Anda di halaman 1dari 4

Tri Hita Karana Pinaka Dasar Nglaksanayang Jagat Kertih

Om Swastyastu.

Matur suksma mantuk ring pangénter acara, antuk galahé sané kapaica ring titiang. Ida
dané sinamian sané wangiang titiang. Ida dané sinamian sané pisinggihin titiang, taler para
sameton pamilet utsawa dharma wecana sané tresna asihin titiang. Ring galahé sané becik
puniki titiang jagi matur samatra sané mamurda "Tri Hita Karana Pinaka Dasar
Nglaksanayang Jagat Kertih".

Sadurung nglantur, tan surud-surud titiang ngaluhurang rasa pangayubagia majeng ring
Ida Sang Hyang Widhi Wasa, malarapan pangapti, mogi-mogi napi luir sané kaapti prasida
mamargi antar, labdakarya, saha sidhaning don.

Maosang indik jagat kertih punika, boya je tios wantah sinalih tunggil pahan saking Sad
Kertih sané munggah ring peplajahan agama, napi kasejatian Sad Kertih punika? Sad kertih
punika kawangun antuk kalih kruna, inggih punika Sad miwah Kertih. Kruna Sad madue arti
nenem, lan Kertih madue arti suci, yadnya utawi pidabdab. Dadosnyané, Sad Kertih punika
madue teges nenem kesucian utawi yadnya sané patut kamargiang olih para janané ring
jagaté puniki. Ngenenin indik pemargin pakerti yadnya, minakadi kapertama, sané kabaos
Atma kertih inggih punika utsaha sané kalaksanayang mangda sida sang Hyang Atma nénten
kaiket olih awidya. Ping kalih sané kebaos samudra kertih nénten ja wenten tios
ngelaksanayang utsaha miara samudera, pasih miwah pesisi. Ping tiga indik wana kertih
nénten ja wenten tios ngelestariang kewentenan alas sané pinaka genah para beburon e
maurip.

Tatujon upakara punika wantah ngarahayuang alas, gunung, miwah sarwa tumbuh
wantah entik-entikan sajeroning upakara mepulang pakelem ke gunung, menangguh agung,
miwah sané lianan. Selanturnyané sané kabaos Danu Kertih inggih punika utsaha
ngelestaring genah pewetuan toya utawi “sumber-sumber air” sekadi Pesiraman, Tukad,
Danu miwah sané lianan. Selantur ipun kabaos Jagat kertih inggih punika wantah upakara
pabersihan palemahan antuk ngewetuang upakara tawur, caru merebu bumi, miwah sané
tiosan. Sané kaping untat kabaos manusa kertih inggih punika merupa upakara manusa
yadnya ngamargiang upakara dharma kauripan nganutin guru sastra ngawit saking upakara
magedong-gedongan, upakara kepus pungsed, upakara abulan pitung rahina, telung bulanan,
ngotonin, mepandes, pewiwahan, miwah sané tiosan.

Yening kaselehin tetuwek yadnya punika wantah utama pisan. Sekadi sané kebaos ring
pustaka suci Bisma Parwa, inggih punika:

“apan ikang karma kahen kaentasin krta tekapaning yadnya niyaniya”

Yening tegesan titiang wantah sekancan parisolah punika sami prasida kalebur antuk
pamargin yadnya sané patut sumaken tur suci nirmala.

Asapunika taler ring Agastya Parwa, kawedar sekadi niki:

“tiga ikang karya amuhara swarga wirnya tapa,yadnya,kerti”

Suksmanipun, wenten tetiga pemargi keanggen ngrereh sané mewasta swarga inggih punika
tapa, yadnya lan kerti,

Napi kasujatian jagat kertihe punika? Jagat kertih, inggih punika utsaha utawi laksana
sané becik ritatkala iraga dados manusa prasida ngalestalariang bhuana agung utawi jagat
puniki. Kabecikan jagaté punika pacang prasida kamargiang yening para janané sampun
ngamargiang Tri Hita Karana. Tri Hita Karana inggih punika paiketan sané kawangun I
manusa sareng Dewa sané kabaos parhyangan, I manusa sareng manusa sané kabaos
pawongan maka miwah manusa sareng jagat genah ipun maurip sané kebaos palemahan.
Yening iraga sareng sami sampun presida ngemargiang Tri Hita Karana pastika prasida Jagat
Kertih. Majalaran sastra Tri Hita Karana punika jagat Baliné prasida ajeg, saantukan sastra
punika prasida nuntun para janané ngamecikan sehananin Parhyangan pinaka sarana genah
ngaturang bhakti ring Ida Hyang Parama Kawi. Tri Hita Karanané taler presida nuntun para
janané ngamecikang pawongan sarana ngiket paiketan pasemetonan ring bali. Tri Hita
Karana taler presida nuntun ring palemahan sané pinaka sarana ngemecikang indik
kewentenan wewidangan Baliné mangda asri saking kota rauh ring desa-desa.Duaning kadi
asapunika buat kasuksman Tri Hita Karanané, patut punika kakardinin kalih kalimbakang
pamekasnyané ring jagat Bali.

Ida dané sinamian. Yening selehin tetuwek jagat kertihé punika sampun kirang
kabecikannyané, napi sané ngranayang sakadi sapunika? Sané ngranayang boya je tios
wantah parilaksana I manusa sané nénten manut, sekadi ngebah taru tanpa wates, global
warning,polusi, miwah sané lianan. Napi sané sakapatut iraga laksanayang mangdané jagaté
punika becik? turmaning genah iraga maurip punika wantah mawasta jagat, mangda genah
irga puniki becik, somia tur degdeg, sampun sapatutnyané kasanggra, pelihara,lan becikang
mangdané sami sané wenten ring jagat punika mawasta somia antuk ngelaksanayang yadnya
niskala sekadi upakara taur, caru, tumpek wariga miwah sané tiosan, taler yadnya skala
sekadi nglaksanayang nandur taru sané mangkin sampun ketah kebaos reboisasi. Kemanah
antuk titiang, menawi wenten tios pemargi sané patut ngentenin sejaba digelis mewali mulat
sarira jati raga soang-soang antuk melajahin ajahan agama, sané ring dresta, adat lan budaya
bali utawi desa,kala lan patra soang-soang. Wantah ajahan agama sané prasida kaanggen
mikukuhin lan ngrajegang turmaning upapira jagaté nénten digelis kaon.

Yening sampun asapunika sida iraga ngemargiang kadi suadharmaning iraga dados jatma
sané maagama mangdané nénten angga, tur asilin kalih iraga lipia ring penyanggra gentuh
yadnya, nika boya je becik, sané mangkin mangda jagaté puniki skala kalawan niskala,
ngiring dabdabin sareng sami, duaning wantah nika sané patut pisan laksanayang mangdané
nénten kaon kawentenan genah iraga maurip sampunang lipia ngamargiang yadnya marahayu
jagat, napi malih iraga nganut agama hindu sané tan lepas ring sajeroning yadnya.

Ida dané sinamian.Yening cutetang titiang daging dharma wacana iwau inggih punika:

1) Jagat kertih punika sinalih tunggil pahan saking Sad Kertih


2) Sinalih tunggil utsaha nglaksanayang ajahan jagat kertih inggih punika nglaksanayang sané
kabaos Tri Hita Karana
Inggih, wantah kadi amunika titiang prasida matur, mogi-mogi wénten pikenohipun. Badung
mangupura, ngabas ebet titiang ring pétang. Kirang langkung nunas ampura, riantuk tambet titiangé
kalintang. Puputin tiang antuk parama santih.

Om santih,santih,santih Om.

Anda mungkin juga menyukai