Anda di halaman 1dari 16

MAKALAH

PRASTAWA LAN PIWULANGE


Guru Pembimbing : Krish Tutka W.

Diajukan sebagai Tugas Semester Ganjil


Mata Pelajaran Bahasa Jawa

Disusun Oleh :
1. Danik Putri Pratiwi
2. Novi Agus Setiyani
3. Triana
4. Vina Melinda

Kelas XI IPS 2

SMA NEGERI 1 PARANG


Tahun Pelajaran 2016/2017
ATUR PRAWACANA

Alhamdulillah, puji syukur panyerat aturaken wonten ngarsanipun


Gusti Allah Ingkang Maha Agung sahengga laporan punika saged
kasusun kanthi sae. Boten kesupen kula aturaken matur sembah
nuwun kagem tiyang sepuh kawula ingkang tansah paring donga
pangestu saha para dwija ingkang sampun paring kawruh lan
seserepan sahengga laporan ingkang kasusun sae punika saged
purna.

Karya kanthi irah-irahan "Prastawa lan Piwulange" (sesuai


judul) punika minangka salah satunggaling sarana gladhen nyerat.
Karya menika kasusun kagem njangkepi tugas semester I mata
pelajaran basa Jawa.

Mugi-mugi karya ingkang kaserat dening panyerat menika saged


paring mapinten-pinten manfaat dumateng para sinten kemawon
ingkang maos. Kula minangka panyerat ugi kathah kakirangan,
pramila panyaruwe saha panyendu tansah kula antu-antu.
NYEMAK WAWANCARA

I. PANUDUH PIWULANG
1. Supaya mudheng babagan wawancara lan bisa nggarap
tugas, mula luwih dhisik maca babagan Kompetensi Dasar
lan Indikator.

2. Uga maca Materi Bab NYEMAK WAWANCARA

3. Kanggo ngukuhake pemahaman, diprayokakae supaya maca


buku referensi liyane.

4. Saben langkah digarap jumbuh karo tugas sing diwenehake.

5. Tugas dikumpulake jumbuh karo jadwal sing


disarujuki/disepakati bebarengan.

6. Rembugen lan konsultasikake karo guru menawa nemoni


reribet.

A. NYEMAK WAWANCARA
Nyemak wawancara kuwi salah sawijining jinis nyimak sing kudune
diduweni para siswa ana sajroning piwulangan basa Jawa.
Piwulangan nyemak iki nduweni tujuan nglatih “kepekaan” murid
sajroningnampautawa nggoleki informasi. Informasi kasebut
digunakake kanggo nyengkuyung ketrampilan migunakake basa
liyane kayata wicara lan nulis.
Piwulangan nyemak wawancara bisa dilakokake kanthi maneka cara
lan teknik penyajian. Kayata, nyemak langsung utawa nyemak
nganggo piranti rekaman saka kaset / video.
Ing ngisor iki diwenehi tuladha salah sijining teknik piwulangan
nyemak wawancara kanthi kegiyatan ing ngisor iki.
1. Nyemak wawancara lan nyathet bab kang wigati tur mranani ati.
Topik ana sajroning wawancara mesthi beda-beda. Bab kuwi
gumantung saka apa kang dibutuhake piyayi sing wawancara lan
sing nyemak. Wawancara bisa merak ati menawa si penyemak
mirasa topike aktual lan dibutuhake.
Tuladha format sing bisa digunakake nyemak.
2. Nggawe dudutan bab-bab kang wigati lan merak ati.
Sakwise ditemokake informasi sing wigati lan merak ati, banjur
para siswa didhawuhi nggawe kelompok lan ndiskusikake bab-bab
penting lan merak ati sing ana sajroning wawancara mau. Gatekno
lan waspadakno bab kang wigati lan merak ati mau wiwit saka
pambukaning wawancara tumekaning pungkasaning wawancara.
Sakwise rampung, saben-saben wakil saka kelompok nglaporake
asile, kelompok liyane menehi tanggapan. Kanthi dhasar
tanggapan kasebut owahane hasil kerja kelompok dadi luwih becik.
3. Nggawe dudutan isi wawancara
Saka informasi sing wigati tur merak ati mau, saben-saben siswa
nggawe kasimpulan / dudutan saka hasile wawancara mau.
Carane kanthi ngrembakakake bab-bab kang wigati
singwisdicathet para siswa kanthi migunakake tandha
hubung/sambung sing gumathok. Cekak-aose, dudutan kuwi
ditulis kayadeene ngarang gancaran (prosa) ora awujud pitakonan-
pitakonan maneh. Sakwise rampung, garapane para siswa diijolake
karo kancane.
PACELATHON

TULADHA NYEMAK WAWANCARA


Ing ngisor iki ana tuladha nyemak

NASIBE SENI TRADHISIONAL KANG MRIHATINAKE


Siswa : Sugeng siang, Bu? Kula Gisellya wakil saking kelas XI IPA
1 badhe nyuwun wekdal Ibu kangge wawancara
minangka syarat njangkepi tugas piwulangan Basa Jawa.
Saged nggih, Bu?
Guru : Bisa wae.
Siswa : Ngaten, Bu. Kados pundi nasibipun seni tradisional
samangke?
Guru : Wah, mrihatinake banget. Sebab para mudha saiki akeh
sing ninggalake seni tradhisional mau. Malah akeh sing
wis ora ngerti bbabar pisan. Mbok menawa luwih
kepencut lan nengenake seni barat.
Siswa : Kenging menapa kok saged kedadosan makaten, Bu?
Guru : Mesthine ya akeh sebabe. Salah sijine miturut analisise
Ibu, para mudha saiki kepingin banget diarani modern,
ora kettinggalan zaman, terus mbudidaya bisa nguwasani
seni barat. Ning ya kuwi banjur ninggal seni tradisional.
Jalaran diarani wis kuno, ndeso, ora njamani, lan liya-
liyane.
Siswa : Lajeng kados pundi ngrembakaken malih seni tradisional
menika, Bu?
Guru : Ya macem-macem carane. Sering nonton seni tradisional,
ajar seni tradisional, lan piwulangan basa jawa kuwi
kalebu salah sijining cara nglesterake seni lan budaya
Jawa.
Siswa : Lajeng menawi wonten sekolah mriki, menapa ingkang
sampun katindakaken pihak sekolah gegayutan kaliyan
nglestarekaken budaya Jawa?
Guru : Lo, kowe kuwi kepiye, visi misine sekolah iki rak babagan
budaya ta? Eling apa ora? Terciptanya insan relegius
yang berjiwa nasionalis yang unggul dalam prestasi dan
luhur budi berwawasan global. Tegese, sekolahe awake
dhewe iki mbudidaya tansah antuk prestasi, utamane
babagan seni. Jalaran menawa nggayuh prestasi
akademik ora kaconggah, ya terus nguber prestasi
babagan seni. Malah SMA-ne dhewe iki nduweni sebutan
utawa paraban mirunggan lho. Sebagai sekolah pewaris
budaya. Apa ora hebat?
Siswa : Kok saged makaten, Bu?
Guru : La, iya, ta? Amarga sekolahe dhewe kuwi, nduweni
kethoprak, wayang wong, seni teater, trampil nari,
pokoke sing magepokan karo seni tradisional.
Siswa : Ooo inggih, Bu. Kula nembe nggagas babagan menika.
Menawi umpaminipun seni-seni menika saged tansah
dipun leluri mangke rak sae, nggih, Bu? Lajeng ngaten lo,
Bu. Miturut Ibu, kanthi ngleluri budaya lan seni
tradhisional Jawa menika menapa wonten paedahipun?
Guru : Akeh banget, ta, Nok. Apa kowe ora tau krungu negara
yang berbudaya itu dapat dilihat dari kesenian yang
dimilikinya.
Siswa : Ngaten, nggih, Bu? Matur nuwun sanget, nggih, Bu,
wekdalipun. Assalamu’alaikum Wr. Wb.
Guruu : Wa ’alaikum Salam Wr. Wb.
PENDALAMAN MATERI

I. Wenehana tandha ping ing aksara a,b,c,d, utawa e ana


wangsulan sing paling
bener!
1. Tujuane nyemak ana sajroning piwulangan basa Jawa yaiku
………….
a. Amrih bocah dadi pinter

b. Nglatih kepekaan siswa nggoleki informasi

c. Ngundhakake kawigatane siswa

d. Nyinaoni ketrampilan nulis lan maca

e. Dhasari ketrampilan migunakake basa

2. Ana wawancara ing ndhuwur topik sing dirembung kuwi babagan


…….
a. CTL ing ndonyaning pendhidhikan

b. Kawruh / ilmu langkung penting

c. Pasinaonan kanthi ngetrapake kawruh

d. Piwulangan sing musatake ana urip / bebrayan

e. Metode inkuiri lan unsur intrinsik

3. Ing ngisor iki unsur-unsure CTL, kajaba ….


a. Inquiri
b. Teknik bertanya
c. Penilaian autentik
d. Modeling
e. Diskusi

4. Ing ngisor iki tegese pengajaran Kontekstual …..


a. Sawijining pengajaran sing nggiatake, njembarake, lan
ngetrapake kawruh lan ketrampilan akademis ana bebrayan
saben dinane.

b. Pasinaonan sing ana gegayutane kalawan pengalaman sing


dilakoni para siswa.

c. Pengalaman sing ditrapake siswa ana sajroning pasinaonan.


d. Pasinaonan sing musatake ana siswa, bebrayan nyata, lan
ngetrapake kawruh basa.

5. Pasinaonan sing mentingake migunakake basa, dudu kawruh


basa.

Dhasare ana penilaian autentik yaiku , kajaba ….


a. Tugas-tugas sing Konstekstual lan relevan

b. Tugas-tugas sing akeh cacahe

c. Ngetrapake kawruh lan ketrampilan

d. Ananing pengetrapan kawruh basa saban dinane

e. Proses lan produk bisa diukur.


MACA PEMAHAMAN WACANA AKSARA JAWA

Aksara Jawa (kadang disebut Hanacaraka atau Carakan) adalah aksara


yang dipakai atau pernah dipakai untuk penulisan naskah-naskah
berbahasa Jawa, bahkan Makasar, Sunda, dan Sasak. Aksara ini
merupakan aksara jenis abugida yang konon turunan dari aksara
Brahmi dan merupakan turunan dari aksara Assyiria.

Bentuk aksara Jawa yang dikenal hari ini (modern) sudah tetap
sejak masa Kesultanan Mataram (abad ke-17). Urutan aksara Jawa
dikenal unik, karena merangkai sebuah “cerita”: Hana
Caraka (Terdapat Pengawal), Data Sawala(Berbeda
Pendapat), Padha Jayanya (Sama kuat/hebatnya), Maga
Bathanga (Keduanya mati).

Aksara Jawa terdiri dari 20 huruf dasar, 20 huruf pasangan yang


berfungsi menutup bunyi vokal, 8 huruf “utama” (aksara murda,
ada yang tidak berpasangan), 8 pasangan huruf utama, 5
aksara swara (huruf vokal depan), 5 aksara rekan dan 5
pasangannya, beberapa sandhangan sebagai pengatur vokal,
beberapa huruf khusus, beberapa tanda baca, dan beberapa tanda
pengatur tatapenulisan (pada).

Sepanjang sejarahnya, aksara Jawa telah berkembang dalam


beberapa tahapan, yakni fase aksara Jawa-Hindu, aksara Jawa-
Islam, aksara Jawa-Kolonial, dan aksara Jawa Modern.

Dalam priode Aksara Jawa-Hindu, aksara Jawa mengikuti sistem


Panini, yaitu mengikuti urutan ka-ga-nga (yang hari ini digunakan
dalam Unicode aksara Jawa). Dalam susunan abjadnya, belum ada
penggolongan serta pemisahan aksara murda, seperti yang dikenal
hari ini dalam tiap susunan abjad Jawa.

elain itu, ditemukan juga sejumlah aksara yang keberadaannya


wajib hadir untuk menuliskan kata-kata Jawa kuna.
Pada periode aksara Jawa-Islam, aksara Jawa berkembang pada
dekade awal kedatangan Islam ke tanah Jawa, yakni di masa Jawa
masih bebas dari dominasi politik pemerintah Kolonial Hindia-
Belanda, yang kurang lebih berlangsung pada era kesultanan
Demak. Pada fase ini, aksara Jawa diurutkan menggunakan
urutan ha-na-ca-ra-ka, yang disusun untuk mempermudah
penghafalan, seperti yang telah disinggung di awal tulisan.

Pada fase ini juga, pengertian aksara murda masih belum


disamakan dengan huruf kapital, seperti halnya dalam tulisan
Latin, namun sudah dipisahkan dari susunan huruf Jawa dasar.

Serta, mulai digunakan aksara rekan untuk menyesuaikan


penulisan kata-kata Arab yang mulai banyak dikenal seiring
semakin masifnya dakwah Islam.Pada priode aksara Jawa-
Kolonilal, yakni pada zaman dominasi pemerintah Kolonial Hindia-
Belanda, diterbitkan tatatulisan aksara Jawa dengan ejaan
Sriwedari, sebagai hasil dari lokakarya yang diselenggarakan di
Sriwedari, Surakarta, pada 1926, dalam rangka menyeragamkan
tatapenulisan aksara Jawa.

Perbedaan yang paling jelas dalam fase ini adalah sebagian


aksara murda sudah berubah fungsi sebagai huruf kapital,
layaknya pada aksara Latin.Kemudian, perubahan lainnya adalah
dikikisnya penggunaan taling-tarung pada bunyi /o/ (“o” Jawa).
Sebagai dampak, misalnya penulisan “Ronggawarsita” menjadi
“Ranggawarsita”.Periode aksara Jawa-Modern, adalah periode
perkembangan aksara Jawa sejak zaman kemerdekaan Indonesia
hingga sekarang. Beberapa penanda dalam fase ini, yakni
diterbitkannya buku Karti Basa oleh Kementrian Pengajaran,
Pendidikan, dan Kebudayaan pada 1946, yang isinya mengenai
pedoman penulisan kata, aksara, dan angka Jawa, serta tentang
pedoman penulisan kata Jawa dengan huruf Latin.Penanda lain
dalam fase ini adalah diselenggarakannya Kongres Bahasa Jawa I
hingga III, pada 1991, 1996, dan 2001, yang masing-masing
menghadirkan kebaruan dalam aksara Jawa.

Pada Kongres Bahasa Jawa II, diterbitkan Surat Kesepakatan


Bersama (SKB) tiga gubernur, yakni gubernur Jawa Tengah, Jawa
Timur, dan Yogyakarta, yang merupakan upaya penyelarasan
tatacara penulisan yang diajarkan di sekolah-sekolah di tiga
provinsi tersebut.
NULIS AKSARA JAWA
Aksara Sandhangan
Tuladha panulisan aksara jawa/rekan:

Anda mungkin juga menyukai