 berdasarkan

4.1.6 Memasang aksesori pada pembuluh PVK berdasarkan gambarajah

bentangan.
77
____________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Memasang Pembuluh polivinil klorida ( PVK ) merupakan satu proses yang melibatkan
kemahiran kognitif dan pengetahuan sedia ada, Berikut adalah sebahagian daripada
pengetahuan yang perlu diketahui.
1. Senarai saiz pembuluh PVK
Konduit PVC boleh didapati dalam saiz 16 mm, 20 mm, 25 mm, 32 mm dan 48
mm. Ketika menjalani latihan, saiz konduit yang digunakan ialah 20 mm dan 25
mm. Setiap pemasangan konduit memerlukan aksesori yang diperbuat
daripada PVC juga seperti angle box, tangent box, end box, two way box,
four way box, long bend, short bend, soket, saddle, dan crampet.
2. Senarai aksesori Pembuluh PVK
Gambar Keterangan Gambar Keterangan

Pelana atau Kotak terus
saddle biasanya
digunakan diletakkan
untuk pada
memegang sambungan
pembuluh pada yang jauh
kedudukannya dan mudah
untuk
diperiksa
Penyambung Kotak
90 biasanya terminal
digunakan digunakan
untuk pada
menyambung bahagian
pembuluh pada penamat atau
kedudukan 90 penghujung
atau sebagai
punca
tamatan
pendawaian
78
____________________________________________________________________________
Kotak Sesiku Kotak 4 hala

digunakan digunakan
sebagai kotak sebagai kotak
penamat atau pemeriksa
pemeriksaan bagi empat
bagi punca arah
pendawaian sambungan
pembuluh pembuluh
Pengganding Kotak 3 hala
dan Nat digunakan
Kekunci sebagai kotak
digunakan pemeriksa
untuk dipasang atau kotak
pada kotak tamatan bagi
tamatan atau punca 3 hala
aksesori kedudukan
elektrik penyambung
pembuluh
3. Gambarajah 4.1.1 menunjukkan Pelan Bentangan pemasangan

Pembuluh
PVK
79
____________________________________________________________________________
Kotak terminal
200 mm
500 mm Kotak sesiku
200 mm
Bengkok
90
Kotak 4 hala 200 mm
200 mm Kotak 3 hala
200 mm
Offset 135
Gambarajah 4.1.1. Pelan Bentangan
PANDUAN KERJA
1. Bahan dan peralatan

1.1 Pembuluh PVK 20mm
1.2 Pemotong Pembuluh PVK
1.3 Pita Ukur
1.4 Spring Pembengkok
1.5 Aksesori Pembuluh yang diperlukan
2. Tugasan
2.1 Sediakan bahan dan peralatan yang hendak digunakan.
2.2 Memotong pembuluh PVK
2.3 Membengkok pembuluh PVK pada kadar 90 dan 135
2.4 Memasang aksesori Pendawaian pada pembuluh PVK
3. Pencapaian Standard
3.1 Murid boleh menyenaraikan saiz pembuluh PVK, aksesori pembuluh
dan peralatan secara bertulis
3.2 Murid boleh memotong pembuluh PVK mengikut ukuran yang telah
ditetapkan oleh guru
3.3 Murid boleh membengkok pembuluh PVK dan memasang aksesori
pembuluh PVK mengikut prosedur kerja.
80
____________________________________________________________________________
4. Langkah Kerja
4.1 Terjemahkan gambarajah bentangan seperti Gambarajah 4.1.1
4.2 Sediakan peralatan dan bahan yang hendak digunakan
4.3 Kenalpasti saiz pembuluh PVK yang hendak dipotong dan ambil
ukurannya
4.4 Potong pembuluh PVK mengikut ukuran yang diambil
Potong pembuluh yang ditanda

menggunakan pemotong pembuluh.
4.5 Bengkokkan pembuluh PVK mengikut kadar 90 dan 135 dengan

menggunakan spring pembengkok dengan tepat
Masukkan spring pembengkok kedalam

lubang pembuluh sehingga melepasi
ukuran yang ditanda.
Gunakan kekuatan tenaga untuk

membengkokkan pembuluh sehingga
mencapai sudut yang dikehendaki
4.6 Pasang aksesori pembuluh PVK mengikut gambarajah pelan bentangan

Gambarajah 4.1.1
81
____________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Senaraikan DUA jenis pembuluh
1.1
1.2
2. Senaraikan saiz pembuluh PVK
2.1
2.2 ..
3. Senaraikan 6 jenis aksesori pembuluh yang digunakan dalam pendawaian

pembuluh PVK
3.1 ..
3.2 ..
3.3 ..
3.4
3.5
3.6
82
____________________________________________________________________________
UNIT 4 : MEMASANG PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA ( PVK )

PENILAIAN
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
MEMASANG AKSESORI PADA PEMBULUH

TAJUK PROJEK
POLIVINIL KLORIDA ( PVK )
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Menyenaraikan saiz pembuluh PVK
berdasarkan manual piawaian
2 Menyenaraikan aksesori pembuluh
PVK berdasarkan gambarajah
bentangan
3 Menyenaraikan peralatan yang
diguna berdasarkan keperluan kerja
4 Memotong pembuluh PVK
berdasarkan ukuran
5 Menyimpan lebihan pembuluh PVK di
tempat khas berdasarkan prosedur
kerja.
6 Membengkok pembuluh PVK pada
sudut 90 dan 135 berdasarkan
gambarajah bentangan
7 Memasang aksesori pada pembuluh
PVK berdasarkan gambarajah
bentangan.
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
83
____________________________________________________________________________
UNIT 5 : MENDAWAI LITAR DUA SOKET ALIR KELUAR 13A JENIS

PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA ( PVK )
5.1 Melakar litar pendawaian dua soket alir keluar 13 Ampere
OBJEKTIF KHUSUS
5.1.1 Melakar gambarajah litar pendawaian dua soket alir keluar 13A berdasarkan
84
____________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Unit ini mendedahkan murid untuk melakar gambarajah litar pendawaian dua soket
alir keluar 13 Ampere berdasarkan gambarajah bentangan.
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak:
Surat khabar
Majalah
Brosur
Journal
KANDUNGAN/FAKTA
Berikut adalah gambarajah pendawaian bagi litar dua soket alir keluar 13 Ampere
sambungan jejari.
LEN
SK1
SK2
Gambarajah 5.1.1
85
____________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
Helaian Kerja Kertas A4 (putih), pensel 2B/2H, pemadam
TUGASAN
1. Melakar gambarajah litar pendawaian dua soket alir keluar 13 Ampere.
LANGKAH KERJA
1. Sediakan bahan dan peralatan.
2. Lakarkan litar pendawaian dua soket alir keluar 13 Ampere berdasarkan

Gambarajah 5.1.2.
Sesiku Benggkokan
Pemeriksa 90
Pengganding
Soket Alir
Keluar 13A
Soket Alir
Keluar 13A
Gambarajah 5.1.2
86
____________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Labelkan bahagian yang bertanda seperti Gambarajah 1 di bawah:
____________
____________
____________
____________
____________
Gambarajah 1
2. Namakan jenis sambungan litar soket 13 Ampere merujuk soalan 1.
......................................................................................................................................
87
____________________________________________________________________________
NAMA MURID
NO. KAD PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
MENDAWAI LITAR DUA SOKET ALIR KELUAR 13A

TAJUK PROJEK JENIS PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA (PVK)
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Melakar gambarajah litar pendawaian
dua soket alir keluar 13 Ampere
berdasarkan gambarajah bentangan.
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
88
PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA (PVK)
5.2 Mendawai litar dua soket alir keluar 13 Ampere menggunakan pembuluh PVK.
OBJEKTIF KHUSUS
5.2.1 Menyediakan peralatan dan bahan berdasarkan senarai semak.
5.2.2 Membina garisan litar bentangan dua soket alir keluar 13 Ampere pada papan
pendawaian berdasarkan gambarajah bentangan.
5.2.3 Memasang pembuluh PVK dan aksesori pada papan pendawaian berdasarkan
5.2.4 Membuat pendawaian dua soket alir keluar 13 Ampere pada papan
pendawaian berdasarkan gambarajah litar pendawaian dan Gambarajah
bentangan 5.2.1.
5.2.6 Mengamalkan peraturan keselamatan semasa mendawai mengikut prosedur

kerja.
89
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Soket alir keluar 13 Ampere banyak digunakan di rumah, sekolah, kilang dan
sebagainya. Soket jenis ini biasanya digunakan untuk menyambungkan alat-alat
elektrik dengan sumber kuasa 240V. Soket alir keluar 13 Ampere boleh disambung
dengan dua kaedah iaitu sambungan litar jejari ataupun litar gelang. Unit ini
mendedahkan murid untuk mendawai litar dua soket alir keluar 13 Ampere
menggunakan pembuluh PVK yang disambung secara jejari.
Media elektronik :
Internet
Media cetak:
Majalah
Brosur
Journal
KANDUNGAN/FAKTA
Pendawaian Pembuluh PVK dapat memberi perlindungan mekanikal pada kabel. Ciri-
cirinya yang tahan lasak,mudah dipasang, kalis air, tidak mudah berkarat dan tahan
panas menjadikan ia sebagai pilihan utama dalam sistem pendawaian domestik.
Pemasangan pembuluh PVK mestilah dijalankan mengikut kaedah-kaedah tertentu
supaya kerja-kerja penarikan kabel mudah dilakukan. Hujung pembuluh yang telah
siap dipotong perlu diratakan dengan kikir bagi membuang semua gerigis. Fish tape
biasanya digunakan bagi tujuan menarik kabel ke dalam pembuluh.
90
Gambarajah 5.2.1 : Fish tape
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

Kabel hitam PVK 2.5 mm Secukupnya Pita pengukur 1 unit
Kabel hijau 2.5 mm PVK Secukupnya Pemotong pembuluh PVK 1 unit
Pembuluh PVK, Secukupnya Tukul pendawaian 1 unit
Pelana Secukupnya Pemutar skru 1 unit
Paku pendawaian Secukupnya Playar gabung 1 unit
Kotak teracu Secukupnya Pemotong sisi 1 unit
Kapur Secukupnya Pembengkok pegas 1 unit
Fish tape 1 unit
Pen penguji 1 unit
Pembaris 1 unit
Pemadam 1 unit
TUGASAN
1. Mendawai litar dua soket alir keluar 13 Ampere menggunakan pembuluh PVK.
LANGKAH KERJA
2. Membina garisan litar bentangan dua soket alir keluar 13 Ampere pada papan
pendawaian berdasarkan gambarajah bentangan.
3. Potong pembuluh PVK mengikut ukuran yang telah ditetapkan dengan

menggunakan pemotong pembuluh PVK merujuk kepada Gambarajah
bentangan 5.2.2.
91
4. Bengkokkan pembuluh PVK pada sudut 90 dengan menggunakan
pembengkok pegas merujuk kepada bahagian yang berkaitan seperti dalam
Gambarajah bentangan 5.2.2.
400mm
90 250mm
350mm
SK1
250mm
SK2
5.
Gambarajah 5.2.2
6. Pasang pembuluh PVK dan aksesori pada papan pendawaian berdasarkan

7. Buat pendawaian dua soket alir keluar 13 Ampere pada papan pendawaian
seperti Gambarajah 5.2.3.
Gambarajah 5.2.3
92
8. Simpan lebihan kabel di tempat khas berdasarkan prosedur kerja.
9. Amalkan peraturan keselamatan semasa mendawai mengikut prosedur

kerja.
LATIHAN
1. Nyatakan saiz dan jenis kabel yang digunakan untuk mendawai litar soket alir
keluar 13 Ampere.
i) _________________________________
ii) ________________________________
2. Lengkapkan jadual fungsi bagi setiap peralatan berikut:
Nama Peralatan Fungsi

Pemotong pembuluh
Junior hacksaw
Membengkok pembuluh PVK
Fish tape
93
NAMA MURID
NO. KAD PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
TAJUK PROJEK MENDAWAI LITAR DUA SOKET ALIR KELUAR 13

AMPERE MENGGUNAKAN PEMBULUH PVK
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Menyediakan peralatan dan bahan
berdasarkan senarai semak.
2 Membina garisan litar bentangan dua
soket alir keluar 13 Ampere pada papan
pendawaian berdasarkan gambarajah
bentangan.
3 Memasang pembuluh PVK dan
aksesori pada papan pendawaian
berdasarkan gambarajah bentangan
4 Membuat pendawaian dua soket alir
keluar 13 Ampere pada papan
pendawaian berdasarkan gambarajah
litar pendawaian dan rajah bentangan
2.
5 Menyimpan lebihan kabel di tempat
khas berdasarkan prosedur kerja
6 Mengamalkan peraturan keselamatan
semasa mendawai mengikut prosedur
kerja.
BELUM
KEPUTUSAN TRAMPIL
TRAMPIL
TARIKH
94
________________________________________________________________________

5.3 Memasang litar dua soket alir keluar 13 Ampere menggunakan pembuluh
PVK.
OBJEKTIF KHUSUS
5.3.1 Memasang aksesori pendawaian pada papan pendawaian berdasarkan

5.3.2 Mengamalkan peraturan keselamatan berdasarkan prosedur kerja.
95
________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Unit ini mendedahkan murid untuk memasang litar dua soket alir keluar 13 Ampere
menggunakan pembuluh PVK.
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak:
Surat khabar
Majalah
Brosur
Journal
KANDUNGAN/FAKTA
Soket alir keluar mempunyai tiga tamatan iaitu tamatan L untuk sambungan kabel
hidup, tamatan N untuk sambungan kabel neutral dan tamatan E untuk sambungan
kabel bumi. Gambarajah 5.3.1 menunjukkan contoh soket alir keluar 13 Ampere dari
pandangan hadapan dan belakang.
Gambarajah 5.3.1
96
________________________________________________________________________
Gambarajah 5.3.2 menunjukkan sambungan kabel pada soket alir keluar 13

Ampere
Gambarajah 5.3.2
97
________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

Soket alir keluar 13 Ampere 2 unit Pemutar skru 1 unit
Skru Secukupnya Playar gabung 1 unit
Pemotong sisi 1 unit
Penjalur wayar 1 unit
Pen penguji 1 unit
TUGASAN
1. Memasang litar dua soket alir keluar 13 Ampere menggunakan pembuluh

PVK.
LANGKAH KERJA
2. Pasang aksesori pendawaian pada papan pendawaian berdasarkan

3. Lengkapkan pendawaian bagi litar dua soket alir keluar 13 Ampere.
4. Amalkan peraturan keselamatan berdasarkan prosedur kerja.
98
________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Labelkan tamatan bagi soket alir keluar 13 Ampere seperti Rajah berikut:
2. Susun langkah-langkah pemasangan litar soket alir keluar 13 Ampere

mengikut turutan yang betul.
Sambungkan kabel neutral pada tamatan N soket alir keluar 13 Ampere
Ketatkan semua skru
Sambungkan kabel bumi pada tamatan E soket alir keluar 13 Ampere
Potong hujung kabel dengan menggunakan penjalur wayar
Sambungkan kabel hidup pada tamatan L soket alir keluar 13 Ampere
3. Padankan sambungan kabel dengan soket alir keluar yang diberi.
B
A C
SK1
E
D F
SK2
99
________________________________________________________________________
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
MEMASANG LITAR DUA SOKET ALIR KELUAR 13

TAJUK PROJEK AMPERE MENGGUNAKAN PEMBULUH PVK
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Memasang aksesori pendawaian pada
papan pendawaian berdasarkan
gambarajah bentangan
2 Mengamalkan peraturan keselamatan
berdasarkan prosedur kerja.
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
100
________________________________________________________________________

5.4 Memasang kotak unit pengguna
OBJEKTIF KHUSUS
5.4.1 Memasang kotak unit pengguna lengkap dengan Suis Utama, Pemutus Litar
Arus Baki ( PLAB ) dan Pemutus Litar Miniatur ( PLM ) pada papan
pendawaian berdasarkan piawaian The Institution of Electrical Engineers
(IEE) atau Suruhanjaya Tenaga Malaysia (STM).
101
________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Unit ini mendedahkan murid untuk memasang kotak unit pengguna.
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak:
Journal
Pemasangan & Penyenggaraan Elektrik Samad Hanif
KANDUNGAN/FAKTA
Pemutus Litar
Suis Arus Baki Pemutus Litar
Utama (PLAB) Miniatur (PLM)
Bar
Neutral Bar Bumi
Gambarajah Kotak Unit Pengguna
102
________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
Unit pengguna lengkap dengan Suis Utama, Pemutus Litar Arus Baki ( PLAB ) dan
Pemutus Litar Miniatur ( PLM ), skru, pemutar skru,pena penguji.
TUGASAN
1. Memasang dan mendawai kotak unit pengguna.
LANGKAH KERJA
1. Sediakan bahan dan peralatan.
2. Memasang dan mendawai kotak unit pengguna lengkap dengan Suis

Utama, Pemutus Litar Arus Baki ( PLAB ) dan Pemutus Litar Miniatur (
PLM ) pada papan pendawaian berdasarkan piawaian The Institution of
Electrical Engineers (IEE) atau Suruhanjaya Tenaga Malaysia (STM).
103
________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Namakan bahagian yang bertanda a,b,c dan d pada gambar di bawah.Jawapan

hendaklah ditulis pada ruangan jawapan yang disediakan.
(a) (b)
(d)
(c)
Ruangan jawapan:
(a) .................................................................................
(b) .................................................................................
(c) .................................................................................
(d) .................................................................................
104
________________________________________________________________________
2. Suaikan simbol pada keterangan yang betul bagi aksesori kawalan unit
pengguna.
Simbol Keterangan
Suis Utama
Pemutus Litar Arus Baki

( PLAB )

( PLM )
3. Pilih dan lukiskan simbol yang betul pada ruang jawapan dalam rajah di bawah
dengan merujuk pada jawapan yang disediakan.
Rajah skematik kawalan unit pengguna.
105
________________________________________________________________________
NAMA MURID
NO. KAD PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN

TAJUK PROJEK
JENIS PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA ( PVK )
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Memasang kotak unit pengguna lengkap
Baki ( PLAB ) dan Pemutus Litar Miniatur (
PLM ) pada papan pendawaian
2 Mendawai kotak unit pengguna lengkap

Baki (PLAB) dan Pemutus Litar Miniatur
(PLM) pada papan pendawaian

prosedur kerja.
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH

106
________________________________________________________________________
5.5. Menguji pemasangan litar mati
OBJEKTIF KHUSUS
5.5.1 Menyenarai peralatan ujian penebatan, ujian kekutuban dan ujian keterusan
berdasarkan keperluan ujian.
5.5.2 Membuat ujian penebatan, ujian kekutuban dan ujian keterusan, mengikut
piawaian The Institution of Electrical Engineers (IEE) atau Suruhanjaya
Tenaga Malaysia (STM).
5.5.3 Merekod dapatan berdasarkan pengujian.
107
________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Unit ini mendedahkan murid untuk menguji pemasangan litar soket alir keluar
13Ampere yang lengkap dengan kaedah pengujian litar mati. Pengujian
pemasangan litar ini dijalankan tanpa menggunakan bekalan kuasa.
Media cetak:
Media elektronik
KANDUNGAN / FAKTA
400
250
350
SK1
250
SK2
Rajah pemasangan siap bagi Soket Alir keluar 13A dan pengujian kekutuban
pengalir hidup di litar mati menggunakan multimeter dan bacaannya mestilah infiniti
atau rintangan terlalu tinggi
108
________________________________________________________________________
400
250
350
SK1
250
SK2
Rajah pemasangan siap bagi Soket Alir keluar 13A dan pengujian keterusan
antara pengalir L dan N dilitar mati menggunakan multimeter dan bacaannya
mestilah 0 ohm yang menunjukkan tiada litar pintas berlaku
400
250
350
SK1
250
SK2
Rajah pemasangan siap bagi Soket Alir keluar 13A dan pengujian penebatan
pemasangan antara pengalir hidup dengan pengalir neutral dilitar mati
menggunakan meter penguji penebatan ( Insulation meter )
109
________________________________________________________________________
Jadual Pengujian Penebatan
Keputusan ujian
Ujian Penebatan antara
Nilai Bacaan Penebatan
pengalir
Baik Tidak Baik
Pengalir hidup pengalir neutral Tidak kurang /
Pengalir hidup pengalir bumi daripada 1 /
Pengalir neutral pengalir bumi MegaOhm /
110
________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Meter pelbagai,
2. Meter penebatan
TUGASAN
1. Menguji litar pemasangan soket alir keluar 13Ampere dilitar mati.
LANGKAH KERJA
1. Sediakan meter pengujian seperti yang dinyatakan berdasarkan keperluan

ujian.
2. Buat ujian penebatan, ujian kekutuban dan ujian keterusan, mengikut

piawaian
The Institution of Electrical Engineers (IEE) atau Suruhanjaya Tenaga
Malaysia (STM).
3. Rekodkan dapatan berdasarkan pengujian.
111
________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Namakan jenis meter yang digunakan untuk mengukur penebatan.
( a ) ..................................................................
2. Lengkapkan jadual Ujian Penebatan dibawah.
Keputusan ujian
Ujian Penebatan antara
Nilai Bacaan Penebatan
pengalir
Baik Tidak Baik
Pengalir hidup pengalir neutral 3.00 M
Pengalir hidup pengalir bumi 0.91 M
Pengalir neutral pengalir bumi 1.03 M
112
________________________________________________________________________
PENILAIAN
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
TAJUK PROJEK JENIS PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA ( PVK )
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Menyenarai peralatan ujian
penebatan, ujian kekutuban dan
ujian keterusan berdasarkan
keperluan ujian
2 Buat ujian penebatan, ujian

kekutuban dan ujian keterusan,
mengikut piawaian
The Institution of Electrical
Engineers (IEE) atau Suruhanjaya
Tenaga Malaysia (STM)
3 Merekod dapatan berdasarkan

pengujian
4 Mengamalkan peraturan
keselamatan berdasarkan prosedur
kerja
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
Tandatangan &
NAMA GURU
Tarikh
DISAHKAN Tandatangan &
OLEH Tarikh
113
________________________________________________________________________

5.6 Menguji pemasangan litar hidup
OBJEKTIF KHUSUS
5.6.1 Menyambung bekalan kuasa pada litar dua soket alir keluar 13 Ampere
dengan pengawasan guru berdasarkan prosedur kerja.
114
________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Unit ini mendedahkan murid untuk menguji pemasangan litar hidup.
Media cetak:
115
________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
Sumber kuasa 240V AC, pemutar skru, connector
TUGASAN
1. Menguji pemasangan litar hidup.
LANGKAH KERJA
1. Sediakan bahan dan peralatan seperti yang dinyatakan.
2. Sambungkan bekalan kuasa pada litar dua soket alir keluar 13 Ampere
dengan
pengawasan guru berdasarkan prosedur kerja.
116
________________________________________________________________________
LATIHAN
117
________________________________________________________________________
PENILAIAN
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
MENDAWAI LITAR DUA SOKET ALIR KELUAR
TAJUK PROJEK 13A JENIS PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA
(PVK)
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Menyambung bekalan kuasa pada
litar dua soket alir keluar 13
Ampere dengan pengawasan guru
berdasarkan prosedur kerja
2 Mengamalkan peraturan
keselamatan berdasarkan prosedur
kerja
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH
Tandatangan &
NAMA GURU
Tarikh
DISAHKAN Tandatangan &
OLEH Tarikh
118
________________________________________________________________________

5.7 Menganggar kos pemasangan
OBJEKTIF KHUSUS
5.7.3 Mencatat anggaran keuntungan berdasarkan jumlah kos.
5.7.3 Mengamalkan pengurusan kewangan berhemah berdasarkan keperluan

mengikut keutamaan.
119
________________________________________________________________________
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Menganggar kos pemasangan bermaksud anda akan melakukan anggaran kos

atau perbelanjaan berkaitan pemasangan litar dua soket alir keluar 13A jenis
pembuluh Polivinil Klorida ( PVK ). Di antara kos-kos yang perlu diambil kira adalah
kos upah, kos bahan, kos sampingan dan keuntungan yang akan diperolehi selepas
kerja pemasangan siap dijalankan. Bagi melancarkan proses ini, maklumat boleh
diperolehi melalui beberapa saluran. Di antaranya ialah melalui:
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak:
Surat khabar
Majalah
Brosur
Journal
Sebut harga
KANDUNGAN/FAKTA
a. Anggaran kos bermaksud anggaran perbelanjaan yang digunakan untuk

sesuatu kerja pemasangan
b. Kos bahan adalah perbelanjaan untuk membeli bahan bagi menyiapkan

projek
c. Harga pasaran adalah harga bahan yang dijual mengikut harga semasa
e. Kos sampingan adalah lain-lain perbelanjaan yang terlibat bagi kerja-kerja

pemasangan
f. Pengurusan kewangan berhemah adalah membelanjakan keuntungan

secara sistematik serta tidak boros
120
________________________________________________________________________
Rumus:
Rumus 1
Anggarkan keuntungan dengan mengira semua kos yang berkaitan berdasarkan

formula pada Rumus 1:

Jumlah (RM)
1. Soket alir keluar 13A 2 80.00
Jumlah keseluruhan
Jadual 5.7.1 : Sebut harga

Jumlah (RM)
Jumlah keseluruhan
Jadual 5.7.2 : Kos upah
121
________________________________________________________________________
Bil. Perkara Bil. Unit RM/Unit

Jumlah (RM)
2. Pembuluh PVK bersaiz 19mm 1 2.00
3. Kabel PVK hitam 2.5mm2 2.5m 1.00
4. Kabel PVK hijau 2.5mm2 1.25m 1.00
5. Pelana Secukupnya 6.00
6. Skru Secukupnya 6.00
7. Sesiku pemeriksa 1 0.80
8. Sesendal jantan dan pengganding 2 0.50
Jumlah keseluruhan
Jadual 5.7.3 : Kos bahan
Bil. Perkara
Jumlah (RM)
1. Petrol
30.00
Jumlah keseluruhan
Jadual 5.7.4 : Kos sampingan
Bagi menguruskan kewangan secara berhemah, keuntungan sebanyak

RM____________ akan disimpan di dalam bank dan akan digunakan
semula untuk menjana keuntungan syarikat.
122
________________________________________________________________________
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

2. Kertas aktiviti
TUGASAN
1. Menyediakan sebut harga yang terkini bagi alat tambah yang digunakan.
2. Merekod kos upah bagi pemasangan litar dua soket alir keluar 13A jenis
pembuluh Polivinil Klorida ( PVK ).
3. Merekod kos bahan bagi litar dua soket alir keluar 13A jenis pembuluh
Polivinil Klorida ( PVK ).
4. Merekod kos sampingan bagi pemasangan litar dua soket alir keluar 13A
jenis pembuluh Polivinil Klorida ( PVK ).
LANGKAH KERJA
1. Dapatkan senarai sebut harga alat tambah yang terkini berdasarkan Jadual
5.7.1.
2. Rekodkan kos upah bagi pemasangan litar dua soket alir keluar 13A jenis
pembuluh Polivinil Klorida ( PVK ) dengan merujuk kepada Gambarajah
5.1.2 berdasarkan Jadual 5.7.2.
3. Rekodkan kos bahan bagi pemasangan litar dua soket alir keluar 13A jenis
pembuluh Polivinil Klorida ( PVK ) dengan merujuk kepada Gambarajah
5.1.2 berdasarkan Jadual 5.7.3.
4. Rekodkan kos sampingan bagi pemasangan litar dua soket alir keluar 13A
jenis pembuluh Polivinil Klorida ( PVK ) dengan merujuk kepada
Gambarajah 5.1.2 berdasarkan Jadual 5.7.4.
5. Anggarkan keuntungan dengan mengira semua kos yang berkaitan
berdasarkan formula pada Rumus 1.
123
________________________________________________________________________
LATIHAN
1. Berdasarkan Jadual 1 di bawah, kira jumlah keseluruhan kos upah bagi

pemasangan berikut

Jumlah (RM)
Jumlah keseluruhan
Jadual 1: Kos upah
2. Berdasarkan Jadual 2 di bawah, kira jumlah keseluruhan kos bahan bagi

pemasangan berikut
Bil
Perkara Bil. Unit RM/Unit Jumlah (RM)
.
3. Pembuluh PVK bersaiz 19mm 2 2.00
4. Kabel PVK hitam 2.5mm2 3m 1.00
5. Kabel PVK hijau 2.5mm2 2m 1.00
6. Pelana Secukupnya 5.00
Jumlah keseluruhan
Jadual 2: Kos bahan
124
________________________________________________________________________
3. Diberi jumlah sebut harga bagi pemasangan sebuah litar tambahan adalah
sebanyak RM 250.00. Berdasarkan Jadual 1 dan Jadual 2 di atas, kirakan
keuntungan yang diperolehi daripada pemasangan tersebut.
Keuntungan =
Bagi menguruskan kewangan secara berhemah, keuntungan sebanyak

RM____________ akan disimpan di dalam bank dan akan digunakan
semula untuk menjana keuntungan syarikat.
Satu hari nanti saya akan bergelar seorang usahawan. Sebagai usahawan,
saya akan sentiasa jujur semasa berurusniaga serta benci kepada amalan
rasuah.
125
________________________________________________________________________
PENILAIAN
NAMA MURID
NO. KAD PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
MENDAWAI LITAR DUA SOKET ALIR KELUAR

TAJUK PROJEK 13A JENIS PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA
(PVK)
TRAMPIL
YA TIDAK
1 Merekod kos bahan mengikut
harga pasaran.
2 Merekod kos upah dan kos

sampingan berdasarkan
perkhidmatan.
3 Mencatat anggaran keuntungan

berdasarkan jumlah kos.
BELUM
TRAMPIL
KEPUTUSAN TRAMPIL
TARIKH

NAMA GURU
DISAHKAN OLEH
126

MODUL Pendawaian Elektrik

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

MODUL Pendawaian Elektrik

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

PENDIDIKAN ASAS VOKASIONAL

PENDIDIKAN ASAS VOKASIONAL

MODUL ELEKTIF PRA-VOKASIONAL

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

Cetakan Pertama 2013

2. FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN vii

BAHAWASANYA negara kita Malaysia mendukung cita-cita hendak mencapai

KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN

KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA

KESOPANAN DAN KESUSILAAN

Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha berterusan ke arah memperkembangkan

Modul ini membolehkan murid :

1. Mengenal pasti simbol aksesori pendawaian.

Modul ini mengandungi 5 unit pembelajaran.

UNIT 1: MELUKIS SIMBOL AKSESORI PENDAWAIAN

Dalam Unit 1, murid mempelajari kaedah melabel dan melukis simbol

UNIT 2: MENDAWAI LITAR UNIT KAWALAN PENGGUNA SATU FASA

Dalam Unit 2, murid membuat latihan berkaitan pemasangan dan

UNIT 3: MENDAWAI LITAR SATU SUIS SATU HALA MENGAWAL

Dalam Unit 3, murid mempelajari tentang melukis litar, memasang

UNIT 4: MEMASANG PEMBULUH POLIVINIL KLORIDA (PVK)

Dalam Unit 4, murid mempelajari tentang pemotongan, membengkok serta

UNIT 5: MENDAWAI LITAR DUA SOKET ALIR KELUAR 13 AMPERE

Dalam Unit 5, murid membuat latihan berkaitan melukis litar, memasang

UNIT 1 : MELUKIS SIMBOL AKSESORI

1.1 Mengenal pasti simbol aksesori pendawaian.

Pada akhir pembelajaran ini murid boleh :

Melukis simbol aksesori pendawaian merupakan satu proses mengenal pasti

a. Simbol merupakan lambang bagi menyampaikan sesuatu. Biasanya

Bil. Gambar 3D Simbol

Lampu pendaflour tiub tunggal

Suis satu hala

Soket alir keluar 13 Ampere

Gambarajah 1.1.1: Gambar dan simbol

Bil. Bahan dan Gambar Foto

Gambarajah 1.1.2 : Bahan dan Peralatan lukisan

BAHAN DAN PERALATAN

3. Sediakan alat lukisan berdasarkan bahan dan peralatan yang disenaraikan

1. Berdasarkan jadual di bawah, lukiskan simbol aksesori pada ruang yang

Soket alir keluar 15 Ampere

Lampu pendaflour tiub tunggal

Suis satu hala

Soket alir keluar 13 Ampere 8

2. Labelkan simbol aksesori di bawah.

Suis dua kutub

NO. KAD PENGENALAN

NO. MODUL / UNIT 1.1

TAJUK PROJEK MELUKIS SIMBOL AKSESORI PENDAWAIAN

2 Melabel simbol lampu pendaflour

Tandatangan & Tarikh

UNIT 2 : MENDAWAI LITAR UNIT KAWALAN PENGGUNA SATU FASA

2.1 Mengenalpasti alat kawalan pengguna satu fasa.

Pada akhir pembelajaran ini murid boleh :

2.1.1 Menyenarai alat kawalan pengguna berdasarkan piawaian The Institution of

2.1.3 Melukis gambarajah skematik alat kawalan pengguna berdasarkan

2.1.4 Melukis gambarajah pendawaian alat kawalan pengguna berdasarkan litar

Suis utama ( Main Switch )

Pemutus Litar Arus Baki ( PLAB )

Pemutus Litar Miniatur

Kotak unit kawalan pengguna

Pemutus Litar Arus Pemutus Litar Miniatur

Gambarajah skematik kotak unit kawalan pengguna satu fasa

Dragtheside Drag the side

Gambarajah kotak unit kawalan pengguna satu fasa